De verborum lusu apud Aristophanem

5쪽

SCRIPSIT

7쪽

di quis graeca in Aristophanem sch0lia evolverit, pleraque, quae in eius comoediis risum nobis movent, scholiastas his fere verbis usos videbit explicavisse παίζει, παροδί re χρῆται, λεγεν αντὶ

του . . ., παιδιά ἐστι, σκωπτει, κω κέρδει, παρ πονοιαν, παρα προς- δοκίαν τουτο , πο μεταφοοας, γελοίου χάριν, ἐδωλοποιεῖ, ἰδιστα διαλε- γεται, δεον ἐπειν . ., περι φοαστικῶς, ἐνίττεται, παρεποίησε το νομα

ἀπο . . . , διαβαλλει, χλεvαζει, ἀρι ιβολως λθει διασυρει, v φημι τριός, σαρκασμός, ἀναγραμματισμός, ἀστείως χαριεντως, ἀλαζονικως, φορτικως, ἀναροοκώμενος, παιγνιωδῶς, κεκαλυρ μενως, κακεμφάτως λεγει διχηρεμάτους τίθησι λέξεις, κατηγορει, καθάπτεται, γελοιάζει, παρα ράμμα κω- ι δει χαDιεντίζεται, περιεσταλμεναῖς βουλεται λεγειν, τοῖς μεσοις ρημα χρηται, ἐς το iσχρον ἀποτείνει, ἐκακίζετο, νοματοποιει, παρε7ραμμάτισε, νειδίζει, παρ ΤΠὶται, χρησατο παρα το . ., ως προς . ., ως εἰ ελεγεν, ως συκοφαντούμενος . . . , ἐπεὶ ἔγκειται . . . , ἐπίτηδες συνηγαγε

Quae copia verborum inesse aliquid ridiculi in poetae versibus significantium, quamquam rem leviter attingenti videtur sufficere, ut vel acetissimi script0ris acetias omnes iis denotemus, tantum tamen abest, ut propria singulis facetiarum generibus nomina dare p0ssimus, ut poeta undique et in omnes velut e copiae cornu sale suos dispergens et rebus ipsis spectandis et vocabulorum vel sonis vel sententiis per mille figuras ludens irritos sere eorum labores reddat, qui gemmis illis et ordines quosdam

8쪽

dispositis singula quaeque certis quibusdam delectantium aut rerum aut verborum generibus annumerare posse sibi videantur Nec tamen defuerunt, qui vel antiquissimis temporibus ad hanc rem animos attenderent. Ex quibus ille praesertim, quem commentatorem in Aristotelis de Poetica tractatum fuisse Cra-merus putavit, y inter omnes, quo quidem Duebnerus in prole-g0meni ad scholia graeca collegit, περι κωρι δίας ScriptoreS, maximum τοι γελοίοις studium impertivit. Schema enim ille aliquod, ut aiunt, composuit, quo septem genera risus απο τῆς λεξεως octo ἐκ των πραγμάτων exorientis distiniit. Nec Vero quisquam putabit nostrum esse, ut de his quindecim, quae Graeculus ille constituit, aut rerum aut verborum ridiculorum generibus accuratius inquiramus; non enim arbitramur

lare, qui integra illa partitione in enarrandis poetae comici virtutibus uti velit; attamen dubitare non licet, quin primaria illa,

secundum quam risus omnis aut rebus debeatur aut verbis, iusta sit divisio. Qua re perpensa si quis, quae supra memoravimu Veterum Aristophani interpretum verba, perlustraverit acrius, facile ille omnia fere ad lusus ih verbis solis quoquo modo posito pertinere intelleget; nam quae ridentur in rebus, leviter et parum accurate solent attingere, ita ut non videantur fui8Se ignari, quanto maiores in rebus quam in verbis quibusdam ridiculis denominandis laterent difficultates. Quas ne quis putet vinci posse facile Nam cum Trygaeu cantharo vectus caelum petit, ridet corte caterva theatris stipata hoc enim dulce, hoc melli est sint forsitan, qui sciant, quid et cur rideant quotu vero qui8que St, qui totius rei, quam modo ridente spectabant, vim comicam intra arctos unius vocabuli limites coercere et, quod est etiam maius, accurate voce definire et circumscribere queat 3 Et in hisce quidem angustiis in omni re comica haeremuS, neque est haec dissicultas ad solum Aristophanem reserenda. Accedunt in rebus comicis veterum scriptorum explicandis multa et alia, quae legentibus n0bis, non spectantibus eorumve aetate viventibus, non leves quasdam molestias parant, Sed maxima saceS-

9쪽

sunt negotia. Quae ii viderint, qui de Aristophanis fabulis in

scenam et commissis et committendis scribendi laborem nobilem Susceperunt scripturo mihi de verborum lusu apud Aristophanem ad voces illas redeundum est, quas e scholia8tis colligebam. Quarum numerus nonnulli poterat augeri, nec vero pluribus opus erat. Nam praeterquam quod sunt vel inter illas, quas in explicando aut tripudio aut quolibet gestu ridiculo possis adhibere, longam enumerabamu earum Seriem, quae generatim tantum capi nonnihil e verbis quibusdam oblectationi adumbrant magis, quam

exponunt quae sunt: παίζει, παιδια ἐστι, γελοίου χάριν δι- δια- λεγεται, ἐνίττεται, ἀστείως χαριεντως, ἀλαζονικως, φορτικως, ελοιάζει, χαριεντίPεται, εἰς ανξησιν τῆς κωμνδίας, προςποιειται.

Atque exempla quaedam, quae huc spectent, afferre etiamsi facile videatur, tamen non erit inutile. Ranas igitur evolvamus.

Dicit in uss. 21-23 Dionysus:

In scholiis haec reperimus:

σταμνία καὶ στάμνους καὶ ἀμφορεῖς του ινο φασω παίζει δὲαμα καὶ προς το σχημα τι visi θει σταμνίοτ υλλως ἔπαιξεν ἐπεὶ κεραμος ἐν εαττ βαστάζει τον οἶνον σπερ παιδα καὶ τρεφει.

Annotavit igitur scholiasta verbis viὸς Σταμνίου risum cieri. Num vero sunt ipsa haec verba ridicula an non idem remaneret iocus, etiamsi aut Iino aut Ἀμφορεως viον Baccho nomen indidisset y ut equidem. Non ipsa igitur verba viος Σταμνίου ridentur; sed dum haec verba audimus, cogitatione velut imaginem quandam comprehendimus, et quod celeriter fingebam , ubi vanum sesse et ratione carere intelleximus, ridemus Risus igitur non e re quadam ortus est nil enim fiebat in scena, nil agebatur, qu0desset ridiculum, sed ficta quaedam res verbis circumscribitur; quam Si eo, quo ipse poeta finxit, modo refinxerimus, ridebimus. Acharnensium comoediam evolve Amphitheum videt Dicae0- poli Lacedaemone accurrentem. χαιρε, inquit, A ις ιθεε Cui ille

10쪽

Ad qua haec addidit scholiasta Γελοίου χάριν ειπε ποος τὰ χαιρει το ει πω. Et recte quidem. Quid enim magis est ridiculum, quam si quem paulum Velimu prohibere, quominus nos alvere iubeat Non vero μήπωγε, ipsa verba dico ridiculum est. oterat enim aliis poeta verbis uti, quae, Si modo eadem significarent,

aeque risum audientibus moVerent, Veluti ἀναριενε, εως - στῶ

la festiva illa altercati0ne, quae inter Dicaeopolin et senes Acharnenses intercedit, Dicae0polis orbem et carbones, qui continentur in illo, sic all0quitur uss. 347-348:

quos versus scholiasta non praeteriit silentio. 'πιικώτατα, inquit, καὶ ηδιστα προς του. ἐν ' λαρκιν ανθρακας διαλεγεται ac non id tantum his in verbis placet, quod ipsis vocabulorum sonis ανθρακες Παρνησιοι adducimur, ut Dicaeopolin ἀνδρα τι Παρνησίοις colloqui putemus, sed tota haec orati perpetua quadam festivitate iam propter id solum redundat, quod ad rem quandam vitae sensusque expertem conversa est. Id enim ipsum ridiculum et subabsurdum est qu0dammodo, si qui cum carbonibu colloquitur; nec quidquam refert, quibus verbis, utrum seriis, an ridiculis utatur. Ac similes quidem scholiastarum notas invenies sexcentas;

erit otiam, ubi simillimis in l0cis diligentiam eorum desideres,

velut in Ran. vs. 588 κάκαστ' ἀπολοί κην, κἀρχέδWιος Ἀλάμων.

Quae ridicula sunt omnia, quamquam seriis verbi expressa. Haec igitur, quae nonnullis versibus illustrabamus, innumerabilia sunt exemplis et ne generibus quidem pauca. Variae enim diversaeque sunt cogitationes, quae acute dicta sequuntur; quam ob rem diversae sunt vel ipsae ridendi causae, etiamsi eodem ex loco risus oriatur. Est enim in quo similia dicas, quae proserebamus exempla omnia. Namque non e re acta gestuve ridiculo, neque e verbi ipsa natura iocularibus, sed perpetua illa estivitate, quae fictas res nobis ministrabat, oriebatur risus.