Iohannis Drusi Ad voces Hebraicas Noui Testamenti commentarius in quo praeter explicationem vocum, variæ nec leues censuræ. ..

1쪽

IOHANNIS DRUSI

AD VOCEM HEBRAICAS

COMMENTARI VI: IN Do PRAETER EXPLICATIONEM vocum, variae nec leues censurae.

Ex ossicina Christophori Plantini.

M. D. LXXXII.

3쪽

AMPLISSIM MΕΤ NOBILISSIMUM D.

Commentarium meu ad voces e

braicas noui Testamenti, in qui prater ea qua ad vocum sense pertinent multa obseruata in eologis antiquis: partim etiam ostensa ratio scriptura veteris, quam diligenter , ac cum cura notavit, duabus potissimum de causis;primum quiast. nota hac vulgo. non enim quisquam ante me eam ob

seruauit primu hoc iter ingressus sum sine ducesine

comite; quo magis mihi condonandum sicubi aberro)deinde qui argumentum tale, ut siquis si,d tractet non ob mata ratione qua si prisci inscribendis nominibus Hebraicis, sapenumero fantur necesse ea.

Reperies praterscripturam antiquam, non pauca qua explicant oprietatem lingua Syriaca Breuiter omnia,

quia nes ipse amaui unquam in hoc scribendi gen re bertatem Des molentam lectori consulto obistere M is fugimust

4쪽

fugi multitiatae verborum Lualiacumse simi non enim meum ea extostere grata 'erofutura tibi, vis nobilissime,partim quia coniuncta cum scientia lingua sacra, quam intelligis unus eximieis amas partim quia primitia quas laborum disrums meorum,q certum mihi deinceps prosequi sub tutela ac patrocinio clarissimi per Europam nominis tui . Deus te Ecclesia ac Reipub Pelgarum diu feruet incolumem.

Lugd. Pata Calend. Sext. M. D. LXXXII.

Tuae dignitatis studio-

sissimus

nardensis.

5쪽

IOHANNIS DRUSI

AD VOCES HEBRAICAS

NOVI TESTAMENTI

COMMENTARIVS.

C A P. I.

M. Linguam Irorum antiquit Hebraicam daeam. B. Lingua mernacula aliae Christi. C. Iduma Ierosolymitanum. IN sc Riprio NEM feci huic libro as in cibus Hebraicis quod late intelligendum. Nam pleraeque voces merae Syriace sunt. tu me magistro disce Hebraicam linguam vocari etiam Syriacam,hoc est eam quae aetate Christi, Apostolorum in Iudaea vernacula erat. Clare doceo ex interpretamentis duarum vocum Gabbatha, Golgotha. Io

εις πον λεγιυ ονλιΘωρω- έζων δὲ γαζαθα. Ecce ait Hebraice, cum sit vox linguae Syrae paulo post vers 17 εἰς νυγομονον κρανίου ταπιν ος λωγε-- γλπέα. Calua Hebraice vocatur-λπλε Syriace γλγM , aut verius γλ- ρολθὶ Verbum non addam probandae rei tam clarae. Dixi linguam Syriacam olim in Iudaea vernaculam fuisse:cuius rei testem possem laudare Eliam; sed utar certiore testimonio Claris verbis hoc significat Nehemias cap. 33 vers. 23. Quod tamen ita accipiendum,ut intelligas linguam non puram putam Syriacam, sed mistam . Nam quamplurimae voces in ea Hebraicae. Ab hac paulo diuersum erat idioma Vrbis colligo ex verbis Petri Acto. I, 9: ex Targum Ierosolymitano, qua de re dicam alias. nunc propero ad ipsas voces, in quibus explicandis non utar certo ordiae, sed ut quaeque prior aut posterior Occurret, ita ponam.

6쪽

Α ΓΑ, Qv M aurum inter stercora, sic reperio interdum apud magistros quod facit ad lucem noui Testamcti De Iohanne, Mamre pridem repperi apud Nathanum autorem Lexici iuris, qui scribit principes eos fuisse mamrum Pharaonis ac Mosi miracula edenti in Aegypto restitisset qua de re locus insignis est in Gemara capite Coi corbanothlatsibbur,quem locum ibi laudat Nathanus,

a quo ego habeo. Verba Lexici. Dram mmmmum anno amore ma A me mirasan ob nenoem lanat an 'od mmmnmes Hau niον, bdi uinii Abdi nar Mihi nann uso, se manna Man ,πην γ ν rVerba illa harundi onm Philo Graece extulit ad hunc modum r δη μεις ὁ τοιουτωνά αελετήτως χομεν , αλλα χρωμεθα τέχνη δημιουμ γωτῶ ομοιων. Ex his apparet mendum esse a Timoth . in libiis Graecis legendumque χαμρῆς aut υαμ ης quod tamen nolint pro certo affirmaro . Nam patuit διω uoc esse certe apud Numenium

Philosbphum Pythagoricum liquido scriptu est ια citatu ii quos

Hos intellexit Artabanus cum scriberet Pharaonem aduocasse, quos Musi opponeret ς ἱερειο του υπὲρ Μεμφιν. sed ad propositum C in Syriacis reperio tria id est Iambres ex Graeco In Latina vulgata Mambres: quae scriptura proximo accedit ad Hebraicam. Interpres ille quisquis tandem fuit, post Graecos inseruit lite iam, b, quod amat facere inter m 5 r. Exempla imbria Gen. Io Mambre

Gen. 13. 18.& alia pauca,quae dilisens lector facile per se obseruabie

7쪽

Theoph lacti locus expositus. D. Lociuis cir sistimo productus. .errorsriptura antiqua.

RA, A. id est ραώ, vox conuicij Matth s ,αr Syrus habet ita linquae scri plura plane firmat expositionem Hieronymi, cui ego, dum meliore edocuis fuero, libenter accedo Hierony. aduersus Pelagianos lib. cis Qui autem dixerit Raha, quod interpretatur vanus absque

cerebro.

Idem in commen Matth s ad hanc vocem: Hoc verbum proprie is Hebraeorum est Raha enim dicitur κενὸe, id est inanis aut vacuus, is quem nos possumus vulgata iniuria absque cerebro nuncupare. Pro Raha vir doctus posuit nanmuod iubeo illum quaerere apud Hebreos Syrum est sp ad instar ita nisi fallor Apud Magistros inuenio 1 ra ut opinor substantiue propter he, quae alioqui esset nora generis foeminini locus est egregius in libro Musar,quem non pigeret adscribere,nisi prolixior esset. Fallitur autem Caninius dum si seri Bbit per palach, quod natum putat ex Misitara uocalium mutati De. fallitur inquam,quia thema est stra etiam in eo fallitur quod priscribat sub refclichirec minus, qua sicriptura analogice postulat da-ghes, scriptura in hoc ordine nominum plane peregrina. Ex libris Magistrorum paret hanc vocem olim in frequenti usu fuisse,aut potius abusu, quem Seruatori bi merito damnat:

In Theophylacteis: C

vox linguae Syra citata in taxico iuris ex a parte Taim ud, quae Gcmara vocatur; ix Niddahinnnama prinUI id est donec saliua est in ore. In eodem Lexico Non,id est si uit. Item nn paniso, prini : id si vidit sputum supra in trabe. Igitur apri spuit in Benoni quod vocant pnituerest passive, ut 'ampriditus,ita pax sputo dignus conspucdus,καταπῖυς ις, Vt na con

temptibilis,

8쪽

AD OCE HEBRA IC. temptibilis, καῖ, ωςος,condemnandus,condemnabilis,& quae alia Grammatici notarunt. cccem in Deum meum , si negem hanc declarationem, prae illa altera quam Theophylactus ibi adsert, non vehementer mihi placere. Sed amabo, quaenam est illa altera ale Theophylactus ex Chrysostomo, in ρακαὶ σημαΣπει ἀντὶ του συ. Inter-Dires Chrysostomissioni. I in Matth. Qui lingua utuntur Syrorum, Racha,pro eo quod est, tu, dicereri solent. Citius inueniam cornua cervi,quam si quaeram apud Syros linia pro tu . sed credamus affirmanti hoc Chrysbstomo Pro clausula tollam lcuiculum mendum , quod haeret in pleraque Latinorum codicum parte. In libro De nom. Hebr.

Racha anus.

Leg. Raha. nam racha, idestum vel ipso Hieronymo teste, qui sic distinguit inter has literas in eodem libro his verbis: is Hucusque per simplicem,c,litera scripta sunt nomina, qua Grae, ci per Lesterunt exin aspiratione addita legendum, quam illi lia, teram hi vocant. Similis error in inca ανι,quem nos suo loco corrigemus. CAP. IIIl. DE NOMINE IESUS. g. Mosiopuli commentum B etymon C. Epiphana oew. D. Lιngua Hebratia. E. Scriptura Graeca ,σου e. F. Theoph tic exposivin. G. I h. H. mendumsublatum Theodoreto.

MAE N hoc e Graecis quidam deducunt ab iam futuroverbi Νιω,quod significat sano.sed perperam Moscopulus ah χηλοῦν.

ροπλύμων,'uanti viri verissime Theophyladus:

Quod Hebraicu nomen sit,liquido liquet ex etymo quod habet

9쪽

ἀποτιλα-ρ-ν ἀυ rei. Non latuit hoc Graecos Origenes Matth.

i. Theophylactus ibidem Damascenus lib. I cap. I De orthodo

Iustinus Martyr apologia pro Christ ianis Σ'. Hieronymus incomis mei Matth. I. Iesus Hebraeo sermone saluator dicitur Etymolo-- giam vero nominis ipsius Euangelista signauit, dicens,Vocabis nomen eius Iesum, quia ipse saluum faciet populum suum. Vnus Epiphanius κατα ναζω-ων.

ἰησάς γαρυτα τηνἐ-ἀκ δαλεκΓ θ ροπιυτηουιλλα ηύι ἰατtiae. Mira interpretatio. Videtur primum nata non ex Ita, quod Grat cuest, sed ex κω vesto Syro, quod sanare significat. Nam scilicet veteres Hebraicam linguam dixisse pro Syra aut Chaldaea. Sic Eusebius D

νιυδρον --νευεῶ οφιὰθηλ α. Nam tiri,id est, ri vox lingu:e Aramaeae. Haec interpretatio refelli potest ex scriptura ea qua nomcn istud scriptum reperitur in nouo restamento Syro partim ctiam in veteri,ut Ezrae4, 2: ubi Graece est ιη υe n Latina vulgata Iesua, Hebraice autem ruar quod idem est cum nomine Iosua qui Hebraicci irv. doceo cx eo quia Iosia Iosa daci filius, qui Iesua dicitur Eriae j x in Haggaeo passimi Zacha ria appellatur Iehosua: argumentum inuictum contra eos qui volunt Chritto diuersum fuisse nome a nomine ducis Iosiae, Iosiae sacerdotis. Quaeri potest unde Graecum ἰησἀe nam a viete fieret Iesua aut Iesuas, sicut ri cet cmas Credibile est veteres,sitasse et pro in consuetudine ea qua ultimam, per apocopen abi)ciuti Porro vi id est laσου, terminatione Graeca ηαυe quae appcllatio adhuc hodie manet apud Iudare,s Elias Levita Tisbite: :rgit in P dat mn film D, myid est, Dici potest quod litera Aij ardua sit ac dissicilis pronuntiatugetibus. Ideo in lingua sua non dicut Iesuagsed Iesu aut Iesus. propterea Iudere etiam vocant eum Iesu absq. Ah n. Iam perspicuum est

ex scriptura errare eos quideriuanta verbo fore nec posse aliunde deduci,quam avo verbo seruandi, quam nominis origine clare adiguit Euangelista Matthaeus in loco supra citato. errant etiam nuperi interpro

10쪽

io AK voegs EBRA C. interpretes, qui deducit a nomine Iehoua per interpositione itere Sin errare doceo ex significatione quam Ichoua habet ab existen-

do, non a seruando Quod autem apud Theophylactum legimus - γδε-- -ρα Iu ἐς in ita accipio, ac si dictu esset et in De ονosus παρὰ τοῖς εcραέοα λεγm ια eme Ge. Aut ei error interpretis, quom eundom reperies apud Most pulum: γινεπιι παρὰτο ιαώ, ὁ δηλοῖ τὴν σαωφιαν πιρε ταν βρααόν. Neque enim ab Iaoli defluari potest Iesus erratum ex hac causit. Interpretamen tam vetus Iosua αὐ-τήειον aut σω ρία quasi νυ mmd est salus Ichouae. Nam ι id est Iehoua . Theodoritus

H ubi perperam ἰα scriptum est Eulabius απιδα. lib. capite

Ceterum quod quidam asserit ex proprietate sermonis Hebraici Iehosua potius Seruandu,quam Seruatore denotare, id non possumno improbare,cum ea sit potius linguae proprietas, Ut nominum sommas propriorum, quae significationum indiccs sint, non distinguat:

A, extra controuersiam Syra vox est, Ilium significat, qua - Hebraice Bendicitur. quanquami Bar reperitur intextu Hebraeo,ut Psal 22 Scirouerb. O .nec alibi quod sciam. In nouo Testa-Inento Barrabas,Bariona, Bartholomaeus, Bartimaeus, Bariesus: apua Eusebium Barchochebas;Xiphilinu Barpora nomina sunt propria

composita cum hac voce; de quibus singulatim quae digna notatu