Dissertatio medica inauguralis, de Paracelso.

21쪽

gente nobili. Instituebatur a patre medico WIL HELMo ab HoHENHEIM, Simulque a multis Cle ricis et Chemicis, quorum nomina in ejus Scriptis inveniuntur, uti ab Episcopo SETTAGIO, LA VEΝΤΑLIo, a Chemicis PHREISINGENSI , et SPAN HEMIO, quibus et aliis multum se debere testa

lux 2); ita ut pxima juventute magis Theo

logiam et Chemiam, quam Medicinam. addisce ret. Seculo resormatorum degens, plures, ut ii, animosos suutores ac adversarios habuit, quare ex iis, quae a multis de eo tradita sunt, inge nium hujus viri non facile dijudicari potest, ct ipse saepe affirmat quid, quod alio loco negat, quod in perlegendis ejus ScriptiS, nec non ob scurus loquendi modus, interdum lectori laedi um movet, et eum abducit ab ulteriori per scrutatione. Mihi id saepe accidisse, libenter fa teor. ΙΡSe SEVERINUS, StrenuuS propugnator do trinae Ρaracelsianae, dicit, se in ejus operibus dissicultatum chari jbdim invenisse, praeparatio

num aenigmate, nominum ObSCura noVitale, COD

tradictionum multitudine, et nova philosophan di ratione 3). Is tamen mihi videtur optime de eo judicium ferre posse, qui attenderit adseculum, quo vixit, ad ejus institutionem, vitae

rationem, mores, nec non ipsius SCripta.

22쪽

ΡARAOELsUS igitur a patre nobili oriundus, et a Clericis institutus, multas regiones peragra vit, nam diu in eodem loco manere non poterat. Incertitudo medendi methodi, ita ut ne unicus esset medicus, qui vel OdOnlalgiam curare posset, eum incitaverat ad fontes sacrae medicinae inda gandos. Singulari ratione videtur in eam opinio nem fuisse ductus, ut putaret, hanc eSSe Verum fundamentum, quo nititur medicina. χSaepe, in

nquit, de hisce cogitanti mihi subibat opinio,

Domnia esse fabulosa, et nullam exstare veram

D medicinam ; hinc saepe haecce studia reliqui, Drecepi saepius, meae quoque imperitiae conscius, ω non quid mihi videretur sentiendum esse, Sed χ quid alii sentirent, addiscere oportere collige rabam. Quamobrem, omnibus Germaniae, Galuiliae ac Italiae Academiis inspectis, eorum dog-Dmatibus assentire plane multis de causis incon-χsultum videbatur, verum ulterius quoque Hi

Dpania, Portugallia, Anglia, Borussia, Lituania, χΡolonia, Pannonia, Vallachia, Transsylvania, DCroatia, Illyria, imo omni Europa peragrata,

Dundique non solum apud medicos, sed et chi DrurgoS, tonSores, aniculas, magos, cliymistas, D nobiles ac ignobiles, optima ac secretiora, quaenia iam exstarent remedia, inquisivi acriter, sed Bhoc effeci solum, ut denuo medicinam artem Desse inconstantem et vetitam crederem, eamque

23쪽

ω daemonum saltem illusionem quamdam esse via D narer, totamque Telinquere, alia Studia capes D sens, donec tandem perlecto Euangelio, illo D CHRISTI dicto: sani medico non indigent, sed Daegri, intelligere coepi, non posse non hanc Bartem, juxta CHRISTI Verba, ConStantem, Cerniam, perpetuam et Veracem esse, nihilque hic D casui, nihil superstitioni, nihil daemonibus ad D scribendum. Itaque iterum resumtis ac reli Blis, quae olim audiveram a proseSSoribus, tum D quae ab antiquis in re medica memoriae traditaverant, intellexi veram ac genuinam medicinae ra-n dicem a nemine illorum umquam intellectam 4 . Hisce causis permotus videtur primum in Chiarurgia periculum fecisse. Ex alio loco apparet, eum medicum castrensem fuisse, nam ibi narrat, quod, si milites febribus ardentibus epidemicis laborabant, vulneribus asperas Cuticulas Superis nisse, similes iis, quae linguas molestabant. Imprimis tamen terras metalliseras petiit, et Alchymiam coluit. Α'. Ι527. Prosessor medicinae crea tus est in Academia Basiliensi, ubi novo et ina dito hactenus exemplo artem Germanico idiomate

docuit, magna undique auditorum frequentia b).

4) Prαef. ad Chir. mayn. S) Chir. min. T. III. Ibi dicit: Ego amplo Dominorum B Basiliensium stipendio invitatus , duabus quotidie horis B tum activae , tum inspectivae medicinae , physices et D chirurgiae libros, quorum ipse auctor, summa dilingentia , magnoque auditorum fructu , publice inter

v pretor.

24쪽

Non diu tamen lioc munere sunctuS est, nam ob mores impuros multis invisus, et propter certa mina cum medicis, odiumque pharmacopolarum 6 , coactus fuit hanc urbem relinquere; et Sic ru sus ad vitam Suam inquietam, errabundam rediit. Nunc rursus ab una urbe ad alteram iter facie bat, interdum aditus ad urbem ei non patebat, atque Sic post multos casus, multaque discrimina rerum, tandem M. Ι54Ι. Salliburgii ab amico suscipiebatur et fovebatur, sed paulo post eodem

anno mortuuS eSt. Ante mortem testamentum

Suum secerat, in quo omnia sua bona pauperibus donabat, exceptis suis libris. Numerus librorum certe non magnus fuit, nam ipse testatur, bibli thecam suam adeo tenuem esse, ut Vix Sex de scripta folia complere posset, et se decennio nuta

tum librum legisse s7

PARA CELSUS erat homo paradoxuS, ObSCUTUS,

inquietus, audax, Sed, si altendamus ad opportu nitates, quibus singulare illud ingenium ad suam pervenit maturitatem, non miramur, ejus Scripta ubique Alchymiae, Astrologiae et Theologiae esse plena. Erat enim SuperstitioSus, agrestis, morae

impatiens, hominum infimae plebis familiaritale

6ὶ R-πεn und Sose, Leben und Lehrmemungen beruhmfer physister, I. hest p. 7. Et op. PARAC. T. I. p. 239, ubi de pharmacopolis verba faciens, dicit: B quamdiu B Cum suis mortariis supersunt, tamdiu medicina nihiln aliud erit, quam ruditas, inscitia, rapina. 7) Fragm. med. T. I. p. 165.

25쪽

utebatur, in regionibus praesertim metalliseris vitam errabundam degebat. Vivebat eo lempore, quo ingentes factae sunt, cum in orbe Theologico, tum in orbe Litterato, rerum converSioneS, quo priscas res abrogare, novas inStituere, omnemque mundum resormare tentabant homines. Quid mirum igitur ex tali ingenio, sub hisce condi tionibus, prodiisse medicinam mySticam, che

micam, in ossicinis Alchymistarum quasi pa

Ex iis quae ipse fatetur, optime agnoscimus virum agrestem, me filo quidem, inquit, sub

utili natura me non texuit, sicubus non alimur Maut similibus, cibus noSter eSt CaSeus, lac et D panis avenaceus. Humanitati non studeo, aut D verborum blandimentis operam do, durus sum Din aegros, dum mihi non obediunt, sed hoc χ in eorum salutem facio, ut CiliuS Sanescant. χFamuli ac discipuli meae ansteritatis pertaesin me relinquunt, sed qui non iracundus essem,nsi clam me apud aegros criminando ipsi suo DCedunt, et, me inscio, clam mercede dimidia γ accepta, curam illorum aggrediuntur, dicentes,BSe omnia mea Secreta nosse. Scelus hoc in D me commiserunt Doctores, Chirurgi, tonsores,

χ discipuli, pueri etiam. Et tamen post haec

D Omnia agnus eSSem, mirum, ne lupo saevior DSim. Non magna recepta scribo, quia artem

26쪽

Dinon exerceo in molumentum pharmacopola χrtim, sed in Salutem aegrotantium 8 . Alio supercilio despexit libros et doctrinam, et gravissimos quoscunque auctoreS. D Certe, Dinquit, ita manifestabimini artem vestram nul vlam aliam esse, quam quae principibus, madin natibus, regionibus integris imponat. Quaren me Sectabimini, non ego vos, me sectabiminin tu Avicenna, tu Galene, Rhasest Non ego VOS, D sed vos me sectabimini, vos, dico, Parisienses, DColonenses, Viennenses, tu Graece, tu Arabs, D tu Israelita, nec quisquam vel in extremo a ngulo latitabit, quem canes non permingent. χEgo Monarcha sum, mea ipsa Monarchia erit. D Veniet tempus quo, omnes sub jugum phil Psophiae meae trahem, et quo vestrum Plinium DCaco linium, Aristotelem Cacooristotelemae vocabitis. Nostra Alchymia vestrum Aescula-χpium, Micennam ac Galenum exurendo in a D cali excoquet. Vae ergo miserae Galeni ani ηmael Nam si in medicina immortalis fuisset, χ manes ejus in abysso inferno, unde ad men litteras mandarunt, quarum datum erat in Dinserno, non essent sepulti. Nunquam putas-BSem, tantum medicorum principem in podi

ncem diaboli involare debuisse s 9 . V Multis

27쪽

aliis locis vehementer in medicos sui aevi inve hit, e que adulterinos, ignoranteS, ac monstra iis, quae Ioannes in apocalypsi vidit, foediora vocat. omnia, quae ex iis hauserat, igni jamdudum commiSerat. D Vos, inquit, amicitias χ parastis submittendo, salutandoque, sed si quos χjugulastis aegri vitae suae reddi possunt, VOS Det principem vestrum potius percacarent, qu3mχ quiddam pristini honoris asserrent 10 . Causam, ob quam doctrina sua a medicis reji ciebatur, credebat in eo quaerendam eSse, quod alii eorum jam senes ac laboribus fracti qui tem amabant, alii novitate pertaesi tam pigri ac vecordes erant, ut vix se ipsi loco moveant II . Multa dicta hujus generis arrogantiae plena in ejus scriptis inveniuntur, ita ut verum videatur, illum saepe ebrium libros suos consecisse, vel adjutoribus dictitasse. Nam jactatur: DLanugo Boccipitis mei multo plura scit, quam Scripto SD vestri universi, et calceorum meorum annuli χ doctiores sunt ipsissimo vestro Galeno, vel DAvicenna, et barba mea experientiae majorisaeest, quam Academiae Vestrae universae. Tem-χpori inhiabo, quo porci vos per lutum trac-ntaturi sint Ι2). V Quum LUTHERUS eodem tem-

28쪽

pore viveret et in religione reformatoris muneres ungeretur, nonnulli PARA CELSUM Cum eo Compa raverant, sed de eo indignatus erat, D nam, ait, aequanto cum probro me objectastis, quod ego a medicorum Lutherus sum, TheophraStuS Sum, χ quibus me consertis aliquando melior ac po

Peregrinationes quam maxime utiles medico habebat, quia ipsi morbi passim oberrant ac di Vagantur per universum mundum, nec uno in loco persistunt. χQui plurimos morbos novisse 3 cupit, is peregrinetur. Peregrinatio plus ani D mum excolit, plus judicium firmat, quamae domi post fornacem consessio. Post sornacem χ nullus bonus cosmographus, geographus nascin potest. Convenit, ut medicus ad majora ac a graviora aspiret, Omnes enim artes non intra Dpatriam inclusae sunt 14).

Ex hisce satis Constat, eum arrogantem suiSSe, attamen non ubique ejusdem arrogantiae est, nam fatetur, Se non omnia pOSSe Scire, neque accedentem ad aegrum Statim ejus morbum cog-nOScere, quia morborum abditorum non tam facilis cognitio est, quam colorum externorum.

I, Sic etiam, inquit, aerarius peritus et S3gδX,

29쪽

a si minciam quamdam primo videt, tamena nescit, quidnam sit, quid continuat, aut quo χ modo tractanda sit, quare etiam de morbis χ abditis diuturnis minime subitaneum judicium D serxi queat, quod sorsitan ab humor istis temere aetentetur, sed Sic multos aegros pessumdant sib) VPer tentationem autem et indagationem morbo cognito, demum ad sanationem perveniri monet, et hoc officium esse boni medici. Sic etiam dum in medicos tam graviter invehit, tamen laudat Hippocratem et Machaonem, qui puriSSimo medicinae genio acti, prodigia, Signa et opera ingentia exhibuerant, et Se lumina naturae prae

PARAcEI si inimici ei objecerant, quod morbos incurabiles non potuerat sanare, Sed indicat, sibi hanc culpam non esse imputandam, quia a DEo remedia ad eos non data erant, cum illi contra ne vulnuSculum quidem Sanarent. Autumabat tamen DEUM nullum morbum immi Sisse, Cui medicinam non creaverit, sed multa secreta nobis latere 1 ). Quare numquam ae

gro dicebat: juvari non potes, sed ego te ju

I6ὶ L. L p. 264. In nonnullos Hipp. aphor. commentaria dedit, quae inveniuntur in T. I. p. 750-765. IT) Param. T. I. P. 47.

30쪽

mus, quare PARA CELSUS tanta libertate verbo rum in adversarios suos incurreret, Semper enim eum persequebantur non solum dictis, factis, sed etiam litteris, ita ut nullibi tutus esset, et insuper eum Cacophrastum vocitarent. Hoc ejus animus agrestis et impetuosus non perferre poterat, quare non miramur eum refutasse, dicendo: Bars ipsa contra me non vociferatur, Dest enim immortalis et super fundamentum S Blidum constituta, ita ut necesse sit prius cum laterra ipsum coelum frangi ac interire, quam nea moriatur ac intereat. Me detestantur, quia D mea scripta cum illis veterum non conveniunt,

D in quibus salsa inveniuntur. Mihi autem, quiantalia vera et fundamento superstructa produco

Det inculco Cacophrastum dicunt, qui tamen Det natura, et baptismalis lege Theophrastus D nominor Ι 8). Omnia, quae a vobis didici,

B cum nive anni praeteriti evanuerunt. Vos ip-χ si Codro pauperiores vagaremini, si nempe sic χ pergitis, extremaque egestate compulsi, VeSaetrum stercus Vorare cogeremini. Doctores lig-ηnei estis, qui semper curam cum ligno cla

γ ditis l9). Et sic alio loco pergit: χ non dig-