장음표시 사용
581쪽
eeso serae, tandemque homo. Nam ferar neutiquam ob sustentationem ceterarun creaturarum
creatae sunt, sed debiliora, rapacium caussa, sic tigris non vaccae caussa, neque accipiter gallinae ergo conditus est, at contra atque hoc modo, totum opus creationis ab insectis, avibus, quadrupedibus ad hominem usque procedit. Est igitur Hominis corpus nihil aliud, nisi te ra, clementis mi Ita, in Regno vegetabili electa nobilitata, saepissime ab animalibus rectificata, quod maximum hominis est, ultraque sese
non extendit, adeo ut homo, unice carne escens,
nihil sit aliud, quam vegetabile, tandemque redigatur in terram. Ex his veritas Creatoris elucet; dicendo, hominem ad humum reverti, unde sumtus, pulvis enim est, θ' ad pulCerem redibit, Gen. C. III. . I9; quod constat, cum nos omnia animalia putrefiant ad talem humum, qualis consumebatur ex vegetabilibus. Mirabilia itaque omnipotentis Creatoris opera, ex ipsa natura clarissime elucent. Ipse Humus voluntati ejus fatisfaciet, ideoque, tam multis fere innumerabilibus modis in vegetabilia viridia, odoriferos flores, pulcherrimaque mutantur lilia. Eo dicente Fiat, necesse est ut vegetabilia sub nominibus animalium currant ut volent, ut sese mo-Veant, ut natent, ut mille denique modis subsultent.
Dum miranda ista in sensus animosque nostros incurrunt, immensum sese offert mare, quippe omnis sapientia humana deficiat, si pedem unius perscrutari aveat Muscae. Potentiam Summi Creatoris, in minimis quidem ejus deprehendimus operibus at si omnia id genus inter se comparem US, universum emanabit, ubi is est omnium rerum nexus, ut absente una, sibi constare non possit;
582쪽
certi enim flores certam exigunt terram certa insecta alimentum suum ex certis capiunt ori Dus; Certa pecora ex certis vegetabilibus unde cuncta in certum sine creata esse, abunde constat. Infinitam tandem veneramur potentiam , dum globum nostrum terraqueum, uti reliquos planetas, certam percurrere invenimus orbitam hinc credibile . idetur effatum nonnullorum Astronomorum, statuentium, omnes stellas fixas invisibilium mundorum esse soles, prout nostrum comparatum est Systema cum has stellas tam procul splendescere videmus, ad considerationem Creatoris omnipotentiae vere obstupescimus. Nec alios orbes ibique nova miranda, desiderare opus est, cum noster globus tanta sit amplitudine, ut vires omnium superaverit viventium, superficiem ejus examinare, nedum in unici atque minimi animalculi artificiosam penetrare structuram.
Proximum est, ut finis a nobis inquiratur creationis, postquam totam hanc evolvimus mutationem. Ostensum est, terram ob vegetabilia factam misiste, haec ob insecta, aves atqlle pecora, haec serarum hominumque caussa. Ostensum simul est, omnia plus quam mirandas subire mutationes, tandemque ea evadere, quae primum suere is homines haud aliter ac pecora mortem subire Ecclef. III. I9. Omnia in lacum suum regredi, estque eae pulvere est inque pulverem redire Eccles III. o. Immo omnia vanitates e si vanitatum. Eccles . . . Itaque aliter fieri nequit, quam ut summa admiratione considerandae sim viae Dei, tum neque finis neque principium earinuhom essequatur Eccles. III. I. Omnia enim circulum continuant, adeo quidem, ut Humus, quae
hocce anno Leo est, alio Urtica, alio Papilio, alio Passer
583쪽
Passer ωs porro, esse queat, . Num igitur credendum, ad ejusmodi vanitatem fuisse singula universa instructa, seu nullum in finem, nisi ad lanienam miserae vitae Absit, ut id credamus lNamque institutionem operis Creationis si accuratius intueamur, alium longeque praestantiorem finem, a Deo . . intentum, sumus utique intellecturi. Nostrum si attendamus corpus, in eo numquodque membrum sua gaudere necessitate reperimus, nostramque consty uere porsectionem. Monuimus supra omnia ver abilia .animalia esse constructa ad perfectionem Oeconomiae Divinae, seu, institutionis orbis nostri consensionem testificandam, unumquodque alterius caussa esse creatum, idque ratione longitudinis latitudinis profunditatis, hominemque ultimum operis creationis esse finem, omniaque ejus causa esse condit ho cum quotquot in orbe nostro terraque existant homini utilitati esse queant, ceteris non item. Nostrum igitur est inquirere, quid homini prae ceteris adstanimantibns Anatomia edocet nos, hominem gaudere corde, cerebro, visceribus , nervis, ossibus, musculis, sese movere, tangere, gustare, odorari, audire & videre, haud aliter ac ruta animantia. Verum enim vero, duas in homine in. Venies proprietates, quibus reliqua destituta sunt animalia Admirationem ' , nimirum, Loquelam. Eadem quidem per sensus externos cognoscunt, quae nos, animantia, at destituta distincta perceptione reflexionem de objectis quibuslibet ad-M 4 hiberea R. estrog. P. 22s.,9 Plinius Hominis caussi videtur cundia genuisse natura. Admiratio. alii Ratiocinationem volunt, eodem res recedit nobis praestat Admirationem obsuvare, quam Ratiocinationem.
584쪽
hibere nequeunt, seu illam curam uti homo admiratione totus quantus captus, omnia considerandi. E. g. ob Versetur vaccae horologium artificiosissimum ad illud plus non attendit, quam si superficiem intueretur nucis Myristicze. Puerulus autem, tres vel quatuor agens annos, etiamsi in percipiendo
adhuc valde sit debilis, simul atque ejusmodi machinam animadvertit, tanta continuo occupatur admiratione ut vix manus suas ab ea dimovere queat. Neque erit ullus, maturae aetatis ac judicii,
dum automaton artificioseonstructum videt, quini admiretur, quamvis ad ratione major ipsus imVentorem, artificem atque auctorem prosequatur.
Hinc cum homini prosundius concessum sit judicium, maximisque polleat admirationis viribus, quaeritur haud immerito, qua de caussa homo, ut ultimus creationis finis, teste Scriptura Sacra Systemate Naturali ejusmodi donis reflexionis cumulatus, orbem hunc inhabitandum acceperit, ubi tot ei obviam veniant mirabilia, ad ejus conducentia persectionem, talia, ut sine illis esse nequeat Nonne, ut totidem artificia admiraretur excellentissima, atque ex iis summi Creatoris sui summam hauriret potentiam ac sapientiam, videmdo, unum eundemque suum omniumque fuisse conditorem Eidem unice quoque contigit id doni, ut loquela admirationem suam cum aliis sui generis communicare possit, utque Creatorem, in opere creationis ultimus, cognosceret ejusque aeternas laudes atque gloriam plenior ore, ubique locorum patefaceret ΤHinc constat, quid si tenendum de VITA BRUΤORUM. cur Summo placuerit Deo illa adeo parvi aestimare sensibus utuntur externis, in quae objecta passim occurrentia, illabuntur, Mnihilo tamen minus non a nobis tantum , verum ab
585쪽
aliis bestiis, interficiuntur eorum commiseratione sepissime tangimur, nam si haec animalia uti nossentiant, crudelis videtur laniena Uerum enimvero ex Systemate Globi nostri sati superque patet, illa tantummodo esse media atque artificia, quae ipsa nihil essidere possunt optimo visum est Creatori, eorum exemplo, nobis ob oculos nostram eorumque ponere vanitatem, nosque nihil estes aliud, quam viventem humum, nisi dotes, quibus, prae illis, fruimur, recte riteque adhibeamus, in laudem nempe Creatori S. Sus glande vescitur, eaque pinguis evadit, arborem Uero non conspicatur, unde nutrimentum
suum habeat multoque minus de Creatore suo cogitat, id sibi praeparante nostrum sane est eritque suem hac re praestare, si plus a Creatore nostro habere discupiamus opis ac defensionis. Quid, quaeso, naturae est convenientius, quam ut illum amore atque cultu religioso prosequamur, qui non modo corpus' vitam verum sustentationem etiam atque omnia nobis large adeo effuseque concessiti Maximum artificium, ab homine confectum, auctori suo nullam parit laudem, si ita intra arcam recondetur ut nulli innotescat, nullius enim tunc est valoris. Dici quidem nequit, ad Majestatem Summi Numinis inde aliquid accedere perfectionis, quod opera ejus admiremur, hoc tamen erum, immoverissimum est, eandem ejus Majestatem ideo nee minui, in eo autem summam consistere gloriam existimo, quod Coeli narrent ejus gloriam , firmamentumque manuum ejus indicet opera sal. XIX, 2 quodque res creatae mirabilia ejus videre possint opera. Ne multa quod ipsa humus per nos in nobis exsurgato extollat Creatoris sui omnipotentia in atque sapientiam, satis ex omnibus operibus ejus
non modo ex miranda sui ipsius structura,
586쪽
sed etiam ex tribus naturae regnis collaudat atque glorificat immo omnia quae in globo nostro sunt,
per hominem ejusque admirationem X tollunt suum creatorem hinc et Did omnia creata opera, objeci
ve per nos Deum gloriscant. s. CXLVIII. atque id, si quid aliud, summam nostram provocat admirationem, quod artifex quidam talem creare potueriemundum, b ejus creata, plius sanctissimi nomianis gloriam an nuncient.
Confirmant haec necessitas humana ejusque indoles. Cetera animalia certum alimentum, quod suum esset, accepisse, significavimus, aliis enim in aquis aliis in aere, aliis ex floribus aliis ex animalculis est sustentatio, ea autem, quae ad hominis pertinent nutrimentum, adeo late longeque diffusa sunt, ut circa totum orbem, in mari nempe, sylvis, terra, montibus, aere atque aliis locis quaerenda sint nullam sane aliam ob causis mhoc factum esse videtur, quam ut homo, alimenta sibi acq ii rens, ad admirabilia Summi Creatoris opera consideranda impelleretur, Visurus Totum orbem
gloria implori Disina. f. I, 4.
Tanto Creatori persa cile fuisset, alimentum nostrum undique, instar materiae rudis, crescendo producere, nil finis ab illo intentus uberet, ut opera ejus simul contemplaremur, noVa nobis quotidie subministrantia admirabilia. Ethiopica Gens regionem colit, ceteris sertilitate multo antecellentem, ibi enim opus non est, aliunde suam advehere escam, cum Varie arbores, per totum annum, dulcissimos osserant praebeantque fructus ceterum vix ac ne vix quidem erit ulla
natio, magis ignava, magisque vel immemor,
587쪽
vel inscia sui Creatoris legis naturae, quam haec ipsa. Nec potest indoles humana , qui ad considerationem sui Creatoris, regia quasi Via, deducat hominem Nimium nocet, varietas autem delectationem adfert pergratam perque juc Undam, immo, 11 ne varietate an istius curis Veluti consectus,
Ianguescit unus idemque cibus, si diu adponatur, appetitum edendi tollit, nauseamque parit, cum contrario varietas ciborum appetitum provocet alatque. Domus, prospectu carens, captivos Lappones sylvaticos essicit melancholicos, prospecjus vero latior, variarumque rerum plenus, pra clarus, hilares reddit homines, uti sunt Lappo ne alpini Cupido varietatis facit, ut homo raro Contentus sua vivit sorte, sed sempur nova desideret bona uni eidemque objecto diu inhaerens, Melancholiam contrahit. Haec sine ullo dubio esti ex Summi Creatoris, quae cogit quasi impellit indesinenter omines, satis plura ejus opera adspiciendi atque admirandi. Confitetudo quoque ad hanc rem haud parum
confert. Ossicinam pretiosissimis refertam machirus, vel Musteum omnia includens animalia, vel Vortum florum atque herbarum variarum infinito Propemodum numero celebrem, ut supra nihil, si adeat homo, multitudinem barietatem quidem primum admiratur , ast per breve temporis spatium ibi commoratus, vi circa haec miranda ulterius Occupabitur Anima enim non judicat de adsuetis. Est sane iis c lex a Sum Ino Creatore, homini insita, ne tanta imirandorum Divinorum multitudine obrui se patiatur, sed in dies cupidior fiat, plura pensitandi mirabilia. Ergo constat, nihil natura nostrae fore congruens magis, quam in Summi Creatoris operibus, cogitatione ae-
588쪽
tenta atque devotissima mente, considerandis
f. V. CURIOSUM, apertis oculis vel attentissime
qui obvenientia considerat, vocamus. Pecora, aeque ac nos, pulcherrimos in pratis fores vident, admirabilem vero eorum structuram, odorem coloremque magis non attendunt, quam nos, quum citis limo pede ejusmodi percurrimus campum. On- nulli homines, non considerando, unde fuerindcomposita quaecunque offerantur, devorant; usculi opipare adparati admiratio sepe illos tenet, quamvis coquus nihil effecerit aliud, nisi quod artem, seu illa simplicia ex quibus compositum est, labe actaritis corruperit. Si quae Optimus Creator nobis ceterisque animalibus, instar alimenti
praebuerit, cogitemus, necesse est, ut artem, a Deo, in omni collocatam recula, maximopere ad
Opera, quae a nobis confici possint, s attendamus, cum Creatoris, minime gentium, comparari possunt, sollertissima manu; Uestes a vegetabilibus insectis animalibus mutuamur, easque ad nostrum adoptamus lubitum, tamen Tigris, Pavonis, Colubri . . Ahoetullae, Caprini Chinensis Canchoridisque splendorem frustra exaequamus, Unde veritas evadit firma, indubia, Salomonem nullo modo, in omni sua Majestate, cum unico lilio Pacohaeo, seu inuollide esse conferendum. ΗΟ-mo igitur de obia rerum contemplatione non sollicitus, indignus sane, qui a Deo crearetur,
videtur atque impius, suis in actionibus est que instar pecoris spernit totum immensum illud opus creationis, qui in admirationem sui Creatoris conditus est.
589쪽
sCIENTIA NATURALI est , qu 3 de clara atque perspicua rerum creatarum cognitione, in globo hocce Versantium, nos per characteres informat suos, e consequentur illa est scientia, quae tradit praecepta, librum naturae intelligendi, non literis, sed charactoribus consignatum idque ab ipso Creatore ille liber, qui continet opus creationis, hoc est, sapientiam Summi Entis in ejus operibus manifellatam. Quae pulcra, odorisera,
mirandaque o camus, e tribus Faturi Regnis petita sunt nihil sane in tota existit rerum natura, cuius materia nobis pro alimento aut tegmento, his suam non debeat originem. Quare, provida cura Summi Creatoris, in ejus modi globo, fixas sortiti sumus sedes, ubi mirabilia ejus, sensibus nostris externis, attingi videri, audiri, gustari atque odoratu excipi possunt; immo vero evitari nequeunt unico momento Et quid denique sumtis quam unum de his Ex sacris edocemur pandectis, Deum posuisse Adamum in horto Eden,
ubi omnia essent animalia, consequenter omnia vegetabilia, s animalia suam haberent sustentationem, atque sic omnia terrae genera, si vegetabilia alias crescerent. docemur Deum Adam omnia adduxisse animalia, ut ea videretis unicuique suum tribueret nomen possibile ne erat, ut distincta darentur nomina sine distinctis characteribus 8 Ad
genuinos Vero characteres inveniendos, necesse erat, ut natura atque indoles inquireretur animalium, atque hoc faciente Adamo, Summi Creatoris potentissima sine dubio perspiciebat opera. Haec ergo prima fuit scientia ab Ipsoque Deo commendata. Sapientissimus ille Mortalium Salomo, ejusmodi
dat consilium, ut diebus juventutis nostrae,' antequam mala adveniant tempora, de Creatore nostro cogi
temus, Eccl. XII, 1 Quibus indicatum voluit in
590쪽
in iuventute, ubi memoria suo gaudet vigore, ubi animus cupidior non admirationis tantum, erum observationis etiam in rebus ob Uenientibus, ea debere colligi, quae judicio aucto ad sapientiam Creatoris illustrandam quam maxime faciant. Fatendum est, nos, ta Venes, instinctu quodam naturali, cupidissimos esse varietatum, ex iisque delectationem oboriri summam, atque ideo studium
Scientiae Naturalis, natura nostrae videri conVc-nientissimum.
Non possumus igitur non mirari, cur secscientia, admirationem Artificis ex opere docens pulcia errimo tam parvos progressus, ad Athenaea hucusque fere habuerit, curve Minera logia, sine sine cultura Metallorum, Bolanica, sine fine medicamentorum oologia adeo sero pro scientiis ad Scholas Academiasque, in toto orbe, habitae X-
cultaeque fuerint. Est sine dubio haec caussa, quod illi Ipsi, penes quos summa fuit rerum, Occasionem non habuerint vel primis, quod dici solet, labris, degustandi dulcedinem hujus scientiae, publica imperandi negotiorumque mole praepediti, an Obruti Huic enim arti nullus esse poterit sor, nisi ignorans. Curiosus Arsoteles semina ista postquam commiserat Alexandro, adhuc juveni ea apud Heroem incomparabilem, exstirpare non potuit vel Mars Vel Bellona quo factum est, ut ansam habuerit Aristoteles, plura suo essiciendi aevo, quam quispiam postea. Recentiores Galliae Reges impensius huic scientiae faverunt, atque in nostra Patria, sub imperio Clementissimi Regis, nova in dies incrementa capit, in posterum majora capturam
g. VI Quae demum cunque alia homunciones, hac in mundi scena, tractamus ac peragimus, ea nihil,