장음표시 사용
31쪽
. Si caloris snt in ratione reciproea de statum ', viri
sue Has quidem , ct similes alias regulas ex proportionum doctrina in Geometriae elementis tradita nullo negotio demonβrabis: cu us rei exemptum in primo P scae volumine de corporum miribus disputantes dediamus . Duo Praeterea crrca praesens a gumentum anima verto. I. Eas ego regulas cum experimentis conferri , nonno post experimenta statui velim: quantum enim Geometricarum veritatum simplicitas a compostis ΡΘ- mi argumentis υittatur , omnrs agnoscunt. 2. In δ is regulas statuendis caetera omnia aliunde paria Iuppono .
Aliqua enim praeterea isse , quae in aeris elasicrtatem influere videantur , statim indicabo , Iuo tandem loco sinus explicaturus. 36 Si ex me quaeras, unde Ga ignis sit in aeris elasticitatem actio 8 Respondes , ex iis , qui in Pyrot chnia tradimus , satis liquet , quare ignis , calor aerem , aus quodcumque aliud corpus elasticum ingredens , illius raritatem , ct elaterium augeat subtiles particuli intestino , er perturbato motu veriuI Omnes partes vehementer agitatae, cum aeris toros ingrediu tur , parietes binc inde separant , spiras evolvvut , explicant distendunt, eoque pacto totam aeris massa rarefacrunt. Unde si . ut quo densor fuerit intensior calor , maius erit elate tum et majisi enim vi . o' escacia confertiores aeris spirae explicantur , o di- seniluntur.37. Alia etiam est. 9 insignis plane elas citatis aeris proprietas postremis etiam bi e temporibus observando comperta ; ejus Icilicet compressi glires diuturnitate temporis non minui , aut debilitari. Insigne est in eam rem Rob rvalli tentamen , qui annorum Is Datio ae
rem in Mula clausum , se compressum se aυit et iis
autem elaos, eam Iem in ilio elasticitatem deprehem dii sa) . Pari etiam eventu rem tentarunt , liceι per minus temρoris statium , Mario ite, Bovie , Μuschem-
38. Ex allatis hi De experimensis compressi aeris vi
32쪽
res aut ex fese , aut ex pregionis alui urnitate, non hilitari consciunt : illas tamen a nulla 'externa caussa
infringi . non probant . suin imo a. iquas esse Iussanitas , ct Iubtilissimcs corporum balitus, atque vapores, qui una cum aere permixti ejus elasticitatem ex parte destruant , ab experimentis apparet . Hujusmodi sunt Iu*buris fumus , atque vapores , halitus ex fossilibus carbonibus accenses , humana respiratio . ira pira sio , diversorum animanιium , metaιlicarum , atque fostium substantiarum exbalationes , σ halitus . Rei
veriιatem quamplurimis confrmavit experimentis Hales et unius , auι ulterius summam accipe r RccIpiens II fig.8.) machinae pneumaticiae sit aere plenum , ere rium Iupra aquam , cui os vasis aliquantulum μι immersum , ita ut externus aer ing edi , neque internus
uredi posei : sebi , aut fu buis candela intra recipiens posita accendatur , tamdiu que ardeat, donec extinguatur . Aer quidem 1ensem calescit . eius tamen v lvimen minuitur , ο aqua paullatIm intra recipiens ascendis . Volumen aeris interni ad sc 9o Ioo p llices cubicos cy amplius amIrtiι , pro di υeria vasorum magnitudine : neque aer postea frigescens , extinciis canuelis in pristinum volumen restituitur; f. d aqua in ea, ad quam ascenderat , altitudine Iustentatur . A fumi, caeterorumque balituum particulis perinde forsan, atque ab aqua partes aeris absorptae explicantur, o spirarum formam amittunt sa) . Aer id irco ejusmod/ corporum balitibus infeci. s bumanae respirationi , π vitae sit paullatim ineptus , atque noxius : unde saepe est respirandi doicultas , non raro eιram suffocatio , o vis- lenta mors consequitur. Sed de his fusas disputabimus, cum de bumana rospiratione , ejusque caussa , effectu , necessitaιe agemuS .
sq. Εκ demonstratis liveusque aeris es ementaris pro prietatibus aliquam jam illius definitionem nobis cude re possumus . Est igitur aer corpus maxime fluidum, pellucidum , elassicum , mirabilis plane com aesti nis
33쪽
nis, & dilatationis ea pax, cujus partes sunt subtili sissimae , sese mutuo premunt , & in terram pondeis rant . Haec omnia de hoc elemento demonstravimus, alia etiam demonstraturi . Quaenam illius partium figura sit , definite non possumus . Pluta etiam nos latent circa naturalem hujus substantiae indolem , partes , natu iam. Haec dum mente volvo, notosque aeris effectus perpendo , quin naturam eaussae peni lius videam ι udem quamdam mihi ipsi essingo hujus elementi id eam , se a hypothesim . 6o Aerem ego mente concipio , ut massam quam dam fluidam , cujus partes sunt tenues , & ultra omnem imaginati Cnis vim subtiles , ramosae , fila menta contorta , aut in spirarum , & cochlearum modum convolutae , multipliciter inter se plieatae r sensibilem autem particularum congeriem, aut mas sam , ceu laneum vellus apprime carminatum, quod manu compressum contrahitur , sibi relictum versus omnes partes dilatatur e hujusmodi flocet sibi impositi , & appositi sese comprimunt ; unde inferiores superioribus sunt densiores , cum superiorum pondere premantur i per eorum interim poros innumerae aliae terrestrium corporum partieulae, vapores , corpus euia sursum deorsum , versus Omnes partes transmvolitant e modoque aereos floccos dilatant , modo contrahunt : humectant aliquando ἔ quandoque ex secant : alias hie , diverias alibi qualitates pro locorum , temporum, & corporum etiam saluum varietate impertiunt. Hujusmodi bypothesim pro aris , ct socis ne defendas: ea enim in millibus fortasse averitate aberrat ; in aliquibus tamen aeris naturam videtur referre : neque alia occurrit , quae phoeno mena non insisti eius explicet.
Naturalia quamplurima , amaena , ct utilia phaenomena , quae ab aeris gravitate , compressione , elaterio Dorsm , aut ab omnibus simul sumptis pendens, proponuntur, explicantur, se ex eorum causis de in
st. Quot in natura sint , & passim produeantur effectus ah expositis hactenus aeris proprietatibus, &
34쪽
physieis viribus , mirari satis non potest , qui rem penitus contempletur . Viventia omnia , & vegetantia in terra perirent , natura ipsa in nostro hoc gl bo stare non posset ; si praedictae aeris proprietates tollerentur. Luculenter haec constabunt ex rebus per totam hanc physeam dicendis . In supradictarum
rerum confirmationem, atque ulteriorem explicationem phaenomena aliqua in rei totius specimen pro
s pensio fluidorum in tubis. 61. Si experimentum Torricellianum modo superius explicato in Mamus ; inverso tubo, re ab ejus extremo inferiora , in stagnans h drargirum BD fis. a. Jimmisse , subductaque manu , docendit liquor ad 28s seu 3o ut m altitudinem , in qua post aliquot descensionum , ct ascensionum oscillationes subsidet. H Margirum totum tabum Μ B adimplens . descendere nequis . quin θ flasnantem liquorem B in vase , c
ineumbentem liquora columnam aeris elever et cum igntur haec columna Ddrargirum ad altitudinem tantum
B A . a 8 pollicum fugineat; liquor ex majori altitudine M gravitate sua nullo obstaculo impedita deorsum
labitur , motum stium labendo accelerat , virIbusque acceιeratione auctis , risitudinem A , Iustensionis temminum , transgredisur , flagnansem liquorem , π in cumbentem aerem plus iusto aliquantulum elevat et aer, O stagnans Ddrargirum vicissim relabendo liquorem in tubo contentum aliquantulum etiam supra A attolium et quoad , libratis viribus , oe oscillationibus ce-santibus , ad diciam altitudinem subsistit liquor . columna Ddrargiri 28 digitos , seu duor pedes cum dimidio alta , cum aeris columna , cujus altitudo atmosephaerae supremum aιtingit , aequilibrium Iemat. 63. Cum autem hydrargirum unum pedem altum , aquam ad I pedum altiiudinem circiter elevet , e
sustineas ; fl Deris ag pulices alium , aquam ad 32 pedes cum dimidio eleetiat , ct sustentat Iecundum H a staticae leges : unde βι , aquam in subo ad 33 Tpedum avitudinem ab externi aeris pondere sustentancam ore , si in aqua instituatur experimentum , ut pe
35쪽
tem experimentum.repeti facile non potes p cum rubi adeo Imra parari facile nequeant : quod in causa estis fere semper adhibeatur isdrargirum .
3. HFdrargirum in tubis Torricellianis, experimento rn vallibus , ct ala montium radices facio, ad ma 1οrem altiturinem subsistit , quam si Iupra montium fa- Pigra IUItuatur et quin imo a radice ad montis usque Jummitatem altitudo hydrargiri semper minuitur: quia Icilicet quo ediuior fuerit locus , eo minor erit atmU p erin atιitudo , ac proinde pondus : liquorem idcirco ad mInorem altitudinem elevabit . Hujusmodi phoenο-menon primus observavit Perrier in montibus Alver-mae in Galtia, quem postea alii sunt subsecuti, ct rem adeo accurate objervarunt , ut in calculum etiam , rabulas redigerens, quantum in tubo descenderes ad datam supra horizontem elemationem hydargirum et botat que hujusce instrumentum adhibetur ad montium aIιitudines inter se, o cum maris superscie referendum , dignoscendum . 6s. In relato exverimento in Alvernia prope Clara montium facta b drargirum ad montis radicem ad 26 digitos , tres lineas ciam dimidia substitit r in momtis declivitate , loco Iso hexapedas magis elevato , ad 2s digitos descendit: in montis summitate , soci hexa pedas altiori, aia 23 digitorum altitudinem descendit b): Columna aeris ε' pedes alta a superficie maris Maeram
ae o es Uscua r in eam tamen emergunt , re ascendunt aliquae aeris particulae in Θdrargiro latentes , antea ab rncumbentrs aeris pondere nimium commpressae intra Θdrargiri poros detinebantur: modo ab a
ru pressione liberi sese dilatant , o ob relativam te-
36쪽
mitatem ad Iuperficiem emergunt , pre vacuum dj- frauduntur . Eam quoque tubi partem aura aetherea , lucis materia , quibus vitri , ct caeterorum corporumpori non sunt impervii , replent , cum ob ecta interius postia videamus , N ignei etiam radii per eam actio em suam transmittant , π exerceant e lucis autem , εν unis materia sunt proculdubio corpus .
iidem affectus a tantillo aere. m66. Non solum in aperto aere , ubi tota atmosphaera libera est , sed etiam intra cubiculum , ubi aer s co .ltimnae sunt brevissimae , sustinetur in tubo Ddrargirum perinde ac in aperto campo. Duplex disingui potest casus et vel aest internus cum externo communicatur, perjanuas Icilicet , tabularum commissuras , υ rimas , quod Iusscit : vel est prorsus separatus : in priori casu sustinetur liquor ob explicatam jam causam : Si descenderet ; sagnans Θdrargirum , π incumbentem aerem elevaret , e cubiculo excludereι , externumque aerem ad summitatem usque atmosphaerae attolleret. Uno vem
ho , in fluidis communicantibus us jam Iupra diximus , eadem in fundo est presso , qaantumlibet altitudo in singulis vos sit inaequalis : Θdrargirum igitur
sagnans eodem modo intra cubiculum, ac in aperto eampo ab aere premitur ἔ eumque proinde elevare nequit consentur in rubo liquor : qui necessario suspensus binrebit. 67. In secundo casu descendere nequit ex tubo liquor,
quin aer intra cubiculum consensus , plusquam antea comprimatur , oe in minorem molem , ct spatium re-isigatur , ut ex se pates : αι ab hydrargiro 28. digitos alto comprimi ulterius nequit aer : eamdem enim , hes pressionem , seu densitatem , ac externus , cum quo antea communicabar : rgitur ita compressus , ct ineiam flatum redactus, in quem armosphaerae pondus eum potest reducere , s comprrmere : h rargirum autem , a 3 pollices altum , idem habes pondus , o eodem mo-M premit , atque integra atmosphaerae columna reo igitur compr/mi ulterius nequit e sed utrinque aequilibrium servatur inter Θdrargiri gratatatem aeris re entiam , seu elaterium ; quae semper suns aequales. Mons. Phil. Tom. V. C Ae
37쪽
Aeris igitur inιra cubiculum existentis elaterio, viribus prementibus aequali , referenda es liquoris suspensio.
68. Manus sagnanti Θώargiro, atque vasi BD supposita totum pondus vasis , liquoris flasnanus B , ct tu-bi B C sustinete praeterea autem non suspensi h rargiri B A gramitatem , sed aequale pondus Iussentat, aeream sciliceι columnam Ε, superiori subi clausi extremo Μ in sentem , innixam , b deorsum prementem sublato enim Ddrargiro , Er tubo B M fig. z. duae columnae E , EG sese mutuo Iustentarent, N esens in aequilibrio r tubo B M , ο Θdrargiro B A in columnae Elocum inductis , aerea columna FG , quae prius columnam E sustinebat , modo Ddrargirum Iustentat e su posita autem manus in D columnae E pressonem Θdra
tiri pressoni aequalem , sustines.
69. Si tubus Τοrricellianus sit ex superiori parte non sermetice quidem clausus , sed vesica obductus , o circumligatus ; facto experimenso , vesica intra tubum incurυatur , ct magno cum strepitu disrumpitur e corumnae enim prementis E pondere intra tubum vacuum , in quo nulla est resissentia , protruditur , distenditur . oe incurυatur . Iuod si facto experimenro , Vescam acu perforaυeris , re acum subduxeris aer illico ma ino impetu per exiguum foramen ingreditur intra tuum magno etiam Abilo edito ; hydrargirumque in 'biectum mas totum descendit . Primo enim columna ammo phaeri vesicα incumbens, eamque vehemenser prae mens aeris particulas vesicae proxrmas per aperium foramen magno impetu proludiι ; unde aer magna celeria
tale descendit ; hine sibilus enascitur . Tubo autem semel aere puno , integra atmoobaerae columna hydram girum in tubo contentum premit , re exterioris aeris nisum , cujus beneficio barargirum sustinebatur , vin- cir , ac proinde liquor proprio pondere labitur .
38쪽
st. 8. tubo torrisellians B, in quo hydrargirum a
18 pollicum aliiιudinem baereat suspenium , aereque sensim extracto; ad singulas eductiones aliquanstim Iem per magis , π magis descendit liquor : quod aere penitur , quansum humana industria potest, exιracto, ad horizontalem flagnantis Odrargiri superficiem descendis r neque Iupra illam , ns tantillum , lineam scit cet , aul lineae dimidium elevatur , Aere postea sen- introducto , sense etiam, π paulatim ascendit brdrargirum : quoad in pro ina alii tudine Iubsistat. Phoe-
nomeni ratio patet ex dictis: exιracto , aus introducto paulatim aere , extrahi ιur , aut introducitur sensim suspensonii causa e sensim igitur ad sngulas eductiones, aut intro ctiones descendit , aut elevatur Odrargi sum . 'Tantillum fere semper manet elevatum e quia, aliquid aeris in recipiente manes Iemper et neque ulla arte extrahi potest. ΤΙ. Mirabile prorsus phoenomenon, ct praeter omnium expectationem semeι ouervavit Boyle, Odrargirum intabo Torriceuiano intra recIprens , extracto aere , ad 7s digitorum altitudinem haesisse suspensum , cum in aperto aere , vel intra recipiens non vacuum , facto experimento , ad a8 solum digitos ascendat, o suspen vitur . M imprimis circa huiusmodi phaenomenum notari debet, rubum exacte omnino vique ad summitatem fuisse brae utro plenum e neque uua arte consequi umquam potuit , ut ad majorem , quam 28 digitorum alsitudinem , haerereι liquor , fi mel minima aeris bulla in iubi summitate Iuperesset . Ejusmodi esse citus , cum in crassoris aeris pondus referri nequeaι , in subtilioris aeris pressionem, in pecuitarem Ddrargiri illius flatum. ad tubi parietes ad sonem , se alias , quas ignora
a. Si tubus rarricellianus sis ex superiori parte a pertur manumque super imponas , π leviter tubi la-oia attingas , dum inferius aer extrahitur ἰ manus a Meo tenaciter tubo postea adhaerebi ι, eamque pressionem, in pondus senties , ut nulla arte manum extrahere posse M : quin imo pars inferior manus intra tubum cerius,
turgescis , deorsum non citra doloris sensum dilat των . suod si superiora tabi labia a manu pressa non
39쪽
4i satis obtusa , Di in aciem donant ἰ adeo tent arlla manus comprimitur, ut per carnem ipsam tubi la-hta introducantur . Aere postmodum intromisso , manum facillime lubduces . Cum en m nullus a r ueorsum ma
num sustineat , aut cum IVPer incumbente aequil brium servet , manus integrum columni atmosphaerae pondus sustinet , eoque violentissime versus tubum , eiusque labia confringitur , ut avelli inde non possit. Spiritusaeinde animales , sanguis , ct latens intra crernrm , o sanguinem aer , cum primum ab externa aeris pref stone liberentur , elastica vi sese dilatant , curem extendunt , o carnem intra tubI cavitatem protrudunt. 73. Eadem de causa , dum cucurbitae BD , accens, interius stuppa , incalescentis labia humani carni rite adaptantur , ut nulluI exterior aer ingredi pom , stuppa consumpta , igne extincto , o aere frigescente, caro D fi ς. q. ) cucurbitae ori respondens , aque Iubjectu infatur, ct intra cucurbiam ruet scit chirurgicis operation/us locum da rura r flamma enim rarefacturaer e cucurbita majorem part m exiit : mox succedente Isigore conderiatur , eg ad tantulum in cucurbita spatium occupandum reducitur; cum igitur pene nulla in cucurbita sι resse nita et particulae aeris intra carnem , O sanguinem cucurbitae ori reisondentem latentes , ab externa pressone liberae elastica Di sese dilatant , o carnem intra cucurbitam protrudunt. Simili fere modo vasa vitrea in oblongum , ct exilissimum collum desinentia , per qucd 1cilicet aqua , aut liquores caeteri facile ingredi nequeant , iisdem mei liquoribus implentur ; igui enim admora vehementer m- calescunt nerque rarefactus per cavaIiculum erumpir ;ρ modum in aquam collum immergitur : frige cente autem vitro , in lutuI intra vitrum aer contrahitur , cr aquae ingressu' ampliuI non 3 LMit r aqua igitur externa ab exterioris aeris pandere compreetia per angUisesimum collum ad Vas imρlendum ascendis .
7 . Eatem de causa st , quod si tubus TorricoHianus superius in superficiem planam d sinat ; aere ex
tracto disrumpretur . Cum en m vitrum citra framonym nturvari nequeat : ob vehementem aeris pressionem in
frusta dissili . suid ni , inquis , disrumpstur etiam
recipiens in sphaericam figuram exterius convexam tor. natum Respondeo . Id ex conv xltate provenire : Cum
enim partet sint in modum fornicis dispostae ; si e te
40쪽
rius introrsum premuntur , magis ad se se invicem ac cedunι , b a ruptione liberansur : contra si υitrum μι exter us concavum ἰ experimento scilicet facto in fru-pa Aissilit , ob petuliarem presionis modum : tunc enim vitri partcs a superflcte concaυa ad conυexam impul-ίας , mutuo a je inυι cem , si pressoni cedant , Iepa
draetrro ad 28 digitos plenum manu sensim eleves ;su fine tur quidem isdrargiriam , quoiata Inferiora tu-οι labia flagnantis supersciem attingant a tubo au ι.m tantillum Iupra o Ira igirum pentius emetio , ιum primum vel gutta e tubo cadat , iota illico IMpens ιι quoris massa jursum contra tubi summitatem adeo vio lenter projocitur , ut tubus nonnumquam in frusa dis-μ.οι : aereque interim in tubum ascendente , totus e se fuit liquor . Dum totum in tubo suspensum haeret 6-drargirum , inter trium , G externum aerem Ierυatur inquilibrιum ἰ cώm primum aliquid effluat pr OnacranI Ger ν cliquam Θdrargiνi massam sursum violen xcrp/oi as cum modum . quo si ex una parte libratae lancis aliquid ponderis educas ; altiad pondus ex alia paνιν ancnsum , praeponderans deorsum ruens , op
postam lancem, o qued in ea superes pondus , sursum
76. Vesicula exacthseme clausa , eorrogata , σ aere fere vacua intra recFiens posta , aere extracto turgescit, υ aiιquando durumpitur: poma corrugata iterum levigantur , metuit reti, escunt s vitreae bullae aere pleni in frusta dissiliunt: ova item intra parvum vas vitreum v. g. inclusa , γ' inferius acu subtiliter perforata , se se per ex; lusimum foramen acus exoneraut sarae ιtoum intromissa , iterum etiam per idemmet fo- ramen cademinet materia replentur : suae omnia aeris claterio referenda sunt: aerei enim particulae intra praedicta vasa aut corpora comprehensi , cum primum ab externi aeris presione liberantur ; elasticitaris virι- u; i asantur, G vria uitringunt. In iveriore eriam