장음표시 사용
41쪽
z Ca .. SCRIBANI INITITUTI riuntur. adeo tenuis Hu fassaxis periculum Nu est. tumor imocat morsum, i o tumore nultam mulnus apparet. Idem inproborum improborumq; consuetudine reperies. non deprchen dcs quantum tibi prosit, quantum obsit; profuisse, ac obfuisic deprehendes. Probatissimorum ergo familiaritatem aucupabundus Venerare,ut paullatim familiarem etiam tibi probitatem facias; ut locum in te habeat illud viri
magni: Mihi, qui omnem aetatem in optimis artibuου et benefac re iam ex consὼetudine in naturam vertituri plurimum enim ac suetudo valet, quam a bonorum conuictu bonam senties. De vicinitate cnim fluminis dc nubis ccrtius potentiusq; tacundantur agri, cum longe posita, tardius tenuiusque beneficia sentiant. propinqua nimirum,e locupletc; remota, C pael porc vcna hauriunt. M.tina co- Conatu interim omnino in bonis magno opus est, ut in
ι.T ctiam fertili, ligonibus, aratro, vigili cura. nam ad deteriora faciles sumus, in quibus nec dux, nic comes deesse potest,acrcs etiam ipsa sinc duce, sine comite procedit.Neque enim pronum iter tantiim est ad vitia, scd praeceps. voluimur enim fere in illa, ut irhaerica corpora minimo impulsu in praeceps acta; 5 ,ut feracissimi campi, nullo iacto semine, nulla rustica manu, noxia protrudunt, & tacuniadior semper ager in nocitura os . cultum profutura dcposchini: spontc stra obfutura nascuntur, S susto cant perimuntq; quidquid seminis boni est, nisi ast iduus impro
busq; accedat labor. Eadcm de animorum agro cogitai in nascuntur sponte vitia; Virtus cultura indiget, nec nisi a denso laborum imbre probitatis stillicidia profluunt.& De quentatus labor congelidatarum instar nubium cst, e quibus tacundae virtutum pluuiae, tanqtiam e maiorno sinu
cadunt viti,,D Potissima autem cura erit, Vt improborum consticludita improbρ' nena fugias. magna cnim pars probitatis est, a noxio coeturA- έρη quod virtutis magiit, a solitudo sit, scd quod,
42쪽
ubi inhortator, duo or,comes, laudator abest, vitia subsidant,quorum probari fructus est. Quis enim aut gemma aut auro se vestiit incomitatus quis, ut ille, sub abcuim rustiacie arboru proiectω umbra, luxuriae suae pompam Iobu explicamin nemo oculusuis lautus est. sed apparatum mitiorum suorum , pro modo turbae sectantis expandit. Itaque iris amentum est omnium ira
quae Insammus, ad irator conficius. ne concupiseamus escies sne ostendamus, esseceras. ambitio, luxuria,stimpotentiaIcenam
desiderant. Ianis sim, sabsconderis. Multo sanabis magis, si
ductore, inuitatore, laudatore, comite carueris. carebis, sit myroborum familiaritatem & contubernium vitaveris. Vitaste, caruisse est. tantum ad malignitatem consuetudo valet, ut qui sectos sustulerit, vitia sustulerit. nemo solus improbitatem explicat, nemo vitia parictibus effundit. Quis
cnim ambitionem, crudelitalcm,iram profudit solus Z accedant socij tanquam venti, dc intumescent pacata ante maria, insurgentq; in iras & nocituras minas. Quin adeo, pacatisi maintuere stumina,quae lentitudine sua cursum oculis eriapiunt ; incumbant venti, exurgunt fluctus, ct mansuetum illud elementum, quod ovium instar ignorare motus vidc-batur, in leoninas cxasperatur iras. cadem de animo, ad innocentiam virtutem nato, cogita . si prauo malignoque contubernio adiunxeris, imbibit malignitatem. Retrahet.sccrgo a tali quisquis prςcipitia non amat; nec dabit se in illud.
iod si imprudens in improbam societatem inciderit, modeste prudcnterm pedem retrahct: nec secabit cum Alexandro uno impetu, tanquam cnse aut nouacula,nisi alia negata via sit. sed quaesita, quae nunquam sapienti deerit, occasione exuet sc hoc contubcrnio, & melioribus se dabit,ad quoiuvitam, vita essinget suam, memor veteris dicti: TonM corrumpunt mι res comessus mali. &Tertulliani de mulieribus: Loquaces, otiosae, minosei curiosae, contubernales vel maxime cassimoniae proposito seciunt er loquacitarim irrepunt meriapudoris inimica;
per otium se .veritate deducunt per vinolentiam quiduis mali insi-
43쪽
Io CA L. SCRIBAM INsTITUTIO Nuant; per curiositatem, amulationum tibiaises convehimi. Amraeia modis inarum de bono e titatis loquitur: Deus enim sitas, mi ait Apostolus, venter est,ιta quae Nentra propinqua. Dicam ego: Malos corrumpunt mores congressus boni,& quod de mulieribus ill ego de viris. ita.da Quanquam non diffitear, mulierum consiletudinem vi-πιμβ ν rorum deteriorem esse: idq; adeo, ut, si Scripturae credimus, Melior sit iniquitas viri,quam mulier benefaciens. Hinc praemit-Eccli. z. tit: In medio mulierum noti commorari, quia a mulsere iniquitae viri. Melior omni no iniquitas viri, mimis nimirum perniciosa, minoribusq; inuoluta periculis, aperta iniquitas viri,&retecta improbitas illius, in quam te ex aduerso armare possis , quam Deneficia mulieris, fraudem tegentis, & occultis insidiis dolis': sub honesti nomine & amica fronte, ocu-
Eeeli. 11. lis, ore virum impetentis.Vt audeat idem Sapiens, Breuu o- Ibidem. mnis malitia sever maluiam mussim. Omnu malitιa, nequItia Eccli.9- mutieris. Hinc monet. I on des mul rapotestatem animae tuae, ne in edaturin mututem tuam , eo undaris. ne res icias muti
rem multivolam, ne forte ιncidas in laqueos illiin: auerte faciem a muliere compta,que ne circumspicia/Jeciem alienam. PropterJeciem muberis multι perierunt: o ex boc concupiscentia quasiqnis exam Prov.f. descit. Et alibi: Ne attendas sanciae mulieris . nitidus oleo guttureisu, nouissima autem illius amara quasiab γntbium, in acuta qua-sigladius biceps pedes eius desiendunt in mortem,in ad inferos P es' suissuspenetrant. Noxia omnino viro muliebris consuetudo,etiam bonae. nam,ut improbitas desit, forma rapiet,oc
lis etiam castae non caste ferient. inest nescio quae illis illecebra etiam dum maturitate & pietatem loquuntur. Frons deinde,verba,vultus,capillatura, manus';,corpusq; totum, teneritudinc lua, tanquam fulminibus virile pectus emedullant. Fuge: magis etiam, si improba est. de qua illud Sa- Eeeli. 11. pientis; -ON , Batomplacebit, iam habitare cum muliere nequam nouum hoc; prima orbis lumina, pietat sapientia, robore,David, Salomon, Samsen, infame funestumq;
44쪽
nestumq; muliebre iugum passa. taceo eruditione, ingenio, prudentia,dignitate, etiam castimonia primos . nil mirum. A muliere enim initium factum est peccati, e per illam omnes mo- Ibidem. rimur. Linge proinde fac ab ea viam tuam, es ne Vpropinquessoribus domus ram Quid de contubernio diceret & familiaritateὶ quid de lasciuiore acu per crispatam comam luxurian-tcὶ quid de curiosa oculoru iactatione, dum in oculis ipsius eaptiua Virorum mens, tanquam in triumphum ducitur quid, dum omnium obtutibus ubera prostituuntur, vcl velo non integcnte pudore, sed decorem mentiente omnium isnibus obiiciuntur; verius, omnium virorum glaciem &1rigora soluunt, S: in fornaces vertunt 3 Quis enim nesciat, inuitatoria illa cile libidinum, & folles ignibus excitandis' id, ctam cetera corporis laciniosis pomparum & delicia- rum Incptiis occupantur, quo de proximo curcnt luxuriae negotium, Obstrcpantq, pudicitiae disciplinae, ut quadam cultus tanquam ignium 1ocietate, validiores flammas iacuis lenturi Quid, cum calliblepharum, vellerumq; , herbarum floruimq; tinetusae palpebris vcnustandis, genis fucandis admouentur Z naufraga nimirum sine his forma est et,& frustra luderet . adminicula ab his sumpsit, ut virorum stuporem aedificaret, mutuom lenocinio fortius illuderent virili robori. a id dicerer, si non ludentes tantum oculos, sed in
vult, innera ceruicc, v bcribus, taceo reliqua, manus etiam videretὶ non cxclamaret,Fuge quisquis talutcm amas' Secedamus ab hoc noxio femineo contubernio non nisi funesto exitu clavdcndo. rcdeamus ad viros. In quorum consuetudinc ira in primis ponenda. cuna distensiones, odia, caedes nascuntur. nec non a probo- da nu-rum quorumcunque contubernio excludendus est, qui1-g οι
quis frcnare motus non potest, solitudini aptior quam fre-q ntiae . neque quidquam cst,quod validius pacata turbat,& tranquilla in tempestatem exasperat. nam quid spercs a furorci exitus autem irae furor est . Audi proinde non me,sed B L - Sapien-
45쪽
Prou.11. Sapientem: esse amicus homini iracundo,neque ambules cum Niro furiose,ne sorte dista mitas euu, ssumassicandalum animae tuae. Iracundorum ergo consiletudinem deuita, ne te impellant ad poenitenda, Z cogant ad ea,qua nullam emendati nem admittunt, nullisci; lacrymis aut poenitudine elui possitiat. serus post sanguinem moeror est. quod si improuidus in illos incideris, quanta celeritate potes,extincte his irarum compedibus.
..is Morosos etiam dissici lcsquc fuge, & quibus ingenium
Brontesque Steropesque In aftnaea incude e chalybe mal
Boismi, Tu etiam benignissimo vultu, oculis, fronte, Verbis, auti δε - 5ccurras venienti Dus, aut in aliorum te consuetudinem immitte. obliuiscitur aliquis sui tu tecum habita,& audisic aut vidisse si inula,aut risu te vindica &contemptu,& in mitio rem partem interprctare. nam si silicem silici, ferrum ferro
incust cris, quid cxspectes praeter ignem Z obiice lapidi puluillum, etiam igninus, S suillacabis. ita dura mollibus pcri-Prou. 11. meS, durioribus accende . Sapientis verba sunt: E sponsio molns Irangit iram: sermo durus suscitat surorem I nglorium so- cij dicent. eamdem de Christo, Apostolis, Sanctorum reliquis sententiam ferent. Generositatem laudo, cui prudentia, non furor imperat . aut generosiorem quis dicat Catilinam Christo, Petro, Paullo, Laurciatio, Stephano Θ daemo-nc& inferno, non Deo & caelo magistris, generositas illa
nata est, qu ae contumeliam contumelia, sanguinem langui-nc diluit. Aut errauit Deus, & peccauit in generosita icio, Matth.f. cum mala bonis vindicanda docuit' Fc faciet benefacite his qui oderunt et os,'orate pro persequentibus'
lummantibus Nos; it hit iij patris velim qui in caelis est, quis-l suum oriri facit super bonos es' malos, pluit super iustos iniustos. Aut inglorius Deus,qui in omnem peccator ista νηηβtiη ratum suum hostem, non insurgit in vindictam' Indignus Acibi. t aula erit Clariitu sita ignauus etiam,qui tanquam ouis ad occisionem
46쪽
seonem ductus est, erim agnus coram tondentes, sine more, sic non aperuit ossῖum. Aut imprudenter e saeculi prudentia monuit, nobilitatis Audistis,quia dictum ess, Oculom pro Miuh.,. oculo,Hdentem pro dente. Credas ex aula & purpura haec prouenire, & c media nobilitato: sequitur, Ego autem dico iobis, Non resistere malo. Ferendum fors viro forti. quamquam neget hoc omnis sciaola purpuratorum, S pro uno oculo,dente uno,duos deposcit; pro Verbo asperiore alapam, pro hac baculum, atque hunc non nisi ultimo sanguine piandum: nec satis esse, si contumeliam contumelia plebeio more repercutias, scrro opus esse S sanguine, ut e nobilitate censearis. inclamat contra Christus: Si quutepercusserit in dexte- ibidem. 'ram maxilia tuam , praebe istis, alteram. Non sapit nobilitate. ignobilis nimirum Christus erat, nec intelligebat quid no. bilitatem deceret fabri filius. Vos fdrs melius Herode nati, aut edocti a diuinitatis a primordio aemulatore, aut ab aliquo saeculi nostri Macchiauello, qui prudentiam Christhim
coceret, S aulae mores. Audiamus Regem: Desurierit mimi- Prou. 11.eus tuus,ciba iliam,s Pierit,da ei aquam bibere: prunas enim con
gregabis super caput eius, in Dominus reddet tibi. Illa erant illo saeculo. Ita est. nunc, quid Z venena S: serrum. ut sitis filii illius qui venena primus S ferrum temperauit in interitum. Bene hoc monitore ducimur ad inferorum praemia. &gloriosus ille, qui audaci saltu,per aduersarii latus, in nunquam moritura, sera poenitudine,prosilit tormenta. sunt nimirum apud inferos tot millia formosarum, tot millia purpuratorum: simi fere quicunque saeculi prudentia magni, plus aulam quam Christum in Evangelio docentem secuti, plusis Maccniaucllum quam Deum Ab odio etiam, improbiiq; aemulationibus,quae frequen-
rata indisnati σplurimum luggerIs, animum remouc. cuma enim in familiari consuetudinc virtutes vitiaque, opes, honores, commoda, industriae,arici l fere notis limae sitan nascitur aemulatio, quam aequalitas inaequalitasq; alit, exar- .
47쪽
descit inuidia, exsurgit ira, cuius exitus odium est. &ple-
odia intιν rumque acerrima e domestica consuetudine odia nascun- Φημπο tur. Didy quod e prosinquitate & sanguine, onantum m mm ... rima eXlurgant,Vt eiusdem Vteri vehementiora quam ali creb ima. ni sint incendia, quae nulla aut arte aut flumine restinguas:
nulla tamen grauiora, quam parcntum in filios, filiorumq;
in parentes sunt. Id adco ex eo prouenit, quod summus amor, si exasperetur, in summum odium granseat, ut summa clementia & militas, si cssercntur, in extremam crudclitatem Si ferociam degenerant. tardcho lentcque ueniunt, . S siluarum more ignem concipiunt; quo nimum tardius, covchementius.Ita, quos iciatos in iram vidcmus,acerbiss-
mos experimur: quos in libidinem tardos, furibundis simi-
les. ita S tenacius inhaerent, altius I, imbibuntur,quaesii doribus consstant i& quorum molestior inculcatio est, fortius imprimuntur. rupibus certe, dc saxosae arcae inaedificamus, sed laboriosius, & faecundallima fere terra grauioribus ligonibus de aratris indiget. miorum Chim vero plurima sint quae aemulationes odiaque prouocent, tum nihil propc potentius, quam dignitates 5 opes, ctiam in amicillimis .alterum alteri praelatum,sit ampla
materia odiorum cst. Cogita fratres. magnam non raro morum similitudinem vidcsis, mutuam bcnc uolentiam . maior uni accedat honor, maximc iuniori, magis etiam si imperium ; qua' non metuenda exsurgunt Z fratres elle desierunt;vt m ius scrant in externos dagnitates & sceptra transtire. Dura nimirum ciusdem uteri praerogatiua cibι coque grauior, quo discrimina nescit mater, ignorant v bcra. Vtc-rodcvbccibus, non dignitatibus S Opibus aequari, omnia prope morte accrbius Vititur. hinc illa exsurgunt odia, nonnisii morte Mntcrnecione partis alterim, aut utriusqueponcnda. Neque in magnos tantuin animos, sed de in viles odia cadunt. intuere sordidorum etiam operum artifices: . vide in ouantas exsurgant aemulatione quantisq; cdiorum
48쪽
a stimulis agantur, maxime siqua melior fortuna vicino acciderit, aut siqua spes illius,aut nuda etiam opinio; quae fere magnam siluam huic malo suggerit.ut verum sit illud, Fertilior seges e si alieno semper in arum, Itinumque pecus prandius uber habet. Ita nudis omnino persaepe opinionibus laboramus,idq; eo magi si, quem sectum habuimus, superiorem habere incipiamus. naturale enim est odisse, quem times;&, quem metuis, infestare, si possis.& inim multa inparitate eueniant, quae dedeceant in subiectione,minor sepe aut nascitur u neratio, aut metus oritur. Accedit intimorum frequenter recessitum in paritate cognitio, in quibus permista virtutibus vitia picrumque natant,virtutibus maiorarcumq; Vnus.
quisque plus sibi quam socio indulgeat,vitia non videt sua,
videt virtutes 1, ut hinc antelatum sibi socium virtutibus inferiorem, vitiis maiorem non ferat. insita mortalibus natura recentem aliorum felicitatem aegris oculis introspicere, modum i fortunae a nullis magis exigere, quam quos in aequo videre. quos si eum fortuna mores mutasse viderint &amicitiam,exasperantur. hinc aemulatio &odia.pateor non utiorum-deelse qui odia haec ament, & miserum illum putent qui nihil habeat inuidendum. Hinc votum illud viri magni pro
amico: Deum rogo, qui quicunque non sustinent te daligere proue. .inmuid Hum,medulsius aestuantes,a semetipsis livoris proprii exigant poenam, eumque nultis in te habuerint causas misericordia, habeant ιnuidae. Vt infelicitatis non vltimae sit, miserationis caussas habere; felicitatis, aemulos pati, &huentium oculis, calamis, ore Iiercuti: cum sere humanae naturae vitio probitas subiaccatiuori; ut inuidiam perpeti non raro probitatis signum sit, aut magnae cuiusdam felicitatis. Felicior ille tamen, qui dignitates opes. ita moderatur, temperati fortunam , ut se indignum illa fateatur; paritatisq; vcteris memor, nihil doconsueta beneuolentia dimittat, augeatq; etiam illam, officiosa benignitate praeueniat, Opem etiam suam operami
49쪽
is CAR. SCRIBANI INSTITUTIOramq; amico spondeat, ac vitro etiam osserat, & beneficiis non cogitantem oneret, magna Vbuque humanitate, coque maiorc verborum submisione,quo dignitas maior est.Nemini unquam quidquam dignitatis aacmit verborum modestia, nullius honorem minuit ossiciosa morum ciuilitas. praeuenisse honore,amorum prouocasse, honoremque sibi auxisse cst. sequitur fugi cntcm, fugit ambientem honor. Quod si singulorum cultum ames, prius ipse colas. ubi senserint, pr. ruenient, & magno conatu praeoccupabunt conatum tuum,gaudebuntq; praeuenire,praeueniri dolebunt. Detractio Vitanda deinde in omni consuetudine detractio,&qui,
k - quid illam redolet; cum Paullus moneat, oreraciores Deo od bikι esto. Poterat aliquid grauius diciὶ hinc illud Sapien-Prou. . ti S: Remoue a te os prauum, detrahentia tibia sint procul a te. &,
Prou.1 . cum de ractoribus non commisicea is, quonιam repente covsurget Eccli. 18. feraetio eorum. Et illud, Linguam nequam nou auaere, Fori tuosa- ibidem. cito orita seras. caussam praemisit: Ciuitates muratas diuitum destruxit, domos magnatorum effodit, minutes populorum concidit,
is gentes sortes dissoluit. Haec de detraheutium lingua. tibi vcro primus legem imponc, ostia obducito, dc scias ori, linguae fraena immitte.laudabis,si potes, omnes. non potes3ne damna. virtutes nulla sunt, Vitia maxima Z utrumque preme. narrant alii Z tu aliὁ ssermonem vcrte. inurbanum forserit maiorum sermonem tanquam iniecta nouacula secare3 tace. rogariS sententiam, minue, aut mollioribus aspera leni . nulli deesse lenitas conantipotcit. visa rcferunt uritu ad humanam dcfiecte imbecillitalcm, dc virtutes alias orpone, ac in maximis etiam viris scara per fuisse quod ignoscendum elici. quod si quis pcrgat damnare, tu Vide, an non aliquid habeat inid. indum qui damnatur; S pro damnandis laudanda suggere, etia in inimico. Mirum quantuliae laudes ad odia ponenda, amore conciliandum valeat. Quid Z quod illi ipsi qui damnant, laudent taciti secum S mirentur, &amare fortius incipiat, quem hostis sui laudatore senserint. Iam
50쪽
Iam cum in aliorum laudibus fueris effusior, parcissimus pari; sis in tuis, imo nullus in tuis . nam quid laudes 3 opes & dignitates3 stultum est alieno laudari, aut quae in alium momento transferri possunt. equum laudamus, qui robore Mcursu reliquos anteit, non quem aurei vestiunt si aeni. vitem laudamus,si fructu palmites oneret, si ad terram pondere eorum quae tulit, adminicula deducat, non cui auro tincta folia luxuriantur. propria virtus in vite & arbore est
tacunditas. In homine id quoque laudandum quod ipsius
est,quod a nullius fortunae manibus pendet. animi bona haec sunt: quorum nemo in re sua iudex esse potest. ita caecutimus in nostris. nam quae virtutes nobis, reliquis vitia sunt. obtenebrat quemque amor suus, & densa lcgit nube. si ista . inuoluit nebula Alienum ergo te os calamus si lau-uet. nec sine rubore tamen illa admittas. plus laudis a vere-Qundia accedet. Et sane, aut vera tibi virtus insedit animo, aut umbra tantum illius, corpore suo vidua. si vera, luce sua 'conspicua erit, auersabiturque auxilium commendationis alienae,suo contenta :ac lucebit etiam magis, cxtolicturq; 4n maius, quo texeris di depresseris ningis. nam & hoc virtutis est. & quia virtutis, lucis etiam aliquid addit. sin vinbra est, nec aliud magis se etiam modet Umbra commemdatione tua: laus. enim prouocat ingenia , & inuestigandi propius stimulos addit.Scio mortalium plarosque falsis etiam laudibus delectari, nonpraesciatibus tantii in , sed quae
in posteros cant. tu vera virtute delectare,& illa sola.hum .nas contemne laudes, maiores habiturus , quo magis contempseris. Sequitur contemptorem tam laus, co magis,iquo contemptus maior est.
Bilingues vero fuge.Denotario enim pe asper bibriuem: DiuisisAurratori autem odium, is inimicitia,' contumelia. & fortius: 'Pori. SUῖrro es bin uis malia etine multos enim turbat pacem habentra. Et quid indignius, quim aliud clauium pectore, aliud lingua promptuni habere Et quibus simulatioproluitiper- . C paucis.