장음표시 사용
51쪽
A no ab Urbe con lita cccc. h. ij. Tarentini classem Romanorum praetereunta ex speeiaculo theatri hostiliter inuadentes, quibusdam persuram lapsis, at os cepere, alios inte fecere. od dum Romani prius legatione missa quereretur,acnon proficerent, sines eorum cum Aemilio duce igne ferroin vastantes, hostiliter inuadunt. Tarentini inpote ex Lacedaemoniis geniti Pyrrhum Epirotarum r*emleigatione pulsansirius* auxilium impetrant. Qui dum ad bellu contra Romanos pro ficiscitur,cosulto mendacissimo ac vanissimo Delphico Apolline,dubium ab eo, more suo, accepit responsium: est enim, iis te eacita Romanos incerepo F.
Igitur Pyrrhus Romanio Levino consule,dum non pro temporalis rei comodo, sed magis quam cedere optantes,dimicati erciuomani tandem maxime elephanm, quos tunc primum videran terrore constemati, in fugam versi dicuntari Caesa seruntur ex eis peditum xiiij.milia, o sti Nenti septitamia capti decies mille. Ex equitibus vero caeli cclvi. capti Dcccij. amissa signa x . Quantum etiam detrimentum suorum vincendo acceperit Pyrrhus, ipsemet postaodum manifestavit. Dum enim Tarentum reuertitur,ibi Ioui titulum s sidixisse ferturiam invicti antefuere ruripater optime Oompi,' Hos era inpugna ita, imM ue abissum. Dum maeparetur a suis cur se vietum diceret qui vicisa respodit Nae ego si itera hoc modo vicero, sine ullo milite Epirum reuertar Romanis fugientibus aliud discit. men oritur.Nam pstulatores eorum a grandine percusit,alij mortui, alij semiuiui inueniuntur.Secundὀ in Apulis finibus bellum instauran dius pugnantibus Pyrrhus vincitur,ex Romanis v. mili de exercitu Pyrrhi xx.milia ceciderunt: ipse quo. Py rhus grauiter in brachio sauciatus fuit. Tertio inter eos bello apud Lucaniam gesto, Cum multo Vtrius* exercitus detrimento, Pyrrhus tandem vincitur, sicci quinto demum anno ab Italia fugere compellitur. Tata autem virtute ac nobilitate bellum hoc gessit Iesertur, ut plurimum etiam ipsis commendetur Romanis. Potesthocpei . Pendi in praeclara eiusdem sententia de reddendis captiuis.cit enim: l
Haec ab antiquo scriptore edita, Tullius etiam ad armamentsi virtutis suae in libro de . Ossiciis ponit Rursum idem de eodCCum enim rex Pyrrhus populo Rom. helisi viaia trὀintulis cum de imperio certamen esset cum rege generoso ac potete, perfugasia venitab eo in castia Fabricii, ei est pollicitus,ti prsmium sbi proposuisset,se ceu ela.. in castra Rom.venis se cl im in Pyrrhi castia reditura, ec eu veneno necat u. Hucia Fabricius reducenda curauit ad Pyictu, id eius laeta laudatu a Senatu est. Pyrrhusia multis postmodii otiose gestis bellis in Graeci lade apud Argos Achais urbe saxo ictus occubuit. Quo mortuo Tarctini Carthaginiesiu auxilium flagitat,o accipiunt.
Ud quia Carthaginis mentionem fecimus, de ipsa dicere aliqua non incongruum duom ada: cyrbs ab Elissa condita ante Romam per septuaginta os annos, a Tyro
52쪽
OBER. s E c v N D v s. Vso duxisse originem inuenitur. Totius vero meae caput, reges potentisimos habuit,qui inque adeo imperium dilatauerant, ut etiam inter quatuor principalia regna a quibusdam poneretur. ialiter autem urbs haec loriosa in regnis, opulentissima labi coeperi paucis aperiam. Ait Pompeius seu Iustinus hocmodo: Carthaginienses vemacultari atque intestinum malum, semper inter se habuere discordiam. Qua infe liciter exagitante, nulla unquam tempora vel soris probera, vel domi quieta dux -LSed cum inter mera mal etiam pestilentia laborarent, homici s pm remediis usi sint. Q pe homines,viviistimas immolabant,aetatem* impuberem,quae etiam hostium misericordiam prouocaret aris immblabanLItaque auersis d/s, ut ipsi diret. vlvero nos dicere possumus, deo vero huiusmodi sacrilegiis offense, tam in Sicilia, quam in Sardinia infeliciter pugnauere: multis alijs euent ira miseris Cyri, Da ij, Philippi, Alexandri temporibus,cique ad tempus unde nune animus simi attriti Iob
--- - cam quo minquam maius Romani perpessistat, Delium, tam
famosum, quim magnitudineae diutinnitate sui insigne, tam multis ae variis maiora euentilaus est perpetratum, ut selum ad mortalium aerumnarum mutabilitates lassicere valeat compmbandas. Quod quia alijsitis luculenter per ordinem executi stat. nos breuitatis eau praesertim eum non curiositatis gratia, sed ad ostendendas eaduis carum rerum calamitates scribamus,historiam stringere volumus.No em m,ut exemismo illo qui fortiter se egisse arbitrati sunt alios ad bella accendamus,sed ut in bellis' ijsφ alternantium rerum casibus mutabilium miserias ostendamus bellorum.
. Gitur anno ab Urbe condita cccchcxxiij. Romans per Appium Claudium, ipse Ael Quinto consulibus, Micanum bellum adorsi, Hieroneni Syracusanorum re' gem Poenis familiaritate continetiam, primo debellare patiati iem dum sine se uin ocio superassent pacem petentem cum pecuniae pasctione susceperunt. Post Agrigentum Siciliae urbem ubi Poenorum copiae re praesidia una cum Hannibale imperatore eorum erant,obussione clauserunt. Ad summam vero paupertatem red isto imperatore,ciuitas tandem capitur, ruciata cum rege per sagam elapsis reliquisiib coronavenduntur. Deinde Poenis, Cneo Cornelio Asina Caio Duillio conta
hus, victor extitit. Qui rutilis bellum instaurantes,a Scipione ta Cometio ipso, di ta duo Floro consulibus,sub Hannone regesto inultis deletis, in fugam vectiuntur.
. Tam posthoe Regulus bellum Punicum sorinus, iuxta flumen Bragada omine
tarus est: ubi di serpens mirae ma rudinis, me ius corium cxx. pedum situ. multos de exercitu deuoras, no minus arte quta virtuteReguli necatur,corium neius pro miraculo Romam desertur. Regulus cum tribus imperatoribus, id incum limbus Alarissialibus ex Asiica, de tertio Hamilcare accito exsicilia, manum cons ruit, essis' ex eis milibi'captis vanilibus cum xvij. elephantibus,reliquos uisi
gam vertit, oppidaque t M. in deditionem accepit. de re C acinis so
53쪽
tot infortuniis fracti, ac re familiatidicinariti, pacem petunt: sed cum duras conditiones pacis audissent, malentes in libertate moti, quam seruituti addi sti male ac sere
tius bellum innovant. Atrocissime iuncutrobique pugnantes,luomani vincuntur, sic decimo demum anno victoria nobili. Carthaginienses potiuntur.Cssa sunt ibi Romanorum xxx.mili captus cum D. viri a Regulus,ac in catenis positusmam in prioribus loge plures ac innumerabiles ex Car thaginiensibus corruere.Xantippus in floria adepta,rem mutationes timens,in Grae am reuertituTRomani clade eorum comperta, sub Amylio Paulo Luciol Metello consulibus,denuo Poenis bellum indicuntilla' ne multis morer,tam nauali, quam terrestri praesio, innumeris utrobique profligatis, lubmersis*, Carthagini estursum pacem petere coguntur. Ad quod dum Regulum captiuum inter alios mitterent, nec impetrarent,resecus palpebris,uigilando eum necaueriit. Quam historiam ad exem-Plum contemnendae mortis pro virtute oc aequitate Tullius in libro de Ossiciis ponitishoc modo:Marcus Regulus cum consul iterum in Astica ex insidiis captus est et, doce Xantippo Lacedamioni o,i eratore autem patre Hannibalis Hamilcare,iuratus . missus est ad Senatum, ut nisi essentredditi Poenis captiui nobiles qui da, rediret ipse' Carthagine. Is eum Romam venisse utilitatis speciem videbat, sed eam, ut res deci'. in falsam iudicauit,quae erat talis:Manere in patria, esse domi strae cum uxore,cum liti
133 u&sortitudo negat Num locupletiores quaeris amores
' tum nil extimescere,omnia humana despicere. Et inst in Senatum venit adata ex ' posuit,sententiam ne diceret recusauidquamdiu iureiurando hostici meretur, non iees senatorem Reddi captiuos negauit esse utile:illos erum adolescetes esse,&hoonos duces, se iam consect um senectute.Cuius cum valuisset audioritas, captiui reten----l putabat. Itaq; tum cum ibi vigiland , meliori causi, quam si domi senex, captiuus, petimus, di consularis remansisseti Iteni alibi: Nee vero ego M. Regulum aerumnosum, nec infelicem, nec miserum unquam ' esse putaui Non enim magnitudo animi eius cruciabatus a Poenis, non grauitas,non ' fides, non constantia, non vlla virtus,non deniq: animus ipse, qui tot virtutum praem dio munitus,tanto* conatu, comitatui virtutis septus, cum corpus eius caperetur,' capi certe iphe non potui ides quod in omnibus his verbis, ad exemptu patientiis, contemptume mortis ac doloris, incitamur. Q id est enim aliud dicere sortitudinis esse,nil extimescere omnia despicereRepulum, nec charitatem pataiae, nec suonam, necproprii corporis supplicia reuocare a promisib,.quam contemptus pretesentium. abrenuntiatio parentum, possestionum, ac postremo sis ipsius abnegatio: iam timnam abrenuntiationem inscriptura Sacra se uenter inuenimus. Proinde si mors e
conculare cimiscentiis eius iuxta euangelium pro amore coelestis patriae aspernandum non inrid hoc stultius quid ineptius quid demenuus iasi non omnis mundialis .exemplo gentium, secundum quod propheta a rubesci ,- - operibus erubescamus ac de amore praesentium ad aeternorum desiderium conuersi rapiamur.Sed lis cha fienus. Regulo Attilio, ctatioq; c5sulibus,Romam post h totmesis attiniere Carthaginienties ut tum dema pace proposita sibi a Romanis, conditionem acciperent. Conditio autem talis stat,ut per xx.Minos trium milium talemo singulis annis pondus proexpensis darent,Sicilia ac Sardinia,quas tune occipauerant,
54쪽
ι LIBER s EcVNDVs. 3 .paderant,de derentirietii est haec paelio xxvj. ex quo bellum Puniciun ccepit, an .no. Vbi quot regum, consulum, scitatoriiniue ordines perierint, quantae usque populi stiges tuerint, enumerare nemo posset. Iam tunc porta, secundo ab clausi est. De inunJatione labra is, erinc o urbis de Gallis mi up ,σι Punicos
A, V i r π π π v. Nno ab Urbe condita D.vij. vi floriae huius laetitiam ingens praeuenit moeror. Urbs enim tam inundatione Tybetis,quam incendio consimitur,domorum 'ac hon um misera strage vastatur. Iisdem diebus cum transalpinis Gallis Ro- tribris pugnantes, primὁ vieti, secundo vicerunti Tunc etiam Carthaginienses pacem viollant. Hinc iam bellum supputatur Punicum secundum.
Citii nobilem Carthaginiensium urbem urgebat, quod quae antea imperare terris insulis tributa exigere consueuerat,iam Romanoriim imperio subiacere, iam ip- I sis tributa dare cogeretur. Ea propter Hamilcar duic Carthaginiensium, dum Η Ο licitiis sellum machinatur,ab Hispanis vita priuatur.Hanibal ver',qui Hamilcari Paetri 2 d aras'contra Romanos iurauerat, ultionem omni nisu intentat. Occasione ergo hacta iHispanice Iem, ac Romarus amicam Saguntum obsidione cingit,spretis' invitiolissidie assectis Romanorum legatis, ipsam csultatem octauo mense cepi
di ii pugnavitande ad ipsorum excidium per Gallias profeeius, viam per Pyreneas Alpesprunus ne actino aperitit, Gallos* Alpinos resistentes vicit. Transcensis Iupib P. Cornelio Scipione,&P. Sempronio Longo consulibus, apud Ticinum semini committitiis. sinoe Scipione vulnerato,ac per Scipionem 'filium,qui postmo
duis, moniis dii times molle e tempto, omnis peiiὶ Romanorum desetur exercio congredisaran ac vincuntur.Tertio dum item bellum instaurant,Romani in firgam vertiantur. Sauciatus ibi Hannibal 'pὀst in Hetruriam primo vere transies, nimietate frigoris oculum in Apennino perdidit. id multa: His,aliis tam virtute quam arte Hannitialis bellis, repraecipue cum apud Cannas pugnasser, ec caesis captis' pene milibus,ac maxime cosulatibus vitis. Vnde tres mota: annulorum a manibus nobilium intcrfectorum tracti,in simum victoris Carthagine missi dicuntur. Hisi quam,tantsi attriti malis Romani fuere, ii in ultima desperatione ca-fiti, libem quoc, deserere,ac prouinciam mutare cogitassent Nec dubium iuxta ONL tum vel omnes seruituti subieeti vel ad internicionem Gili sitissent,si Hannibal victorius ad Urbem capiendam processisset. Hannibal verθ improvide circa reti fines in Apulia moratus,multos ex calore ac foetore tenue perdidit.Igitur Sempronio Gracco, Quinto Fabio Maximo consulibus Claudius ex praetore proconsul Luctus IHannibalis exercitii plus natura locoruiquam viribus Romanoru sauciatum, primus vicit, ac caeteris spem vincendi Hannibalem dedit. Inter haec Scipiones ALdrubalem Poenorum imperatorem exercitum in Italia parantem, graui bello prcsserunt. Cneo Fuluio, 5 Sulpitio consillibus, Hannibal de Campania castra mouens, urbem aggredi tentat. Vbi dum trepidi tam viri, quam mulieres ad moenia confii gerent Vrbem* defensare pararen Hannibal bis grandine, tempestatibus* ab impugnatione Vrbis arcetur. Dixisse tunc ex rellaione femu Hannibalem , potium doesbi Romae quandoq; voluntatem, quandoque non esse facultatem. mod qui- dein Romani diis suis Vrbem defensantibus ascribebant: nos vero occultis ac profundisiudiciis dei sine cuius nutu nec solium intereans cadit, attribuere possimus;
qui hane urbent inter tot pericula dis muta serviae, ac paulatim proficere
55쪽
orro NI FRIs IN G. cIIRON. in tothisis orbis dominum erescere voluiti Cuius rei rationem,quatum humana se Gras imiri potest, in sequentibus, mad Augusti Caesiris principatrum ventu turrit deo L ente reddemus. Hoc decimo armo ex quo in Italiam venit Hannibal, iactum est. Interea duo Scipiones a Batre Asdrubalis inHispania necantur. Ea tempostate a m imo Fuluio consule Capua urbe Campaniae capta, principes eius veneno
Taque occisis Scipioitibus dum cuncti metu constemarentur, esset uiopia invi rima aerarii, Scipio admodum adolescens,M. Claudio, ec Valerio Liviano cons
a bus, patrem, patruum multurus se obtuli Procosiilare eo sertitus ossicium xiiii. habens annos, Pyrenaeum cum exercitu transcendit, captas ibidem noua Carthagne, stipendia large repraeda urbis ampliaui Magonem Hatinibalis fiatre cum alijs captiuis Romam misit: Aianabalem Poenorum regem vici hcxx. v ciuitates aut d struxit aut in deditionem accepit. Considerari hoc loco potest, cum quanta non selum sortitudine, sedec prudentia Romani orbem terrae suum secerint. Dum enim Hannibali Aliorum vitibus in Italia moranti, decertare non valerent, regnum eius tanquam exhaustum milite, 6c infirmum hostiliter inuadunt ac deuastant, Vt poli stem ad propria saltem redire compellaninx quo liquido apparet,iuxta viri prudemtis sententiam ingenio bellum plurimum valere.Inter haec Hannibal in Italia Marcebium consulem cum exercitu deleuit, Crispinum in insidias callide euocatum, pari m donecauit Claudio Nerone,&.M. Livio Salinatore consulibus, Asdrubal Hamiba lis haler, a Poenis in auxilium fiatri missus, Romanorum praeuenitur insidijs. Transcenso quippe Pyrenaeo, Romanum militem obuium habuit, cum quibus manum conserens, cum toto pene exercitu intomptus est Captiui Romanor qui ad quatuor milia ibi erant, relaxantur. Ceciderunt in eo proelio de Romanis viii.mili ex misis vero linii milia, capta vero quinque milia ecc . Caput Asdrubalis fiatii Hanni
hali ante ostia proiectum est. io viso, strage, suorum comperta,Hanibal xiij.quo in Italiam venerat anno,cesiit ad Brutios, ec sic sequens annus inter ipsum Romanos,utrisque iatigatis sine inquietudine bellorum ductus est.
Nterea Scipio tota Hispania perii ta, a Pyreneo usqν ad OceanumRomanorum prouinciam fecit Hannibal voo mirabile cieri no solum belli, sed Zc morborum
alis toto pene exhausto exercitu, Sempronium costam cum Romanorum me
citu pumiantem secum vicit, atque ad Urbem fugere compulit. Igitur iam pene tota Mica , ferro, iis p a Scipione consumpta, Hannistrat reuocatur a suis. sicin inters istis omnisus qui eum sequi nollent, Italicis militibus flens reliquit Italiam. Qui dum ad Africanum propinquaret litus, speculatorem malum ascendere praecepit, a quo sibi respor sum serunt lepulchrum se dirutum videre. Hannibal Carthaginem veni Scipionis colloquium petiuit.Vbi dum se duo clarissimi bellatores mutuo colloquotes mirantur, pacis insecto ne otio abinuicem discesserunt, rursus bellum conserta est, quod cum magno utrius*ie principis ingenio, virtutess comedium, Romanis ea ridem plenam victoriam dedit. Caesa sunt ibi Carthaginiensum xx. milia, elepham et lxxx. integristi .el optLHannibal Cartha metabus findens residuam spem pace ponendam, cum quatuor militibus Adrumentum clam Hapsus confugit. Ergo Carthaginiensibus pax per Sopionem consensu senatus conceditur, C. comeso I entulo, P.Sio Porio consilibus. Naues Carthaginiensium plusquam D. in altum ductae.
56쪽
Lin En s EcVNDus. duetae in cospeetir urbis cremantur.Scipio vero ex dei ueta Astica, monus dieius, cum triumpho ingrediens Vrbem suscipitur. Quem Terentius Comicus ob signum concessae libertatis,pileatus triumphantem comitatur. Hic Punicum bellum secum dum xviij.anno finitur, Anno ab Urbe condita Dactui.
c A P v Υπ π π i π.r Raecesse thoe bellum dira prodis a id est, set minor Parmae visus in coelo. Sol lem pug sse cum luna,lunas duas timul ortas,duo scuta surguinem sudasse,cruetas spicas in corbes cecidit Ieresert Orosius.Tarentum quoque,unde tam Pinhi, quam Carthaginiensium coepit bellum, nobilis ac opulenta Campaniae urbs, ijsidem diebus destrueta est.Exhinc Romani ciuitatu quas nominaui,praeda, auro, gemmis, argento, rebus pretiosis ditari coeperunt. Nam in prioribus bellis pecora tantum, alias exiguas res rapuerant. Post Alricanum, bellum Macedonicum sequitur, quomina multo Romanorum detrimeto,tandem vidiis hostibus terminato, aminius consul,pacem Philippo dedit,Lacedaemonios pugnando vicit, ab eis* nobilissimos obsides Demetrium Philippi filium,& Armenem Nabidis silium acceptos, ante currum duxit Romanorum captiui,qui sub Hannibale venditi fueram abrasis capitibua ob signum abolitae seruitutis, reuertuntur.
De barbaeris uictis a Romin, ersubasso Philippo AntioAM, adquem Hanniescor fugerat,main pacem petierit. De morte Hannibalis er Scipionis, Luderis TMij er stiriae is
e A p v et x L. EA tempestate Lucius Fulvius insilibres, Boios, ct Cenomannos, qui usque cremonam processierant,eamin simul cum Placentia vastabant, grauissimo bello si perauit Haminius proconsul Philippum regem cum Thracis Macedonibus, lilyricis contra se venientem,multis ex Macedonibus caesis milibus, subegit. Hanibal ad Antiochum regem Suriae veniens, cum eum a nud Ephesum inuenis te contra Romanos incitauit. Sed frustra : iam enim iutantum status reipublicae prosecerat ut nec tam
tiregis aduersum Romanos valeret vel prosceret nisi is .Classi quippe Antiochiprs positiis Hannibal,a Scipione nauali proelio stiperatur,oc sic pax ab Antiocho postulatur, ct impeti atur. Porr5 Hann alnon multo post ad Prusiam regem Bithyniae fugiens,dum a Romanis reposcitur,veneno sumpto vitam si uit. Sicli Romani Macedonibus seu Graecis, qui toti pene Asiae ab Alexandro, & deinceps principabantur, imperium paulatim eripere tentarunt, donec funditus sub Oelauiano Cessare in suam illud deditionem transfuderunt. QMae cum ad id tempus ventum fuerit, plenius deo largiente dicentur. Iisdem diebus Scipio Africanus vir inter suos omni laude dignus,
ab ingratis ciuibus Vrbe pulsus,apud Linternum oppidum morbo consumptus, die obi j 5 sepulchro suo inscribi secit, Ingrata patria nec ossa mea habebis. De quo Tullius in iij officiorum libri prologo sic ait: Scipionem, rce fit heimi, qui primus Α- fricanus a ppellatus est,dicere selitum scripsit Cato qui fere eius aequalis ) nunquam isse minus ociosum csse,quam cum ociosius, nec minus solii, quam cum solus esseti Ma-gnifica vero vox, di magno viro ac sapiente di na,quae declarat illum 5 in ocio de ne is mesis cogitare,& in selitudine secum loqui saltum,ut 'eque cessaret M uam,& imis terdum colloquio alterius non egeret. Itaque duae res quae lan orem asserunt caelo istis,illum acuebant, ocium, di selitudo. Cuius item virtutem, & admirabilem patiemtiam.L.Seneca non tam philosqphus, quam Christianus dicendus, in epistolis ad Lucilium commendans ait: In ipsa Scipionis Africani vi illa iacens haec tibi scribo ador sis manibus eius,5 ara quam sepulchrum esse tanti viri susipicor. Animum quippe G is ius in coelum,ex quo erat, xedijssse persuadeo milii, non quia magnos exercitus duxit, , ,
hos enim se Cambysta furiosus, ac fit rore feliciter usus habuit: sed ob egregiam eius is
57쪽
o OTTONI s r RisING. c u k o N. moderationem, pietatem*,quam magis in illo admirabilem iudico eum reliquus a tria quam cum defendit. Aut Scipio Romae deesse debebat, aut Roma libertati. dii,
hil inquit, volo derogare legibus,nihil institutis,.equum inter omnes chresius sit, ute re sine me beneficio meo patria causa tibi libertatis sui.Tuus semper ero,ci argumen tum ex eo, si plus quam tibi expedit crevi. QMid ni ego admirer hanc magnitudinem animi qua in exilium voluntarium secessii re ciuitatem exonerauit Eὀ perdueiare, M erat . ut aut libertas S cipioni, aut Scipio libertati saceret iniuriam. Neutrum sas erat. Itaque locum dedit legibus, se Linternum recepi sitam suum exilium reipublice im
putaturus, quam Hannibali. . .
3Citur Romani victis tam Graecis,quam Syriis.Hispanis etiam ae Africanis Carthaginei ii tanquam Romanae urbis aemulam,vltima sorte delere decreuerunt. Cuius situ, Qt ait Orosius talis esse dicitu Triginta milibus passuum , muri amplexu, toto pene mari cingebatur absque inucibus quae tribus milibus passuum aperiebantur. Is I cus murum xxx pedes latum habuit saxo quadrato in altitudine cubitorum xl. α Lyrce nomen paulo amplius quam duo milia passuum tenebat. Ex una parte mirrus communis erat urbis N Byrsae imminens mari,quod marestagnu vocabant: tuo niam obiectu protentae linguae tranquillatur. Hinc bellum Asticanum coepit tertium, L Censorino &M Manlio consulibus, quinquagesimo vel amplius, post secundianihellum anno Scipio ergo minor qui tunc tribunus militum fuerat, una cum consulistius Romanum exercitum in Asticam ducens, iuxta Vricam castrametatus est, euocatis in Carthaginiensibus ad se, arma simul & naues dare praecepit. iod dum fine mora facerent,ac ut ab urbe per x. milia passuum a marixecedere ius; tessent reuersi poes nitentia ducti, ciuitatem defensare parant, re duos Asdrubales duces creantes, arma frustra reparare tentabant,aeris* inopiais,auri argenti j ii Gallo supplebant. Rotnam Carthag nem acriter impugnare coeperunt. Qiii ad inimam sortem deduc i, primum Asdrubalem suspicionis occasione necauersit, re ad ultimum Romanis omne in deditionem venerunt itaque Carthago finditus a Romanis, lapidibus muralibus in puluerem comminutis, diruituri ipsa cremata iniserum humanarum rerum 'ectaculum rclinquens decem & septem diebus continuis arsisse perhibetur,omnisci multitudo captiuorum exceptis paucis principibus venditur. Regina, Asdrubalis uxor, malorum intuitii foemineo furore cum duobus siliis igni se dedit Siclvitiinae regin ac primae Didonis scilicet sors 5c exitus similis suit. paetum estan tein huius potet iiii-simae vibis excidium anno ab conditione eius plusquam Dcc. anno 'cro ab Vi be codita Dciit. Cn. Cornelio Lentulo LMummio consulibus. Et it, bellum Punicum tertium quarto ex quo coeperat anno, terminatur. Cuius occasionem penitus se ignorare Orosius testaturanter haec Scipio,Masinissa mortuo, intei filios suos regnum Numidiae partitur.
'lica idem tempus suisse Simonem ultimum ex Macliabatis Hebraeorum ducd,
tam ex sit opulatione regni Graecorum. tuam ex consulatu praefati Lucii conisecidatur. Cum enim lxxij. anno regni Graecorim , clypeus aureus Romam a Si mone missus inuenitur,rescriptum , simile a Lucio consule P tot so regi Aegyptiorum,idem liber teritur, alite destructam Carthaginem qu in clNXvij.Gr scorum regiis anno faeta est,quarto anno amicitiae foedus inter Simonori magnum sacerdotem, ac Romanos initum, prudens lecti cir inueniet. Et ut apertiora quae diximus sant, anno ccccxxvij. ab Urbe condit Nexander qui prurius in Maclaaba orii historia regnasse
dicitur in Graecia, Philippo in regnum luccessit. Anno vero ab Urbe condita Dciij.
58쪽
M L i E E R S E c V N D v s. Carthaginem deletam inuenies.Supputantiir ergo a primo regno Graecorum, id est, ex quo Alexander re mare coepit, usque ad destiueiam Carthaginem anni clxxvij. logatum vero a Lucio Ptolemaeo regi Aegyptiorum pro Iudaeis misium clxxiiij. anno reperies, ante destructam Carthaginem anno iiij. Verum si a sexto regni Alexandri anno, id est,ex quo occiso Dario Medos ec Persas subegi Graecorum regnum, quod tunc aucstoritatem habere coepit, supputari incipit, biennio post destruciam Carthaginem,tem um* Puniciani b um finitum, hanc legationem, vel potius praeceptum ad potentissimos Orientis reges Ptolemorimi oc Antiochum datum inuem es. Nee mirim si tantae urbis, utpote quae non solum Asticam, sed di Sardiniam, Siciliam, ac pene Hispanias sibi subiecerat, potiti victoria, iam etiam Orientis Romani didicerant imperare regibus.Si autem non ab Alexandro, sed a successere suo in Syria Seleuco, regni Graecorum supputatio inchoatur,anno xx. post desetam Carthaginem, pro Sisinone,&populo Iudaeorum haec legatio Romanis se sta cognoscit unludasque re Ionathas ante destructam Carthaginem sitisse creduntur. Sic non incongrue optimile os dei zelatores Machabaei,α inclyti Romanae urbis,ac paternarum legum defense res Scipiones contemporanei inueniuntur. Qvὀd enim a Seleuco regni Graecorum suppuratio iuxta Machabaeos incipia Hieronymus in Daniele velle videtur: ubi ait: Post mortem Iaddi sacerdotiis, qui sub Alexandro templo praesiit, suscepit pontifica. eum Onias, quo tempore Seleucus sit biugata Babylone, diadema totius Asiae capiti suo imposilit anno xij. mortis Alexandri. Ex qua aetate scriptura Machabaeorum re gnum Graecorum enumerat. Appone ergo priori supputationi vi. Alexandri annos, quibus post mortem Darii totti mis imperauit,& hos xij. Seleuci,&reperies xviii. quihus si bienni um, quo prior supputatio excidium Carthaginis excessit,addatur,xx.anisitorum ut dieium est numerum supplebis. Vtrum vero sic, vel sic fuerit, post victo riam Pyrrhi, di triumphum Africani belli siccundi, Romanos primo claros apparuis c primo in exteras regiones imperium dilatis e innuitur.
Uersa Carthagine, iisdem quos numeraui consulibus, Corinthus veluti omnlam
opificum ossicina, inter omnes Macedoniae Achaiae urbes opulentissima, seraro igne a Romanis deletur, di sic duarum nobilissimarum urbium triste ac misserabile uno anno orbi illuxit incendium. Hinc mixtis ex incendio diuersorum metalioru eneribus, Corinthium aes, seu Corinthia vasa nomen ec exordium susceperunt. Iantam victoriam subsequens clades obnubilauit. In I pania siquidem non multo post cum Numantinis,Mancino consule male pugnatum est,sordusin turpius pro redimendo milite,sicut prius a Pompeio initum est. Senatu ergo decernetesteiscus rumpitur Mancinus auctor scederis Numantinis vinctus mittitur. Scipio vero Atticanus consenis omnium consilii creatus, ad expugnandam Numantiam exerciatum ducit Itaque tam virtute, quam prudentia ducis, Numantini dum se superari Viaderent mori potius quam seruire parathbarbara prius potione inebriati, in castra Romanorum ruunt: sugassent' proculdubio hostes, si Scipio non affuisset. Ultima de mum desperatione tacti,sEpsos cum uniuersa supellectile,ne que ibi in homine, seu qualibet possessione triumphum Roma videret igni dare,quam Romanis seruire maluerunt. Sufficiunt ad comprobandum mortalium mutabilitatem mala quae positimus. multisq; de ciuibus mundi dictis, ad ciues Christi, ac Christiana tempora sellia nandum arbitramur. Meminisse enim lectorem volumus, nos ad ostendendor rum mutabilium misti ias, conflictationes seculi ponere ex promit se debere, quatenus earum consideratione, ad regni Christi quietem, permanentem j sine fine felicita, et transeundum rationis intui.
59쪽
o mani quamuis iam pene totius orbis potirentur dominio, tamen nondum ad plenum lubiugatis gentibus bella habuere exterius, intestinis vero malis abun . dabant interius. Hinc Iugurtinum bellum sub Meieno Mario ter natum. Hinc Cimbricum,acTeuthonicum, Gallorum, Germanorum bellum acerrima tam miserabiliter ac immaniter est a stum, ut in uno a praedietis gentibus bello lxxx. milia Romanorum, ocri milia canonum di lixarum,C.Manlio consule, & QMinto Cepi ne proconsule,cum duobus filiis consulis fusa inuenies. Cum quanto vero detrimen. to eorum quinto consulatu Mar a deuicti fuerint, dicere necesse non est, cum vici Mim tanta damna praecesserint. Sequitur hoc malum maxima ex intestino bello ummanorum clades,Sylla, Cato Mariol autoribus. quo Perm annos protractio, cI Romanorum milia eaera fuisse inueniuntur. Exhinc Romanorum rempub non seluin imis minutam, sed pene amissam, testis est Tullius sic in libro Oiliciorum ii. Ver tamen .. quamdiu imperium P.R. benesic is tenebatur,non iniur as bella, aut pro incise aut de .. imperio gerebantur,exitus erant bellorum aut mites, aut necessarii. Regum,populo. rum nationum portus erat oc refugium Senatus. Nostri autem magistratus, impera is loresin ex una hac re maximam laudem capere strudebant,si prouincias, si socios militate eclide defendiilenti itaque illud patrocinium orbis terrae verius quam imperium .. poterat nominati: sensim hanc consuetudinem ecdisciplitiam iam antea minueba o mus, post Syllae vero vi storia penitus amisimus. Desitum est enim videri quicci iamo in socios iniquum,cum extitisset etiam in ciues tanta crudelitas. Ergo in illo secuta estis honestain causam non honesta victoria. Est enim ausus dicere hasta posita, cum bo-- na in foro vendere ec bonorum viroru,5c locupletum, di certe ciuium praedam si iam .. se vendere. Et infra:Ad exemplum amissi imperii, reportari in triumpho Massyliamia vidimu ,5 ex ea urbe triumphati,sne qua nunquam nostri imperatores ex transalpionis bellis triumpharunt. Et post pauca: Nec vero unquam bellorum ciuilium semen .. 5c causa deerit dum homines perdit hastam illam cruentam 5c meminerint. ξύ sipera, hunt. Ex quo apparet Romanos quidem creuisse in diuitiis 5c potentia, sed decretiis is se,ex quo auaritiam sequi coeperunt in veritate 5c iusticia. Vnde est rursum illud Tu Isi: Vimam,inquit C. Pontius,Samius ad illa tempora me fortuna seruasset, de tunc inia sem natus, quando Romani dona accipere coepissent, non essem passus diutius eoso imperare. Ne illi quidem multa secula expectanda fuerunt, modo enim hoc mesumis hanc rempublicam inuasit. Sylla iste tabulas proscriptionis instituit, occisis* pluri-ia bus consularibus viris, C. etiam Marium effossis oculis, membris* truncatis vita prisia uauit. Deqtio Tullius in Paradoxis, C. Marium vidimus, qui mihi secundis in rebusia Vnus exsortunatis hominibus in aduersis unus ex summis viris videbatur, quo bea- tius esse mortali nihil potest. C.eio Marius ob hanc causam vise capite seci . desperatione captus, seruo iugulum praebuit. Deinceps Catilinarium ciuile sequitur bellum quod Sallustius prudenter actu linter satis, sciat etiam Iugurtinum, executusALMacedonicum quoque in Mem diebus grauissimum fuisse inuenitur.Tunc etiam Attalus rex Asiae moriens, regnum eum linamento Romanis reliquit.
pter haec quae diximus mal Mithridatici belli clades omnibus prioribus, excepto
60쪽
Mithridates enim Ponti, inertiae , rex, dum Bithyniae regem Nycomedem amia cum Romani populi regno priuare conatur, a Senatu ne faciat monetur, minis etiamsi non faceret appositis. Proinde motus Mithridates non solum regno Nycomedem expulit,verumetia Cappadociam alio rege, obarzane scilicet inde eiectio igne, serrol vastavit. Praeterea Ephesum veniens,omnes ciues Romanos dato edidio necari praecepit.Inde Archelaii ducem suum in Graeciamittens, tam Athenas, quam totam Graeciam in deditionem accepit. Contra ciuem Sylla cum exercitu missus, Archelaocmilia interfecit urbem* Atheniensium diu obsessam ad ultimum recepit. Mithridates strage suorum comperta,exercituni hcxxiii.milium militum eleeioru Archesao in auxilium mittit, ex quidus Imilia caesa feruntur suis Tertio rursus Archelaus cu Sylla congressus, vincitur, ibi j uniuersae copiae eius finduntur. His alii si innumerabili bus,Mae longum est enumerare, malis,ad hoc tandem potentissimus ille, qui pene totum Orientem sibi subiugauerat, peruenit rex, ut qui antea non solum getibus, sed ocregibus imperando venenum tantum timeret non gladium,ac natura suam multis firmasset antidotis: ad hoc,inquam, tam bellorum insonuniis, quam filii sivi regno eum deponere molientis,molesti a deductus est, ut veneno se necare vellet, sed medicinis antea firmata natiua non posset.Occisis itaqi uxoribus ac filiabus suis, dum nullo veneni genere ipse ut dixi perire pollet, militi iugulum prouit, sicci lxxij. aetatis annos habens, vita decessit, nobisi misers mortalium conditionis exempla reliquit. Fertur de ipsse quὀda silio sito dum regno pelleretur, ipse ex altissimo muro prospiciens, orabat filium, sed non est auditus. insoniam,inquit, Pharnaces mori iubet dii si esti spatrii precor, ut quandocp ipse hanc voce a liberis suis audiat Sic dii si estis patrii
dicens,eos veros esse deos dubitauit. Q IROmni pomprium in orientis miserunt, qui deuicto toto Orient sitemplum quos domini poliau, ωμοὶ cruincto Amisolo atri ei sacerdotiis tradidit. c AP v T π LUI.
Gitur Mithridatico terminato besto, malis' tam socialibus,quim ciuilibus pitis,l faetione Catilinae ad plenum abolita, Romani se intra se cohibere non valentes, ec terminis suis,quos iam habere coeperant, cotenti, totum orbem in prouinciam redigere cupiunt. Citius rei gratia Pompeius clarissimus eorum dux, exercitum pu- hernandum in Asiam suscepi totumst Orientem pene Romanorum imperio in bre. ἰ subiecit resibus aliis mutatis aliis subactis.inter alia orietis re a. Hierusalem vovi subiecit,regibus aliis mutatis,alijsniens, capta ciuitate, temn plum quo lati populo dei immolare licuit oblatis hostiis polluit regem in eorum Aristobolum vinclum Romam misit,&Hircano fratri suo sum muni laceraotium tradidit. ioniam autem Iudsorum mentionem fecimus, in quia hus tunc tantum iuxta prophetam exceptis paucis,qualis filii Iob, notus fuisse deus traditu qualiter post prophetas,di relaxatam captiuitatem v p ad id tempus ciuitas dei fuerit, paucis aperianti Quiti enersub quibus prvicipibusse liIstam tro migratisne Bubsonisii salute vi sese
Post mortem Alexandri,cum principes eius diuerias sertirentur prouincias, Pt
lemaeo Lagi silio sorte deuenit Aegyptus.Is multos ex Iudaeis captiuauit. Cui silecessit Ptolemsus Philadelphus,qui non solum religionis intuitu captiuos relaxauit verum di templo regalibus muneribus donato,b bros legis ab Eleazaro sacerdote popoicit. Quos dum accepisset, ac in bibliotheca nobili deposuisset, interpretes eorum,qui eos de Hebraeo in Grscum transferrent sermonem requisivi Huic desingulis tribubus dati sunt presbyteri usis ad lxx. qui in utram lingua periti, spiritu sans isto dictante stimuli singulis cellis uniformem,ciuitati dei utilem valde ediderunt in terpretationem. Hieronymus tamen in una domo Alexandriae reseri eos conserendo