장음표시 사용
1쪽
2쪽
4쪽
RATIONALIS, ET MECH AMICA SENsUUM Ad Sιudisse Iuventutis institutionem accommodata, ac per lectiones digesta.
Aeris elementum, Atmosphaera terra, mirabilia eius munera , ph nomena, Met eora et Ignis natura , proprietates, vires, eminus a mirabilia electrica materiae phaenomena , vires, agendi leges: miueque alia iis argumentis innia.
6쪽
ET PHAENΟΜENIS. Ntegrum universi aspectabilis mun
di systema , atque mundanorum corporum motus , magnitudines , distantias, naturam , phaenomena,
variumque inter seis ordinem superiori hujus operis volumine pros cuti, eam nobis comparare , aliis rue exponere studuimus mundanae eam , quae neque sit a veritate aliena, neque in ullo huius aetatis philosopho desiiderari deberet. Post generalem totius tabulae contem plationem ad eam illius partem penitus inspiciendam atque examinandam descendamus , quae nos maxime spectat, datumque nobis a Deo patrimonium existit. Ab amplissimis mundanis orbibus , a tot caelestibu, sphaeris ad vorticis centrum , ad tellurem nostram philosophando tandem veniamus. Philosophus rerum observator post totius mundanas machinae contem plationem propius ad terrestrem globum acaedens . eumque omni ex parte examinans, duo h Rc impri mis animAdvertit. r. vastissimam hane sphaeram ex quatuor potissmum insignibus plane eorporibu3 et sq: committam , Aere, Igne, Terra, Aqua: quae iacirco
generalia terrestrium corporum elementa vulgo nuncupantur e propterea quod non modo globum terrestrem maximam partem eomponant , sed omnium etiam peculiarium corporum compositionem ingredia
tur. Philosopho igitur terrestrem physicam aggredi-': A a enti
7쪽
enti primum illa esse debent meditationis argumen tum: quod qui penitus perspectum habeat, non parum sele in naturali philosophia profecisse eκistimet.
Ab astris ad terram nostram accedentes primum ostendimus aerem , & permixtum cum aere Ignem. Vastissimam circa tellurem atmosphaeram componit primum illud elementum: globum circumdat, intracolpora omnia latens deprehenditur: atque una cum igne communis existunt ii finitorum in corporibus es-fectuum caussa ,& principium . Ordinem ideirco secunda hae operis editione invertimus r atque Geographiae
niam praemittimus. Plurima enim vero in prioribus illis disciplinis offendes , quae citra proprietatum aeris, atque ignis cognitionem intelligi plane non possunt Iam vero quantum nostra hominum intersit, aeris naturam diligenter eκaminare, infinita illa, quae ab aere habemus commoda , atque necessaria munera loeulentissime ostendunt. Aeri enim vero vitam: ipsam, sanitatem , & utriusque conservationem debemus: illum, quam primum in lucem eduntur . ad mortem usque respirant viventia : intra aerem ria
scimur, vivimus , & fato tandem cedimus ; neque est in vita tempus ullum , quo ab aere semper cir- eumdati , & in aere immersi non vivamus semper . Dupli et imprimis ratione considerari a nobis potest ,& debet aer et primo quidem illius natura , atque proprietates, ut peculiare corpus est, expenduntur; et oin ad illius figuram , magnitudinem . statum mille alias eircumstantias attendamus . Secundo spctari potest aer, ut sphaericus quidam annulus ,
laseia terram circumquaque ambiens , ad certam altitudinem eκtensus , & immensam pene vaporum, atque terrestrium corporum exhalationum copiam comprehendens , omniaque metheora inrra sese pr
dueens : Hoc seeundo sensu spectatus aer atmo ρ eranun lupatur: Aerem modo in primo sensu, in iecun-8o postea consi/erabimus .
8쪽
Aeris natura , o proprietates .
. Aeris nomine id elementum intelligimus . quod inspiramus , & expiramus ἔ in quo vivimus , & mo Vemur . quod supra terram undique diffusum nubes,& plurima id genus alia in se comprehendit , & ter ram cum caelo videtur committere . Haec Rominis definitior rei naturam modo discutiamus.
Id , quod nomine aeris segniscamus , o corpus et ac
proinde es exιenium, rmpenetrabile , coeterasque corpo rum proprietates , o attribus a in se continet. Enim vero aer, ut modo dicemus, vel eli purus , peculiare corpus, atque elementum ab omnibus aliorum corporum Vaporibus , particulisque distinctum ;vel cum iis omnino permixtum , dc proinde impurum . De utroque vera est propolitio, quam serio demonstrare , supervacaneum fere ducor ea resistentia, Iam offendimus , dum progredimur , dum manus , a bellum , & id genus alia per aerem movemus, ae rem corpus esse , manifesto evincit: quidquid enim motui corporum resistit, est corpus. De aete impu-T , Omnium consensu , vera est propositio. De aere puro id tantum in dubium vertitur , existat necne aliquod, aeris nomine donatum, quod a reliquorum corporum particulis sit distinctum. inii aeris puri e Vistentiam agnoscit, illum etiam esse e Orpus adstruit.
Quod si veteres aliqui spiritum dixere ; ejus subtili tatem intellexere, & eo nomine significarunt.
. Duplicis generis iam itendus est aer, impurus scilicet, qui in vaρorum congerie puro aeri permixta con νει, is terrae circumfusus atmosphera , fu v3porum sphaera dicitur purus alius , corpus nimirum ab omni bus aliis corporibus diυσ6um, telluri circumfusum, per
9쪽
quod vapores a corporibus terrestribus ascendunt, in e εue sustinentur .
e , Grave ande d) aerem a congerie vaporum non distinguebant e eoque nomine non peculiare aliquod corpus, elementum, aut substantiam, sed particularum , seu atomorum ex terrenis corporibus ascendentium eomplexionem, & mixtionem intelligebant. Qui quid tamen ii contra eommunem hominum sensum asse ruerint ; propositio facile patet. Terrestrium corporum particulae, vapores, exhalationes sunt omnium confessione graves; neque alia ratione a telluris super eie ascendunt, nisi quia a fluido graviore, cui sunt immersae , lurium urgentur, impelluntur, & detruduntur ; fluidi enim pressione cessante , aut fluido ipso destructo , vapores illico in terram relaberenture vapores igitur universi ab aliquo fluido gravi re impelluntur , di sustinentur : id autem fluidum terrae circumfusum , & vaporibus ipsis permixtum
s. Secundo . Quamprimum aer e machina pneumati ea inferius describenda extrahitur , fumus illico, &quicumque alii corporum vapores intra recipientis ea paeitatem in aere antea innatantes ad surdum eadunt , neque amplius elevantur, quamdiu non introducitur iterum aer; licet intra recipiens ponam tur prunae , aqua calida &e. ideo igitur ascendunt vapores; quia aliquod fluidum a vaporibus distinctum eos ad ascensum urget e quo sublato, vapores amplius neque elevantur , neque sustinentur e iterum autem admisso, iterum etiam ascendunt. Alio modo philosophari Hydrostaticae leges non permittunt. Totum enim vero aerem circum terram diffusum mente parumper sublatum conciner ascenderentne ea in hypothesi e gravibus corporibus graves proculd bio partieulae quaenam ascensionis causIae . 6. 3. Plurimas aeris proprietates agnoscimus adeo
10쪽
ronstantes, atque a caeterorum corporum proprie eintibus diversas , ut certam naturam semper eamdem re constantem , ex qua profluant, manifesto indicent. Quomodo tamen haec , si aer in vaporum eongerie consisteret ἰ cum haec in eodem statu fere numquam permaneat , sed continuam semper Variationem patiatur, ex qua proprietatum etiam, &effectuum varietas e sequi deberet Haec proculdubio praeter alia plane constant, corporum vapores , & exhalationes eorrumpuntur , in propriae speciei corpora vereruntur, de novo efformantur e halae vero vicissitudines non patitur aer. Vapores εc igni, & flammae, re humanae rei pirationi saepissime nocent; iuvat ex adverso semper aer, iisque omnibus est plane necessarius.ssarior Aeris elasticitas illius densitati est propo
tionalis; densitas prementium ponderum rationem sequitur e utrumque autem in vaporum congerie fallit,
Et experimentis ΜώIcbenbroe ui edocemur a . . Ivinto . Aer ab intimis corporum poris , seu subtilissimis sinu bus liber . elastiens semper existit ruet enim frigescat, vel calore assiciat ut, humorem , aut siceitatem servet; elasticitatem semper suam habet: neque etiam, quantumvis frigidus, aut humidus evadat, in liquorem sensibilem, aut in glaciem
vertitur, ut vaporibus sere semper aecidit: sunt i gitur duo corporum genera longe inter se diversa rad diversaque munera a rerum auctore Deo primitiis eonstituta . Aer sane , ut ex totra hoc opere conmstabit, universalis videtur esse naturae eardo, atque prinei pium, unde terrestrium corporum vires, &ese iactua potissimum pendeant.
λ Gl etiam aer corpur maxime fluidum, pellucidum, Iubtile , sonorum , ela cum . Omnia haec esse aeris proprietates , ratione , eXye Timentis , sensitum testimonio conflat . De singulis pauca indicare sufficiet . Aerem esse maxime flui dum, id luculenter confieit , quod sensibilis quaelibet Eiem. mis. n. IOD. ν