장음표시 사용
41쪽
eran,densaque eductus Terra; purus itidem, tenuisque marinus, e non summe quidem crassa, viscosaque, & tenaci, sed ex assidue agitata, commotaque, & Solis actionem veluti sugientere: at longe crassissimus ex humidissima, mollissim que enatus Terra, multoque e crassis, stagnantibusque aquis magis; quibus scilicet, nihil solis actionem vitantibus magnus inditur calor . Nam quae assidue fluunt, agitanturque, quoniam Solis vires veluti subterfugiunt, modicum eae asi municatorem: & proterea ex ijs tenuis enascitur aer, eoque amplius si tenues sint, nitideque. Tenuis itidem Borealis, montanusque aer omnis ab obliquo, languidoque factus, ductusque Sole, at campestris crassior omnino, a robustiore Omnino factus calore: summus itaque, quod dictum est,c lor, qualis, qui Terrae a Sole inditus , perraro uideri potest, non adeo forte e ualde tenuibus rebus, at ex alijs quibusvis in summa olabi videtur tenuitate , languidissimus ex omnia bus Omnino. Medius vero , qualis qui, vel a sobustissimo Sole Terrae inditus videri debet , non quidem e crassis, densisque, at e reliquis Terris omnibus crassiore omnino elabi
videtur in subiecto. Age porro quod reliquum est, quibus in anni temporibus; a quo nimirum calore, quibusque in Terris grandines, pluuiaeque, & niues fiant, & uenti spirent,
Auibus in amni temporitas, qui siue in Terris pluuiae ,
mussique, se grandines fiant, ventique dirant, o qui venii quando sereni quandove
ERE percrebrae qui de pluuiae,at non vesdediuturnae, & nullis spirantibus fiunt ventis; Aestate perrarae , & quae fiunt i grandiores fiunt: Autumno frequentes veluti & Vere, at quam Vere diuturniores , grandioresq;& magis etiam spirantibus ventis ; Hyeme frequentiores, & breues, minutaeque, quae per se, diuturniores vero quae a uentis fiunt, grandioresque. Nives praeterea Hyeme in editioribus, frigidioribusque fiuit locis; grandines Vere, Λ utumnoque frequenteS, grandesq;, minus
42쪽
minus Aestate, &uel in montanis, frigidisque, uel in humilibus quidem, & valde humidis, mollibusque Terris; in qaibus omnino & pluuiae, & niues, & grandines perpetuo longe crebriores , longeque fiunt copiosiores, & longe etiam grandiores. In medijs itidem constitutionibus, magis, qua in summis aestibus, summisque frigoribus uenti spirant, &. editis, densisve in Terris, atque in mari praecipue: & Auster quidem, Austroq ae proximi, Autumno, atque Hyeme plurimum flant, & pia iij sunt; Aestate autem caliginosi quide, at perraro inpluuias crassescunt: Boreas contra, Boresque proximi magis Vere, atque Aestate flant, magisque pluuij sunt; Hyeme uero, sereni plerumque, ipse praesertim Boreas, alij vero nivosi interdum. Aquas, Niumque e crassis omnino vaporibus, oe Grandines e crassissimis constitui iure visas fuisse.
V R E igitur e crassis omnino uaporibus pluuiae fieri vIsae sunt; si qu idem Uere, atque Autumno,& mollibus, humidisque e Terris litiusmodi educi uidentur: Boreasque & Boreae proximi uenti a proximiore iam facto Sole crassiores; Auster uero Austroque proximi longe tenuiores fiunt; Aestate autem longe tenuissimi uapores: a Sole enim valde directo, & e Terra educuntur iamdiu arefacta exsiccaraque , & qui ibi in quas crasescat modo, ubi plurimi simul summe in seipsos cospissantur: quod ubi fit, grandiores omnino fiunt pluuiis, quales ad Arabiae montes in summe sereno, summeque calido Caelo quotidie, & statis pene, certisque horis, & inclinante omnino Sole fieri Peripatetici asserunt : propterea enim tales fiunt, quod vel directus, uel directo proximus Sol tenues quidem inde, & qui per aerem statim fluant, at longe plurimos educit uapores : ij porro in alti si inaos, rectosquc adacti montes , neque igitur ulteris progredi, nec in latera diffundi potentes, ta summe tandem in seipsos simul omnes densati, in repentinas , grandesque, &crassis coguntur pluuias. Qua ratione, & quae Autumno fiunt, longe quam Vere gram
43쪽
diores, erasitoresque, diuturniores pluuiae fiunt: ὀ tenuibus enim quidem vaporibus, at longe pluribus per aestatem omnem collectis, vel ab Austro , Austroque proximis uentis, qui plurimi ibi spirant, minusque, quam per Aestatem tenues a remotiore iam tacti Sole, fiunt. Minutae contra, breuesque, & tenuiores, quae Hyeme per se, di nullis spirantibus fiunt uentis; & minutae quidem, quod ut uapores in aquas a frigore agantur, minine omnes simul in seipsos ab eo cogantur oportet; sed illorum quotuis ab aliis seorsum ab eo in
quas crassescunt: breues autem, tenuioresque, quod perexigui omnino vapores, perque tenues e constricta educuntur Terra, assidueque in aquas coguntur. At quae a uentis, e uaporibus nimirum aliunde accedentibus fiunt,quoniam e pluribus, beneque in seipsos conspissatis, assidueque accedentibus uaporibus fiunt, merito grandiores, diuturnioresque. Et niues itidem iure ξ crassioribus, ex iisdemque omnino vaporibus, e quibus aqua fit, fieri; at non in seipsos spissatis , sed a frigore gelatis visae sunt : si quidem nubes eaedem in sequas, nivesque cogi uidentur, & ibi modo in niues,ubi increbrescit frigus. Et qui uenti planis, calidisque in locis pluuii sunt, nivosi ijdem in montanis, frigidisque fiunt: & pruina,
quae niui eadem uideri debet, e crassioribus omnino uaporibus a frigore concretis, gelatisque fieri apparet; quae nimirum in serenis quidem, & bene frigidis constitutionibus, at in mollibus, planique, nulla autem vel in ualde crassis, uel valde excelsis fit Terris: quoniam enim sereno fit Coelo, utique e vaporibus, & ipsa, ut ros, ab hesterno eductis Sole; Scquoniam in planis praecipue, mollibusque Terris, utique noe tenuissimis, sed e paulo crassioribus fieri videri debet: si si quidem & qui summa donati sunt tenuitate, in niues gelari possent, utique di summis in montibus, multoque mehercule fieret promptius ; in quibus nimirum frigus, cuius manifestὸ, & nix, & pruina est opus, multo saeuit magis: neque enim non in pruinam concrescant, qui ibi fiunt vapores, quod, ut
Aristoteli placet, diffluens ibi aer huiusmodi concretionem pruina, diuidat: eadem enim niui pruina Aristoteli visa, iisdemqued uaporibus, e quibus fit nix, constituta , id modo a seipsis
differentibus,quod pruina Emodicis , & nondum in nubes coactis; nix e multis, & in nubes conspissatis: ubicunque fit nix, pruina itidem fieri posse videri debet. Propterea igitur summis
44쪽
summis in montibus nix plurima, pruina vero fit nulla; quode uaporibus illa fit aliunde delatis, liqc uero ex indigenis, &ὰ crasis omnino, quales excelsis, praeruptisque in locis , in quibus lux in seipsam reflecti non potest, fieri minime possunt; non, scilicet tenuitas quaevis a nostro frigore gelari potest, non igitur, vel aer, uel Boreas ipse gelari videtur u quam , iure itidem grandines e crassissimis uaporibus, summeque in seipsos densatis fieri uisae sunt: huiusmodi enim emollibus, humidisque Terris,& Vere pricipue,atque Autumno, & Aestate etiam editis, frigidisque, & in summe humidis fiunt Terris. At neque crassi tantum dictis in Terris, dictisque in anni constitutionibus uapores educuntur, sed longe etiam plurimi, quot ubi sunt, uel si tenues etiam sint, at lumine in seipsos densati in grandines crassescere posse uidetur; ut quod dictum est, vel ijdem uapores,at diuerse passi in niues, aquas, grandinesque agi videri possint:& in niues quidem, si frigus adsit, a quo & concrescant,& priusquam in aquas conspinentur, grauiores fiant, quam ut sese in sublimisiastinere queant: in aquas vero, ubi nullum adest frigus, vel quod non eam uaporibus grauitatem in dat,a qua priusquam in aquas cogantur, deorsum detrahantur: in grandines auteibi larte tantum, ubi calor etiam adest, a quo ueluti leui res facti vapores , tantisper se , dum in grandines concrescant, sustinυnt.
per aerem fluunt uaporas , tenuiores usos fuisse.
V R E itidem, qui per aerem fluunt, uentia
q Ie apparent, tenuiores uisi sunt; siquidem
in summae crassis, & frigidis, editisque in
locis omnino, e quibus tenuiores educuntur uapores, praecipue spirare uidentur: in humilibus uero, humidisque,& calidis Ter uapores crassiores fiunt, nulli omnino , aut perrari: nulla itaque in Aegypto aura unquam. Nulli autem , aut perrari indigenae uenti Hyeme atque Aestate: nam si tenuiores omnino uapores in obliquum ferri uis sunt, non etiam, & qui summa donati sunt tenuitate; quales e Terra
summe obstricta, rigenteque, & summe axesacta, summe omris, in quibus
45쪽
nino densa exalant: qui, scilicet, nec facile impelli possime,& superiorem omnino appetunt locum, ad elimque, quoad licet, seruntur. Nec uero turbari oportet, quod in mediis annis constitutionibus crassustuli itidem vapores educi uisi sunt, & qui in aquas, vel etiam in grandines crassescant,non qui per aerem vagentur: si quidem , nec indivisibiles medii Solis uires, nec uel eadem Terrae superlicies adeo similaris, adeoq; modo eo de Soli exposita, ut cade omnino tenuitate ex ea uapores educi omnes uideri possint. Et, ut dictum est, qui eorum in aquas, aut etiam in grandines coguntur, non valde ab ijs, qui per aerem fluunt, differre, at utrique paululum quid immutati in alteros, agi videntur, & perpetuo sibi ipsis commisti esse : & hae nubis eiusdem partes in uentos, spiritumque solui, aliae uero in aquas cogi, vel Aristoteli videntur.
diuomodo Tonitrua, Fulgura . sunt; cur fulgura deo sum ferantur , uariusi eorum sit color, se uis.
NIT R V A nubibus fieri in seipsas ilIatis,
impactisq; ,&sulgura tenuissimas illarum partes esse, mutuo confluitu a sensa S, extrusasque , nihil declarandum uideri debet rnam, & Omnibus ita utraque fieri uidentui; nec aliud omnino adest, a quo uel edi illa, uel haec accendi possint. Deorsum autem se runtur Digura,quod a supernis, ut existimare licet, nubium partibus detruduntur; quae, scilicet inulto prius, multoque quam in sernae magis,tenuitate, caloreque omni spoliatae. minusque a reflexa luce calefactae multo, quam insernae prius, magisque densantur, ac frigefiunt: ut si quando nullis omnino spirantibias uentis tonitrua, fulguraque fieri apparean
propterea fieri videri possint, quod dicto modo densatis, frigefactisque supernis nubium partibus, spiritus, qui in semis inest, frigefieri spilsarique exhorrens, magno per se impetu in oppositam feratur partem: luceat autem, tantumque edat strepitum, quod plurimus in seipsum colligitur, summeque amotu accenditur, di nubes magna scindit ui. Differunt pot
46쪽
es,& colore,& uirium robore inter se sulgura; & alia quidem
alba videntur, nihilq; urunt,& nullum rebus,quas attingunt, permeantve, colorem indunt. Alia uero rubent, & quae attin- unt,colorant, uruntque; quod summe illa tenuia, summe- qae exili praedita sunt calore, nihilque in ijs, quae permeant, immorantur: haec uero crassii ora cum sint, & robustiore praedita sunt calore,& Iongius in ijs,que permeant, immorantur.
A quibus , se quomodo Terraemotus fiant.
E. Vndecimum. UONIAM vero non in supremis modo mollibusq; Terrae partibus uapores ingen rat Sol,sed in profundioribus etiam, di bene crassis, densisque,& e quibus illi uel summam nacti tenuitatem elabi nequeant: ubi itaque tanti facti sunt, ut Terrae ciuitates occuparint omnes, ita ut nec alios, qui assidue fiunt, nec illosmet tenuiores iam factos capere eae possint,ampliore illi indigentes loco, hunc ut sibi faciant,Terram,a qua ueluti coercentur, quam post uni uehementissime amoliunturieo ferme pacto,quo puluis e sulphure, sali nitroque consectus in ignem actus,& propterea amplior factus, quam ut tormenta in quq adactus est, cuniculique, quibus inditus est copere eum possint, pilas plumbeas quam longissime abigit, &ipsa interdum tormenta, & montes etiam ipsos disrumpit, summaque in sublime attollit ui. Quoniam autem vapores in Terrae concauis coerciti non statim tanti fiunt, quanti, ut Terram propellant, v ct aperiant, sint oportet; non statim sibi ex ea egressam moliuntur, sed diu interdum cum ea ueluti conflictantur, dum uel plures facti illam, quod persaepe fieri visum ell, disrumpant, uel summa donati tenuitate inde elabantur: dum certe egressum moliuntur uarie Terram concutiunt, dimouentque; unde Terra tremere, & moueri videtur: frequentes itaque terraemotus in calidis, densisque, & cauernosis fiunt Terris ; in quibus nimirum uapores plurimi fiunt, &qus capere eos, & retinere possunt: illisque in anni temporibus, in quibus uapores multi, & non ualde tenues fiunt; in sulphureis, scilicet Terris,& Uere, atque Autumno;
rari Aestate, atque Hyeme:& Restate quidem, quod sumn
47쪽
mE directus Sol, quos iacit uapores, summa eos stitim e nat tenuitate , egressumque elabentibus ijs aperit. Hyene vero quod summe obliquus perpaucos iacit . Fiunt etiam, dein summe sicc is, & in summe pluuijs constitutionibus Terraemotus , quod in utrisque obstringitur , constipaturque Τerrae superncies; in illis quidem tenuitate elapia omni, ita his vero plurimis immistis aquis:sorte,& multus in utrisque ingeneratur spiritus, in squalioribus quidem, quod multus Terrae inditus est calor, in pluuijs uero, quod ab aquis stigefacta Terre superficie internus eius calor in ima omnis simul
recessit.Age uero quoniam longe a nobis diuersus pluui rum, grandinum, ventorumque ortum, motumque Aristoteles tradit, eius de singulis explicetur , examineturque sententia.
Euaporibus humidis , pluuiae grandinesque, uenti uero siccis Arisueti siunt; se humidi quidem ex aquis ,sicci uero λ
Terris: at utrique perpetuo simul educuntur . CV. Duodecimum. BΙ Terra, inquit Atistoteles, vi Solis inc Iescit, exhalationem fieri necesse cst, non quidem unam simplicemque, sed duplicem rvnam, qui magis vapor sit; alteram, que spiritus magis. Et vapor quidem, inquit, ex humore fit, qui in Terra , supraque Terram continetur ; spiritus autem ex Terra exsiccata , & ex hoc ignis, ex illo autem aeris elementum constituitur. Humori .i porro Solis radiorum, & reliqui superi caloris efficientia in
'' vaporem conuersus, sursum conscendit . Cum vero calor,
qui cum effertur, defecerit, partim in superum locum dissipatus, partim extinctus t si quidem in lablime, & quo Solis radij non reflectuntur, sub latus est vapor, tum ex caloris desectiόne, tum ex locorursus concrescit;& ex aere aqua giagnitur, qui mox ubi genita est, rursus in Terram sertur. Non igitur neque in ualde supero loco coguntur nubes, neque iuxta Terram, quod locus hic radiornm repercussione inc Iescens, uaporum concrectionem dissoluit; ille non magis sit aer , quam ignia. Praeterea & a Cato circulo actus moturr .
48쪽
prohibet, quo minus uapor in aquam concrescat. Tum gran mira. 7r dinum constitutionem explicans; Quoniam , inquit, cal '' rem, frigusque sese undique coercere, & comprimere conspi- cimus; qua de causa subterranea loca calidis temporibus V frigida sunt, gelidis itero calida;) hoc ipcim, S in supero lo 'co fieri censendum est. Temporibus itaque calidioribus fri- gus a calore ambiente introrsum undique compulsum, inter- 'dum quidem aquam ex nube celeriter facit; interdi in gran ' dinem . Quocirca, &gutis diebus tepidis multo quam Hye Pane maiores; & aquae magis impetu oss gignuntur: magis au 'tem impetuosae fiunt, cum magis coaceruatae, magis aute rei Vcoaceruantur ob densationis celeritatem . Cum autem sti- ' 'gus a calore exteriore circumstante introrsum magis comia Vpressum fuerit, mox ubi aquam genuit, conglaciat, efficiturque grando: hoc autem accidit cum gelatio celerior suerit, quam aquae in in sernum locum delatio . Rara igitur, inquit, Hyeme fit grando; de ubi Hyeme fit minime pollet frigus: at Vere , atque Aestate, Autumnoque; & minus Aesta T 3 te, quod aer siccior factus est: nam Uere adhuc est humidus, Autumno iam humescit. Ventorum uero principium, natu - ramque nos edocens; Duq inquit, exalationis, sunt species, una humida, altera sicc : at licet diuersae sint, non tamen seorsum ab altera educi potest; nec sicca, inquit, absque hu Vmida, nec humida absque sicca; sed omnia ex eo, quod eY- ' cedit, dicuntur. Harum porro ea, quae maiorem humoris Vcopiam obtinet, aqus pluuis, ut ante diximus, principium 'est : sicca autem uentorum omnium principium, di natura. Et diuersam omnino pluuiarum, ventorumque esse naturam inde etiam Aristoteli manifestari uidetur, quod anni intesdum summe pluuij sunt, interdum vero summe sicci, fatuo 'sique; quod nimirum humidae interdum, interdum vero siccat exhalationis maior copia ascendit.
49쪽
Perperam Vapores , qui e Terra educuntur , siccos ArisD
uli visos fuisse; cr ad aquarum constitutionem
frigus allatum. Cap. X I I I. E C T E quidem Aristoteli non iidem e Temra, & aquis educi videntur vapores; nec qui in aquas, grandinesque coguntur, ijdem per aerem fluere: neque enim vel a Sole eodem vapores ijdem ex adeo diuersis rebus fieri, nec aquarum, grandi numque, & ire torum idem omnino corpus, eademque materia uideri potest. Quin non e Terris omnibus, nec ex omnibus etiam hquis, at neque ex ijsdem ijs adiuerso Sole uapores eosdem duci videri debuit: non perperam itidem pluuiae c vaporibus Consuta ex humidioribus, uenti uero e siccioribus editistis rebus si ' riviae' tur. At nec recte, nec proprias intuito positiones:
R exalatio utraque, veluti rei, e qua fit, seruans naturam, quaec Terra educitur, sicca: quq vero ex aqua, humida uidetur ἔneque enim materia, e qua educuntur, sed propria utriusque natura, propriaque substantia spectanda Aristoteli erat: & loge tenuissima, quae e Terra educitur, conspecta, longὰ humidissima; quae vero ex aquis longὰ quam illa mitius tenuis,minus humida uideri debuit: cui nimiru, ut in dictis ampli uxexpositum est Commentarijs, quae tenuia sunt, molliaque,
non quae humefaciant, humida videntur; sicca ea tantum, que crasta sunt, duraque, quale neque ex aquis , neque e terra educi, ad superiora ferri nullum videtur: nullam itaque vaporibus vllis inesse intuito siccitatem, nulla eorum ulli adii ciendaomnino fuit; multoque iis minus, e quibus venti fiunt; nihil quidem humefacientibus, & summe Omnibus tenuibus. At neque ad aquarum, uel ad grandinum, etiam generationem frigus afferendum Aristoteli ullum, quas ubi cunque crassiusculi uapores in unum coguntur, conspissanturque, uel in summe calido ambiente fieri ipse uidet, & pretdicat etiam Aristoteles di nec uero a proprio nubis frigore,ab ambiente calore in troacto in aquas ea cogi, multoque etiam
minus in grandines gelari dixerit; ipsi enim imprimis Ari-atoteli vapores, qui in nubes coguntur, calidi uidentus omnes, & uideantur necesse est, a Sole geniti, & ad superiora elati.
50쪽
ati. summum certe frigus nubibus inesse oportebat,quod apores in aqua scogeret, Ionge Aristoteli frigidissimas , dein grandines etiam gelaret, & temporis id momento, quo eloco, in quo fiunt ad Terram delabuntur . Et per Aestatem, quam per Autumnam, & Ver erandines plures , longeque
neri oportebat crassiores: nam a vehementiore calore magis introagi, unirique nubis frigus, & a sicco compingi magis. Tum ne hy berns quidem pluuiae a summo, vel ab ullo omnino frigore constitui Aristoteli postlint; quod nimirum aeriinesse nullum potest: vi enim neque a reflexis radus, neque a stellarum, vel proximi ignis calore calefiat medius aer; propria tamen natura summe Aristoteli calidus; por se nubium concretionem dissoluere ,& si quod ascendentibus vaporibus inest frigus, extinguere videri debet. Non alia certe ratione supero in loco, quam apud nos vapores in aquas concrescere Aristoteli uideri debuere; non igitur aliud passi, at in seipsos coacti tantum. Non recte ventorum materiam e terra moaeo; neutram
exhalationem seorsum ab altera educi
p. XIIII. ECTE itidem ventorum materiam e sicesoribus educens rebus, non recte illam e sola educit Terra, siquidem manifeste e mari, &magis sorte, quam e Terra , qui per aeremfluunt, vapores educi, & in mari praetipue ueti spirare uidentur; fluxile scilicer mare, at crassitiei, viscositatisq; minime expers; modica igitur tenuitate spoliatum in sal concrescit, minimeque unquam a Sole ullo ualde adapertum, quod eius actionem assidue agitatu commotumque ueluti effugit; tenuioribus modo uaporibus egressum praebet: tenuis itaque purusque marinus aer omnis;
visi quidem, quod uideri omnino Aristoteli debuit, tenuiores qui sunt vapores, si promptius in uetos diffundi uisi sint, non e Terra magis, quam d mari educi uideri debuere . Et tenuiores Onam novapores qui aerem spirare Aristoteli visi