C. Iulii Caesaris Belli gallici, libri vii. A. Hirtii, liber viii

211쪽

BELLI GAmabitabat, quin scenti calamitato summissiores essent f turae, dato vero spatio ac tempore eodem instigantea Dumnaco possent concitari qua in re summa sollicitas celeritasque in recipiendis civitatibus Fabium consequitur. nam Carnutes, qui saepe vexati numquam pacis fecerant ι mentionem, datis obsidibus ossiunt in deditionem, et raequo civitates posita in ultimis Gallias finibus Oceano coniunctae, quae Memoricae appellantur, auctoritate, ductas Carnutum adventu Fabii legionumque imperata sino mora faciun Dumnacus suis finibus expulsus e rana latitansque solus extremas Gallias regiones petere

32 At Drappes unaque Lucterius, cum legiones inbesumquo adesse cognoscerent nec se sine certa pernicio persequente exercitu putarent provinciae fines intraro pomo nec iam libere vagandi latrociniorum quo faciendorum acultatem haberent, in finibus consistunt Cadurco rum ibi cum Lucterius apud suos cives quondam int gris robus multum potuisset semperque auctor noVorum consiliorum magnam apud barbaros auctoritatem haberet,

oppidum Uxellodunum, quod in clientela fuerat eius, egregie natura loci munitum, occupat suis si Drappetis copiis 33 oppidanosque sibi coniungit. Quo cum confestim C. O ninius venisset animadverteretque omnes oppidi partes praeruptissimis saxis esse munitas, quo defendent nullo tamen armatis ascendere esset difficiis, magna autem impedimenta oppidanorum videret, quae si clandestina fuga subtrahere conarentur, effugere non modo equitatum, sed ne legiones quidem possent, tripertito cohortibus divisis a trina excelsissimo loco castra fecit a quibus paulatim, quantum copiae patiebantur, vallum in oppidi circuitum 3 ducor instituit. Quod cum animadverterent oppidani miserrimaque Alesiae memoria solliciti similem casum obsessionis vererentur maximeque ex omnibus Lucterius, qui

212쪽

sortunas illius periculum fecerat, monore Dumenti rationem esse habendam, constituunt omnium consensu parto ibi relicta copiarum ipsi cum xpeditis ad importandum frumentum proficisci. eo consilio probato proxima nocte a duobus milibus armatorum relictis reliquos ex oppido Drappes et Lucterius duco hi paucos dies morati s sfinibus eadurcorum, qui partim re frumentaria sublevare eos cupiebant, partim prohibere, quominus sumerent, non

poterant, magnum numerum umenti comparant, nonnumquam autem expeditionibus nocturnis castella nostr rum adoriuntur quam ob causam C. Caninius toto oppido a munitiones circumdare moratur, ne aut opus edictum tueri

non possit aut plurimis in locis infirma disponat praesidia. Magna copia umenti comparata considunt Drappes Metauctorius non longius ab oppido X milibus, unde a latim laminium in oppidum supportarenti ipsi inter se a provincias partiuntur: Drappes castris praesidio cum parto copiarum resistit, Lucterius agmen iumentorum ad oppudum ducita dispositis ibi praesidiis hora noctis circitora X silvestribus angustisque itineribus humentum importare in oppidum instituita quorum strepitum vigiles castrorum 4 cum sensissent exploratoresque missi, quae gererentur, renuntiassent, Caninius celeriter cum cohortibus armatis ex proximis castellis in rumontarios sub ipsam lucem impetum lacit hi repentino malo perterriti diffugiunt sad sua praesidia qua nostri ut viderunt, acrius eo tra armatos incitati neminem ex eo numero vivum capi patiuntur profugit inde cum paucis Lucterius nec se recipit in castra. rus bono gesta Caninius ex captivis 36 comperit parium copiarum cum Drappeto esse in castris a milibus non amplius XIV qua re o compluribus cognita, cum intellegeret fugato duco altero perterrori reliquos facile et opprimi posse, magnae felicitatis osso arbitrabatur neminem ex caedo refugisse in castra, qui

213쪽

BELLI GALLICI de accepta calamitato nuntium Drappeti perferro sod inexperiundo cum poriculum nullum viduret, equitatum omnem Germanosque pedites, summae velocitatis homines, ad castra hostium praemittit; ipso logionem unam in trina castra distribuit, alteram secum expeditam duci cum propius hostes accessisset, ab Xploratoribus, quos pra miserat, cognoscit castra eorum, ut barbarorum sere comsuetudo est, relictis locis superioribus ad ripas effora minis demissa, at Germanos equitesque imprudentibus omnibus do improviso advolasse proeliumque commisiSSO. qua re cognita legionem armatam instructamque adduciti ita repent omnibus ex partibus signo dato loca superiora

capiuntur quod ubi accidit, Germani equitesque signis

flegionis visis vehementissime proeliantur confestim cohortes undiquo impetum faciunt omnibusquo aut interlactis aut captis magna praeda potiuntur capitur ipso eo proelio

a Caninius solicissime o gesta sino ullo paeno militis vulnsre ad obsidendos oppidanos revortitur externoque hosto doleto, cuius timore anto dividere praesidia si munitimo oppidanos circumdam prohibitus erat, op0ra undique -- perat administrari. vini eodem cum suis copiis posterodio C. Fabius partemquo oppidi sumit ad obsidendum.

as Causa interim M. Antonium quaestorem eum cohortibus XV in Bellovacis relinquit, ne qua rura moVorum consiliorum capiendorum Belgis facultas daretur ipse reliquas civitatos adit, obsides plures imperat, timentes om- nium animos consolatione sana cum in Carnutes venisset, quorum in civitate superior commentario Caesar exposuit

initium belli ess ortum, quod praecipue eos propter conscientiam facti timere animadvortebat, quo celerius civitatem timore liberaret, principem scoleris illius et conci-4tatorem belli, Cotuatum, ad supplicium oposci qui etsin civibus quidem suis o committebat, tamen celoriter

214쪽

omnium cura quaesitus in castra perducitur cogitur in aesus supplicium contra naturam suam Caesar maximo militum concursu, qui ei omnia pericula et detrimenta belli accepta referobant, adeo ut verberibus exanimatum

corpus securi feriretur.

Ibi crebris littoris Caninii fit cortior, quas de Drappete Mot Lucterio gesta essent quoque in consilio permanerent oppidani quorum etsi paucitatem contemnebat, tamen apertinaciam magna poena esse adficiendam iudicabat, ne universa Gallia non sibi vires domisso ad resistendum Romanis, sed constantiam putaret, neve hoc exemplo ορ- tora civitates locorum oportunitate rotae si vindicarent in libertatem, cum omnibus Gallis notum esse sciret reli aquam OSS Unam aestatem suae provinciae, quam si sustianere potuissent, nullum ultra periculum Vererentur itaque a

Q. Calenum legatum cum legionibus duabus reliquit, qui iustis itineribus se subsequeretur; ipse cum omni equitatu, quam potest celerrime, ad Caninium contendi Causan εο

cum contra expectationem omnium Uxellodunum venisset

oppidumquo operibus clausum animadvertore nequo ab oppugnation recedi videret ulla condicione posse, magna autem copia frumenti abundare oppidanos ex perfugis cognosset, aqua prohibere hostem temptare coepi flumen a infimam vallem dividobat, quas totum paene montem cingebat, in quo positum erat praeruptum undique oppidum Uxellodunum. flumen avertero loci natura prohibebat a in infimis enim sic radicibus montis serebatur, ut nullam in partem depressis fossis derivari posset erat autem . oppidanis difficilis et praeruptus eo descensus, ut prohi-bintibus nostris in vulneribus ac periculo vitae neque adiro sumen neque arduo se recipere possent ascensu. qua difficultate eorum cognita Caesar sagittariis funditori εbusque dispositis, tormentis etiam quibusdam locis contra facillimos descensus conlocatis aqua fluminis prohibebat

215쪽

198 BELLI OLLUCIO oppidanos. Quorum omnis postea multitudo aquatum in unum locum conveniebat sub ipsius oppidi murum, ubi magnus fons aquae prorumpebat ab ea parte, quae serea pedum CCC intervallo suminis circuitu vacaba hoc sonte prohiberi posse oppidanos cum optarent reliqui, Caesar

unus videret, o regione eius vineas agere adversus Ontem et aggerem extruere coepit magno cum labore et continua dimicatione oppidani enim loco superiore decurrunt et eminus sino periculo proeliantur multosque pertinaciter succedentes vulnerant; non deterrentur tamen militos nostri vineas proferro et labore atque operibus locorum vincor difficultates eodem tempore cuniculos tectos ad venas agunt et caput fontis, quod genus operis sine ullo periculo, sino suspicione hostium facere licebat. extruitur agger in altitudinem pedum X, conlocatur in eo turris X tabulatorum, non quidem qua moenibus adaequaret, id nim nullis operibus emci poterat, ε sed quae superaret fontis fastigium ex ea cum tela o mentis iacerentur ad fontis aditum nec sine periculo possent aquari oppidani, non tantum pecora atque iumenta, sed etiam magna hominum multitudo siti consumebatar.

12 Quo malo perterriti oppidani cupas sebo, pice, scandulis

complent eas ardentes in opera provolvunt eodemque tempore acerrime proeliantur, ut ab incendio restinguendo dimicationis oriculo deterreant Romanos magna repente in ipsis operibus samma existi quaecumque enim per locum prascipitem missa erant, ea vineis et aggere sup- pressa comprehendebant id ipsum, quod morabatur milites contra nostri, quamquam periculoso gener proelii locoque iniquo premebantur, tamen omnia fortissimo sustinebant animo res enim gerebatur excelso loco et in conspectu exercitus nostri, magnusque utrimque clamor oriebatur. itaque quisque, prout erat minime insignis, quo notior testatiorque Virtus esset eius, telis hostium flammaequo

216쪽

s offerebat. Caesar cum complures suos vulnerari videret, raex omnibus oppidi partibus cohortes montem ascendere et simulatione moenium occupandorum clamorem undique

iubet tolloro. quo acto perterriti oppidani, cum, quida

ageretur in locis reliquis essent suspensi, revocant ab impugnandis operibus armatos in murisque disponuntiit nostri stas proelii acto coloriter opera flamma com-a prehensa partim restinguunt, partim interscindunta cum . pertinaciter resisterent oppidani, magna etiam parte amissa siti suorum in sententia permanerent, ad postremum cuniculis vena fontis intorcisae sunt atque aversae quo facto brepente perennis exaruit sons tantamque attulit oppidanis salutis desperationem, ut id non hominum consilio, sed deorum voluntate factum putaren. itaque se necessitato coacti tradiderunti Caesar, cum suam lenitatem cognitam Momnibus sciret neque vereretur, ne quid crudelitate nat me videretur asperius scisse, neque exitum consiliorum suorum animadverteret, si tali ratione diversis in locis

plures consilia inissent, exemplo supplicii deterrendos reliquos oxistimavita itaque omnibus, qui arma tulerant, manus praecidit vitamque concessit, quo testatior esset poena improborum Drappes, quem captum esse a Cani Inio docui, sive indignitate et dolor vinculorum sive timore gravioris supplicii paucis diobus cibo se abstinuit aruus ita intortita sodem tempore Lucterius, quem profugisse a

ex proelio scripsi, cum in potestatem venisset Epasnacti Arverni crebro enim mutandis locis multorum fideis committebat, quod nusquam diutius sine periculo commoraturus videbatur, cum sibi conscius esset, quam inimicum deberet Caesarem habere, - hunc Epasnactus Arvernus, amicissimus populo Romano, sine dubitations ulla vinctum ad Cassarom doduriti Labienus intorta in Treveris questro proelium lacit obsecundum compluribusque Treveris interfectis et Gem

Dissiliae by

217쪽

BELLI GALUCInis, qui nullis adversus Romanos auxilia denegabant, a principes eorum vivos redigit in suam potestatem atque in his Surum Haeduum, qui et virtutis et generis summam nobilitatem habebat solusquo se Haeduis ad id tempus

permanserat in armis.

46 Ea re cognita Caesar, cum in omnibus partibus Galliae bene res gestas videret iudicaretquo superioribus aestivis Galliam svictam subactamque esse, Aquitaniam numquam ipse adisset, sed per P. Crassum quadam ex parte devicisset, cum duabus legionibus in eam partem Gallia est profectus, ut ibi xtremum tempus consumereta aestivorum quam rem sicuti cetera celeriter feliciterque confecit; namque omnes Aquitanias civitates legatos ad Caesarem miserunt obsidesque ei dedorun quibus rebus gestis ipso cum praesidio equitum Narbonem profectus est, exercitum per legatos in hiberna deduxit: H logion in Belgio conlocavit cum M. Antonio et C. Trebonio et P. Vatinio et Q. Tullio legatis, duas legiones in Haeduos deduxit, quorum in omni Gallia summam esse auctoritatum sciobat, duas in Turonis ad fines Carnutum posuit,

quae omnem illam regionem coniunctam Oceano continerent, duas reliquas in Lemovicum finibus non longo ab Arvernis, ne qua pars Galliae vacua ab exercitu ossotis ipse paucos dies in provincia moratus, cum celeriter omnes conventus percucurrisset, publicas contrOVerSia cognOSSet, bono moritis praemia tribuisset. cognoscendi enim maximam facultatem habebat, quali quisquo fuisset animo in totius Gallia defectione, quam sustinuerat fidelitate atqus auxiliis provincia illius. his confectis rebus ad legiones in Belgium so recepit hibernavitque Nemetocennae.1 Ibi cognoscit Commium Atrebatem prostio cum equia tatu suo contendisse. nam cum Antonius in hiborna venisset civitasque Atrebatium in officio esset, Commius, qui

post illam vulnerationem, quam supra commemorari, Sem-

218쪽

per ad omnes motus paratus suis civibus esse ODSUESSBt, ns consilia belli quaerentibus auctor armorum duxque deesset, parente Romanis civitate cum suis quilibus latrociniis se suosque alebat infestisquo itineribus commeatus complures, qui comportabantur in hiberna Romanorum, intercipiebat. Erat attributus Antonio praesectus equitum GC. Volusenus Quadratus, qui cum eo hibernare hunc Antonius ad persequendum equitatum hostium mitti Voluso anus ad eam virtutem, qua singularis erat in eo, magnum

odium Commi adiungebat, quo libentius id faceret, quod imperabatur itaque dispositis insidiis saepius equites eius

adgressus secunda proelia facieba novissimo, cum vehe amentius contenderetur ac Volusenus ipsius intercipiendi Commi cupiditato pertinacius eum cum paucis insecutus esset, illo aulam fuga vehementi Volusenum produxisset longius, inimicus homini reponto suorum invocat fidem atque auxilium, ne sua vulnera per fidem imposita patωrentur impunita, conversoque equo se a ceteris incautiust portauit in praefectum daciunt hoc idem omnes eius aequites paucosque nostros convertunt atque insequuntur. Commius incensum calcaribus equum coniungit equo Qua bdrati lanceaquo inlasta medium femur sius magnis viribus traicita praesecto vulnerato non dubitant nostri resistere se conversis quis hostem pellere quod ubi accidit, com et plures hostium magno nostrorum impetu perculsi Vulnerantur ac partim in fuga proteruntur, partim intercipiuntur; quod malum dux equi volocitate vitavit graviter vulneratus praefectus, ut vita periculum aditurus videretur, refertur in castra Commius autem sive expiato suo sdolor sive magna parte amissa suorum legatos ad Antonium mittit sequo et ibi futurum, ubi praescripserit, et ea facturum, quae imperarit, obsidibus datis firmat unum illud orat ut timori suo concedatur, ne in conspectum veniat cuiusquam Romani cuius postulationem Antonius

219쪽

BELLI GALLICI cum iudicaret ab iusto nasci timoro, voniam potenti dedit,

obsides accepi: 1 Scio Caesarem singulorum annorum singulos commentarios confecisse quod ego non Oxistimavi mihi esse faciendum, propterea quod insequens annus, L. Paulo, C. Marcello consulibus, nullas res Gallias habet magno II opere geStas. Θ quis tamen ignoraret, quibus in locis Caesar exercitusque eo tempore suissent, pauca esse scribenda coniungendaquo huic commentario statui. 4s Caesar in Belgio cum hiemaret, unum illud propositum habubat, continere in amicitia civitates, nulli spem aut causam dare armorum nihil enim minus volebat quam sub decessum suum necessitatem sibi aliquam imponi belli gerendi, ne, cum exercitum deducturus SSet,

bollum aliquod relinquerotur, quod omnis Gallia libenter sine praesenti periculo susciperet itaque honorifico civitates appellando, principes maximis praemiis adficiendo, nulla onera nova iniungendo delassam tot adversis pro liis Galliam condicione parendi meliore facile in pace

continuit.

50 Ipse hibernis oractis contra consuetudinem in Italiam quam maximis itineribus est profectus, ut municipias colonias appellaret, quibus M. Antonii, quaestoris sui, commendaverat aeserdotii petitionem contendebat enim gratia cum libenter pro homine sibi coniunctissimo, quem paulo ante praemiserat ad petitionem, tum acriter contra lactionem et potentiam paucorum, qui Antonii repulsas Caesaris decedentis gratiam convelloro cupieban hunc etsi augurem prius factum, quam Italiam attingeret, in itinere audierat, tamen non minus iustam sibi causam municipia et colonias adeundi existimavit, ut iis gratias ageret, quod equentiam atque ossicium suum Antonio praestitissent, simulque s et honorem suum insequentis anni commendaret petitione, propterea quod insolenter

220쪽

adversarii sui gloriarentur L. Lentulum et C. Marcellum consules creatos, qui omnem honorem et dignitatem Caesaris spoliarent, ereptum Ser. Galba consulatum, cum is

multo plus gratia su agiisque valuisset, quod sibi coniunctus o familiaritato et necessitudine legationis esseti Exceptus est Caesaris adventus ab omnibus municipiis et 51 coloniis incredibili honore atque amore. tum primum enim veniebat ab illo universas Gallia bello. nihil re alinquebatur, quod ad ornatum portarum, itinerum, locorum omnium, qua Caesar iturus erat, excogitari poteraticum liboris omnis multitudo obviam procedobat, hostiae somnibus locis immolabantur, tricliniis stratis ora templaque occupabantur, ut vel spectatissimi triumphi lastitia praecipi poss0 tanta orat magnificentia apud opulentiores, cupiditas apud humiliores. Cum omnes regiones Galliae togatae Caesar percu Mcurrissst, summa celeritato ad exercitum Nemetoconnam rodiit legionibusquo ex omnibus hibernis ad fines Treverorum vocatis eo prosectus est ibique exercitum lustraviti T. Labionum Gallia praefecit togatae, quo maior ei com amendatio conciliaretur ad consulatus petitionem ipse tantum itinerum faciebat, quantum satis osse ad mutationem locorum propter salubritatem existimabat cibi quam squam crebro audiobat Labionum ab inimicis suis sollicitari certiorque fiebat id agi paucorum consiliis, ut into posita senatus auctoritat aliqua parte exercitus Spoliaretur, tamen neque de Labieno crodidit quicquam neque contra senatus auctoritatem ut aliquid acersi, adduci potuiLiudicabat enim liberis sententiis patrum conscriptorum . causam suam facile obtineri nam C. Curio, tribunus plebis, cum Caesaris causam dignitatemque defendendam inscepisset, saepe erat senatui pollicitus, si quem timor armorum Caesaris laederet, quoniam Pompsi dominatio

atque arma non minimum terrorem soro inferrent, disco-