장음표시 사용
11쪽
ρvuli, totus oriens, et Africa ipsa Romanorum Iust
in semittatem redacta Prae ceteris gentibus adnumerantur Graeci, qui Romanorum adeo excoluere ingenium, ut ab ipsis ingentiae artes in agrestem Latium inlatae fuerint. Campani praeter Omnes alios Praeclariores ρ ceteris Nicinis populis existimantur. Ea gens profecto ad maximam euecla fuerat maiestatem, et celeberes
maS Per ea ten ora urbes possidebat. Quid dicam de praeclaris illorum Ῥidis , apud quae Romani immensos expanderunι su tua Z Earundem urbium non so-liam nomen, Neriam etiam monumenta usqus ad nos
Tot urbes tam celebres in toto Romano imperio penitus Aeriere, si rix ad ρosteros illorum ρε enit memoria. Iure merito celebrantur Corinthus , Athenae, Lacedaemon , totquct aliae Graeciae urbes , et ti, at tibinam flarentes , atque nobiles eae urbes fuerint, mala ad posteros pervenit memoria. Ca antae tantum urbes , titi prae Celeris Ptiteoli, Cumae , Neapo- lir, CUua, et praesemim Herculaneum, et m eii quaenam Pretiosa semat in Praesentiarum monumenta . De tantis interim antiquis mulis cum nulla supersis memoria, Can ania perquam ferax in antiquis est monumentis. Quantum ψsa clarior esse debet lGatideamus igitur, atque ovemus , cum unus hic praeceleris ιerrarum Orbis angulus a barbararum manibus,
et ton Orum colluυie cladem Ufugerit. flos igitur
Stigia, et rudem aspectamus. Dici potast solam campaniam nunc temporis integros quasi antiquitatis reliquias servasse e nam strae cetreis ex quibus ra- Stant, Por eii, et Herculaneum urbes integrae ad nos Pervenere. Nostra Campanis regio, b me a R/-nis plus aliis dilectra , sumserus Permagnos , atque iam tem in aedi ando praesetulit. Unus Lucullus omnium Romanorum ditissimus ingentes domos , villasque huc Diqitigod by Corale
12쪽
illae in solo Campano ex Asiaticorum immensis D. xis ereptis condidit. Nihil hela memorem Caesaris , Pompeii, Tullii, Medii Pollionis , aliorumque equitiam et illas Mique positas : nihil hic prodam te ta, thea-rra , domos , aliaque Permulta aediscis prisuta , et
Pu/lica , quae immenso distrum procerumque Sti tu condita fuere. Quae cum ita sint, lector humanissime, nos heicde hisce peculiariter, et minutatim rebus agemuS. Qua rῬter hoc nostrum elucubrarum opus in quatuor dispertiemur libros. In Primo G Campania in genere agemus , quinam eam incoluerint PVuli, quaenam urbs prince s illius fuerit: hinc de Oscie, de urbe Capua , de υariis eiusdem vetustis ludis, de am Phitheatro , theatro , te sis , de suminissius , de montibus , deviis, de aedi iis, ac ruinis simul, rebvaque
singulis dicemus ; tandem de urbibus antiquis citra u traque Ca uam verba faciemus. In altero qui sequetur IUro de Herculaneo, et Pompeiis nunc primum eruderatis, deque Vesuυio agemus. In tertio de no. atra Partheno e , de eius Origine, de antiquis aedi- iis , de vetusto regimine, ac magistratu : tandem de eiusdem antiquo cultu , de Nevolitanorum morigus , deque decremento. In quarto tandem Iectori ruras sentabimus Puteolamum antiquum agnum cum urbi bus Pu/eolis, Baiis, Cumis , Miseno , raterno , nacnon et
Iacυε, montesque , et Vulcanorum descrGemus con-
grationes: hinc de Opidorum origine; hinc de incremento , de maiestate , de decremento, et hinc quid
tandem ad nostra usque tempora d enerint, verba
iaciemus. Algus haec profectra sunt quae lectoris ob
14쪽
De Campania Felici in genere. Iroiosnu quam incolimus tum antiqui, Cum nuperi
scriptores Campaniam Felicem non ab hominum felicitate , sed ab arboribus campisque vulgo salutarunt. Hinc Plinius lib. III. e. 5 iure meritoque sic tradit : Hinc Felix illa Campania esto ab hoc sinu inciρiunt piliferi cottis. At vero undenam huic Felicis cognomen i Cl. Ma-etochius de Amphit. Camp. c. I sic dictam autumat, quod olim . a Sylla Felice suerat constituta Colonia in hac regione , quae ab auctore cognomentum desumpsit. Ea vero regio Latium inter, Samnium , Picentinos, Inserumque mare est posita, ut Strabo prodit lib. V. Geograph. pag. I 67 edit. Amsi Hod. IIoy Πεδζον ε'υδαίμονεστατον τῶν ἀπαντῶν , idest Omnium fertilissima est re-grO , ippe cuius etiam γεωλοφsat ευκαρπος, Collas maxime frugiferi. San felicius de Situ Campan. pay 3 edit.
Neap. III 6 eosdem fines Campaniae assignat his verbis r Atari sumine ad Sami ostium pertinet, se ginta passuum miltibus excurrente planitia , quae ab ipsa camporum' D. xitate facta est Campania. Hi amnes , eius duo latera constituunt: hic ab ortu , me ab occasu. Boream persus montibus cingituri. Samnites et Irpini excludentibus, quartum pero latus mare possidet. Latitudo eiust paria, ut tamen qua metime Panditur, triginta non excedit milliaria. Quod si totius ambitus subducatur ratis , colliges ad Cen: tum et sexaginta passuum millia. Iisdem sere verbis sustu
Campaniam describit Cinerius Ital. Antiq. lib. IV. c. I. Fluminibus rigatur Savone, Vulturno , Clanio, Sar. no , aliisque minoribus , ut Sebetho. Μontibus co natura
15쪽
Massico, Falerno, Gauro, Apenninorum catena, campis Phlegraeis , ac Lebor iis , et Vesuvio praesertim mou-te , qui velliti Rex adsurgit maiestate, et proceritate ceteris vicinis supereminet. Lacus celebriores adnumerantur Fundanus prope Caietam , Acherusius , Lucrinus, Avernus , Anialius , aliique. Campaniae vero nomen fertilissimam designat Italiae regionem , in qua ut belle testatur Plinius loco ante citato Summum est Liberi Patris , Cererisque certamen , a patentibus campis, in quibus sedet. Eam etiam veteres terram Gloris nuncupavere , ut vel a Leboriis campis ,
quos idem Pliuius lib. XVIII c. a Capuae vicinos commemorat , vel ob agrorum sertilitatem, quippe qui ad
culturam maxime sint apti. Hinc agri ubertate, collium amoeni lato , marium portuumque opportunitate , perenni aquarum adfluentia , qui ii et ingeniorum felicitate longe sortunata suit, quae ad omnes liberales artes a Deo o. M. facta aestimetur. Variis hinc eam laudibus exornant pas-Sim veteres auctores et Prae ceteris Florus lib. I. c. isi hoc modo : Omnium non modo Italiac , sed toto terrarum Orbe pulcherrima Campaniae plaga est: nil mollius
coelo , denique bis soribus sternat , nihil uberius solo, ideo Liberi , Cererisqua certamen dicitur , Nihil hospitalius mari. Hic illi portus Caieta, Misentis, et tepentes fontibus Baiae , Lucrinus , et Aremus , quaedam maris otia. Hic amicti ritibus montes Gaurus, FalernuS, et pulcherrimus omnium Vesuvius Aranaei ignis imitator. Urbes ad mare Formias , Cumae , Puteoli , Neapolis , Herculaneum, Pompeii , et ima caput urbium Capua , quondam inter tres maximas , Romam , Carthaginemque numerata. In hoc igitur tam parvo beatoque solo plures urbes, et opida celeberrima extitere. Ea quidem suerunt dubio Procul quadraginta tria , ut praeteream florentissimos vicos , villas innumeras, aliasque incerti nominis urb At undenam in hoc tam parvo telluris spatio tot ac tamia opida, nisi ex soli , coelique foecunditate atque ubertate , quae inter terrarum orbis angulos illi regioni a na- Diqitiam by GO le
16쪽
turae auctore bona donata suere Θ Iure meritoque memoratur Promissae Τerrae, seu Palaestinae in sacris Literis foecunditas , quae lacte atque melle manavit ubique; tot urbes in eo solo quondam extiterunt , sed illam praeter . totius mundanae universitatis regio nulla adcrit quacum nostram Campaniam au sim comparare. Ager vero Campanus floribus quarumcumque abundat specierum, et rosis praesertim. Campa uas enim praecipue , aeque ac Paestanas laudat Martialis lib. IX. Epi- gr. 6 r. Hiberno praesertim tempore tanta erat rosarum,
aliorumque florum in Campania ubertas, ut AEgyptum aemularetur. Μerito vero haec regio Felis dicta. Campanorum enim felicitatem longo tempore perdurasse testatur Livius lib. XXIII c. 2 cum de oppugnatione urbis Neapolis ab Hannibale instituta verba sacit. Hinc etiam tot laudibus ab antiquis praedicatur. Tullius orat. II conistra Rullum num. 28 sic Scribit .' Agrum Campanum Orbis terrarum pulcherrimum, et Capuam urbem amplissimam, atque Ornatissimam esse: Livius lib. VllΙ. Campanos commendat quod agrum Italiae uberrimum, et urbem agro
dignam possiderent. Ita etiam Silius lib. VIII. ne ad ra- vim usque dicam. Quod si tot encomta agri Campani in medium asserre vellem profecto rem historicam in lon. gum protraherem ; quare de fructibus , et aliarum rerum copia, et abundantia raptim verba faciemus. Neminem fugit quantum ab antiquis Falernum vinum fuerit laudatum. Et re quidem vera hoc vel mari. me ab illis , et praecipue di poetis fuit aestimatum: unusi e ceteris canit Virgilius Georg. II. V. 95.
. a. . . . Et, quo te carmine dicami Maelica nec celtis ideo contenda Falernis. Neminem , etiam praeterit hoc vinum plus quam ceteris per phares agnos ab antiquis conserva um. Illuc quo annosius erat Falernum, eo pluris aestimabatur et illud qu0d paucos per . annos servabatur, mi foris habebatur. Quid ivero dicam de Coecubo Falerno forsitan prae
stantius, et ge*M osius t de hoc innuit Plinius lib-iXIy.
17쪽
e. 6. QuIn idem ibidem seribit, vinum illud quod ex .
pressum suit sub consule opimio , qui consulatum ges. sit anno V. C. DCXL XIII. perquam celebre, et eden. tulum fuisse ad CC. sere annos conservatum , illud quo post tam longaevum tempus in speciem mellis esse redactum. De hoc etiam Petronius Satyr. c. 34 mentionem saeit. Quid hi iam praedicabo de Surrentino, cuius memi. nit Strabo lib. V. Georg. aitque illud misse optimum , et maximo in pretio habitum apud Romanos, aeque ac Falernum, et Gauranum tAd haec castaneae laudatissimae, et frequentissimae
in Campania suerunt, quamvis 3Iartialis lib. U. Epigr. 79 ad quendam scribens Turanium haud corpori bene sacere sentit.
De agri Campani oleo sit mentio quam frequentissLme apud veteres. Campanus enim ager non solum. Baccho , Cerereque ac pascuis , verum etiam Oleo fuit seracissimus. oleo abundavit Venafranum praecipue solum prae Liciniano; nam hoc , cuius ager Venafrano propiu-quus erat, Italiae praestantisSimum aestimabatur. At ne' silentio quidem praetereundum est, Campanam regionem fuisse etiam abundantem frumento, hordeo,' et leguminibus; hie enim ager aestate scatet perpetua, et a natura huiusmodi ab uniantiae donis suit eu mutatus , ut prae cunctis orbis angulis unus hic usque fuerit praedicatus. Constat enimvero Romanos saepe un- nonae caritate oppressos in hos agros misisse, qui sibi frumenta Compararent. Anno enim praesertim CCLXL ab V. C. Geganio Macerino, et P. blinutio Coss. R manum Senatum legatos ita Etruriam misisse, et Cam- , paniam , et in agrum Pomptinum, quo coemerent maxiniam frumenti copiam. Tullius etiam orat. Contra Rul. Ium n. a de frumentis omnium specierum agri Campa-
Nunc tandem de ostreis sermo capessendus. Nihil heic dicam dε vivariis tam celebratis a scriptoribus, et
praecipue Licinii Muraenae, Hortensii, Luculli, Sergii.
18쪽
Oratae, aliorumqtie. Hunc autem oratam Ostrearum vivaria ita venisse in Baiano litore narratur aetate Lucii Crassi oratoris ante Marsicum bellum , quoci accidit anno V. C. DCIII. nec gulae causa, sed avaritia: magna vectigalia ex tali ingenio percepit , ct Optimum Saporem ostreis
Lucrini adiudicavit, quamvis Valerius Maximus lib. III. c. 3 , ipsum aedificiis spatiosis , et excelsis , deserta per
eam tempestatem Ora Lucrini lacus pressisse, quo re centiore usu conchyliorum frueretur, sentit. Hinc Lucrinus postea celeber, ostreisque copiosus evasit eo modo
ut Romanae reipublicae quam magno foret emolumento Infinitum autem esset si nobis singula in medium Producerentur , quae ex agro Campano percipiuntur. Hoc unum satis dictu est, illum quovis tempore adeo rebus omnibus foecundum fuisse , quae sunt necessaria ad vitae rationem, ut Italiae tu actae fruges cuiuscunque generis subministrarit. Hactenus totius agri Campani sertilitatem in rebus omnibus in medio attulimus. Neapolitanus vero ager e cuncta Campania fortasse principem locum occupat in omni rerum abundantia a natura comparata : at fructuum exquisitissimorum, et cuiusque generis ubertate dubio procul omnibus terrarum angulis, et Praesertim ipsi Campaniae praecellit. Excussis quae ad agri Campani laeeunditatem attinent, sermo nunc de vetustis populis, qui eandem incoluere regionem , instituendus erit.
De Campaniae incolis , et praesertim de Osca genis de illorum moribus , atque lingua. Ex historia discimus , quo celebrior fuit populus , et quo uberiorem incoluit agrum , eo magis nunc in unam, nune in aliam pervenisse manum. Quid igitur mirum, si Campania Felix utpote praeceteris amoenissimi Diuiligod by Cooste
19쪽
angulus tot habuit dominos, quot erant illius aevi vici.
Diores non solum , verum etiam dissitae nationes. Norunt interim eruditi vetustissimam Campaniae historiam esse adeo confusam , ut quidquid de ipsa antiquae , nuperaeque aetatis praedicarint auctores, sint omnia prorsus incerta. Por eam enim tempestatem Italiam incolebant adhuc gentes silvestros barbaraeque , ac nobis incognitae. Hinc quinam mores , quaenam religio , historia usque modo nulla nos perdOCet, cum nullus adsit auctor, qui remim historicarum annales ad seros tradiderit nepotes; vel si fuerit , tempus edax omnia surripuerit. Omnium primos Campaniam habitasse veluti huma. nae voluptatis certamen oscos , Aurun eos , Ausones , Samnites , Vmbros , Cimmerios , Campanosque ipso, per historiam constat. Strabo lib. V. Geogr. ab opicis habi. tatam fuisse eam regionem narrat, qui iidem atque Au sones existimantur. Ferunt alii cum ea loca quondam Opici, Ausonesque tenuissent, fuisse ea deinde ab Osca gente Occupata, quae a Cumanis pulsa deinde suit, quos rursus Etrusci eiecerunt εἶ etenim cum duodecim habitarent urbes, quarum una quasi caput esset, ea de causa Capuam nuncuparunt. Cum vero per luxuriam ad mollitiem se tradidissent, Samnites nacta oecasione Cam Panos in servitutem subiecere. Hinc Romani vicinis paulo Post subactis gentibus Campaniam occuparunt. Iisdem ita verbis tradit hanc historiam Polybius. Vide quaeso, quot
gentes eam regionem diversa tempestate per Orbem O u
Parunt. Vna vero eademque gens Osca si) suit isthaeo ,
i Ennius, et Verrius apud Festum de Vorb. Sign. oscos, Opseos et Opicos eosdem fuisse dicunt. Oscos, qtios dicimus, ait k errius, inscos antea dictos , teste Ennio cum dicat: de murorem gerit i scus. Alii vero distinguunt eos populos a Graiis , a Latinis Oscos dictos. Τlieodorus Bichius Dissert. de primis Italiae incolis idem asserit. Hinc iidem duo populi eosdem habuero mores , linguam, atque domum. Saufelicius De Orig. Camp. Diqitigeo bV Coo le
20쪽
ut diximus , quae variis suit nominibus salutata , nempe Ausones , Aurunci , opici, qnorum vocabulum postmodum a Romanis contractum in duas fuit sullabas, et
opsci, vel potius obsci , ac tandem Osci audivere.
Hae Vero gentes quam nam postea Campaniae incoluerint partem, nunc videndum. Oscorum montes a Strabo ne descriptos nullos alios eras , quam id iugum , quod orientali latere duo sustinet opida Suessam nempe Auruncorum , et Theanum Sidicinum, ait Cluerius lib. III. c. 9Ital. antiq. ad quam sententiam comprobandam scribit, omnem Opicam gentem fuisse etiam Oscam appellatam rpars Campaniam inter , et Volscorum fines Aurunci sunt dicti. Quod autem ad Oscorum , sive opicorum attinet mores, dicendum est, hos inter cetera quosdam edidisse ludos , comoediasque tam ridiculas , incultasque quoad
gestum et Verba , ut flagitium Potius essent tinncupandae, uti narrat Tacitus Annal. lib. IV. c. I 4. Et Tuulius fuisse risui quosdam Arpinates senatores in senatu
ob gestum et linguam scribit epist. lib. VII . I. Hosque ludos sabulas Atellanas appellatas tradunt passim histori- et , quippe quod Atella Oscorum urbs fuerit. Has autem gentos oscos nempe in Campania. habitasse ante Troianum bellum canit Virgilius , qui quidem
eos AEneae facit Contemporaneos , quamvis nullas sedes urbes ve illis certas assignet. Servius Capuae urbis ori
Oscos Opicorum genus fuisse arbitratur , et ad hoc demonstrandum Strabonis alsert auctoritatem lib. V. Geogr.. IIi vero Ausones in varias regiones sese diviserunt sedemque fixerunt, et pro diversi tale regionis, quam incolebant, Osci, Opici, Aurunci, et etiam Sidicini fuerunt compellati. Pellegrinius Disc. I. opinatur, eos Ausones dominatos esse circa Vulturnum, et Sarnum , eamque rogionem dictam R,icam ab Opicis, sive oscis , et Sidicinos, Aii runcosque ab urbibus quas incoluerunt : hinc tota ea regio Ausonia quoque fuit vocitata , ut Mantuanus canit vates AEn. XI. v. 39. Eos vero populos Servius in Virgilii im credit, primos fuisse Italia a liabitatores..