De legatione Polonica oratio Fran. Balduini I.C. ad cl. v. Sarium Zamoscium legatum Polonum

2쪽

FRAN BALI VINI I CORATIO DE LEGATIONE

Ad clarisi. virum, D. Ioannem Sarium Zamscium, Lelatum Potinum.

co vero doctissime Sari Zamosci, propter quandam studiorum sistius Legationis Polonicq principes collegas audebo imprimis co-

uenire atque honoriScausa nominare, quemagnosco talis talaeque Legationis decus atque ornamentum magnum esse. Nam vel ipsi tui de Senatu Rom. libri eruditiss. fecere,ut ante annOS decem, cum tu

in Academia Pataui na fi oreres et u s' u e etiam regen da et ram*ndo cum splendore susciperes, ut & cla riss. nomen tuum, Sc doctrinam liberalem atque perpolitam, x vero veteris illius non modo Senatus, sed de Rei p. Ro. cuius leges M Iuri rudentiam etiamnum in Andica Academia colimus, admirabilem memoriam admirari ceperimus, ea eoq; tem pore laudare nunquam desierimus. Sed cum te nunC

3쪽

saluto tuos smul in hac Legatione collegas x II viros amplisis. siue a Senatu siue a Nobilitate vel Poloniae vel Lithuaniae missos, verecunde saluto, quia bus ego singulis, prout eorum dignitas postulat Mmeretur, honoris causa appellandis, non unam orationem deberi lubenter agnosco. Neque Vero me deterrebit, quod in iis libris leganter docuisti, veteris moris legisque Rom. fuisse, ut ad Legatos venientes primu egrederentur Magistratus minores, veluti Quaestores. introductos vero esse in Senatu more Maioru ab eoMagistratu in quo summa esset vis imperii atque auctoritas. Ego enim

nullas Magistratus vllius partes mihi sumo: sed interea dum vobis de excipiendis Sc introducendis& cohonestadis opera dant principes in hoc regno viri quibus id madatum est, priuata modo quadam gratulatione tanquam fausta acclamatione applau ao venientibus: & Vt in illis tuis, quos dixi, Commentarijs docuisti, quae Legatis hospitrj gratia dabatur, Lautia dicta esse: de literis modo cogito, quibus tu nulla Lautia praetuleris aut munera eoru qui lautiori vos Regioq; apparatu excipient. Quid enim aliud facere possum officii causa, qui Academ a illa nostra excitus atque excitatus ab ampliss. atque sapientissimo Regis iam vestri, Principisque nostri opi. max. Cancellario Ph. Huraldo Cheuernio de inter Magistos MemoriaeLibellorumque eius Regis relatus,non debeo in hac publica gratulatione mutus esse: tametsi in hoc veluti procinctu imparatus

4쪽

ORATIO. 3

sim ab omnibus ad dicendum prouidiis3 Sed neque oblitus sum Zam osci, quod in illis tuis de Senatu libris scite tradidisti , Legatos olim per interpretem, sed qui Senatori j ordinis esset, in

Senatu auditos esse, Responsumq; accepisse: ut & eo nomine laudasti quod Gellius,ubi agit de Legatione Atheniensium;qua tres philosophi nobiliss. Ora

tores eloquentiss. Obiere,refert,eOS in Senatu, inter prete usos esse Caecilio Senatore. Bene habet: &has interpretis partes, si quando interprete vobis opus fuerit, datas esse, illi, quem iam honoris causa nominaui, Cancellario, quem assector. Sed si nullae praeterea sint meae partes, patiariS saltem, Ut cum arripiam, quod suggestisti exemplum literatae illius

Legationis Atheniensium,cum eo coniungam,& ex Rom. historiae literarumque memoria, in qua ex cellis, breuiter repetam alia quorum non minus tibi grata erit recordatio, exempla quaedam nobilissima rum Legationum, praesertim togatarum, Ut comparatio tamen ipsa vestram hodie Legationem mulio& nobiliorem & illustriorem esse ostendat. Fecialium Legationes illas, quae fuerunt de bello & pace , missas faciam . Non enim id vestra nunc agit. Sarmaticam etiam illam Maiorum vestrorum, quos ex alio veluti orbe Romam venisse ad Augustum falutandum, L. Florus scribit, patiar facessere tametsi obseruauero, eius temporis fuisse, quo & Magi ex Oriente in Iudaeam venerunt ad cunas Regis magni. Sed iam me continebo, Rom.

5쪽

in memoria antiquiori , quae non minus tibi familiaris est, ut ex ea saltem repetam quatuor veluti selecta exempla, & in singulis observem Triumviros clarissi. quos ubi coniungo , numero x II viros Legatos nobiles, quibus Antiquitatis illius literae nullos edunt illustriores: res tamen ipsa dc personarum& cati sis Jc actionis comparatio efficere potest, ut illi vobis, potiusquam vos illis cedatis. Primum exempl am, quod & ordo temporis &ipsius quoque nostrae iurisprudentiae memoriantic mihi suggerit. dicam esse, cum tres iurisconsul ii maximi a Romanis in Graeciam missi sunt ad leges petendas equae fuerunt veluti priora capita xii. Tabularum, quibus operam damus in schola iuris. Dico illos veluti Triumviros legum querendarum, Sp. Postumium Albu m, A. Manlium & Ser. Sulpi-tiu Camerinum. Addo comitem iis & interpretem datum & adiunctum fuisse Hermundorum Ephesum, qui& propici ea statuam deinde Romae meruerat, pulsum quidem illum sua Ephes sed virtutis causia tantoque propterea magis Romae exceptum magno cum honore. Non enim eo tempore

virtus & doctrina toto orbe pulsa exulabat. Ecce Zam osci,quales ex illius Antiquitatis memoria imprimis excito tibique sisto Legatos neque cum eos indicaui, quid velim, ignoras, neque tibi veteris historiae perito necesse est, ut pluribus verbis dicam, illos non modo veterem Greciam totam peragrasse ut ab Atheniensibus &Lacedaemoniis se

6쪽

Iegerent solonis Lycurgsq; leges, sed & illam Ital it

partem nam & id Halicarnasiaeus testatus quae iam

tum magna Graecia dicebatur,ut a Thuriis Locris ;recentiores le es Charondae atque Zaleuci repeterent. Egregia profecto Legatio. Sed vestra maior, nec tamen dissimilis. Nihil enim inter Regem &Legem interesse debet. Non existimo,cum Athenas illi venerunt , tam corruptos & a legibus alienos Atheniensium mores fuisse, quam paulo pθsit esse ceperunt, cum dictum est, Eos scire quidem quae r cha sunt sed facere nolle & Plato adiecit, valde bonum esse debere, qui Athenis bonus sit: verum cisi non minus negare qua fateri pudeat, quam corrapti & degeneres nunc sint Galliae nostre mores, in

qua venistis ad Regem requirendum, tamen vetereS Francorum leges optimas,& ad regnum bene tem perandum sapientillime composivas etiamnum ex

tare dicam: quas si cum Rege non enim Regem te gibus solutum petitis) domum referatis,si quas Ve

stris adiungere velitis , quid est, cur maior esse de beat gloria vel Triumvirorum Legatorum,quos di-Σi, vel ipsorum x virorum, qui xii Tabulas edidere, quam x I II Virorum hodie Polonorum Legatorum s Ego, qui leges Rom. doceo & profiteor, non debeo fortasse Censor earum esse, quarum sum

interpres in schola. Sed magis impudenter fecero, si inficier, multa in illis xo Tabulis notari posse,quq & nostrae Galliae x Poloni et vestret Iurisprudentia iure meritoq; repudiauit: neque mihi fuerit

7쪽

facilius quicquam , quam id pluribus verbis o

stendere, si opus esset, ut comparatio Vestram sapientiam grauitatemque magis atque magis illustret, Neque tamen tam aut nobis aut vobis blandiar, ut non agnoscam & in Francicis & in Polonicis legibus multa esse quae vicissim notari possint, Memendari debeant. Sed id videritis domum reuer si . Illud nunc dico , in una certe Lutetia Parisiorum , quam videtis multas Athenas esse videri,

neque vobis hic deesse, quod Legati illi Romani

Athenis viderunt. Fateor ijs occurrisse Senatum Arcopagiticum, qui eo tempore etiamnum flor bat. Fateor ipsum Periclem Cimonemque Atheniensium principes tunc vixisse: cum quibus de tota Repub. conferre Legati illi Romani potuerint. Sed an nullus hic vobis Areopagus, nullus Pericles, Cimon nullus occurrit Facessat turba impurae & colluuies luto sic & seculentae multitudinis, cum qua vobis nihil est rei. Egregios certe aliquos viros, si qui usquam sunt, credo hic vobis occurrere. dc, ut ex togatis multis unum, qui multorum loco sit, nominem, qui & x ob siam familiariter notus sit, honoris causa iterum nomino , illum nostrum Regis quoque vestri, Cancellarium , queratam ante nominaui. Quid dicam ut Coparationem reliquam pertexam, missos in Graeciam esse illos legum quaerendarum Legatos, quo tempore snam

& id diligenter ex Chron ologia obseruaui) Graecia post extinctum hellum I ersicum , distidio in

8쪽

testino conflagrabat, & bello plus quam ciuili inter Athenienses & Lacedaemonios ardebat. Sed ne id quidem Legatos deterruit. Et bene haber, quod &nunc non temere laudauero illos fecisse, ut a quibus leges repetebant, ijs pacem domesticam diuturnamque, cum discederent, relinquerent. Nam& quale tunc foedus inter Athenienses atque Lacedaemonios ictum sit, recordor , & cum Legatis illis Romam reuersis , latae sunt x ii Tabulet, altam &beatam toto terrarum orbe, & nominatim quidem

etiam in Gallia. Hispania, Itilia fuisse, Diodorus scribit: Quod cum dico Z,mosci, non dissimulo,

quid nunc vela vestra Legatione speret Gallia, vel post discessum qGoque vestrum expectet a vobis ut conci udam, quamuis biennium in suasae Legatione siue peregrinatione Triumvios illos Legatos consumpsisse , in Historia obseruauero, tamen vos, etsi ne quartam quidem eius temporis partem impendatis, & multo plus terrarum interea emetiami ni, & maioribus difficultatibus iter vestrum obsessum esse videatur, maius quippiam effecisse, quod& Galli &Poloniae & Europae uniuersae prosit. Quo nomine, qui annuli, quae statu , quae potesta' res & dignitates vobis non debebuntur Tu Zamo-sci nondum enim discedo a libris tuis, quorum suau: ssima lectio me retinet) in ijs docuisti ex Plinio, ijs tantum, qui Legati ad exteras gentes ituri essent, annulos publice' datos fuisse. quoniam ita aexterorum honoratissimi intelligebantur . Sed

9쪽

FRAN. B ALDUINI

vobis domum reuertentibus, quae poterit Gallia honoris insignia, et am conferet. Tu ex Cicerone tradidisti , eorum, qui ferro in Legatione essent interfecti, mortem, statua ex S. C. posita, honoratam fuisse. Vobis vero hac Legatione potiusquavita praeclare functis, maiorem statuam multo magis ponendam esse, Omnes boni censent: ut di positam fuisse dixi Hermundoro Ephesio , Legatorum Rom. de quibus agimus , Comiti & interpreti. Denique ex Li uio ob ser uasti, Legatos illos, postea xviros, legum xo Tabularu latores, creatosessi ut

pro Legatione tam longinqua licuti Liuius ai0 pr mio esset honos. At nos vobis pro praemio vestret Legationis dicemus deberi Regis ipsius, quem hinc ausertis, informandi, docendi, instituendi curam: Vt in consilio nunquam ab eius latere distedatis. Venio ad secundum exemplum illustrium Le gatorum: dico illam, quam ta laudasti, ut dixi, &quam Plinius vocat nobilem Legationem trium Sapientiae procerum: dico tres illos Philosophos, quos Athenienses prope trecentis post superiorem Legationem annis Romam miserunt, deprecandae quidem mulctae cuiusdam causa, sedcu accessione grauioris Hisputationis de Iusticia & iure. Scio humilem alijs, & prope scholasticam Legationem posse videri. Sed tu Zamosci,& tui ordinis homines literati, & quicunque Philosophiae honore delectantur , illius memoriam colunt: de

ipse ut scis ipse Cicero tanti hanc historiam se

10쪽

cit, ut de ea suurn Atticum studiose' consuluerit. Quibin inquit Consiubbra Carneades oe ea

Legatio Romam venerit, secretum est in tuo Annali. Hoc nunc quaero, Quae casa fueriti De Oropo, opinor . Et,si ita est , qreae con rouersia: praeterea qri eo tempore i Athenis πολιαιοι praefuere illustres. Idem in

Scipione Stoicum Diogenem oe Academicum Carneadem mi eo ad Senatum ab AtheniensibM missos esse Legatos. Qui cum Reip. nullam unquam partem attigissent, essetque eorum alter Carenaeus, alter Bahlonivi,

nunquam pro tecto Scholis essent excitati, neque ad illud munin electi, nisii in quibusdam principibus, temporibus illis ,fuissentfudia doctrinae. Tuum esset Zamosci, quod Cicero tuus hic quaerit,& prope ignorassee videtur , exponere qui& tertium Legatum philosophu nominasti Critolaum Peripateticum. Causam Legationis illius totam tenes, Sc meministi, Athenienses, qui Romanis tunc parebant paulo antes subacti ab Aemilio Pamlo, talibus deprecatoribus propter literas& doctri-

nam gratiosis usos esste, ut remitteretur mulcta quingentorum talentorum, irrogata propter Oro.

pum ciuitatem in Attica direpta: & scis tales Legatos in Senatu auditos C cilio interprete impetrasse,7 quod volebant: quod non modo Gellius , sed MPausanias scribit . Sed quid est ea tota in re ramosci quod ad gloriam & amplitudinem vestrae Legationis accedat s Non supprimo quod extra