De Portubus Athenarum commentatio

41쪽

32 --bemus et unus Severi Pii. doctr. . V. VI 200. ei de Chiorum portu Aen. Poliorc. . t uodsi Piraeum tres portus clausos habuisse legimus schol Arist. Pac. 144.), hoc non ita intelleactum voluerim ut secerunt, qui de his rebus scripserunt, unumquemque eorum portuum, quos Piraeus complecteretur, suis catenis et imolibus claudi potuisse cLMueli de mun. Ath. p. I. quo an nihil immensius suisset atque inutilius, neque ea, quae supersunt, interiorum portuum vestigia isti opinioni succurrunt. Immo τρεις ειε, κλειστο ita sunt intelligendi ut tres uno communi claustro clausi suerint . eodem moda tria cubicula inter se iuncta optime omnia dicas clausa, quando communes lares, per quas solas aditus patet, occluseris Id quod egregie comprobatur, is portum Carthaginiensium respicimus, non uno nomine cum Piraeo comparandum quare Appiani verba, quum eadem etiam pro descriptione Piraei haberi posse videantur,

σιdil2ως. Jam priusquam de interiore Piraei distributione quae dicenda sunt, addamus, de leone panc monea mus qui ab introitu portus a Maurogeno Peloponnesiaco dereptus, ante Venetorum navalia inter tropaea reipublicae eonstitutus est Quo loco primum m nendum est, unum tautum leonem suisse suerunt enim

nubianum xe runtur sed si Ccurate ceterorum Portuum nummos nitiaramus catena quo respicimus ostium claudentem atque na-

zeolam inius positam, non dubium est portum, non Pontem Traiani expressum FS . Ab hoc ston Piraeum nomen Portus Draconis duxisse notum sal apud Graecos enim, qui nunc sunt, quaevis Glia maioris ainbitus δράκων audire solet.

42쪽

- putarent duos sibi leones in ostio Piraei e regione stetisse. Sed alter ille, in in eodem navalimn vestibulo ad laevam ineuntis collocatus est, in via, qua ex portu Allienas itur, repertus, haud dubie unum e sepulcris, quae secundum celeberrim in viam posita erant, marit; erant enim leones frequentis ni sepulcrorum ἐπι burere sicut polyandrii Thebanorum Paus Ix, st), cibus te

nis membra disiecta etiam nunc prope Chaeroneam eum dolore atque admiratione vides. Optime igitur alter iacens exhibitus est alter, qui portum ustodiebat dens, erectus, alacer Denique locupletissimum testem, quo illum unum tantum ad portum pertinere evincam, habeo Cyriacum Ancontianum Liber enim

Antonii in Galli, qui manuscriptus, non paucis additis delineamenus, omne in bibliotheca Barberina assen. vatur mihique inspiciendus ei Mus est, solum, mana aedificia ab ipso Antonio habet delineata tres

paginae autem, in quibus Graecarum antiquitatum d seriptiones inveniuntur eadem continent ex commentariis Cyriaci deprompta ac prave descripta via quae Moronus ex eadem bibliotheca ante hos CLXXXVII annos. omissis tabulis edidit In hoc libro scripto inveni Piraeensium munimentorum delineationem, vilissimam quidem ceteroquin et inutilem, sed hoc nomine non eo

temnendam, quod leonem illum unum exhibet, prope ostium portus sedentem, ut inerum, si prope a uisset, haud dubie appositum rideremus. iocum, ubi

a D dilobus leonibus Piraemisissius nuper denuo dixit foet lingius in odii,sini do porta Mycenaeomi disseriatione Μiis.

2 De eonibus, portuum custodibus cf. oetii l. I. 3 Nuper livius libri niscripti mentions socii Bossitis V. C. In con mentatione, quae inscribitur, nonymi Viennensia da

quum ipsum St. Gallum Graeciam peragrasse Pularet ex eius commentariis in topographiam Graecam magnam utilitatem redundat ram esse sperabat. Hac spe salsum esse ex iis, quae dirim , -- p rei.

43쪽

steterit . accurate definire dissicile est; sed nullus aptior videtur, quam basis illa, iuxta Alcimum in mari

exstructa.

o literis denique semori leonino inscriptis, quae tot literatorum hominum calamos moverunt, nihil habeo quod addam Barbarorum hominum sunt; quod enim fuerunt qui Atticas istas litteras putarent, ne elemeniis quidem artis epigraphicae illi imbuti suisse videntur.

Interiores irae partes, Cantharus, ea Aphro-- disium quo ordine ponendae essent, complures viri docii exponere studuerunt. Nunc delineatio ea, quam huic scriptioni addidimus, prima naturalem Piraei divisionem eorumque quae arie addita sunt, vestigia accurate denotata exhibet vides enim et saxis et molibus in mare porrecti, res partes effici, quarum prima, si ab Alcimo incipimus sinum complectitur altero minore promontorio, quod a peninsula procurrit, meridiem versus terminatum. Quae proxime adiacet pars, et ris minor, aggere, cui scopuli naturales subsunt a te tia disjuncta esti, quae usque ad Eetioneam pertineti Iniimus autem portuum recessus, quem in tabulis Lea-kianis Canthari nomine notatum reperies, nunquam Pormius vicibus unctus est. Etenim murorum, qui ab Eetione peninsula per mare ad alteram Piraei partem descendunt, vestigia haud dubia sequentes, intimum illum sinum exclusum fuisse videmus. Id quod actum est. quia propter rivulos, ex Aegale monte huc descendentes, fieri non poterat, quin mare arenis humoque deductis impleretur, Hunc Pseudocantharum potius Τον

κωφὰ λι ιιένα suisse suspicor, cuius mentio fit apud Xenophontem Heli. II, 4. bella post exactos tyrannos narrantem Pausanias enim, castris ex Ialipedo

motis, παρῆλθεν, τὰν κωνὰν δε μενα κοπων Πῆεναποτείχιστος ' ὁ Πειραιευς', quae si recte de hoc portu judicavimus, optimo intelliguntur. Namque ab I alipedi paludibus, quae prope Phalerum sunt,

44쪽

us in ad intimani Piraei partem status, quo penin sulam vim Attica cohaerere supra denis iravimus, pertinet; quein inlimium Pausanias, si Piraeen es. ut .imules iat, ab Assiviensiam te usuriis erat, Mitis atque praxesidiis frinare immure debeluam. minimuin illud et os auehis λιμίνει optime liuio

sinu tribuitur. Quum enim duae maxime sint hujus adjectivi notiones ostia non latue ad uitam primariam reduxeris . Utraqlla hic convimit. Namque I Kωνύν rad. ROII ita deducendum putavelis ut sit obtusum,

hebes, inutile dσθενες, ἀμμυ Suida s. v. κωφὴς, litosinus ita dicitur, quia quum et ipse, ad portum, periniere videatur, tamen ad oripiendas naves non ido--- est M. -- βελος, κωνὰ om . Sin alteram explicationem, quam Suido eidem vocaruita addidit, rexuo praesideris κωνω λιμήν erit ille, qui ab apem in minii tam longe abest, ut undarum motus ad eum

pertineat nullus. Sic proverbium quod apud Zenob. Cetit. I . , . Dio renianum V. 4:3. Suidam u gilii r

ηχον, Cave autem ne hac re singularem quandana por ius praestantiam sigitiueari putes, siquidem nimia aqua rem tranquillitas nocet portubus, qui nisi continuo viii aperto inari, nunicent, non possunt, ' corruiti pantur . Quod autem Lebreo de si . Aristi p. 24 κω ν omatopoetice orium putat, mihi uini probatur, neque sideo, quomodo varius iv-Mius usus brile explicetur. Jam quum tres Piraei portus ubi fuerint, exploratum sit, quis cuique locus debeatur, nunc maxime re-

I Ds ad .uti eo agit Schethitig DIIgarebia elo p. 39. qui tunc καφον λιμένα inter Plial et Munycliini ponit et alio loco:

45쪽

putat, propterea quod triremium stationes omnium tutissimae esse debuissent p. 341. quam rationem sa- iis infirmam esse nemo negabit totus enim portus tutior erat, quam ut in loco paullo interiore minus timeretur. Nunc autem postquam mitiali illi navales, de quibus Rossius et oeckhius V. D. meruerunt, in lucem prodierunt aliquid certius de Cantharo effici videtur. Reperti enim sunt omnes in eodem loco prope undament magnifici aedificii, quae ad armamentarium Philonis pertinere ipsi viri doctissim judicaverunt: qua de re conseras quae ex litteris Rossianis excerpta, in prooemio titulorum a Boeckhio editorum invenies atque ipsum . pag. 73. Armamentari uni autem illud celeberrimum antharo portu seiungere nemo, quantum scio, voluit cf. . p. 347. Navalia quidem erant etiam in ea portu atque ex ipsis titulis docemur, duplo majorem illic fuisse νεωςODων numerum, quam in Cantharo 196:94. sed principalia et celeberrima hujus generis aedificia omnino ad hunc Dertinuerunt atque ita intelligendum est, si minus accurate dicitur Κανθ αρος - ω se νεωρια schol ad Arist. Pac. V.

144.). Quod Leakius opus Philonis in opposito Piraei

littore suisse statuebat, hanc potissimum causam habuisse videtur, quod illam partem, quae ad Eetioneam pertinet, omnium munitissimam esse animadverteba Cujus rei quidem non aliam causam fuisse arbitror, quam quod ab hac parte Lacedaemonios portus aggressuros Athenienses maxime pertimescebant; sicut eadem ratione septentrionalem murum multo prius, quam meridionalem perficiendum curaverunt Iam patet, portam

illam magnificam a Leahi notatam, per quam ad Eetioneam adiebatur, non referri posse ad illud

i Plist Cim. XIII. IIuli de mun. Alli. p. 20.

46쪽

- 3T quod in vicinitate armamentarii suisse videtur. Locum autem si quaeris, unde lapides inscripti initi sint, in venies in promontorio illo designatum, quod una cum Alcimo meridionalem Piraei sinum efficere supra demonstravimus; quem sinum, si recte disputatum est, Cantharum icero non dubitamus. Cetera optime Onveniunt, et littus ad recipiendas triremes aptissimum et ostii vicinitas quare navibus, si res postulabant exitus liber atque expeditus erat. Cantharum ab aperto mari proximo abfuisse etiam narratiuncula quadam a Plutarcho tradita, comprobari videtur etenim Μυστην, inquit,

calamitate Munychiam in discrimine fore portendebatur et cete autem illa inimania, quae etiam nunc in mari Λegaeo non rara sunt rapinarum avida nonnunquam portuum ostia adire solent sed numquam fit, ut in interiores partes vel in intimum recessum sicut Leakius Cantharum ponit irrepant. Restant duo portus, suum sibi uterque locum vindicaturi, Aphrodisium et ea, quorum prior a Veneris

templo nomen traxit. Quum autem duo ibi fuerint Veneris sana alterum, quod Themistocles Salamino re

Cnidiae, a Conon exstructum, neutrius situm satis exploratum habemus. Neque magis de ea quid tuam certi nobis traditum est, nisi quod Iesychii verbis docemur, a sare, quod ibi veniret nomen deductuni esse. Sed in hac difficultate illa me res adjuvare videtur, quod in scholio ad Arist. Pac supra landato ordo quo portus se excipiebant, significatur: Πειραιενς λι-

Ap. schol llermogenis nee ἰδεῶν in cap. περὶ γλυκυτητος. illud vero non templii suiffs suspicor, sed sacellum s. aram maxime quum hujus amae auctora scholiasta asseraturaminonius nee βιομων.

47쪽

nuit Pori muni iniam illar i lano in. laberriuini suit,llune dicebatur ut φιΤύπωλις, opus Pericleum, quod eire pol tu in suisse etiam scholiasta ad Ach. o Ibtestatur adjacebat autem haud dubie illi parti, qua naves frumentariae appellebant. Media autem portus pars, ut supra diximus, omnium minim suu eoque. probabu

eam Atticorimi inopia. in unisse , eminat, tacite . . telligitur, cur eae portum ceteris aliquanto majorem constitiiserint. Accedit, quod de exteriore meae situ contra rugium monuit uellerus in addit ad Leakii topogr, p. 467. Namque in lex rhet. Bekh. necd.

I. p. i. ἐν Φρεαττοῖ atque alterum alteritia subsiliuitur ut PMeathra iudici in ea fuisso appareat. Alio loco mitem Helladius M. Plini olis.

ariam undo Muesseriis, polligit, Main non rae partem si e M Wiul, nostra ratione optime

48쪽

χood τε κω ον ma sοντα ἐξαιρεῖυέλαι καὶ νrευ-,9εν προαιρουoctimo ε . Postquam igitur in promontorio illo de quo constat, castellum exstruxerunt, unde in introitum dominarentur, porticus, quam proximam habebant, partem aliquam muro praecluserunt ea lege, ne alibi frumenta convehere atque exponere liceret antea enim nautae et mercatores sibi quisque locum ubi frumenta sua venumdarent, in tota porticu legerunt.

Quo loco Thucydideo bene intellecto jam nemini dubium re existimo, quin Zea illam occidentalem Piraei partem occupaverit, quae ab Eetione usque ad Veneris portum

ΙIaec de Piraei portubus. Portu Phalerico post Themistoclis tempora Athenienses vix usi suisse perhibentur, neque in titulis Rossianis ullae navium stationes illic memorantur. At hoc certissimum est, Phalerensem portum semper iisdem munimentis inclusum suisse, quibus

Piraeum et Munychiam. Quod enim uellerus de munim Athen p. 7. Thucydidis verbis aperte significari dicit Phalerum extra munimenta Themistoclea fuisse, hanc habet rationem, quia in II libri cp. 13, ubi de custodiendis urbis portuumque moenibus dicit, his verbis utitur του mιραιῶς ξυνδεμυιμπίαδει κοντα σταδίων δ ειας περίβολος, quo loco si de peninsula exteriore sermo esset, sane fieri posset, ut Phalerus exclusus esse videretur nunc postquam de Munychia arce exploratum est, de excluso

Phalero cogitari nequit, atque quodcumque quis de duo bus tribusve muris judicaverit, il&d ipse Thucydides testatur, primum τὼ Φαληρόνδε και τὼ εἰς ω μιραια, de-

apud Osiandrum.

49쪽

ducta esse; tertius murus si additus est interutrumque me dius ad Piraeum magis quam ad Phalerum pertinebat Dauniversa munimentorum ratione ad tabulam topographicam legentes delegamus, unde apparet meridionalemi murum ipsum portum Phalerengem non tetigisse, sed Munychia partem Phalero proxime imminentem unde communi moenium ambitu portus omnes, qui subiacebant, comprehendebantur. Neque vero desunt certissima vestigia, quibus Phalerum eadem aetate atque eadem nrte cum ceteris portubus munitum fuisse probetur. Maxime in ipso portus introltu immensa sunt molium undamenta ad laevam vero ineuntis eastellum portui imminet, parvum quidem, sed natura atque arte firmissimum quam operam inportu muniendo non collocassent Athenienses, nisi eo quoque praeter ceteros majores usuri erant. Ceterum

in toto illo sinu maritimo, quem ab ortu efficit Colias

promontorium, ab occasu unychia, naves satis tutam stationem habent. Illic ante pugnam Salaminiam Persarum classis constituta, naves auxiliares, ex Aegeo mari adventuras, exspectabat es Herod. ΙΙΙ. 7, unde to

tum illum sinum o clariso dictum esse efficitur

Iam superesset, ut de urbe Piraeo disputaremus ita ut de architecto ei condendae praesecto, de tempore atque ratione conditae de antiquitatis denique vestigiis etiamnunc conservatis diceremus et antiquum emporium mente atque cogitatione inde quasi denuo exstruere sonaremur. Sed hoc ipsum, quod ultimum posui, In alium locum disserre satius duxi, propterea quod nunc maxime, novdm urbem exaedificantes, in antiqua

50쪽

pervestiganda et perscrutanda versantur; quare propediem fore spero, ut de multis rebus quae nunc incerta conjectura assequenda sint, certis indicii dijudicari possit. Priora autem illa, quamquam uberrimam disputaturo materiam praebent, a viris doctis saepius in disceptationem vocata esse video, quam ut tironi multa addenda supersint nuperrime autem tota quaestio Ilippodamia peculari libro a IIermanno V. C. pertractata est Quare sufficiet hanc rem paucis attigisse. Ac primum quidem, quum praeter ea, quae apud Aristotelem ceterosque scriptores de lippodamo bilosopho et architecto leguntur, etiam apud Aristophanem Iippodamus nescio quis , Archeptolemi pater occumrat, alterum ab altero omninoidistinguendum esse arbitror Quaecunque enim hac in re contra Meterum V. C. protulit Iermannus, sicut ipse . . tantum non ipsis verbis consitetur pag. 18. , subtiliora illa sunt, quam veriora. Neque profecto cuiquam in mentem venisset, patrem Archeptolemi atque philosophum Milesium eundem Hippodamum suisse, nisi scholiasta ad Aristophanem . . praeivisset. Sed scholium illud miserrime conscriptum, non dignum est, quod tanti sat Mihine ejusdem quidem scriptoris totum scholium esse videtur alium enim prima illa scripsisse suspicor υτος

ἐν μιραιεῖ cir ωκει καὶ ἰκάαν εἶχεν, se Uῆκε δι - μοσίαν εἶναι, alium deinde, quum Ilippodami et Piraei

mentionem factam animadvertisset, haec inseruisso καὶ

πρωτος αυτος - μιθωα κατὰ τὰ Maiδιχὰ σννι γαγεν et quae de variis architecti cognominibus sequuntur. Nam quis de Hippodamo Milesio dicens, priore loco retulerit, en In Piraeo habitaro domumque Possidere, deinde vero quasi in transitu addiderit, ab eodem totum Pirraeum conditum atque constitutum esset