장음표시 사용
151쪽
munimento et tribus hostem emebat, ne frustra adsidendo spectand que obsidionem socioriani tempus tereret, astra inde movit, ut, quocumque voeasset desectionis ab Romano spes, admoveret exemitum ae praesens anas res laventibus adderet animos Murganuam primum prodito ab ipsis praesidio Romano reeipit, ubi frumenti magna vis ommeatusque Somnis generis onvecti erant Romanis.
XXXVII. Ad hano deseelionem erecti sunt et aliarum ivitatium
animi, praesidiaque Romana aut pellebantur areibus aut prodita per fraudem opprimebantur. ienna, neelso loco ae praerupto undique sita, cum loco inexpugnabilis erat tum praesidium in area validum praeseolumque 10
praesidii haud sano opportunum insidiantibus habebati a Pinarius erat,
vir aee et qui plus in eo, ne posset decipi, quam in fide Sieulorum mponeret et tum intenderant eum ad eavendi omnia aram tot auditae proditiones desectionesque urbium et clades praesidiorum: itaque noete dieque iuxta parata instructaque omnia ustodiis a vigiliis erant nec 15 ab armis aut loeo suo miles abscedebat quod ubi Hennensium principes iam paeli eum Himilcono de proditione praesidii animalverterunt, nulli eoasioni fraudis Romanum alere, vi rati agendum, urbem arcemque suae potestatis aiunt debere esse, si libere in meietatem non servi in is lassiam traditi essent Romanis. Itaque aves areis portarumque soreddi sibi aequum ensent bonis sociis fidem suam maximum vinculum esse, et ita ibi populum Romanum senatumque gratias habiturum, si volentes a non eo et mansissent in amieitia. ad ea Romanus se in praesidio impositum esse dicere ab imperatore suo, clavesque portarum M ustodiam areis ab eo a episse, quae nec auo nee Hennensium ubi-trio haberet sed eius qui eommisisset praesidio decedere apud Romanos
eapitale esse, et nee liberorum etiam suorum ea parentes sanxisset on-
sviem Mareellum haud procul esse, ad eum mitterent legatos ulus iuris atque arbitrii esset a vero negare illi missuros, testarique, si verbis nuhil agerent, vindictam aliquam libertatis suae quaesituros. tum Pinarius: Mat illi, si ad onsulem gravarentur mittere, sibi saltem darent populi eoucilium, ut araretur, utrum paveorum ea denuntiatio an universae civitatis esse. eonsensum in posterum diem concilium. XXXVIII. Postquam ab eo eviloquio in areem sese recepit, convocata militum contio: qui tius di edo ego vos audisse, milites,' inquit, quem ad modum praesi-35 aia Rom/na ab Siculis eireumventa et oppressa sint per hos dies. eam vos haudem deum primo benignitate, dein vestra ipsi virtute dies noetes. que perstando a pervigilando in arinia vitastis. utinam reliquum tem-νns nee patiendo insanda ne iaciendo traduci posset haec occulta ia aude mutio est, qua usi adhuc sumus: cui quoniam parum uecedit, 40mperi ae propalam aves portarum reposcunt quas simul tradiderimus, Carthaginiensium extemplo Henna erit, foediusque bio trucidabimur quam Diuma itiae praesidium inierseeium est noctem unam aegr ad consul- standum sumpsi, qua vos eruores periculi instantis excerem: ori lueo
152쪽
contio in habituri sunt ad seminandum in eonestandumque in vos populum itaque eastino die aut vestro aut inensium sanguine enna inundabitur ne praeoeeupata spem ullam eo oecupantes perietili qui quam habebitis: qui prior strinxerit serrum, eius victoria erita intenti ervo omnes armatique signum exspectabitis ego in eontione ero et tempus, quoad omnia instructa sint, loquendo altereandoque traham eum toga signum dedero, tum mihi undique amore sublato turbam invadite a Memite omnia serro, et cavete quisquam supersit, euius aut is aut fraus timeri possit. vos, Ceres mater a Proserpina, preeor, eteris 10 per infernique di, qui hanc urbem hos saoratos lacus lueosque colitis, ut ita nobis volentes propitiique adsilis, si vitanda non serendae fraudis eausa hoc onsilii eapimus pluribus vos, milites, hortarer, si eum armalis dimicatio sutura esset inermes incautos ad satietatem tmeidabilia et consulis astra in propinquo anni, ne quid ab Himilcone et Carthaginieni sibus timeri possit L XXXIX. Ab hae adhortatione dimissi eorpora emranti postero die alii aliis locis ad obsidenda itinera laudendosque 'positi sunt exitus, pars maxima super theatrum reaque, adsueti et ante spectaculo contionum, eonsistun productu ad populum . m sistratibus praelaetus Romanus eum consulis de ea re ius a potestatem is esse non suam et pleraque eadem ita pridie dixisset, et primo sensimae plures reddere claves, dein iam una voce id omnes iuberent, unctantique et differenti semesis minitarentur ne viderentur ultra vim ultimam dilaturi, tum praesectus toga signum, ut eonvenerat, dedit, milite que intenti dudum a parati alii superne in aversam eontionem amore a. sublato decurrunt, alii ad exitus theatri conserti obsistanti aedrentur Hennenses cavea inclusi coacervanturque non aed solum sed etiam fuga, eum alii super aliorum apita ruerent, integri saueii, vivi mortui incidentes eumularentur inde passim diseurritur et urbis aptae modo Iugaque et eaede omnia tenet, nihilo remissiore militum ira, quod turbam 30 inermem eaedebant, quam si perieulum par et ardor ertaminis eoa irritaret ita Henna aut malo aut necessario laeinore retenta.
Mareinus nee laetum improbavit et praedam Hennensium militibus concessit, ratus timore sore deterritos a proditionibus praesidiorum Stentos. atque ea elades ut urbis in media Sicilia sitae araeque vel ob insignem 35 munimento naturali loeum vel ob merata omnia vestigiis rapta quondam Proserpinae prope uno die omnem Siciliam pervasit et, quia aede imsanda rebantur non hominum tantum sed etiam deorum sedem violatam esse, tum vero qui etiam anis dubii uerant dela re ad Poenos. Mip- Oeratos inde Murgantiam, Himilco Agrigentum sese eeepit, eum acetii 40 a proditoribus nequiquam ad Hennam exercitum admovissent. Marcesius retro in Leontinos redit, humentoque et eommeatibus aliis in astra con-Vectis praesidio modie ibi retiolo ad Syracusas obsidendas venit inde Appio Claudio Romani ad onsulatum petendum misso T. Quinctium C in vinum in eius locum assi eastrisque praeficit veteribus: ipso hiberna
153쪽
euia quinquo milia passuum Hexapylo Leonta vocant loeum, ommuniit aedifieavitque haec in Stellia usque ad principium hiemis gesta. XL. AEadem aestate et eum hilippo rege, quod iam ante suspeetum fixerat, motum bellum est legali ab Orico ad M. Valerium praetorem venerunt praesidentem assi Brundisio Calabriaeque eleea litoribus 5
nuntiantes Philippum primum Apolloniam temptasse lembis biremibuseentum viginti numine adverso subveetum deinde, ut ea res tardior sposuerit, ad Orieum am nocte exercitum admovisse, eamque urbem sitam in Plano neque moenibus neque viris atque armis validam primo in petu.pPressam esse. hae nuntiantes orabant, ut opem ferret hostemque haud 10 dubium Romanis mari ae terra a maritimis urbibus areeret, quae ob nubiam aliam causam ni quod imminerent Italiae peterentur M. Valerius, relicto duorum milium praesidio praepositoque eis P. Valeri legato, cum elasse instructa parataque et, quod longae naves militum capere non oberant, in onerarias impositis altero die Orieum pervenit, urbemque eam ialevi tenente praesidio, quod rex reeinens inde reliquerat, haud magno ceri mine recepita legati eo ab Apollonia venerunt nuntiantes in obsidione sese, quod deficere ab Romanis nollent, esse, neque sustinere ultra vim Naeedonum posse nisi praesidicia mittatur Romanum. facturum se quae
vellent possicitus, duo milia delectorum militum navibus longis mittit ad 20 ostium fluminis eum praesecto socium Q. Naevio Crista, viro impigro et perito militiae. is expositis in terram militibus navibusque orieum miro, unde Venerat, ad eieram classem remissis milites procul a flumino per viam minime ab regiis obsessam duxit, et nocte ita ut nemo hostium sentiret urbem est ingressus diem insequentem quievere, dum praeseeius 25 iuventalem Apolloniatium armaque et urbis virea inspiceret ubi ea visa invectaque satis animorum secere, simulque ab exploratoribus comperit, quanta socordia a negligentia apud hostes esset, ilentio noctis ab urbe sine uno tumultu egressus castra hostium adeo neglecta atque aperta imiravit, ut satis onstaret prius mille hominum vallum intrasse quam quis 30 quam sentiret, ae si caede abstinuissent, pervenire ad labernaculum moum Potuisse. eaedes proximorum portae excitavit hostes inde tantus terror morque omae occupavit, ut non modo alius quisquam arma caperet aut eastris pestere hostem conaretur, sed etiam ipse rex, si ut somno entatus arat prope seminudus fugiens militi quoque nedum regi vix abde ro habitu, ad numen navesque perfugeri eodem et alia turba ensus paulo minus tria milia militum in castris aut capta aut occisar plus tamen hominum aliquanto captum quam caesum est eastris dire 'piis Apolloniatae eatapultas balistas tormentaque alia, quae oppugnandae urinoomparata erant, ad tuenda moenia, si quando similis oriuna ve-40nisset, Apolloniam devexere, cetera omnis praeda castrorum Romanis ne faciestii liae eum Oricum essent nuntiata, M. Valerius assem -- templo ad ostium, stumiuis duxit, ne navibus capessere fugam rex posset itaque Philiivus, nequa errestri cieque navali certamini satis fore parem
154쪽
se fidens s uelis navibus atqua ineensia tem Naeedoniam petit misgna ex parte inerini exemitu spoliatoque Romana classis eum M. MIerio Orici hibernavit. XLI. Eodem anno in Hispania varie res gestae nam prius quam 5 Romani amnem Hiberum transirent, ingentes opias Hispanorum Namset Hasdrubal derunt defeeisaeique ab Romanis ulterior Hispania, ni P. Cornelius raptim traducto exercitu Hiberum dubiis oesorum animis
In tempore advenisset primo ad Castrum Album laeus est insissuleaede magni Hamilearis, astra Romani habuere. arx erat munita et is convexerant ante frumentum tamen, quia omnia irea hostium plena erant, agmenque Romanum impune ineumatum ab equitibus hostium sue ira et ad duo milia aut moraiorum aut palantium per agros interseeia, Misere inde Romani propius parata loea et ad montem teloriae astraeommunivere. eo Cn. Scipio eum omnibus opiis et Hasdrubal Gisgonis 15 filius, tertius Carthaginiensium dux eum exercitu iusto advenit, eontra-lque astra Romana trans fluvium omnes consedere. P. Scipio eum Dpeditis viam prosectus ad loea ire visenda haud sesellit hostes, oppres aissentque eum in patentibus eampis, ni tumulum in propinquo episse: ibi quoque circumsessus adventu fratri obsidione eximitur Castulo MM20 Hispaniae valida ac nobilia, et adeo eoniuncta mesetate Poenis ut ullos inde Hannibali esset, ad Romanos delaei Carthaginiensis Iliturgim μpugnare adorti, quia praesidium ibi Romanum erat, videbanturque in pia maxime eum locum expugnaturi Cn. Scipio, ut socii praesidioque ferret opem, eum legione expedita prolaetus inter bina astra eum mas gna aede hostium urbem est ingressus et postero die eruptione aeque felici pugnavit supra duodecim milia hominum eam duobus proeliis, plus mille hominum apium eum sex et triginta militaribus signis ita ab Iliturgi recessum est Bigerra inde urbs, socia et haec Romanorum erat, a Carthaginiensibus oppugnari oepla eam obsidionem siue 30 eertamino adveniens Cn. Scipio solvi XLII. Ad Mundam exinde astra Punica mota et Romani eo eonfestim seeuti sunt ibi signis ollatis prugnatum per quattuor serme horas, egregieque vineentibus Romanis ab gnum re plui est datum, quod Cn. Scipionis semur tragula eonfixaenerat, pavorque cire eum ceperat milites ne mortiserum esset vulnus. 35 eeterum haud dubium tui quin, nisi ea mora intervenisset, astra eo die Punica capi potuerint iam non milites solum sed elephanti etiam usque ad vallum acti erant, superque ipsum novem et triginta elephanti piliseonfixi hoc quoque proelio ad duodeiam milia hominum dieantur eaesa, prope tria apta eum signis militaribus septem et quinquaginta. ad A 40ringem inde urbem Poeni recessere, et, ut territis instaret, sevulus Romanus ibi iterum Seipio Ioelieula in aesem illatus connixit nee dubia vietoria sitit minus tamen dimidio hostium quam antea, quia pauciores superfuerant qui pugnarent, oecisum sed gens nata Miaurandia reparandisque bellis Masona ad conquisitionem militum a se atro misso, brevi
155쪽
replevit exerellum animosque ad temptandum de integro ertamen laestrali plerique milites, si quidem pro parte totiens intra .paucos dies victa, isdem animis quibus priores eodemque eventu pugnavere plus octo muti hominum aes et haud multo minus quam mille captum et signa militaria quinquaginta oetor et spolia plurima Galliea suere, aure loriique armillaeque magnus numerus duo etiam insignes reguli Gallorum moeni plo et ismaro nomina erant eo proelio ceciderunt octo Mephanti capti tres occisi. Cum iam prosphrae res in Hispania essent, ver undia Romanos tandem epit, Saguntnm oppidum, quae ausa belli aes, clavum iam annum sub hostium potestate esse itaque id oppi-10 dum vi pulso praesidio Punim receperunt, cultoribusque antiquis, quos ex iis vis reliquerat belli, restituerunt, et Turdetanos, ut contraxeranteis eum Carthaginiensibus bellum, in potestatem redactos sub corona vendiderunt urbemque eorum delerunt.
XLul. maeo in Hispania Q. Fabio M. Claudio eonsulibus gesta. 15 Romae eum tribuni plebis novi magistratum inissent, extemplo emoribus P. Furio et M. Atilio a Metello tribuno plebis dies dicta ad populum est quaestorem eum proximo anno adempto equo tribu moverant atque aerarium secerant propter coniurationem deserendae Italiae ad Cantia laetam. ae novem tribunorum umilio vetiti ausam in magistratu aedicere demissique suerant. neque lustrum perficerent mors prohibuit P. Furii M. Atilius magistratu se abdicavit Comitia consularia habita ab Q. Fabio Maximo consule creati eonsules ambo abwntes Q. Fabius M ximus consulis filius et Tib. Sempronius Gracchus iterum praetores sunt M. Atilius ei, qui tum aediles curules erant, P. Sempronius Tudi-25tanus et Cn. Fulvius Centumalus et M. Aemilius Lepidus ludos scenicos per quadriduum eo anno primum factos ab curulibus aedilibus memoriae proditur. aedilis Tuditanus hi erat qui ad cannas pavore aliis in tanta elade torpentibus per medios hostes evasit. Iis omitiis persectis auctore Q. Fabio onsul designati consules Romam euersili magistratum inie mrunt, senatumque de bello ae provinciis suis praetorumque et de exercitibus, quibus quique praeessent, consuluerunta XLIV. itaque provinciae atque exemitus divisi bellum eum Hannibale consulibus mandatum et emercituum unus, quem ipse Sempronius habuerat, alter, quem Fabius eonsule eae binae erant legiones M. Aemilius praetor, cuius peregrina Maoes erat, iuris dictione M. Atilio collegae praetori urbano mandata Lu--riam provinciam haberet legionesque duas, quibus Q. Fabius, qui tum eousu erat, praetor praesuerat P. Sempr mio provineia Ariminum, Cn. Fulvio Suessula eum binis item legionibus evenerunt, ut Fulvius sarbanas legiones duceret, Tuditanus a M' Pomponio acciperet prorogata impe 40ria provinciaeque, M. Claudio Sicilia sinibus eis quibus regnum Hieronis fuisset, Lentulo propraetori provincia vetus, T. Otacilio lassis exercitus
nulli additi novi M. Valerio Graecia Macedoniaque cum legione et classe quam haberet, Q. Mucio eum vetere exercitu, duae autem legiones
156쪽
erant -- Sardinia, C. Terentio cum legione una, euἐlam praeerat, Pleenum. scribi praeter ea dirae urbanae legiones iussae et viginti milia foetorum. his ducibus his opiis adversus muli simul aut mota aut suspecta bella muniverunt Romanum imperium. Consules duabus urbanis legionibus seriplis supplementoque in alias lecto, priusquam ab urbe moverent, prodigia proturarunt quae nuntiata erant murus ac portae Atellae et Arietae eliam Iovis aedis de eaelo tacta suerant et alia ludibria oculorum auriumque redita pro Veris navium longarum poetes in flumine Tarracinae, quae nullae erant, visae,10 et in Iovis testini templo, quod in Compsano agro est, arma onere puisse, et flumen Amiterni ornentum suxisse his procusatis ex decretoponlineum profecti eonsules, Sempronius in Lumnos, in Apuliam Fabius. paler filio legatus ad Suessulam in castra venit eum obviam filius progrederetur lictoresque verecundia maiestatis eius taciti anteirent, praeterio undecim fasces equo praevectus senex, ut consul animadvertere proXLmum lietorem iussi et ut is deseenderet ex equo, inelamavit, tum demum desiliens , experiri inquit volui, fili, satin seires consulem te esse ' XLV. In ea astra Dasius Altinius Arpinus elam nocte eum tribus servis venit promittens, si sibi praemio laret, se Arpos proditurum esse. 20 eam rem ad consilium eum rettulisset Fabius, aliis pro transfuga verberandns necandusque videri ancipitis animi eommunis hostis, qui post an nensem cladem, tamquam cum sortuna fidem stare oporteret, ad Hannibalem descisset traxissetque ad deseelionem Arpos, tum, quoniam rosa
mana contra spem Votaque eius Velut resurgeret, turpius videatur novam
25 referre proditionem proditis olim qui vir aliunde stet semper, aliunde sentiat, infidus sociis, vanus hostibus ad Faleriorum Pyrrhive proditorem tertium transfugis oeumentum esse eontra ea eo vita pater Fabius temporum blitos homines in medio ardo e belli tamquam in pae libera de quoque arbitria agere aiebat, et qui eum illa potius agendum a 30que cogitandum sit, si quo modo fieri possit, ne qui socii a populo Romano desciscant id non eoolent, oenmentum autem dieant statui πο lere si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat quod si abire ab Romanis liceat, redire ad eos non lleeat, ni dubium esse, quin brevi desiderata ab sociis Romana res foederibus anteis omnia in Italia iuncta 35 visura sit is tamen non eum esse, qui Altinio fidei quicquam censeat habendum: sed mediam eonsecuturiam consilii viami meque pro hoste neque pro socio in praesentia habitum libera ustodia haud prouulis eastris placere in aliqua fida ivitate eum servari per belli tempus perpe trato bello tum eonsultandum, utrum prior deseolio Ias merita sit poe-40 nae an hi reditus veniae. Fabio adsensum est ealenisque ligatus traditus et ipse et comites et auri satis magnum pondus, quod Meum tum adtulerat, ei servari iussum Calibus eum inter diu solutum ustodes di quebantur, nocte clausum adservabant. Arpis domi primum desiderari quaerique est coeptus dein fama per totam urbem vulsata tumultum ui
157쪽
Principe amis seeit, metuque rerum novariam extemplo vivii Maskquabus nequaquam offensus Poenus, quia et ipsam ut ambiguae fidei vi rum suspeetum iam pridem habebat, et eausam nactus erat tam dilis hominis bona possidendi vendendique celerum ut irae magis quama aritiae datum crederent homines, erudelitatem quoquου raritati addidit oconiugemque eius ac liberos in castra aeeitos, quaestione prius habitae primum de iuga Altinii, dein quantum auri argentique domi relictum
aet, satis cognitis omnibu vivos ombussu
XLVI Fabius ab Suessula prosectus Arpos primum institit op
guam ubi eum a quingentia sere passibus. castra posuisae t contempla lotus e Propinquo situm urbis moeniaque, quae para tutisaima moenibus erat , quia maximo neglectam, eustodia vidit - ea potissimum adgredi statuit comparatis omnibus, quae ad urbes oppugnandas usui sunt, eu-lurionum robora ex toto exercitu Megit tribunosque viros sortes eiqpraesecit et milites ex Mos, quantum salis visum est, adtribuit, eo taque, ubi quartae vigiliae signum minisset, ad eum locum scalas tuas ferre porta ibi humilis et angusta erat tinequenti via per desertam P tem urbis eam portam eatis prius transgress .murum aperire ex int riore parte aut elaustra refringere iubet, et tenentes partim urbis eo ad signum dare ut ceterae eopiae admoverentiret arata amita atque instri socia sese habiturum ea impigre lacta, et, quod impedimentum agentibus fore videbatur, id maxime ad siliendum adiuvit r. imber ab nocte media coorius ustodes vigilesque delapsos e alionibus subfugere in ieel eoegit, sonituque primo largioris procellae strepitum molientium portam .exaudiri prohibuit, lentior deinde aequaliorque ac dens auribus magnam mpartem hominum sopivit postquam poetam tenebant, cornicines in via paribus intervallis dispositos eanere iubent ut consulem excirent id ubi tactum ex omposito est, igna efferri consul iubet a paulo ante lueen Per effraciam portam urbem ingreditue VII tum demum hostes ex. eitati sunt iam et imbre eonquies nte et propinqua luee praesidium in Murbe erat Hannibalis quinque milia serme armatorum, et ipsi Arpini tria milia hominum armabant eos primos Poeni, a quid ab tergo. fraudis easet, hosti opposuerunt pugnatum primo in tenebris angustisque vita est eum Romani non vias tantum sed laeta etiam r.xima portae ometapassent, ne peti superne ac vulnerari possent, cogniti Inter se quidam 35 Arpinique et Romani atque inde colloquia oepta fieri, pereunctantibus Romanis, quid sibi vellent Arpini, quam ob noXam Romanorum, quod aut meritum Poenorum pro alienigenia ae barbaris Itali adversu veterea socio Romanos bellum gererent, et vectigalem a stipendiariam It Iiam Africae sacerent Arpinis purgantibus ignaros omnium se venum 40 principibus datos Poeno, apto oppressosque a paucis esse initio orto plures eum pharibus colloqui postremo praetor Arpinus ab auis ad eo
sulem deductus, fideque data inter signa aciesque Arpini repente proin mama adversus Carthaginiensivm arma severterunt uispani quoque, paulo
158쪽
mm misso homines, .nllii praeter ea eum consule ain quam ut sine fraude Punicum omitteretur praesidium, ad onsulem transtulerunt signis. Carthaginiensibus portae patefactae emissique cum fide inoolumes ad Hannibalem Salapiam venerunt Arpi sine elade ullius praeterquam unius veteris proditoris, novi perfugae, restituti ad Romanos Hispanis dupli-eia cibaria dari iussa, operaque eorum sorti ac fideli persaepe res blica usa ea Cum consul alter in Apulia alie in Lucanis esset, equites entum duodecim nobiles Campani per speeiem praedandi ex hostium agro e 10 missu magistratuum ab Capua prosecti ad astra Romana, quae auper Suessulam erant, venerunt stationi militum qui essent dixerunt, olloqui sese cum praelore velle Cn. Fulvius astris praeerat: en ubi nuntiatum est, Mem ex eo numero iussis inermibus deduci ad se, ubi quae postularent audivit -- nihil autem aliud petebant quam ut Capua rece-15 pta bona sibi restituerentur, in fidem omnes aecepti et ab altero praetore Sempronio Tuditano oppidum Atrinum expugnatam amplius sex milia hominum apta et aeris argentique signati aliquantum Romae foedum aneendium per duas noetea a diem unum tenuit solo aequata omnia inter Salinas a poriam Carmentalem eum Aequimaelio Iugari 2sque vicor in templis Fortunae a matris stlatutae et Spei extra portam late vagatus ignis saera profanaque multa absumpsi . XLVIII. Eodem anno P. et Cn. Cornelii, et in in Hispania res Pr sperae essent multosque et veteres reciperent melos et novos adicerent, in Africam quom spem extenderunti Syphax erat rex Numidarum, a 25 bilo Carthaginiensibus hostia laetus ad eum enturiones tres legatos miserunt, qui cum eo aruieitiam abeietatemque sacerent et polli rentur, at perseveraret urgere bello Carthaginienses, gratam eam rem ore aenatui populoque Romano, et adnisuros ut in tempore et bene eumulatam gratiam reserant. arata ea legatio barbaro suit, ollocutusque eum malis 30 de ratione belli gerundi, ut veterum militum verba audivit, quam multarum rerum ipse ignarus esset, ex comparatione tam ordinatae disciplinae animum adverti tum primum ' pro bonis ae fidelibus oelia sa- rent oravit, ut duo legationem referrent ad imperatores suos, unu apud sese magister rei militaris retineretur rudem ad pedestria bella dimida-35rum sentem esse, equis tantum habilem ita iam inde a prineipiis gen-lis maiores suos bella gessisse, ita se a pueri insuetos sed habere hostem pedestri fidentem Marte, ut si aequari robore virium velit, et sibi pedites comparandos esse ei ad id multitudine hominum regnum abum dare, sed armandi ornandique et instruendi eos artem ignorare: omnia 40 velut sorte eongregata turba sua vasta a temeraria esse faeluros se in praeseritia quod vellet legati respondent, fide accepta ut remitteret extemplo eum, si imperatores sui non comprobassent sactum. Q. Statorio nomen fuit qui ad regem remansit eum duobus Romanis rex trea inmidas legatos in Hispani m misit ad aeeipiendam fidem ab imperator,
159쪽
bus Roman s isdem mandavit ut prolinus Numidas, qui intra praesidia
Carthaginiensium auxiliares essent, ad transilionem perlicerent et Statorius ex multa iuventute regi pedites conscripsit, ordinatosque proxime morem Romanum instruendo et decurrendo signa sequi et servare ordines oenit, et operi aliisque iustis militaribus ita adsuefecit, ut brevi rex non equiti magis fideret quam pediti, collatisque aequo campo signis iusto proelio Carthaginiensem hostem superaret Romanis quoque in Hispania legatornm regis adventus magno emolumento fuit namque ades mam eorum transitiones crebrae ab Numidis oeptae seri ita cum SP phae Romanis oepta amicitia est. 10Quod ubi Carthaginienses acceperunt, extemplo ad Galam in parte altera Numidiae, aesuli ea gens vocatur, regnantem legatos miti tunt XLIX. filium Gala Masinissam habebat septemdecem annos natum, elerum iuvenem ea indole, ut iam tum appareret maius regnum opulentiusque quam quod aecepisset sacturum. legati, Auoniam Syphax 15 se Romanis iunxisset ut potentior societati eorum adversus reges popu-Iosque Africae esset, docent melius fore Galae quoque Carthaginienssibus ungi quam primum antequam Syphax in ispaniam aut Romani in Africam transeant, opprimi Syphacem nihil dum praeter nomen ex foedere Romano habentem posse. facile persuasum Galam filio deposcente 20 id inv-- ut mitteret exercitum, qui Carthaginiensibus legionibus con- anetus' magno proelio Syphacem devicit triginta milia eo proelio h minum aesa dicuntur: Syphax cum paueis equitibus in Maurusios ex sese Numidas, extremi prope Oceanum adversus Gades olunt refugit, adlluentibusque ad famam eius undique barbaris ingentes beevi eo 25 pias armavit. eum quibus priusquam in Hispaniam angusto diremptam Delo traiceret, asinissa eum victore exercitu advenit, isque ibi eum Syphae ingenti gloria per se sine ullis Carthaginiensium opibus se sit bellum. In Hispania nihil memorabile gestum praeterquam quod e liberum 30 iuventutem eadem mercede, qua pacta eum Carthaginiensibus erat, imperatores R'mani ad so perduxerunt, et nobilissimos Hispanos supra recentos in Italiam ad sollicitandos populares, qui tuler auxilia Baanibalis erant, miserunt id modo eius anni in Hispania ad memoriam insigne est, quod mereennarium militem in astris neminem ante quam tum Celtibe taros Romani habuerunt.
160쪽
I. Dimi hae in Mea alγa in Hispania geruntur, Hannibal iaagro Tarentino aestatem consumpsit spe per proditionem urbis areni,norum potiundae ipsorum interim Salentinorumque ignobiles urbes ad eum defecerunt eodem tempore in Bruttiis ea duodecim populis, quis anno priore ad Poenos desciverant, Consentini et Terinae in fidem prupuli Romani redierunt: et plures redissent, ni T. Pomponius Veientanus praesectus socium, prosperis aliquot populationibus et in agro Bruttio tu. si ducis speciem nactus, tumultuario exercitu eoacto cum Hannone omilixisset magna ibi via hominum sed ineonditae turbae agrestium sem o vorumque aes aut capta est minimum laeturae fuit quod praesectus inter eteros est aptus, et tum temerariae pugnae auetor et ante pubibeanus omnibus malis artibus et rei publieae et foetetatibus insidus da.mnosusque Sempronius consul in Meanis multa proelia parva, haud ublum dignum memoratu secit, et ignobilia oppida Lucanorum aliquot exi pugnavit. Quo diutius trahebatur bellum, et variabant eoundae adversaeque res non sortunam magis quam animos hominum, tanta resisto et ea magna ex parte externa civitatem incessit, ut aut homines aut de repente alii viderentur facti. nee iam in secreto modo atque intra parietes a - 20 Iebania Romani ritus, sed in publieo etiam a soro Capitolioque mulierum turba erat ne sacrifieantium neque precantium deos patrio more saerificuli ac vales eperant hominum mentes, quorum numerum auxit rustiea plebs ex incultis diutino bello insestisque agris egestato et metu in
urbem compulsa, et quaestus ex alieno errore facilis, quem velut ex con-25 cessae artis usu exercebant primo secretae bonorum indignationes Xandiebantur, deinde ad patres et iam ad publicam querimoniam excessit res incusati graviter ab senatu aediles triumvirique capitales, quod non prohiberent, cum emovere eam multitudinem e soro ae disieere apparatus sacrorum conati essent, haud procul afuit quin violarentur. ubi po