장음표시 사용
11쪽
Art. VI. Explicatur natura Praemotionis ,&modus, quo dispensatur. 33ZArt. VII. Solvuntur objectiones. q. ζου Art. VIII. Declaratur amplius concordia libertatis cum Praemqtione , ac ea in re Thom istas esse .omnium remotissimos a Haereticis. 376
Quaestio JU. De Accidentibus spiritualibus, Praecipue de Scientia. R6o Art. I. Ue Virtute intellectuali in genere. Si
Art. III. De Unitate sententiarum . R6TArt. IV. Utrum intellectus de eodem Oojectio possit simul habere Scientiam &Opi.
ibid Art. II. Quae Facultas ussiciat Ens rationis 4382.
12쪽
13쪽
que devocasse e e celo, & in urbi hub collocasse , & in aci- mos etiam introduxit , ct coegisse de vita S moribus, i e-husque honis, & malis quaerere. s. Tufetit Plato in nralla
eos, quibus impudentia ira Aersica virtute fuit. Sed ad rena
14쪽
QUAESTIO PRAE AMBULAM Objecto, Natura, sualitate, Dissone Moralis scientiae,
M 9ralis Seientiae obiectum esse Mores iamranos ex
ipso eius nomine constat. Porro quid si mos Iveuis lenter declarat D Thomas r. L. qu. 8. ar. L Mox. inquitia uorint . at . s .an digne enim Ani eat Confise divinem β.etit dieitur Actor. is. Nisi circumcidamini secundum mois rem Moysi, non poteritis salvi fieri. Quandoque vero M. an eat 3nclinationem quandam naturalem , veι quast naeuinralem a A a 3υἱd arandum: tinde oe etiam syntoνnm anam Immdlauutuν avgMI mares. Unde dieitrer 2. Μachab. Ir quod Leonum more irruentes in hostes prostraverunt eos Et se aeripitur mos in Psal- ε . tibi die tur: Qui habitarct facit unius moris in domo. Et ha quidem aua serni eatis nes n ntillo dis inquuntur aptid LatInos quantum ad Doeem n Graec aiatem aestinguuntiar: nam, Et hos , quoἀ apud nos morem h=D ae,q uando ne MIet 'rimam lamum , su fera. δ tur ἐδες per u : quandaque baiet prim/m correptam , 6 feriartur ἔθος pes ε . vicitur autem υIνtus moras s a mo νe, Denndum quod m 1 mutacae guandam mclinationem na en ratam, adri quid agendum. Haec ille. Ex quibus constat.
Notes hie sumi pro inclinationibus, seu affecti biIs , aut a natura inditis, aut aliunde contractis, ii Rite non pure cumptis, ct quales biviis etiam competunt, sed rationis iudicio tractabilibus, ct ad bonum, aut malum siexibili. hus, quales duntaxat homini proprie istunt, qui ex li-hertate in bonum, ae malum nexilιs est,ct ratione seipsum regit, euius proinde actiones di affectiones proprie ΜΟ.ris nomine designantur. Verum cum tria distinguant uegno hiecto materiale, formale, di ratio , sub qua; ut haechreviter circa Moralem dilucidentur ,
15쪽
Dico I. Objelium materiale Moralis sunt arctus, seu actus humani;formale vero est moralitas, cujus tales a tuS,
seu affectus sunt capaces; ratιo vero, sub qua, lunt prima principia practica. Declaratur eonclusio quoad singuIas partes Et in priam is, quod affectus humanis id est, quos duce ratione, a libertate comite elicimusJ sint objectum materiale Mora- Iis, constat. Siquidem licet actus illos aliquatenus attin gat Physica, quatenus sunt vitales motus, eos tamen dis cutit Moralis, quatenus stitit subjectum honi& mali mo ratis, proindeque eos habet,ut objectum materiale.Quod vero Moralitas, seu, ut explicat S. Thomas in Prooemio
Et hic ae, ordo ille, quem rotis saeie in actistis botuntatis , sit
formale objectum Moralis Doctrinae, sic probatur . objectum quidem materia Ie scientiae est res, de qua agit . Ob tectum vero formale est illa ratio, quam in tali re considerat & discutit; Sed Moralis circa humanos affectus non considerat aliud, quam moralitatem, id est, rationem ho-ni ct mali, seu recti ct iniqui, quam induere possunt: Erg moralitas est objectum forma Ie moralis. Porro cum ex obiecto materiali ct formali fiat unum objectum totale, id respectu Moralis aliud esse non potest, nisi Ens murale s eu Actio moralis. Tertia conclusionis pars etiam suadetur . Ratio sub qua cujus libet scientiae, sunt principia, quibus suaS conclusiones demonstrat; Sed Moralis suis demonstrat con clusiones per prima principia pract ea, quae sunt purissimi Iuminis naturalis radii, quibus cir ea fugienda , eligendaque illuminamur: Ergo sunt ratio, sub qua Moralis. Horum vero Princ piorum habitualis cognitio v qcatur su-deresia a seu onteresis , a verbo Graeco Imr Irisa quod est οί ervare, a quo'3 Irisis, id est , olfer dia ira , eo quod ille
habitus ut ιnstar vigilis cuiusdam censoris omnes actio nes eblar Uantis, malas perpetuo carpentis, ac reprehen centas, 1 deoque improbum animum tacite corrodentis vellicantis, sagellantis. sf Lai cokiclusione intelligi potest, eur Moratis dicatur subalternari Physi eae Quia scilicet, ut solent scιer
tiae Iubalternatae , format suum objectum addendo aliquam differentiam objecto Phylicae . Physica enim consimo erat motus vitales,& inter alios, humanos affectus, pi a cale Lecundum quod motus sunt vitaliter ab anima pro cedentes Moralis vero de iis agit non praeci se, ut motus vitales sunt; sed ut subiacent moralitati, id est, quat 2
... δ xkonii regulas collati bene, vel male fieri por.
16쪽
Probatur ptima pars Siquidem Moralis. Ex certi inmigPrincipiis plures conelusiones evidenter deducit & dr. monstrat; immo evidentioribus fere nititur principiis. quam plures aliae scientiae. Quis enim adeo hebes, nuptis dus, protervus,qui neget homini secundum rationem es.se vivendum; pro gratia non rependendam esse injuriam; Parentes colendo 1; aequum esse, ut unicuique, quod suum est, reddatur; virtutem, bonumque amari debere malum, ac turpe fugiendum; & alia ejusmodi apud gentes etiam maxime incultas, barbaras, ac feras reeeptissima , quibustat principiis Moralis Doctrina nititur: Ergo est vera latentia. Probatur etiam secunda pars, quae est contra Epicurum pluresque alios, Mora Iem scientiam cum prudentia con fundentes. Primo. Scientia dividitur contra Prudentiam. Omnes enim quinque virtutum intellectualium speties distinguunt, Intelligentiam, Sapientiam, Scientiam, Pru, dentiam, & Artem; Sed Moralis, ut jam diximus,est scientia: Ergo distinguitur a Prudentia .
Confirmatur. Habitus di versi sunt, qui habent Idiversa principia, divellam objectum, diversos actus , diversa corruptiva; Sed haec omnia diversa sunt in Scientia Mobrali & Pi udentia : Ergo sunt diversi habitus . Probatur minor quoad singulas pal tes .,In primis habent divertis rincipia; ut enim notat D. Thomas I. 1 quaest. ,8 ar. 6.
principia Prudentiae non sunt principia universalia sciendi, quid bonum sit, aut malum in communi , quoapertinet ad bloralem, sed principia particularia, quibus iudieatur, quid hic & nune in Particulari eligendum sit . Unde, ut ibidem ponderat S. Doctor, fieri potest, ut quis scientifice noscat, quid turpe sit,& quid honestum, illud. que fugiendum esse, hoe vero eligendum ἔ ct tamen ita
particulari imprudenter eligat turpe, ct renudiet hone num: s uatenus , inquit, hujusmodi univerme mine pὶ umerinitum per intellectum, veι Die otiani, s Moalem nempeI
eis uis: Ergo Prudentia di Scientia Moralis nituntur di . versis principiis. Sod etiam habeant diversum formaliter objectum.
etur ex Aristotele 6. Eth. αy. Nam Iicet utraque re. pietat agibilia , seu operatisne, voluntatis ἔ attame Noralis respicit illas in universali, ut scientifice cogno scibiles Prudentia vero in particulari, ut hie ct nune operabiles, ac recte regulabiles; leu ut dicit D. Thornas Qtiaest. q. de virtutibus in communi, ar. 6. Ad Seleusiam
17쪽
vitiis de a tur ζ. 3 qm scilicet arictus
1 u. LuI au garum usu in in particulari, ne veIPas.
18쪽
Passionum praeoccupatione seducatur, aut Cir sum stantia.'rum varietate confundatur. Id vero spectat ad Pruderi. tiam, quae singulis attendit, &de his sincere iudieati Unde magis ex usu & bona voluntate pendet , quam egrio trina & mentis praestantia . Dices 3. Moralis est Scientia omnino practi ea. Probatur. Tum ex illius fine, qui est practicus, se it Icet dirigere intellectum ad hene regulandas operatione S Uo. Iuniatis Tum ex eju objecto,quod est etiam aliquid pra. Oicum, se ilicet ipsum opus . oluntatis, ut induit rationem honesti & turpis, ac bene vel male fieri potest a nobis. Tum demum ex ejus principiis, quae sunt practica, ut porci' ad synderesim pertinentia , quae est habitus primorum Principiorum practicorum, sicut intelligentia est habitas primorum principiorum speculativorum . Quantum ad Divisionem huius Philosophiae Partis,se. cuti eundem ordinem, quem tenuit Aristoteles, quid quia circa Μores dicendum occum it, sex Quaestionibus comis plectemur. Prima erit de Ultimo Fine Morum,seu de Fecticitate. Secunda de Subiecto Moralitatis, scilicet de actia hus uoluntariis, ubi praecipue de libertate agetur Tertia de Passionibus, quae participant Floralitatem , quatenus a recta ratione regulari possunt . Quarta de Bonitate cimalitia, quae sunt Μoralitatis species. Quinta de Virtu.tibus in communi, quae sunt bonorum morum principia . Sexta de iisdem in particulari. Verum antequam ad Moralem Doctrinam accedamusa quidpiam dicendum est de idoneo ejus Auditore. Aristo. teles in eo tres exigit condi hiones. Primam ex parte inintellectus, nempe docilitatem , ut scilicet non exactam in Noralibus subtilitatem & Μathematicam certitudinem exigat, sed qualem natura rei patitur. Quippe , inquit,
Iib. I. cap. i. es bo nis , prose iusItul tautam in nutatio-gue genere obtilitatem , ae tractationis exactstumem desi isdeνι re, quautam rei nat tira seeipli. Cum igitur,ut superius
dixerat, tu Iis re Ius quae bonesta, quaque Jlia sunt , s id es , in moralibus J tantast dissense , tantarue versetur erratis ,
Praecipue ubi ad particularia sit descensus, s erit .sem
rila rudem quandam veri formam adumbremus .
Secundam conditionem requirit ex parte affectus, ne
cilicet afferatur ad hoc studium animus vitiis correptus, ac passionibus serviens,sed qui ratione tuos allectus diri insit. Moralis enim Speculatio circa Actiones versatur, α ideo , qui male assicitur circa Actiones , de Veritatibus Noralibus vix potest sincere iudicare, sicut gustus depra. vatu; de saporibus: unde inanem, atque inutilem operam in audiendo insumet,nec ex eo studio,quem Opoitet, si v sum reportabit.
19쪽
a Philos III. Pars. Qu. Praeamb.
Tertiam demum exigit conditionem ex parte aetatis, ne Nilicet, qui in hanc Seientiam incumbit, sit iuvenis,sed maturus es gravis. Tum quia juvenes sunt actionum mo. xaIium adhuc imperiti.Tum quia passionibus in hac aetam re fervidis, nondum satis robusta ad eas is audis S ratio. Me, obtemperare solent. Verum quia , ut egregie notat ristoteles, quod juvenis sit ineptus ad Morale m scien Flam, Cn.pa non e ι ἐn in eo, puod passioni,ira de r-ν natis convententer visat, O quidquia ιὸItierit, efraur anI--s perisIuatur', ideo eum apud Christianos virtuti militet Omnis aetas , juvenesque timore Domini, ac gratia Divinae auxilio defectum rationis supplente , passiones suas frenare debeant & soleant, scientiat Morali disteκ-Hae in epit habendi non sunt; ideoque Salomon in ipso do et rinae moralis limine, id est, Prou, cap. t. dieit se scribe. Te: ut detών parvnIis asutia . adolescenti fetentia μ int esse.
De Ultimo Fine Morum , scude Felicitate.
'r Ractationem Morum eum AristoteIe au pIeamur ala
ultimo eorum Fine, quia hic est seopusnσι ι, ut ille tau2 amfrassistar Is ρ opositus, ad quem in omnibus collimare debemus; mensura ct regula totius rectitudinis ora 1is; clavus vitam nostram dirigens, rectamque inter ωιtιorum Procellas tenens, ae veluti Sidus Nauticum aut 3ntendendo yitae citrius ab errore, ae naufragio laeu
xus fit; potius dfixerim portum , ad quem huiusce vitae Mostrae navigatio suspirat & tendit. Unde licet sit uitiam us in e secutione, est tamen primus in intentiones pro an deque in coFnitione, quia nihil vo Ilium . quin praec donidum; ist ut saepe advertit cum Aristotele D. Thomas, . moralibus , sicut primum prinei pium in is ea. auia dilibus, cuius cognitio praesupponi debet, tanquam
20쪽
eaetetarum omnium totis, radix o cardo . Quae vero dctUltimo Fine , seu Felicitate , dicenda occurrunt, tribus CompIectemur Articulis. In x. agemus de Ultimo Findi ieenndum se spectato in x , de Felicitate obiectiva, se anere, cujus a neptio homine felicem evicit. In a. da
Felieitate formali, seu de adeptione illius rei. qua homo felix emitur. I
A Ctionum , quae ab homine fiunt, pervulgata div Issa
nominis dicuntur , quaecumque ad homine fiunt. Actiones vero humanae sunt, quae non solum ab homine, ted etiam modo homini proprio fiunt. Porro agendi modus homini proprius et , qui rationem , qua homines sum uis consequitur . DiFert autem agens rationale ab aliis , quia eum cetera instinctu impetuque natur et ad suos a tres abripiantur , agens rationale per intelligentiae lumen de voluntati, libertatem se ipsum regi , de suis actibus per Propriam deliberationem dispo ait, neque illorum domi innium habet: unde actio humana proprie dicitur, ut dein
finit D. Thomas r. I. a. r. ar. l. ctia ex volunt./te delibe
rata procedit, ratione scilicet praetulgente , ac in quem rinem tendendum sit, ostendente, voluntate vero sub se. quente , ac pon caeco naturae ιmpetu in honum irruentes ted ex iudicio rationis in id,quod expedire Qisum fuerit, e inclinante.ActIones vero, quibus a Iterutra deest con-dιtio , id est quibus aut rationis Iumen non praefulget, aut voluntatis liber consensus non accedit, hominis
quidem dici possunt, quippe ab eo fiunt; at non Proprie humanae, quia modo homini proprio non fiunt . Hujunm ι sunt motus primo primi , sic dicti , quod rationis,udι clum antevertant; interni pler que passionum insul tus, quoS mens advertit , sed voluntas non approbat ἔmembrorum varii motus, quos duce sola imaginatione homo facit, ut dum frigentes manus confiteat, palpebras Ventidem claudit & aperit,eutem prurientem scalpit&c. Verum quia intellectus in tantum praeulget voluntati, eamque movet & dirigit, in quantum ei bonum ostendit 3n quod tanquam in centrum inclinatur , ut in eo motu tuos finiat & quietet ς ideo necesse est, omnem actionem num aream tendere in aliquem finem, qui si ulterius non re beratur , dicitur nitimus; si vero ad alium ulteriorem Ordinetur , dicitur Intermeditis. Porro quomodo definia.
ur nnas, quid sit agere propter finem, S quomodo eum A s omnia