Caroli ScribanI e Societate Iesu PoliticoChristianus Philippo 4. Hispaniarum regi

31쪽

ciam 3 laudabo damnanda 3 non didici. damnabot savior audiam . quin adeo licet supra fidem es merita Dudauero, ac infra hac damnauero ; nunquam vota s mih ctationem expleuero. quanquam aa hac maloiaque s

renda, animorum V atat at asseram. Nec adeo re-

se audire mal dum religioni j tria consi .Sed his audio amicum infuserrantem, Igno ου astu abrupta de- penderepet Scio fastu Tutius per plana iter esse. sed in his, .non labentibus laus nuta , in i is, nonnusta etia- lapsis. Non quod hanc aut quaesierim, aut sterem: neque enim tunquam fama, aut glorias ipsi . prodesse semper volui. Verum, cur in re tam ancipitir maior semperfructus ἡ

magnismaudacibus. nam e multorum calamis iam tria

tis qui erem ὶ Et non verum illud Plisse Nequaquam par gubernatoris est virtus , cis placido, α cum turbato mari Vehitur. Tunc, admirante nullo, . illaudatus & inglorius subit portum. alcum stridendsi ines, curuatur arbor, gubernacula gemunt, tunc ille clarus, & diis maris simillimus. Nec ego Memes tuo interfluctuum peritos desector tamen audentibus cfisi tat equi, licet assequi desterem. Pergit amis- - vereris ne in te in largant, quotquot ex alieno laudem' quarunt3 Vetera hac s. ae nomm mmiae ita Scripta

docte sprudenter, tentis 'amulatio, sarma iusicutiunt,s quiasuccesserunt hac el audentibus, nunquam qui imiten in deerunt: neque enim audacia m Ar et ismir inuenit, non magis qu- felix temeri ora ntim. et mutis hic verum,quiademtimio pro co I se Famam gloriamque factorum ac dici rara a Lbnon abstulisti. Vt a cris. Omnis posteritis:

illius

32쪽

i illius in tela ipta mirabitur, tuum in eum sal lum exc ecrabitur. mare nihil est quod admodum verear aut Mntonoecures, aut Ciceronis exitum,si Deo, aluti mea, patria. Nam ut scripta mea placeant omnibus, fatuussiimsisterem: ut vero quasi gero consili omnibus probentur, par fatuitatiuenin M. cumfere ita comparatumst, utconsilia, out masi aut pro pere cadunt, sic

et Aprobentur,veliarehendantur: unde is ut eadem mo-- Aprudentia, modostultitia nomen accipiant. midagis in hac iudiciorum scabie 'feret virprudensis scriptionis svafructum, confitentia siua, non iudicantium prurigine metietur. 74m,quod in beneficiis πιι venit, ut, nisin

uissemper metera cumules, licetplurimas obstrinxeris ,si unum negaueris, hoc flum meminerint quod negatum est: hoc inscriptionibus m etiam elucet, vi,quamuis plurimaprobatissima si eris, in unosi distumeris, Omanium patiaris oras calamos atque exinde bene ac docte scriptoru, memoria nulla, delictimnius, ater sit. Iam in tanta iudiciorum diuessate, quispiaceat omnibus t nee

ipse magnus Deus. Et quis fuit Scriptorum unquam, in

quo non multibu arcis me loquar, multa desederarent sin quo licet probarent plurima,non damnarent aliqua

mulor eteteres, non nego. magni mi Tertu ianuae, Amnobi-,Cyprianu A Uinus,gente e ri, calamo Ro- mani. magni Ambrosius, Leo, Minutius, vere Romani nec Dalmata Hieronymus, Romanis minor. magni rem olim Cisera Sasi fias, citin,Plinius uterque, Liuius, Seneca. Hos aemulari quantum .ngenioru diuersitas, maximorum s minimorum permittit. cum his damnari adeo non erubesiam, ut in laude etiam ponam. sed sinsta

t os muliopassuum missibuslicet serar, ammihi ad Du-

33쪽

am velluminis horum umbram fuisse. Iam cum illima

gni calamos repererint morosiores, quid mihi promittam magnaZAudio in isi se Lapsus est.non vidit.aliquid hic desidero prudentiae: plus moderationis & benignitatis: sellis parum, mellis plurimum. ib tam den sc res mutuo implexae, tanquam densi nemoris rami, Copia ipsa sibi graues Rub lenocinia Verborum,desu rians dictio ' quo late sparsa,qub retracticu ' O nimis torosa, grandis, adipata, ludibunda; imbellis, termis, macra; 1eria. nimis ardens, mordens, insurgerri, conquisita; frigida,languens,serpens, vulgaris.. nimis Asba, nimis Romana,&ad fastidium religiosa. nimis veteris aeui nimis recentioris: Quis prudens materiam hanc deli gatrinfelix in delectu. Quo viro Religiosorcsirons a cra Z quo res alienae togae, messis, arcae r quo tanti in aduersarios aculci Z quo Verborum fulmina & tonia trua quo perpetuis securius accinctus sermo 3 qub

nihil ad utrsario ignoscens3Ethissimilias centa.quis credariseuo magis parandus his mihi animus adsuperci aliosarum frontium arbitria Caroniana. s iam paraui, mi cum Plinis,sinisteritatis aut malignitatis famamperferam. Non quod verear animum, qui mihi, ut in omnἡ alia sic in hac riptione bonus; quosit, ut nusiam posteritatis memoriam reformidem, qui culpae mihi nulbus confius sim. Sed cum Lector multa desiderauerat, meminerit' non douisse, qui etiam in m iis vota sua spargerent. meminerit etia, magna me li non de Use,s qua victura' Donderem sed ruata mascentibus simiba, qua amicam obstetricantem manum deposcerent.quam egosi in Leritore meo consecutusAera, memoria beneficium colam aeterna.

LIBER'

34쪽

' i' '' plus de caelo, quam

de seculo reserat; plus de Christi, quam de mundi consilijs,quaeq; cultorem suum a terna felici late,storia, opibus beatura sit. Rogatus sententiam Stoicus, respondit: Ita mIue, et θmbd committas, nisi quod committere etiam inimico possis. .am paucis mul- tanquam in conjectu Nivamus: sic cogntandum tanquam aliquis inpectivistimum in picerepossit. Upotiar. quid enim prodest ab homine aliquid esse secretum ' nihil Deo clausum est interest animis nostris, circogitationibus med D imeruenit. Non videtur tibi hic ex altocine is,& cothurno Claristiano magnus Z quis pcccabit, si in omni teste, & secto, 6 amico, inimicum cogitauerit Z quis in oculis magni Dci poenitenda, S aetermina luenda committetὶ medijs scelcrum cogitationibus interuenire Deum, Iacc erubescere, aut perhorrcscere hominem inspectorem Deum Sc iudicemὶ Quis in oculis iudicis ac Rcgis sui, cruce & ferro pianda aggreditur Et quid haec tormcnta ad aetcrna quid scrrum ad nullo ae .uo morituras flammas; adeoq; ad omni aevo, damnatorum

35쪽

corporibus nutriendas flammas Quid Iudex aut Rex, iaIudicem & Regem Deum 3 huic vive, citiis quis praemia spe,

Tas, poenas metuis. Brcue est quod vitiimus. fatui huic vita , prudentes aeternitati vivunt. tu viue non periturae vitae,sed

aeternu peucia naturae iustitiae. Sed & hic incipe beatus csse,&- alterius vitae felicitate frui. frueris, si perpetua tranquillitate fruaris . hanc tibi virtus spondet. fluctibus iactantur vitia. . aeterna in hoc occano tempestas cst . Sola virtus pacem nΟ-uit, ignorant vitia. B cnc in rem nostram Philosophus: mus noster habebit quo gratulitur sibi, cum emissus bis tenebris, in

quibus volutatur, nou tenui visi claraprojexerat , sedιotum diem admiserit, o redditus caelo sevo fuerit. erit autem isse antequam hac custodia exsoluatu um mitia deiecerit,purusque ac leuisIn cogit tiones diui Au emicuer t.in hoc nos oportet ire impetu magno . cado

frui animum posse, beatitate nimirum illius, excultis vitiis, Philosophus putauit. cum in altissima securitate Vivat, cae

lestibus prope inuidenda, quisquis vitia posuit , tempesta

Nexa, sisIis dicentibus, . oussise eadem fresponde: Ego debeo dicere, ousque eadem peccabitist Temedia ante multis quam vista desinere' tunc incipit medicina proficere, bi in corpore Menato Bene, de Chri si lane non arbitreris Petrum aut Paullian. moncrcὶ numquam dopon eda arma, nisi hoste superato. ac ne tunc quide. nam&in alta pace arma paranda, monent prudentes. nemo metuit holhem paratus, Imparatus metuit. improuidum obruunt arma, non obruunt cxpccstantem, cum scrrum in manu es . Fortiter proindcdomesticos hostes preme. ne parce. maxima hic pietas cst non parcerc. scca, & vrc; clementia in ferro de ignibus est. Quis dsi uniuersa ex uindere non potes, non ideo ilcij ciendus animus cli . nec mcdicina morbos omnes vincit: adhibctur tamen hic in remedium,ibi in leuamentum. Idcm in viiijs cogita. ut cum radice dc semine evellantur, perpaucorum est. Diuitigod by Corale

36쪽

sed non ideo nihil reliqui proficiunt, quod non omnia euellant: nec ideo nihil sanant,quia non totam valetudinem reddunt. ais hanc prudens sperauit post primordiale primorum parentum delictum Z nam licet iam a paradisiaco

crimine noxia ins rsa semina animis sint, omnium tamen, etiam honestarum rerum semina circumferunt,quae studio α fotu excitantur, non aliter quam scintilla icui admoto satu ignem suum explicat. Erigitur virtus impulsu. saecvndiora vitia sunt, sponte proueniunt. non quod innascantur nobis, sed quod zizaniorum more superueniant. Hinc illa eiusdem: uiti nos muto natura continat: visi a inter os stib ros genuit : nihil quod auaritiam nomam iritaret, posuit in aperto: pedibus aurum argentumsubiecit, calcandum premendum

dedit, quidquidest propter quod calcamur premimur. Ex Thcologorum schola prodire hunc credas. quod ipse de auaritia, de reliquis prope omni bi 9t ijs dici potcst. pronitatem,&adnatam quamdam post IS ach si delictum facilitatem non

nego. at ea monitis, exercitationibus, laboribus, animi lmagnitudinc subigenda. Monet idem βωd aliud agas, quam cisDidis ut miliorem te quotidie facias, 'Ut aliquid ex erroribus ponas, et tintegigas tua mitia est e,quaeputas rerum' Sane, siquandosatuo deIectari volo, non es mihi longe quaerendus,me rideo. Non putCS M

liquemcx crcmi cultoribus discipulis sitis loqui 3 tibi ergo

manum admoue, euelle, seca, Vre. imitarcastrorum hortorumq, cultores. Et quo facilius feliciusq; progrediaris, audi eumdem Philolophu m: Opus es aliquo, ad quem mores vostris. prasi fisti erigaut: nisi ad regulam raua non corriges. Oselicem, qu/scam Via quem vereri potest, Ut ad memoriam quoque eius se componati magna sane pars peccatorum tollitur, si peccaturis testas assi lat.aliquem candis.

habeat animus, quem Vtaereatur, cuius auctoritate etiam secretum

suum sanctura faciat. N on Dcum tantum, scd & Angelorum aliquem ac Sanctorum habeat, quem intueatur ut monitorem , cuius m vitam sibi in regulam proponat, aemulus de

37쪽

ges, non rerum tantum gestarum gloria magnos, sed prudentia, vitae integritate, reliquarumque regiarum virtutum p .ροηιη- studio magnos. Quisdsi in omnibus unum non depre- ν Riκt henderit magnum,e singulis, in qua excelluerunt, magni-' tudinem deligat, sequaturq; quod laudatissimum in singu-νπη . lis deprchen acri t. animos in Alexandro,modestiam in Augusto, clementiam in Caesare, temperantiam in Traiano, facilitatem in Antonino, liberalitatem in Tito, comitatem in Theodosito, pietatem in Ludovico, reliquasq; in alijs Imperatoribus Regibusque virtutes imitetur.Eadem dico in cxercituum ductoribus. sequatur incorrupta in auro incntem Curi3,Tuberonis, Fabricij, Paulli AEmilis; secreti tenacitatem in Pompeio, militarem disciplinam Metelli, continentiam Scipionis, vigilantiam Marij, audaciam Marcelli; Metelli Celtiberici, A tricani posterioris, S L. Paulli humanitatem; solertiam Hannibali ncinnati,Papirij, Nasicae, Pisonis, Scaeuolae constantiam ratitudinem Metelli Pi , Mithridatis, Attali & Mastantiae Regum; fortitudinem Leonidae, Epaminondae alumi modcrationem Valerij,Camilli, Fabis Liaximi. Dici hoc in omni hominum genere potest, summorum, mediorum, infimorum. Episcopus esὶ habes quos imiteris in omni prope genere magnos; Ambrosium, Augustinum, Basilium, Nazianzenum, Chrysostomum,a- ' liosi innumeros.Religiosus es labes in singulis Ordinibus in exemplum datos. imit. Ire; &in quo quemque magnum videris aut legeris, aemularc. Eadem dico in omni genere ruditionis,scientiarum,artium. in singulis enim magnos,&imitatione dignos reperies: etiam in infima plebe; quo m ' gis in quacunque purpur munere, nobilitate. Mam. Cum Vero imitanda propones, tum pari, aut maiori et- vitia conatu fugienda dilpice, & quod in unoquoque sua aetas improbauit,deuita. ebrietatem in Alexandro, ambitionem in Caesare,auaritiam in Galba, immodicam vindictam

in Sylla, crudelitatem in Nerone. libidinem in Λntonio &Calia

38쪽

Caligula, intemperantiam in Claudio & Vitellio, supe

biam in Domitiano; impietatem in Iuliano, Valente,ZenΟ-ne. quorum sere exitus, in terrorem & fligam animo propone. Incredibile, quantam ad sequelam & fugam vim exempla habeant. Imperia quis & regna cogitatὶ funestos sc- ει ρε--re Regum proponat exitus,dubios euentus, breue imperiu, tin Ottone, Vitellio, Galba,Pisonc, Balbino, Floriano, lisco,Silvano,Tacito, Quintillo, Maximo, Michaele Calaphato,anno non integro expleto. Regiam cogitat amicitiasὶ

Parmenionem legat Alexandri,Tiberij Scianum, Commodi Cleandrum , Conitatini Ablauium, Arcadij Eutropium, Frederici Vincam,Philmpi Brocam,Petri Cabreram, Ludovici Comenum, similesq; fortiua ae pilas, quibus saeculo nostro onii nitimi tragice lusum,in posteritatis documentum, praeteritoruinuidiam. Exercitus cogitat & victorias3 Crassum cogitct, Pompeium, Marium, Alcibiadem, Pausiniam, Themilioclem,Miltiadem,Belisarium, Attilium,&tot prope funestos exitus, quot et ara terris nomina. Nobilitatem amat Z plures Romae dc in Oriente e plebe imperasse sciat. Diocletianus,Hcrculeus,Carus,Aure ius, Philippus,Pupienus, Maximinus , Macrinus, Alius Pertinax, Valentinianus, Valens,Zeno,Anastasius,Iustinus,Iustinianus, Mauria vlius, Phocas, Theodosius tertius, Leo Isauricus, Michael

Traulus, Basilius Macedo, Michael Calaphates; ex infimae omnes plebe. Quod sit ad Romana incunabula calamum fle stamus, quis ignorare Romulum & Remum potestὶ quis Tullum Hostilium, Tarquinium Priscum, Seruium Tulliumὶ c plebe omnes. Et doctissimus quilque quos auos a auos si recenseti quos Plato, Aristotclcs, Socrates, Lycurgus,Solon,Trismegistus, Demosthenes, Cicero, Virgilius, Ouidius, Martialis, Horatius,reliquit prope omnes Philosophi, ratores, Poctaei ex ultima plurimum plebe reperies.

39쪽

sudandumaternis.

Facundis ini es.sset hic defendere caussu Otilis indocii. Sepone ergo genus, alios proauosque; virtutem intuere, imitandam etiam in Epicteto scruo, an Epicuro, adeo in mancipio, propone. Quid in hoc in tueris, non dicam amas, honores, ores in illo, voluptates in alio circumspice iam inde ab ortu sui or-bcm totum. Vide quam paucorum vota expleuerit fortuna, semper fere pendula, dubia,fallax, fatua; qtiantis dulcia haec

amaris anticuerit, modicum laccarum ingenti felle temperans. Vidc an non maiori in moerore, cum destituerentur illis, fuerint, quam hilaritudine cum fruerentur. Initiere dehinc opum, honorum,Voluptatu contemptorcs vide quam exiguo tempor vltro scillis prudenter nudaverint, ut donarentur aeternis; in quanta aetn animorum tranquillitate

vitam exegerint;& non plus solidi in his gaudij, quam in illis reperias*Conscrutrosque; A lexandrum, Pyrrhum, Hannibalem, Antiochum, Mithridatem, Alsucrum, Sennacherib,Nabuchodonosorem,Graecos,Romanos cum Apostolis,&Apostolici seminis viris, Augustino, Hieronymo, Basilio, Cluysostomo, Nazian Zeno, Benedicto, Bernardo,

Dominico, Francisco,Ignatio, alijs. quorum exitum velle sapimitare vitam. quorum in omne aeuum conditionem 'sc- quere mores . paribus donantur, qui vita parcs. frustra laboris praemia ex otio speres. Vidc quam sine metu dies hi nostri transegerint, quam siccuras noctes; quam sorte coniciati sua, extra ambitum iactationum Iarati cm; .quam nullis hic timoribus natauerint, quam alta nunc pcrpetuaque Ο-pum, honorum,Voluptatum pace fruantur. Vidc prudentiain. paucorum annoru contemptus a terna pς 'crit; paucorum neglectus non-morituris donauit,tam modica tam magnis . hi quis non infortunatum diem unum dcligat, ut fortunato solido fruatur anno Θ factum a nostris, qui non

o, sed felici donati aeternitate, a qua ncc si v lint cxci-

40쪽

dant, nec velle positini. tam stabili beatitudo innixa. Iam quis non magnorum Regum , cxitum uoucat Francisci quis non primorum orbis Imperatorum, Antoni j & Paulli aemuletur gloriam Z horum fclicitatem,Augusti praeferat purpurae N on quoci omncs Antonios PMillos velim: sed quod virtutem tamen horum imitari omnes velim. Nihil dico de veste & eremo. etiam sub diademate sedc suam virtus reperit.Nimis orbi noti Irudo uici, Alfonsi, Ferdinandi, Eduardi,Theodosis. At securior extra sceptra semita est. non

nego. sed non omnium solitudo, coelibatus, cilicia, catenae, flagra egumina, aqua. iatis crit virtutem amasse, colu-isic.vitam haec pacatam dabit. Addo. neuperes ahquid, nec x timesias, quam unum Deum virtutis praemiatorem, scele- rum vindicem, S beatam vitta uspondeo.Claudo Boctiano versu: O felix hominum genus, Si vestros animos amor duo caelum regitur, regat s Diuinus hic amor est, cui pro fundamento virtuS. hanc venerare, & diuinum amorom, quo uno beaberis, spera

C A P V T II. rati manda in sociorum delectu scontubernior

P Ri Mo, optimos delige, quorum consuctudinc virtutis aliquid accedat, viiij dccedat. nulla enim res magis animos in bonum prauumq; impcllit reuocatque, quam proborum improborumq; convcrsitio: paullatim enim mores descendunt, S vim praeceptorum obtincnt. frequenter c-nim audiri, vidcri, aliquid astricat id 3 quod in ma-. gna probitate ac improbitate aliquid sit, quod vel tacitus imbibas. nec quisquam facile dixerit, quantum haec pro-ssint, quantum obsint; Obeste tamen ac pro dcsse videmus .ut dictum ver sit . in Iagoa iam animalia cum mordent,non sen

tia Itur.