장음표시 사용
21쪽
ginem ex ipsius Virgilii auctori late AEn. XI. v. I 45 cui
dam Troiano Capy attribuit. At quomodocunque res se habet, alii recentiores Capuam Oscorum urbem fuisse tradimi, qui originem ab Etruscis trahebant , ut ante diximus ; et res isthaec per se probabilior est , eum ex
Livio compertum sit lib. XXlV. c. I9, Meduuaeticum si)nppellatum suisse summum Campanorum magistratum. Campanos eosdem ac oscos suisse persuasum est etiam
Mamertinos innuens Campanos, qui illam sceleste occuparunt , qui sub Oilicorum quoque nomine in Campania si ii , iidem ac osci suere. In eandem sententiam it Clucrius , qui Campanos fuisse Oscos ex Samniticae redit origine, de quibus testatur Livius lib. lU. c. 9sraudulenter Capuam ab Etruscis occupatam C. Sem Pronio , et Q. Fabio Vibulano Coss. quod accidit anno V. C. CCCXXX. Hinc ait laudatus Cluerius Ita l. Ant. lib. III. c. 9 Campani ab Sanmitibus orti illud habuere
cabulum Meditiιxticus, Samnitium vero linguam eandem ac oscam fuisse prodit Livius lib. X. c. Io. Cum enim Darrasset Romanum Consulem L. Volumnium ex condicto quosdam exploratores illius linguae peritos ad exercitum misisse Samniticum , qui Falernum campum Populatus erat, uit quosdam gnaros Oscae linguae exploratum quid agatur, misisSc. Capuam , et Campanam regionem in Etrn scorum potestatem redactam , linguam , illoriamque mores Conservasse fama est etiam , cum in Romanorum inciderunt manus, Cum adh- , et multum post tempus et ludi
osci, Atellanaeque tabulae in more suerint positae, postquam gcns i Ila penitus sato suerat ex lin ta .
1 Medit uxtieus suit Oscae gentis summus magistratus , qui a Tyrrhenis suit dictus Merriss, et Tiabilis. At Ignarra Palaestra Neap. pag. 26έ ex tabula marmorea Herculanei delecta, as.
22쪽
- σAt equidem existimo aliarum gentium linguas citra Bomam cum essent omnes uuius corporis ) omnes fuisse aequali modo oscae linguae nomine vocatas, . et Campanorum sermonem fuisse Romanis risui atque ioco plus aliis speciali modo, aut ob locorum Viciuitatem, aut ob eius poeticarum vocum formam atque modum. illud vero certum est, Oscorum linguam a Bomana prorsus
disserentem esse. Assertur antiquus Titinnii versus , qui sic habetur: Qui Osee et Volsce fabulantur: nam Latine nesciunt. Theodorus Richius de primis Ital. in c. ait Oscorum linguam vocabula , et charaeteres s i ) habuisse , qui nec Latini, nec Graii, nec Hebraei suere: hine
laudatus auctor quasdam vetustas vOees ex veteribus cxcerptas assert grammaticis, quas heic reserendas censeo, ut Camar senex, Cascas vetus , Dalisus insanus . F mel servos , Gela pruina, Maesius Maius, Mamera Μars, Medituraicua summus magistratus , Mulcia poena , Quiens quiescens, Patera quatuor , Pipaιio clamor plorantis,
Pitpit quidquid , Sollo totus , Veia plaustrum , Ungulus
annulus : et apud Sabinos Clyrum bonum, Cruerum du. --hium , Curis hasta , Nar sulphur Hema saxa , Nero sortis, metire , quaestor, I here Theseus, Apulu Apol- Io , Vluxxe Vlysses , Menrra Μinerva , Laticina Lucina, Pulluce Pollux , Turan tyrannus, aliaeque huiusmodi Etruscorum , Oscorum, Sabinorumque voces in Latiarem
sermonem Versae suere. . t . ' o
Hac vero lingua Osei illas Atellanas, sabulas cude. re eoeperunt ridisulas quas in comoediis postea passim usurparunt. His inde quod apud eam gentem in loquen-
i) Iam diu est , ex quo Abellae eruderatus suit Iapis nuncia aedibus Seminarii dicit uni prostans oscis elementis a Romon dinio Hist. Nob tom. . Iuvie. ulti allatus. Re sane vera ex cliarat icteribus qui asservantur, res digna visu est: nam ipsimet sunt omnino ignoti. ,-ed nullam praesesertint literari , quae vel latia
23쪽
do histas invaluit, ut ore uterentur distorto ut deesarat Uatronem Sculiger commentans lib. V l. Ex Livio lib. VI l. . a testatum habemus in ludis Romae haberi solitis vetusto aevo histriones ad sonum saltasse mutos; Romana hinc iuventus versus ridiculos Fescenninorum instar in . vexit: postea Livius Andronicus sabularum immixtione , et tandem Osci sabulas fecerunt Atellanas. Ex Macrobio Saturn. lib. VIlI. c. 9 constat Nonium , et Pomponium fuisse celebres actores, et post illos diu iacentem artem Atellanicam suscitasse Mummium. Eas tandem fuisse sabulas satis honestas, quamvis ridiculas , scimus ex eo Cum apud Romanos iam a rerum primordiis introductae suere, eaeque ad extremos usque Caesares viguere. Norunt hinc eruditi , Romanis eas summo studio, et delectationi fuisse, quod quo tempore nondum recti mores deperdiu, et eum adhuc militaris maxime floreret disciplina, tunc vel maxime Atellanae sabulae in more more positae. Haud vero audiendus aliquis Aristarchus, vel Pseudo- Cato, qui scribit Romanos hisee. sabulis delectatos maxime, quod oblectationem saperent i nam hoc salsum , cum ex Valerii Maximi testimonio contrarium evincitur lib. II. e. 9 de Speci. Atque haec de inca gente , deque moribus, Ori
gine, lingua , et Atellanis sabulis.
In quo agitur de antiqua urbe Capua Ca antae metr poli, ri eius funda rione, de deditionibus, colonia, Praefectura , inc rato , maiestatσ, da illius mersione , et tandem de eius situ. Capuam olim extitisse metropolim totius Campaniae,
pluresque s i urbes habuisse in potestatem redactas
i) Campanus ager suit satis dives, ac Pateus; hine pleris- . Disiti sed by GOrale
24쪽
et Ie sentiunt cum veteres, tum recentes historici Ea vero
in amoenissimo Campaniae Ioco fuit aedificata , et quasi mille passus a Tisata monte, nunc monte di S. Nicola dissita, et a Vulturno numine duo milliaria, et a mali XIV. supra viam Appiam. Quo vero tempore haec urbs suerit condita , dissentiunt iidem; quidam autem ante Romam urbem, aliique post tria saecula aedificatam in
sententiam ierunt. Quinam vero urbis huiusce conditor, nunc enucle.
andum. Etruscos ut superius dictum est hac riuione
dominatos esse, et hanc urbem aedificasse quidam me. que urbibus tali dominata ipsa Capua metropolis. Ex his memoratur Casilinum, Calatia , Acerra, Atella, Suessula , Cumae, campus Stellatis , et ipse Falernus mons, ut scribit Cluerius Ita l. Ant. lib. III. c. 5. Hinc etiam cunctam Italiae partem quoniadam possedit, quae ad Rhegium ipsum Extendebatur , nempe usque ad Siciliam citra Pharum. Ex quo vide quam ditissima et potentissima ea fuerit Respublica , quae Cumanis , Sabinis .ei Romanis ipsis bellum inferre 'st ausa. Livius lib. IV. e. io haec de quouam Gneio Magio Atellano scribit: Servitiaque et
plebem promiscue armabat, ut carina Romana inpiaderet. Hi ne
Ausonius haec do Capua cecinit do cl. urb. VI. Nec Capuam pelam , cultuque , Penusue Potentem Deliciis , opibus , samaque priora silao.
Ex quibus narratis vide quaeso quaenam cum hominum , tum camporum fuerit ubertas , ut Hannibal hanc urbem imperii cauput statuendam designarii. , Ex tot ac tantis Caninanorum divitiis in laniam vitiorum colluviem sensim cives adeo irrepsere , ut temporis progressu illorum intemperantia eo pervenerit, ut cunetae gentes in Campanorum luxuriam doclamarim et hinc ad vitia cuncta animos addixere, et sequiori aevo in morbum pessimum inciderunt m vulgo uictum , cuius Iloratius meminit Sat . lib. IV. ubi rixam describit scurrarum Sarmenti, et cicerri ; at illi foeda cicatrix Setosam laevi 'ntem turpaverat oris
Vide in hune laeum doetum Lambinum Horatium commentanisin.
25쪽
moriae prodidere. Quamobrem ut ipsa aliarum ni h a nsuit caput , inde Capuam a C ite dictam arguit Pelle grinius Appar. Cam P. diso. i. Alii suum etymeuis ut molius mihi videtur ) ab Etrusca voce Capy derivarunt. Virgilius AEn. N. v. Isis canit, hunc Capyiu , Capuam
aedificasse., Et Capys hinc nomen Can anas ducitur urbi. supra quem versum Servius hunc Capyin urbis condito rem fuisse adnotat; at Ρatavinus historiographus lib. IV. o. 37 hunc fuisse Etruscorum ducem scribit. Laudatusanctor eam urbem antea multurnum etiam . dictam tra'
dii loco citato. Didii iocea. -- Subactis inde vicinis populis , ciui Capuam per plura occuparunt saecula, Romani omnia in sui potestatem reduxerunt; hinc iure belli Campanus populus, nee noli agri, deorum delubra divina humanaque omnia in Romanornm ceciderunt dominium. Quae 'quidem deditio accidit anno CCCLXI ab V. C. Valerio Corvo tertium et Aulo Cornelio Coss. Duos post annos in Consulatu Plautii secundum , et L. Eni illi Mamerci Romani responsum Samnitibus dedere legatis , Campanornm nempe aliam esse conditionem qui non foedere , sed per deditionem in fidem venissent. Positea, Campani temporis progressu societatem cum Romano Populo pepigere paulo ante
Samniticum bellum , et quo tempore Romanorum exercitus per Furculas transiit. Caudinas, iam societatem eum Romanis inierant. ' i Campanotum Da urbs inde C/pua evasit adeo celebris, ut in xi. sui tun sipreM-diae longe aIsis foret populis: et eo res rediit, ut cum
Hannibal ilii Italiam descendit, omnesque 'subegit populos , Capua suerit. potitus luxuriante longa felicitate, et indulgentia fortunae. Cui ipse hanc urbem Italiae toti os caput, et Principem facturum spopondit. Quo tempore tantae erant huiusce illecebrae, ut Hannibalis exercitus, qui innumeras Romanorum Degerat legiones , mollitie luxuria, otioque captus suerat, pauci vix milites ex in . ternecione erebi fugatique ad Carthaginem confugerint Diuitigoo by Corale
26쪽
tes alloquens , dum Hannibal cum ipso congreditur ad Nolae portas , ubi verba facit de Campanorum luxuria , et de Hannibalis copiis iam pristino animo deperdito.
I, On omnes esse in acies, praedantes vagari in agro, 3ed qui pugnent, marcere Ca ana luxuria, Milio , scortis omnibusque lustris per totam hiemem consectos: abiisse illam vim, υi remque , dila sta esses Obona Comorum , animorumque , quibus Pirenaei, ALPitimque JUeruta iuga , reliquias illanum υirorum vix a rma , membraquct Sustinentes Pugnare. CVtiam Han.
nibali Cannas fuisse: ibi υirtutem bellicam, ibi militarem disciplinam , ibi Praeteriti temporis famam , igi
em inturi extinctam. Idem auctor ita deseribit huius urbis maiestatem sortunamque ibidem e Prona senFercisitas in luxuriam , non ingeniorum modo vitio , sed inruenti cuia polusetatum , et illecebris omnis amoctinnitatis maritimae terrestrisque; tum υero ita obsequio princ*um , et licentia Plebis lascisire , ut nec libidini, nec sumptibus esset modus, ad conism tum legum, magistratuum , MNattiaque etc., Luxus autem , totque divitiarum . origo , ut sileam
soli ubertatem de qua dixi) dubio proe ut eommercio
est tribuenda , quod Campani iam a suae urbis incunabulis eum vicinis dissitisque etiam exercuere populis. Capua enim posita erat in selicissimo Campaniae Felicis angulo, et liarum distabat a Vulturno, per quem merces in urbem iuvetiebantur. Ditissimae propinquae urbes Graiae ut Neapolis, Cumae, Herculaneum, aliaeque eum Graecis ipsis transmarinis commercium habebant opportunum, ει cum Siculis , Carthaginiensibus, aliisque qui merces in . inari limas Cainoianas introducebant urbes. Hinc Capuet eum eunctis itisce gentibus facillime commercium exercebat, atque baec Causa divitiarum. Mores hine tot gentium dissitarum Capuam saepe advenientium et commorantium ad maximum florentissimumque luxu; magni ficet, tiaeque statum illam perduxere. Diuitigod by Corale
27쪽
ti. ' νώ: . Celebre est illud facinus quod seeundo Punieo bεllo
.i. e. C.,.ε.. in hac accidit ut be de Paeulio Calavio Campano cive. Hic enim nobilis , et popularis homo et senator, quo tempore Hannibal urbem ingressus, domo hunc dueem excepit, eique convivium satis lautum paravit stam urbs in Romanos socios desecerat, quin imo quam maxime in eos saevierant cuncti Campani . Unus Perolla Paeulli filius adolescens , et Romanis addictissimus, cuius an, mus vere eximius haud vinci potuit, et in parentem ipsum institit ; nam haud ad epulas adesse voluit. Cum parens quare ad illas non accederet , sciscitaretur, in se incretum eo adducto, reiecta toga gladium nudat: Iam ego inquit sanguine Hannibalis sauciam Romanum foedus: te id priras scire potui, si forte ab act , dum facinus yatratur , malles. Ita describit Patavinus auetor
lib. XXIII. c. s. Difficile dictu est quot Preces pare adhibuerit, qno filii a tanto iacinore patrando animum
Didia. Μ,ι;... Perollae exemplum seculus est Decius Μagius vi e nobilissimus, qui maximum ob odium in castra vinctus est ductus , quo Carthaginem mitteretur. At Cyrenas ipsum
tempestas detulit, ubi ad Ptolomaeum 2Ehpti Regem a custodibus deportatus , ibique vitam duxit privatam. Livius ibidem.
e puis ob i- Paucos post annos Poenorum in Italia res paulatim' fractae: Capua ipsis fuerat causa. Romani interim viribus collectis , cum ipsis saepe congrediuntur. Eo tempore Hannibal in Apulia morabatur ; tunc ei nuntii allati suere , qui dicerent Capuam obsidione cinctam esse. Poenus hinc dux magnis itineribus cum exercitu ad illam defendendam accurriti Cn. Fnlvius Centumalus, et P. Sulpicius Galba Com. cum exercitu pro muros eum hostibus congrediuntur , ubi serox praelium obortum. Eo die caesa suisse octo millia hominum de Hannibalis exercitu , ex Campanis tria millia seribit Livius lib. XXIII. c. s. Eo vero Campanae obsidionis anno Mediluxucus erat Seppius Laesius obseuro loco natus homo. Quum pertir
28쪽
I5nacius Campanorum odium in Romanos crevisset, rati in se ipsos saevituros Vibius Virius Campanus senator , qui desectionis ab Romanis auctor fuerat, senatum Pro concione habet, Persuadetque urbem haud ipsis traden. lam , quin cives omnes ferro venenove potius seipsos trucident. Eo die apud ipsum sumptuose epulatum: Post
epulum venenum Omnes sumpserunt. Horum pars domos
redeunt; pars alia apud Vibium manserunt. Postridie
Omnes antequam Romani urbem Occuparent, Sunt mortui. Adeo igitur haud nobiles hosce sallebat viros, Romanos capta Capua, crudeliter asperrimeque in ipsam animadversuros i Be sane vera postera die Iovis porta aperta est et per eam intromissa est legio cum C. Fulvio legato. Hic primum arma omnia ad se serri iubet: inde dispositis per omnes urbis portas custodiis , Punicum Primum occupat praesidium. Senatum inde catenis vinctum ad castra pergere iubet. In ea urbe auri pondo LXX. argenti tria millia pondo suit repertum. : Ad haec describit idem Patavinus auctor c. I 6 ibid. hoc modo ; Ter. centi ferme nobiles Campani in carcerem conditi , alii per
mclarum Latini nominis urbes in custodias dati, pariis casibus interiere e multitudo alia cistum oenundata. De urbe ogmque reliqua consultatio quihusdam delendam censen - tibus urbem praeualidam , propinquam , inimicam. Capta urbe, et rebus inde, restitutis nihilominus Prima- c.νu, P M. tum ceteras inter Campaniae urbes retinuit; quae cum antea fuissent Bomanorum Praefecturae si) , suorunt, ni
i) Praefecturae eae in Italia fuerunt , in quibus et ius nundinaeque agebantur parvamque habebant reipublicae formam, neque magistratus aderant: in eas praesecti quotannis mittebantur. Harum genera duo fuerunt et alterum in quas ibant quatuor praefecti: alterum in qpas ibat praetor urbanus quotannis. Toto eo tempore , quo Capua suit Praefectura , maximas utit istes et commoda percepit eo modo , ut Pristinum in statum suetit
29쪽
sallor, sub eodem regimine, nempe Praefecto, qui quotannis Roma mittebatur. At tandem Caesar si) ciam eon aut primum fuit anno ab V. C. DCXCIV legem tulit
ut Campanus ager lilebi divideretur , suasore legis Pompeio ; et ita circiter viginti millia civium eo adsportati , et ita ius ab iisdem restitutum post annos circiter CLlI. quam a Punico secundo bello ab Romanis Capua in Praesecturae formam erat redacia. Idem Caesar XX. viros Creavit, ut divisionis haberent curam. Ita eo tempore quo Capua fuit colonia , ad maximum magnificentiae flatum fuit redacta : nam Romani tutic plura condidcrunt
aedificia. Haud ita vero evenisse Corintho, et Carthagi-ui cum captae suere , narrat historia. Iure igitur merito Caesar idem haud dubitavit, quin Capuam amplissimam et frequentissimam deduceret Coloniam. Et Augustus post
debellatum Sext. Pompeium , novos adiunxit Colouos , quo factum est , ut rursus nobilis , atque conspiCua evaserit. Si ergo denuo celebris fuit, Caesari incrementum
debuit , qui illam Iuliae Felicis nomine dedicavit. Hinc
aedificia ibi erecta suere tam magnifica , ut cum B Omana possent maiestate utique decertare. Testatur enim hoc amphitheatrum adhuc marmoreum , quod magnificentiam
Antequam manum de tabula, dicendum restat, quo in loco suerit olim sita halc urbs , et de novae auctore. Liuius lib. XXV I. ad Tintam montem sitam declarat; mninni bal in ualle occulta post Tifatam montem imminentem Capuae consedit. At videndum quinam heic sit Tilata 1 Duas Campanae Coloniae deduetiones ante Caium Iulium enumerat Matochius de Amph. Camp. c. I. Quas quidem deductiones non magno intervallo inter se in ciceronis iuventule accidisse existimat idem auctor Una est illa M. Bruti, cuius saepenumero idem Tullius meminit in Agrar. et praecipue .
nn m. 34. Altera est L. Cornelii Syllae, qui primus militaribus. Coloniis Italiam replevit, et Capuam praesertim. Diqiligod by Corale
30쪽
mons; quandoquidem Capua in huiuste montis plano fuit ad oricntem ; quo in loco magnifica adhuc rudera, atque amplae aedisiciorum restant ruinae, ne non innumera veteris sculpturae, et artis opera per multam
tempestatem disiecta sunt. Qui loCus ubi Capua fuit, nunc incolitur quibusdam vicis satis Cognitis, S. Mariae a tem plo Virgini 'dicato, et a Campano Episcopo Symmacho S. Paulini Nolani contemporaneo aediscato . qui sato sunctus est anno CCCXXXV. a Partu Virginis. Alius prope S. Mariam est S. Petrus in Corpore ab alio vetustissimo templo M. Apostolis Petro, et Paulo olim dicato. Hoc in loco sita suit antiqua Capua , a nova vero duo dissita milliaria. 'Praeter hos hodiernos pagos, ad lectoris eruditi octa-P '' Ios quosdam alios vetustos suppingemus ad Capuam quondam Pertinentes, quorum memoria obliterata, vixque ad posteros illorum pervenit nomen. Primum omnium OC-
currit pagus Iovius, hodiedum Casa Iom, vel potius Casa Nom. Huic pago nomen inditum putarini a celebri Iovi templo dicato , vel in ipsa urbe vicina Capua , vel in hoc vico. Ipsius extat mentio in duobus vetustissimis marmoribus Capuae repertis, et a Mazochio reeitatis Ampla. Camp. c. 8 in quorum primo legitur pagus Herculaneus, et pagus Iovis. In alio vero pago I Ierculaneo, nunc Recati Herculi templum dicatum esse probatur ex epigrapbe a Reinesio allata Class. I. num. 64. Fuit alius prope Capuam vicus Apollinis, puta ab huiusce Dei aede, cuius nulla in praesentiari m rudera snpersunt . Hodiedum pagus hic ab indigenis Castipulia dictitatur. Ab ipso procul aberat alius vicus, nunc Marcianira Martia nisium a Martis templo dictus. Pagus Camilli proximus. est, nunc Camiglia no ; intra huius ruinas Mercurii ex aere statua fuit re-lteria anno IIDCCLII. et heic quondam extitisse tempturuex Pratillio eonstat de Via Ap. lib. III c. I. Fuisse autem. Prope Capuam Veneris pagum, et proprie in Stellatis eampo constat ex ara huic numini dicata. In Ve- Gratias sorores cultas putarim , utpote Pa