장음표시 사용
31쪽
exuperat in vapores agit, & ii sponte sua quoq; versus sursum iefferantur a vaporibus, porro in ipsos collectis solis lucem,& bene splendidam relucere posse, in nubibus passim intueri licet, quae nihil interdum minus, quam cometae lucidae spectantur et Age porro quod reliquum est Aristoteles lacteum circulum constituentem audiamus, eiusque sententiam examinemus.
Lacteum circulum exhalationibus accensis Aristiteli fieri video se ex ijs feri non posse.
EIECTIS Antiquorum de lacteo circulo sententiis dicamus nos inquit Arist ire les ) principium quod a nobis positum
est resumendo , antea enim dictum est aeriris extremum ignis vim habere , ita ut aere per motum disiecto talis concretio secernatur, qualem crinitas stelas esse dicimus . quippiam vero eiusmodi fieri intelligendum est, qualet in illis, cum non ipsa perse secretio coaluerit,sed sub aliqua stella, vel fixa, vel vaga, quod autem uno in sydere euenit, Illud idem in toto coelo, motioneq; supera uniuersa fieri summendum est:nam rationi congruum s unius syderis motio accendit, omnium etiam tale quippiam efficere, ignemq; excitare,idque eo in loco, ubi sydera frequentissima sunt, pluis rima,&max una, tum quae hanc ipsius sententiam labefactare Te t. sy. poterant reiectis,& veram esse multis comprobans,quare in is quit si causam cur cometae appareant, ut mediocriter tradi- ,, talia amplectimur, de lactis quoque spetie, eodem modo remis habere putandum est. quae enim ibi in uno affectio coma est, is hanc eamdem in circulo, alio fieri contingi si hacq; est,ut id M veluti definientes) ita dicamus,maximi circuli quae exsecreis rione est,coma.Ideo ut diximus nec multi, nec saepe comet2 is sunt, propterea quod in hunc locum elusinodi concretio seis creta semper fuerit, & in quoque circuitu continenter sece is natur. supremo scilicet aere,qui ignis vim habet a coeli motuis disiectoque in eo talis concretio facta est, e quali cometasia stellas fieri dictum est ad locum stellis suppositum , quae eb
32쪽
De Cometis, & Lacteo circulo. I 3
eo circulo inhaerere apparent cogi omnem , di ab ipsiarum motu accendi: rationi enim congruum est si nius stellae motus accendit tot, tantarum tale quidem escidere .agnemque excitare , perpetu imque e fle hunc circ illam; quod eiusmodi concretio iusta singulos stellarum circu tus ex ignis elemento secernatur , cumdemque attrahatur ad locum : Quoniam cometas ex exhalationibus accensis , eosque, qui stellarum euippiam appositi apparent in sublunari ente fieri non posse, satis est ut existimo declaratum, nihil utique examinanda reiiciendaque videri posset Aristotelis sentcntia, circulum lacteum iisdem e rebus, eodemque modo,quo cometas costitu entis, & loco in codecollocantis: idq; modo hunc a cometis disterentem statuentis,quod non vi, ille stellε unius, & quae breui omnino luceat, sed circuli maximi,amplissimique & longe plurimarum stellarum coma sit,& qus nullo unquam pereat tepore: que enim ibi hominem excepere incommoda, eadem omnia, S multo me hercule ampliora, manifestioraque excipiunt. itaque uel qui in ipsius verba iurarunt, ipsius positiones quasvis, vel quumani seste rebus ipsis, ipsique repugnant sensui,quin, &qus sibi ipsis penitus contraris, oppositsq; sunt, omnes simul tueri nihil verentur,hac ipsius de lacteo circulo sententia damnati reiiciuntque.at ut amplius positionis absurditas innotescat, illorum qiis dam amplius,& si quid preterea circuli lactei constitutionem explicans incusandus videtur Aristoteles intueri nihil grauari oportet.primum quidem mirari licet,exhalationem,qus qualis ea est,qus cometes sit, facta est, bene scilicet, densata est aere a motu disiecto, a reliqua secemi, di lacteu ad circulum uniuersam efferri, ibique a stellarum motu accendi Aristoteli videtur,potuisse,nam ut, ut ei detur Lblunare cum a coeli motu disrici,eo disiecto haud quaquam crassiores,dc-sioresque ipsius partes a tenuioribus, laxioribusaue seiungi, separarique, sed in unum cogi, magisque in se ipsas uniri omnes, & siquidem a se ipsis separentur, nequaquam densiores, grauioresque,sed tenuiores ad lacteum circulum efferri existimandum omnino est, tum & multo certe amplius tantam exhalationis copiam, &una, eademque perpetuo mensurae terra educi pota,ut quod dictum est statim ea cum accendatur, do simul,ac accensa est, absumatur, & qus a sole prscipue cum attrahatur, diuersissime assidue viribus, & in terra agen D te,
33쪽
te, cuius dispositio assidue immutatur, longe diuersissima mensura, & bene etiam a se ipsa differens, educatur necesse est,in adeo tamen vastas, perpetuasque,& undequaque sibi ipsis uniformes sufficere flammas, nihil unquam terri, neque ignis mole immutata, nihil scilicet terra imminuta, nec igne aucto nunquam intelligere licet. FINIS.
34쪽
& de Terraemotibus. sui vapores praecipue in grandines, pluuias, m niues Uuntur, quiue in ventos infunduntur; dus quo in ea qua dictasunt, illi coguntur,oe quo hi mouentur , inquirendus . Oderi debet. Cap. Primum.
A Ρ Ο R E S e Terra assidue a Sole educi,& ex ijs in seipsos conspissatis gran
dines, pIunias, nivesque costitui , nihil omnino declarandum videtur, & omnibus positum , placitumque, & quod per se manifestum silmam & vapores e Terra oriri,& in nubes eos,nubes q; indictas cogi res ipsis intuemur oculis. At neque uentos vapores esse per aerem fluentes dubitare licet,nubes ibi pNcipue cogi ubi venti spirant, &e nubibus eos enasci, & nubes interdum uniuersas in eos resolui intuentibus: satis etiam per se patere videtur,eosdem omnino uapores in grandines,& aquas,& niuens cogi,& per aerem spirare: siquidem quibus e nubibus aqua fit, ex ijsdem & grado,& nix fieri,& utraque aquς commista decidere videtur,& adeo oraque propte,& negotio nullo in aqua liquescfre conspecta eadem pene aquae, ex ijsdem certe vaporibus constitui videri debet,at vel magis quam aquae ratio postulat, in seipso spiss iis densatisque,vel minus.Manifeste itidem qui spirant vapores,in nubes,e quibus dictae fiunt res,cogi uidetur: quoniam
35쪽
vero assidue quidem e Terris omnibus elabuntur vapores, at neq; pluuiae, nec grandines,nec niues assidue usquam sunt,&alijs in Terris &pluma,&grando frequens,grandi Sq; perram in alijs,perque minita iit. Et in quibas spirant venti, rarat in ijs pluuiae,&grandines etiam rariores, qui vapores in grandines, aquas, nives agi,& qui in uentos diffundi aptiores sunt, inq ii rendam: at multo certe diligentius modus, quo vel ijdε vapores in adeo diuersas res aguntur, quove in obliquum mouentur, inspiciendus uideri debet. 'uipraecipue vapores in nives , plurias,grandines agum
tur, Ct qui per aerem unt, venti A anarent.
F. Secundum. Uoniam, ut dictum est, vel omnium consensa , ac sensus pene ipsius testimonio, nives, aqus grandines e vaporibus litant cocretis,& in seipsos co spissatis, crassioribus omnino factis, summa donati qui sunt tenuitate, iam inepti omnino ad eoru costitutione uideri debent: tDv viiii odi enim qui sunt nec in aperto liberoq; loco adeo in seipsos conspissari, at neque adeo a nostro frigore co- pingi posse videri debent, ut in illorum ullum classescant: siquidem neque aer ullus quantusuis in utrem coniectiis,& frigoribus saeuientibus quatum uis, nec tenuissimi qui sunt venti,cuiusmodi Boreas ipse videtur, vel in aquas unquam, vel in uiues crassescere apparent: Vapores itaque ex quibus singula illa fiunt,crassiusculos esse oportet omnes; at multo certe magis qui in grandinem constringuuntur, quae scilicet vel aspectu ipso multo quam aqua,aut nix crassior, multoque etiam solidior, e crassioribus omnino vaporibus compacta vidcri debet at contra qui per aerem fluunt, spiratque, longe tenuiores; neque enim adeo sint ad motum apti, nec moueantur omnino, nisi magna donati sint tenuitate, sed immobiles torpeant,& uel nihil in seipsos impulsi coactique, in aquas, aut in niues a nocturno cogantur frigore; veluti qui in rorem, pluuiasque interdum, & in pruinam aguntur. Et manifeste quae tenuiores sunt nubes, in flatus plerunque dissolui apparent; de ubi rubet Sol, Lunaque, quod tenuissimis vaporibus inter
medijs euenire Peripateticis et videtur,ueti re etuo fui: at vel
36쪽
vel Ptolomqt testimonio pluuiae,ubi flavus apparet Sol,qualis per crassiores spectari vapores ipsis itidem Perip. videtur. diuomodo vapores in ago es grandines,s niues
Aguntur. CV. Tenmm. aquas porro crassescere vapores uel aliud ni . .hil passi, at in seipsos conspissati latum, qua φ cuque id occasione fiat, videri possunt: siquidem dum in nubes cogutur, quo facto aqua π fiant, nihil omnino aliud pati, nisi in seipsos conspissari videtur.Et si quide tenuioribus, calidioribusq; partibus spoliari videantur, at & ipsum vnni Sco spissationis, non vlla frigoris opera, quod scilicet nullii ibi adestiuel in summo enim calido ambiete pluvie apud nos a Gsidae fiunt:& pluuius perpetuo ad moles aer, a quibus qui in eos fluat veti velati retinetur,& alio disti mdi prohibetur. Naad Arabiae moles in loge ardetissimo Sole quotidianae, ut Peripatetici testatur, de certis, statisq; fere horis,logeq; copiosissimae,& tium me grades,quae fiut. pluuiu manifeste euentis, qui in eos assidue spirant, fiunt,in seipsos summe tande conspissatis,& in aquas coactis. Et fumus quiuis,vel in bene calidis inclusus rebus, in aquam cogi videtur omnis, ut si a frigore in
aquas cogi vapores interdum videntur, non propterea perpetuo, ut aqua fiant, friῆoris opera opus esse : ncque aliud Omnino, dum in aquas a frigore aguntur, pati ab eo videri debent, at conspissari tantum. Quod igitur dictum est plauiae e vaporibus in seipsos conspii satis, esto& tenuioribus partibus spoliatis; at aliud certe passis nihil constitutae uideri possunt: eadem quidem ratione, & grandines constitui G aridi
uideri debent; at e crassioribus omnino vaporibus , magis- nes.
q te, & celerius in seipsos densatis: siquidem non aliud grando, q iam aqua bene tu scipsam densata videri potest. Et ita oinia in ue fieri inde intelligere licet, quod magis etiam quam
pluuiae, non nisi post maxima frequentissimaqre tonitrua, po h uehementissimos nimirum nabium in seipsas concursis , & absque nube nalia omnino fit grando . Nec vero nisi& vaporam crassities magna adsit, & vehementissima, uelocissimaque eorum conspillatio, tandiu in sublimi vapores sese sustineant, dum in grandines concrescant, sed Vel
37쪽
ves aqua facti, vel res alia inter vapores, grandinesque media, decidant omnes . Et grando igitur ut fiat, nulla omniano frigoris opera est opus ; quin si adsit frigus, fieri grando omnino nequeat: siquidem grauiores ab eo facti vapores,
non tantam morentur conspissationem, quanta, ut in grandines cogantur,est opus; sed prius omnino quam in grandis nes agantur, decidant. Et nullo omnino frigore ad grandinum constitutionem opus esse, inde manifeste patet, quod vel ubi hyeme fiunt, non nisi in calido ambiente hunt οῦ frigi diox autem quam aqua sentitur grando, quod e uaporibus magis densatis tenues, calidaeque partes extruse sunt magis. Nix. Nix vero manifeste frigoris est opus, quae nimirum ibi fit modo, ubi summe pollet frigus. Et e vaporibus Omnino fieri videtur, a frigore concretis, gelatisque, & qui priusquam in aquas cogantur, grauiores facti sint, quam ut sese in sublimi sustinere queant, longe igitur quam aqua, aut grando, ca didior nix, longeque leuior, & quae si modicum quid sipist tur, in aquam liquescit omnis, quod e uaporibus concretis quidem, spissari et, iam caeptis, at nondum in aquas coactis, nec ulla sorte tenuitate spoliatis, constituta est.
Cur vapores in obliquum mouentur, se quandis.
CV. diuartum. Deventis 1 1 -VI vero in ventos diffunduntur, proprio sorte motu, sponteque sua in obliquum serun- tur; bene enim propria natura mobiles,nec o dum aeris nacta tenuitatem , nec ad stipemorem efferri possunt locum , nec efferri omnino appetunt. At uel nihil moueri appetentes a seipsis moueri tamen, impellique uideri possunt; quoniam enim teuues sui natura in seipsos spissari, densarique in alienam omnino agi substantiam, summe odio habent, summeque auersantur; ubi tanti facti sunt, ut
locus, in quo continentur plures, aut ampliores eos capere
non possit ; si uel noui, qui assidue e Terra, marique eme gunt , eos subeunt, uel amplius ipfi a Sole attenuati ampliore indigeant loco, quacunque omnino occasione propria ibi seruari tenuitate non possint; sed comprimantur, in queangustius agantur, id ut uitent in obliquum seruntur; &leui quidem,
38쪽
uuidem, placidoque motu, si eo compressionem uitant: Q ribi omnino fit, ubi exigua in aeris parte plures facti sunt, qua qui ibi commode contineri queant; quibus nimirum ne sese
explicent , & in amplius dii fundantur, nihil obstat:& qui modicum quid a seipsis seiuncti in aperto, liberoque fiunt los'. ubi aer uniuersus uaporibus oppletus est, adeoque is an seipsos coacti, ut cogi amplius non sustineant, & uniuerti simul ampliores a Sole fiunt, alij que e Terra, maridue educti illos lubeunt, assidue nimirum magis undique comprimuntur, itaque commoti compressionem non effugiunt,assidue motum magis concitant, & rapidissimo eo tandem,&quo quae obstant,omnia amoliantur, feruntur,ut quibus quiduis sustinendum, moliendumque sit, compressionem, ut usetent. Et tandiu per aerem fluunt, dum uel apertum, liberuque nanciscantur locum, uel in aquas cogantur , uel etiam longe a motu tenuiores facti, aerisque nacti naturam,& unu
omnino aeri facti nequaquam in inferiore acquiescant loco, sed superiorem appetiant, & ad superiorem serantur.
ROPTEREA igitur quotidiani indigens q; qui uideri possunt uenti, exoriente potissimum Sole spirare incipiunt, & Solem veluti sectantur ; inde scilicet assidue fiant, ubi ipse adest Sol, quod vapores iamplius a
Sole attenuati in contrariam Soli serantur partem; & occidente eo cessant, quod nihil ampliores facti loco, in quo sunt, contenti, nihil inde am uentur. At ubi, quae in Oceano euenire asserunt, assidue quidem, & ueluti maris more quasi statis, certisque temporibus modo in hanc, millam modo partem spirant uenti , uel in eundem perpetuo sere: propterea ea euenire uideri possunt; quod longe quidem ex illo plurimi, aptique in uentos diffundi , assidue ascendunt uapores: at neque copia, nec tenuitate ex uniuerso aequales; sed uel longe modo ex alia eius parte plures, & in uentos diffundi aptiores, modo uero ex alia, vel perpetuo ex eadem. Quoniam enim non aeque directus
39쪽
dem donatum est prosunditate nequaquam in uniuerso squalis uapo rum copia, nec aequὰ ij tenues perpetuo: quin uel eodem in mari adiuerso Sole,&in diuerso maria Sole eodem
cum copia, tum uero, & tenuitate di fierentes uapores fieri videri debent: N a directo quidem Sole, breuique in mari, longEquidem plures, at Cimine tenues, & qui ueluti, qui apud nos summis in ei tibiis fiunt, no in obliquum, sed ad superiora ferantur: nam de in seipsam , & a solido, renitente que maris fundo reflexa lux longe fit robustissima. Ab obliquo contra sole, & profundiore in mari longe pauciores, longeque crassiores, & qui in uentos diffundi inepti uideri possint; ut multi omnino, apti q re per aerem fluere, in breui quidem mari ab obliquo Sole, in profundiore contra θ directo,educi existimare liceat ; & e parte itaque qua breuius est mare Sole obliquo facto uentos spirare. Di recto contra inde promptius, ubi profundius est mare; inde omnino assidue, unde plures, aptioresque in obliquum ferri educuntur vapores, & satis
quidem uapores quo crassiores sunt, eo in nives , aquas, grandines agi; quo uero tenuiores sunt, eo promptius per aerem fluere, mantistatum existimo. At si quae singulis it lis eueniunt, ijs, quae dicta sunt, congruant consentiantque
omnia; si scilicet illorum singula ibi sieri uideantur , ubi
uapores adsunt, qui ad illorum singuloraim constitutionem apti visi sunt, utique multo id fiat mani festius; id porro ape tum sat, si qui calor, quali E Terra, qua elabatur in tenuitate, si inotescat; uel satis id itaque in Commentarijs de Natura conspectum amplius inspicere ne grauemur.
aut calor quasi e re , qua elabatur in tenuitate . Cap. Septimum. LOR, qui Terri a Sole inditur, nequa
quam alieno in loco, atque inter contraria immobilis torpere contentus, sed ad cognata entia euolandi , seseque commouendi, propriam scilicet operandi operationem in me appetens, res, quibus inditus est, assidue attenuat; tales scilicet facit, quales euehere, Se in qualibus elabi queat, & dum utrumque fiat, attenuare nunquam cessat: at utroque peracto , uel si amplius illa
40쪽
attenuari possint, nihil eas attenuat amplius, sed statim evolat, ut eius non attenuandi, sed e con trarijs abeundi, & sese commouendi propositus sinis sit. Qui igitur summus est ca lor, qualis igneus uidetur, e rebus quibusvis sere summa elabitur in tenuitate;quod nimirum rem , cui insidet, ubi adeo
tenuem fecit, ut euehere eam queat, in uapores, s egit: neq; enim crassius eas euehat calor ullus, nullo sere temporis momento summa donat tenuitate . At e rebus quibusvis sere in bene tenui, ut dictum est, elabens subiecto, in tenuiore omnino e densioribus elabitur, crassioribusque, e quibus uidelicet non nisi tenuitati summae egressus patet :& e quibus si patetem egressum moliri queat robustus calor, at non statim eum nulloque temporis patefaciat momento; diutius itaque dc propterea omnino immoratus, quod elabendi aditus non patet, amplius omnino attenuat: summus itaque, quod diactum est, calor, qualis qui Terris a Sole inditur, perraro uideri potest, ex omnibus sere, e crassis certe summa elabitur in tenuitate. Idem & languens facere videtur: ut qui nec paulo grauius onus sustinere,nec egressum, uel e laxis, mollibus. que rebus patefacere queat ; qui igitur non nisi in summe tenui elabatur subiecto . Horum uero medius non quidem e crassitie summa, e qua, ut dictum est, summa modo elabatur tenuitas; at & e liquidis, & e mollibus itidem rebus crassi re omnino exilit in subiecto: qui nimirum non aeque statim, ac summus attenuare, & grauius Omnino Onus, quam languens evehere, & quq clabenti obstant robustius amoliri potest . Nec uero ijs; quae dicta sunt, quae eueniunt dissentire, quin summe conuenire, congruereque omnia uid cntur: d lignis enim igni impositis tenuissimus primum elabi videturninus; tenuitas nimirum iamdiu a proprio ligni facta calore, ab eiusq; crassitie, ac densitate retenta egressum ab externo ignis calore nacta; nihil dum amplius lignum exupera te, at modicum quid tantum aperiente: tum crassior assidue fieri semus; calore scilicet magis uincente, &non prae- existenti modo tenuitati egressum patefaciente, sed aliam insuper ingenerante, nec summam eam faciente ; nondum penitus ligni sabstantia exuperata, inque igneum calorem cta: at tenuiorem subinde sumum clarioremque,di flammam demum; tenuissimam nimirum , summeque calidam rem, summo ligno indito coore:& loge tenuissimus aer Omnis, e