Johann Reuchlins Briefwechsel

61쪽

Sapiens in populis vivat et exaltetur gloria ejus in probitate dominus meus promotus tu scientiis doctor Ioannes, origine Sua quo ad domum patrum suorum de civitate Phorce et nunc habitat in civitate Stoligarten Domini mi, vidi inquisitionem tuam et desyderi uiu tuum erga libros quos recensuisti nominibus eorum, compositos eloquiis purgatis in verbiS cabalae, qhiae eSt Sapientia immaculata abscondita a multis viris nationis nostrae. Et n0n Sunt multae noticiae atque corda apprehendentia illam Sapientiam, eo quod multum subtiliata est et prosunda et ob occultum ab homine non quaeritur, quin eSt arcanae philosophim Ne forte sapientia multiplicet ei damnum plus quam perfectum. Simile ad segre- serentem tu apparentia Solis, cujus ad multam resplendentiam solis oculi caligaui. Et Scias, domine mi, quod ii M libri, quos dominus meuS quaerit, non inveniuntur hic ad comparandum. Sed in quo hic possibile mihi ad serviendum domino meo, ecce ego ServuS SuuS paratus. Dixit humilis vocatus Jacob Margolith.

Si vales est quod volo, ego navigo. Tempora solis literis fallo. I u vero scelix mihi videris insortunio, non enim

62쪽

sacile est juxta viperam in securum somnum agere, uno tamen solor me, quo sortuna nil accipere p0test quod non dedit, et rursum illud cum foenore nonnuinquam restituit. Interim vela ventis committenda sunt, et quod fors fert seramus aequo animo, sorsitan aliquando meminisse iuvabit Speroque sorout tibi gratias reseram pro acceptis muneribus, historia videlicet Francorum Gaguini δ quam ad satietatem legi atque relegi et pridem honorandae conitio rati tuae eam remisi, nec despero te mihi alia quoque corradere ε adniti. Optarem etiam abs te habere illud Luciani, ubi Herculem aurea catena ib

gatum scribit Vale mei memor et aliquid mihi rescribo. Ex Tubingen 22 Martii. Anno 1198.

Franciscus S. Eustachii dine onus irdinalis Senensis 'Venerari Hro D. Joanni Relictilin Phorcensi I L. doctori

Salutem. Eximie doctor, amice singularissime. Accepimus lito-

I viperami Eberhard der j lingere, der die verWaltvng des hergog thums inne halte, Vor dem Reuchliri getioli en War. 2 forsan et haec olim meminisse juvabit. Virg. Aen. lib. I v. 203. 3 Gagia inusi das nerherschien guersi in Ι'aris 1495 fol. unter dum titet: Compendium super origine et gestis Francorum a Pharamundo usque ad a. 1491. 4 colithoralisl Die Frau Reu lilius War nilitatieli, Ullhren d or se inen aulanthali in Hei del-herg nahin, in Stutigari gurii cligebiteben, Vgl. dcia brius Branis I 3 Jan. Ib00 nro. LXIX uiid die stello in Melanchthons Oratio, dasa der psalggras Philipp ilin erst Ziehen illsst, cuin diceret se ad conjugem redire. b corraderet 2u der grosson claronili, an der Nauliter arboitete, und die 1500erschien. Vgl. dio avsgaben bei Potitia St, Bibl. naed. aevi s. 452. Amansang dersethen ist hilufig abgedruckt: Joannis Reuch lin Phorcensis LL. doctoris in Joannis Naucleri chronicam historiam praelatio. Uber thren inhali vgi. Reuchlin s. 65 Q. Sio ist hier nichi mitgotheiit, me it thrsolbst die briefform sellit. Nur ei ne, stir die hegie hungen Nauhlers guReuch lin, Wichtige stello hebe ich heruor: quod ipso quondam ego mox

atque cathedram juris consultorum adeptus eram, ab annalium istorum autore Νauctoro, jam tum moderatore summo gymnasio Tubingensis, tanquam imminentis vitae meae remige ad usum sorensem et ad populares jurgiorum quaestiones sua ipsius opera, non absque nullo quandoque impendii sui auxilio suerim instructus. 6 Uber Tranz, cardinal l 460, papst

63쪽

ras i vestras eruditissimas, ex quibus, quamvis cum Singulari elogantia, intelleximus tamen curas et Sollicitudines vestras, quasobabsentiam nostram Suscepisti S. Dolemus certe rem ita se habere; verum cum ita Sit, necessitati temporis vos accomod bitis. Princeps, ut ex literis I . suae ad nos videro potuistis Saepe se celeriter nuncium mi88urum affirmavit. Quare nil nobis imputandum est, quia tempus expectavimus. Petitis a nobis consilium. At quale in rebus tam arduis et viro do tissimo subministrare possumus 3 Exploratissima est vobis mens principis et quae nobis scripsit clare vidistis, in nulla rementem excellentiae Suae transgressi sumus et cum singulari diligentia fines mandatorum suorum servavimus, ita et nobis agendum erit, reS arduae Sunt, et nos abSentes non possumus in hac solitudine divinare, quae menti pontificis D. reverendissimi Alexandri ' caeter 0rum quo insint. D. Bernardinus, auditor noster, si in aliquare utilis erit vobis assistet. Valete.

Ex Bainois, sancti Philippi die decimaseptima Junii, 1498.

LXIV.

Rom. 1498.

Jacobus Questemberg Joanlii Betuctilin Ρhorcensi, Oratori Palatino Salutem.

Cum in tanta hominum multitudine aut, ut verius dicam, omnium prope gentium colluvione, ne unum quidem pro Praesenti necessitato idoneum Scriptorem invenerim neque Vero alium quempium Bertoido nostro adhuc febricitante ad manum domi habuerim, qui orationem tuam elegantiore litera ex raret, id quod tu hesterno die per epistolam β tantopere es

64쪽

flagitasti, ipso pro vetero amicicia nostra et antiqua morem tibi gerendi consuetudine laborem obeundum esse mihi putavi ne vel opera atque Sedulitas mea semper alioquin ossiciosa tibi saltem in re necessaria defuisse videri posset. Itaque

orationem tuam ad te mitto quae propter ipsius summam elegantiam dignitatemque verborum et gravitatem sententiarum digna visa est non mea tantum manu describi, ὁ ς καὶ τα τοιαυτατοδ αιρω δακτυλω η' αγιηv, Sed omnino ubique terrarum legi, adeo tu quidem omnia, ita me deus amet, diserte, prudenter, apposite explicasti. Ego tamen ut soleo, propere transcripsi et

ἰδιογεγρα ρα. Utinam sit in hac difficillima temporum dissicul

tate, quod et tu caelesti praeditus eloquentia mereris et nos amici laudum tuarum praecones videre cupimus. Vale, doctissime vir principis tui ornator, de Bavariae domo ac toto imperio Romano bene merite, praecipuum communi, patriae decus. Romae. Anno M.ΙI. D. 3

LXV.

nicht bestinimen, der bries, aut den Questemberg hin eist, ist nichi er- halten; dass es noch im Jahre 1498 geschah, lubri vortiegender bries. Uber die rede, aut die hier bezug genommon ist, vgi. Reuchlin s. 152 fg. Sie iat gedruchi I in lalgender separatausgabo: AD ALEXANDRUM Sextum pontificem maximum pro Philippo Bauariae duce Palatino Rheni Sacri Romani Imperii electore Joannis Reuchlin phoroensis Legu doctoris oratio. vii Idus Sextiles Anno M.IID. Romae. Daraus solgi uninittet bar der texi I 2 bll. in 40 a I. bis a 6, die librigen unpaginiri. Am ende der letgton seite ungesxhr in dermitto: Venetiis, Calen. Septemb. M.IID. In aedibus Aldi Manutii Romani. 2 - J. v. e. n 3b bis o 4 ; 3 - Majus, I. c. s. I95 bis 209. Aus un- aere redo hegiehi sich dur bries tiro. LXV, serner ein soli rei ben Conrad Mutians an Urban Mutiansoher brief . sol. 49 Q.; Teniget Suppl. hist. Goth. s. 63 fr.), in Welehem der erstero tadeli, dasa R. den psaltgra landictator nenne, moint: Vel praeses est provinciae, ut magister equitum aut militum, vel tribunus celerum, vel legatus imperatoris, vel comes largitionum und diese ansicht dann aussithrlich mit quelIenbelegen er elab

65쪽

O. O. u. J. Gedruckt: 1 m C. v. e. c b'; 2 m J. V. e. V 4R: 3 m C. V. e.

II sol. 18'.

LXVI.

Augsburg. 29 Jan. 1499.

Conradus Politinger i Juris iitriusque doctor Joanni Reuehi iii Phorcensi. S. D. P.

Quae litoris tuis apud Fucaros inquirenda mandaSti, executus sum diliginter. Mercimonia tua Romae empta per eosdem ad Nometas vectore probo et quidem Augustensi transmissa sunt et cauponi ad Cantharum tradita ut Holdoibergam vehantur. Spero te nunc eo timore quod forsitan pedidita credebas liberatum esse. Sin minus eadem istic reperies. Quod conjugio nostro felicitatem Optas, ex solita humanitatis tuae benevolentia sucis, ilitare tibi plurimum et quas posSum gratias ago. Et quo magis lasciviendi libertate laxarer institutioni divinae parerem, ala 8 ΡreSSiuS agerem, umore Vero, non fucati S susurris et blandiciis viverem, uxorem ' duxi virginem paulo breViorem Ine, nondum annos i S. natum, pudicam temperatam, pulchram, honestam ut latiuis literis aliquantum imbutam, quae et nunquam a domesticis rixosa nec contumeliosa Visa est. Ex bonis parentibus urbis nostrae orta, dotem dedit duum millium florenorum, nihilominus haeres futura, si vixerit Superstes. Deo itaque Op. Max. gratias habeo et habebo, qui Studio nostro sociam et assu clam familiarissime nobis collocarit. Ad l2 halen. Decembres nuptiae habitae sunt, domumque

66쪽

ad 6 hal. Februarias traducta est. Socer meus Antonius Welser modo rerum domesticarum curatorem me constituit. Quod si de rebus nostris ad te prolixius scripserem, ignosces, adamicum enim verum et Communem loquor. Velim me tui et rerum tuarum continuo observantissimum dijudices, et me reverendissimo Vangionum episcopo humiliter commendes. Ex taberna nostra libraria 4 kalen. Februarias M. I. D. δ

LXVIa

thn, sich einige lage voti seinen geschasten losgureisseu undilin gu besuchen. Habeo enim quae conferre tecum animus est ε; deinde me uti poteris, ut velis. Ex Tubingen, in die sancti Jacobi apostoli A. 1499. Gedruchi: 1 C. v. e. d 4'; 2 M J. v. e. fg.; 3 m C. V. e. II lat. 26b R.

LXVII.

Speier. s Sept. 14ss.

Jodocus Gallus Rubeaquensis ' Theologiae doctor Joanni Reuchlin Phorcensi S. D. P.

Inventus est qui ad nos cursum graecum reserret, conVeutus est et is quoque qui piscem expectatum emeret, Sale con-

67쪽

diret et missionis mandatum praestolaretur. Rediit ad nos quam manu laetus apprehendi psalmorum graecae linguae liber redibit sit ad te dum jusseris, emptus tibi Salmo. Nec Jo- doci neque Reinardi negligentiam accusabis, dum deligentiam et fidem in discipulos suos fidelem exhibuisti. Ego quidem

Spero, nos ea in re Volo tuo geSSiSSe morem, si animum nostrum intuearis. Sin casu quodam adverSO Secus evenerit,

ita eveniet ut nolumus. Τu nescio qua vel fraude vel astutia nostri condiscipuli dicerem verius praeceptoris) religiosi Joannis Cun effecisti, ut ad n08 rediret optatus summa aviditate virginalis cursus, qui tamen praeter morem aucupandi libros, quem a te, non dico, didicimus sed audivimus, redibit maturo et optato tempore. Ne quid tamen nimis, hoc est ne nimis ad repetendum acceleres. Tu hebraeis interea fruere teque, uti eis gaudes totum devoveas. Utinam nos tanta oppurtunitate ac fructu graecanicis inservire possemus. Voluisti autem, ut Vigilio δ uterer ad lavendam, non dico explendam edacitatem

und gedictiten, so Joannes Cartinis iensis: Nosce te ipsum Heideib. 1489 in 40, dio Lucubratiunculae des Poter Scholi und versehiedeno schriston Wimpsolings vgl. Riegger, Amsenitates lit. Frieb. II a. 174, 180, 229). In der schrist des Joannes Κiurii erus: Conviviorum libri duo Speier I 508

hcissi er: Theologus sanctorum Germani et Mauricii Spiro canonicus Waser, Wie aus Unserem briela hervorgelit, schon I 499 gemesen ist); Wim-psoling gghit ilin aus uti ter den Theologi probatissimi atque excellentissimi qui in Alemannia sola insigniter studio et doctrina profecerunt abgedruchibet Riegger II s. 359). Eine redo voti ilim in synodo Spirensi 14893) istabgedruchi hei Riegger s. 1753 T; eine andere: Monopolium et societas vulgo des Ietetitschilla st 488ὶ guletat hei Zarncke: die deuisoben universitiiten im mittet alter I 857, I s. 5l bis sit. Sie bellandeli die vorstellungvon ei nem schisse gur aula alime alter ruinii ton und liederii chen gosclion, undhat vielle icht Brant bet seinem narrenschiss gum uninittet baron vorbild gedient.

68쪽

tuam. Id prosecto recte admonuisti. Callet enim Vigilius

noster harum rerum odoramenta verum in rem suam non

parum. Ad ejus ingenium adde et tuis, conjugis experime tum. Ego profecto philosophicam sum adjuncturus operam, pro eis tibi rebus conquirendis atque mittendis, quibus intelligam et aedibus suis opus esse et me tibi curare posse. Vale, n0s quidem valemus, in quorum numero discipulorum tuorum Thomas Τruchses λ una mecum et Joanne nostro religioso lyumme se tibi commendat. Ex Spira 5. idibus Septembris. Anno 1499.

LXVIII.

Heidelberg. 2 Nov. 1499.

Joannes Wachor, latine Vigilius Juris utriusque doctor Joantii Reuchlin salutem dicit.

Quod ego mi Capnion hactenus et ab ea h0ra qua a me discessisti usque in hunc diem, etiam tuis literis id a me exigentibus nihil literarum ad te mearum dederim, ViX ausim, ne dicam possim, me excusare, cum tot interea liabuerim orat,ones scribendi, ibique nuncios, ut mille ad te et innumerabiles epistolas dare potuissem. Sed ut Saltem uno, Si velis, argumento me habeas excusatum, utque Verum loquar, non trans iit mensis post tuam abitionem quin et a principe et a cancellario et interea saepius audiverim te vocatum, tibi scriptum etiam manu principis, ut huc venires, quamobrem minime calamus meus sese continuit, volens omnia in tuum adventum

69쪽

differre, quanquam plura semper ad te suissent scribenda. Sed

nondum compareS. Ideoque possem ego omnem culpam meam

in te transferre. Velim ergo tibi persuadeas, meam ad te scribendi negligentiam et tuam item ad nos redeundi tarditatem, tanquam paria delicta mutua sore compensatione tollenda, quanquam ego minime dubitaverim, te non sine urgenti ratione domi continere potius quam hinc inde vagari. Spero tamen Sperantque quin immo et optant et desyderant multi alii te aliquando nobis praesentem futurum, ut Ore ad Os Πωgotia mutuo inter nos agenda pro voto possent expediri. Sperat et id Andreas theologus noster qui totiens tuam optat

tu aeSentiam, quotiens se meminit esse infirmum ac nullum

pud se habere medicum a quo recipiat medicinam, hoc est, qui in philosophia secum usque in secundam aut tertiam noctis vigiliam perpetuo secum disputationem continuet, eique adversetur. Nunc enim dicit: ubi est Reuchlin cum suo instans: utinam adesset. Jam vero tui cupidus est ut cum eo commisserationem habeas illius totius nostri seculi ejusque tam miserabilis status, eum quo audires, sese ultra in hoc seculo minime mansurum. Quin immo mox sibi ad Schonau suamque illic habitationem esse divertendum, aut saltem Semel eandem esse ab eo visitandam. Pastor praetera in Stoinach quid tui egeat nescio. Saepius tamen tuam diuturnam absentiam dolens miratur. Praesul item nosior et Vangionum nodum te desyderat nobiscum esse, sed in dies conatur invenire media quibus te reducat ad se, ut et si te perpetuo secum detinere non possit, saltem te praeceptore per hanc hyemem suturam utatur. Constituitque uxori tuae ut consensum praestet transmittere propediem plaustrum vini boni. Tu interea delibera quid tibi sit laciundum. Sed ut de reliquis taceam, quid credis de me ipso nunquid ne ego desyderem tuum sestinum adventum 2 Prosecto merito id credere debes, ego enim praeter te neminem habebo

saltem chariorem, qui nostro more mecum in multam noctem

70쪽

vina mea nova optima dulcissima et in magna copia gustet, probet, deglutiat L Spero enim me habiturum ad annum suturum plauStra non minus vini novi optimi dulcissimi Nominem praeterea habebo qui dum mane surgendum et vestibusque induendum promiscue et suis et meis utatur vestibus. Quid multa 3 carebo ego unico meo Solatio. Ob eas tamen res omnes nolo facias quod tibi non conducat, quodque tuo judicio tibi videtur adversum. Quod si

seque tibi ut mihi congrueret saceres rem mihi longe omnium maxime gratissimam, si hanc hyemem totam etiam meis impensis nobiseum ageres, postea quam enim nuper a me discessisti, tum primum sensi ego atque magniseci solatia quae ex tua praesentia in dies acceperam. Nacta semel oportunitate si venire non potes, describo saltem nobis vitam tuam domesticam fou heremiticam: credo enim te in solitudine domus tute cum solis libris tuis delitescere. et ut alias constitueras a negotiis curialibus abstinere. Decanus noster spirensis jam multos dies laboravit febri quartana, cui si potes scribe quam primum literas consolatorias et medicinales, lacies enim ei rem gratam. Fuimus nuper, cancellarius, pastor in Stoinach et ego cum eo consolationis

causa. Fuitque ob eam Solam rem nuper cum eo Serenissimus princeps noster. Caeterum utile sui tandem has barbaras literas concludam) sperarem fratri tuo fore, ut semel adesses praesente principe; posset enim denuo ei promitti stipendium pro continuanda lectione in lingua graeca, ad quod cancellarius laborat, sed suus solus labor timeo non sussiciet, quanquam et ego non omnino dormiam. Ε8tque res propterea oo deducta, ut si tu vel unum verbum nostrae actioni apud principem addideris, res expediatur indubie, possetque Sic frater tuus continuare studium suum, quod in legibus et canonibus incepit. Vale et me ama, atqus uxori tuae dulcis-1 An den hoiteren gusammenkunsten in vigilius hause natim auch Theodoricli Gregemund ilioli, in dessen ioben es holgi: In aedibus HeideIbergae Vigilianis, quas inhabitarat, doctissimis persaepe viris Joanne etiam Capnione) a Vigilio ad coenam vocatis, tersissimos versiculos edidit. Riegger Amoenit. Friburg. II s. 349. 3 2 Uber Dionysius. R. in Heidelberg vgl.