Noua mundi sublunaris anatomia. Ad illustrissimum, generosissimumque dominum, D. guillelmum DuVair ... Authore Ioanne Baptista Morino, è Bellejocensibus Francopolitano, ..

131쪽

Subterraneis. ii 'diosis inuisendas esse, saepius Iegissem Fodinae asse apud Paracellum, Hermeticosque cae- E.1..teros , at aliunde de itineru periculis belli . valde tristia mihi n unciarentur; Tani dem inhilominus in Hungariam,sique nihil obstaret in Transylvaniam peregrinari,in animum meu induxi , Quocirca Polonium me naui cum Hu- garorum caterua deuehendum curaui. Est autem Possentum hungarice Presburg in iam totius Hungariae 'resburg Christianis relitae, praecipua ciuitas supra Danubij littus ; ab urbe Uienna ch istianis decem leucis & a Turca proh dolor, δςbst . totidem tantummodo distans. Iter in Hungaria est ubique valde periculosuquouis anni tempore , praesertim vero extraneis quos vestitus,&idiomata. cile produnt, & Hungarorum vulgus plurimum odit, ob bella illis in locis cum Turcis frequentia; quibus durantibus tam 1 Turca, qua a Christianis

militibus undequaque eo accurrentibus ita vexantur , ut continuo sub

tecta lignea, aut stram in ea , intraque similes parietes , primo occursu cremabiles facit eque reparabiles, sine letactis,&supellectile cogantur miseram steris.

132쪽

rit Relatio de Locis

ducere vitam, taliumque domorum aceruo nequidem moenibus cincto, Hungariae ciuitatum iam magna parSComponitur. At nobiles Hungari, tales sunt & natura, dc effectu ; eXtraneosque plurimum colunt, dc prq cx

teris Gallos, quod lut ab ipsis didici)

ad irruendum in Turcas tum animo, tum fortuna prae caeteris valeant: Periculosius vero iter habetur circa mon

tanas ciuitates s Hungariam superiore appellant) ubi sunt fodinae auri, arge vi, cupri, caeterorumque mineralium,3 O. leucis hungaricis distantes ab urbe Posonio. Toto enim tempore quo armbores , sylvaeque circa montanas ciui. tates copiosae folijs amiciuntur; licetque in sylvis sine igne que fumus pro 'Hurigat a deret) degere,despeculari: Grassatores valde pe- bestiales s sic eos vocant) potius quam Siculorum turmatim, passimque insidiantur ; speque furandi auri, vel argenti quae e fodinis eruuntur, & Cre.. nitium monetae hungaricae cudendae Causa, iussu Imperatoris undequaque deferuntur, viatores cum frameis, Sccatapultis crudeliter aggrediuntur , dc

trucidant, deindeque spoliant.

133쪽

Subterraneis. II 'Po sensi ergo occasione expectata . curruum , qui brevi Nouisolium ad fodinas cupreas erant profecturi, emptoque interim equo, pecunsis aliquot ad redditum in Galliam, si forte citra mortem a praedonibus in Hungaria spoliarer, relictis, commissisque excellentissimo Dimino Paulo Iemicli Posonij Medico celeberrino, mihique

valde colendo: tandem viris qui currus illos ducebant me comitem adiunxi, unaque Nouisolium deuenimus,ciuitatem ad Grani fluuis littus istam: Vbi a Magnifico Domino Mathia a Bloen steim, unico in illis locis cathoiatico, fodinarumque Hungariae pro Caesarea Maiestate Camergrafio generali spostquam ei litteras commendaritias Generosissimi, Magnificiq ue D. Mussingeri, Imperatoris intimi Consi liarij recididimeque D octorem Medicum Gallum esse intellexit) humanissime, liberalissimeque exceptus, per

aliquoiseptimanas commoratus sum: Et fodinam cupream inter reliquas Hungariae antiquiore maiorisque reditus , nec non varias laboriosas'; eius

officinas visitaui:Didicique a plurimis,

134쪽

rio Relatio de Loeis

Paracelsum eo in loco satis longo tempore olim moratum fuisse, laboratoria extruxisse, variaque defodinis vitrior e Para- li,antio monij, cinabariS, cupri, argen'

Miatio. , α uri expertum fuisse: dc priuiqua discederet: indeque se in Transylvania conferret , hospitem suum cupro in

Verum argentu mutato, remunerasse.

unde domus ipsius hospitis qui faber erat aurarius,famosa semper remansit, extraneis inuisenda proponitur, dc in ea emgies Paracelsi lepide depicta curiose seruatur. Inde profectus cum viro Chymico perdocto dc probo, quem pro interprete sumsperam, versus Septentrio nem una tendimus, VVolsian scilicet: In via vero plures rivos, in quibus aurum granulatum colligebaturconspexi: mihique a viro illo monstrati sunt multi montes, ad quos extranei, pomtissimum Itali, dc Poloni sese quota λη nis occulte conserunt, lapidum prae

Aine lapi, tiolorum praesertim rubinorum , 8cdum p granatorum colligendorum gratia:

quibus onusti , fodInaeque introitu Uubtili ter clauso, ne cuiquam vel inco-4M , vel aduenae innotoscat, clam qu pi

135쪽

Subterraneis .ra

que discedunt : Diuersae enim societ tes sibi insidiantur, seque in occursu crudeliter trucidant , & sae te ab ipsis incolis insidiantibus spoliantur, & trucidantur, ut ipse narrabat interpres. Tandem vero bidui spatio V Votii uideueni, apud nobilem Hungarum critus est V Voissanensis fodina aurea,cuius aurum ad χχ. Karactos, a Natura Messioris perductum est,nullamque alterius me- lutis. Utalli admittitcommixtionem; ideoque rempore Interfodinas aureas quae hodie in Hugaria coluntur haec habetur melior,

re purior: quam postquam studios

visitaui, mihique a nebulonibus ibi praedae causa copiosis j insidia, st ut, supra cacumen montis praealti, quem nuptiae diaboli vocant, a bono quodaviro didici; illico discedens Noui lium redij. Indeque praedonum illis in

partibus frequentissimorum metu, ac sumptis ut moris est decem militibus ad tuto peregrinandu, me ad ciuitate SchemnitZ dicta contuli; tu ut fodinas eiuslinuisere tum ut excellentissimum Doctorem Ioanne Rulandit Martini

Rulandi olim Medici famosissimi filium,illiusque ciuitatis Physicum 'x-

136쪽

I1x Relatio de Locis

dinarium conuenirem. Ibi ergohumanissime exceptus, liberaliterq; tractatus aMagnificoDomino illius loci Ca ι mergrafio, Minihi semper colodo Nobilissimo D. Hudatrico Rei itero; iussit magnificus Camergrafius, me In eas descendi fodinas, in quas anno I 6I2.1ehemnitie. prae memoriae D. Ioannes Beguinus aes argento mihi olim amicissimus descenderat, suntque hae fodinae admodum fertiles argento , cum auri non eXigua portio-

ne: Verum praeter aurum lcargentum

nihil metallici continent. Tandem Nouisolium reuersus, litte- risque commendatitiis acceptis a Magnifico Camergrafio generali nec non militibus ad custodiam, in ciuitatem Circa erε- alteram CremnitZ vocatam profectusa hἡ uia . sum,Vbi fodinae aureae sunt copiosae,&ooriour' moneta magna quantitate cuditur ,ex . auro, & argento quae illuc ex omnibus fodinis hungaricis afferuntur. Quanta autem humanitate , liberalitateque non modo exceptus, sed per quinque

menses retentus,tractatusque fuerim a

Magnifici , Generosisque Domino Georgio fleisch von Lerchemberg, eius loci Camergratio , Dominaque

137쪽

Subterraneis--. I 23 Anna von Rettingerin , eius VXore charissima, omni tum virtutum genere decoratissima, tum scientiarum etiam

altissimarum studiosi ilima, hic xeferre

nequeo. Ideoque tatum asseram,quod Co tempore curauit ipse Magnificus, me ad plures conduci fodinas, in ea que descendi: Totoque eo temporis spatio, fodinarum tum internas, tum externas machinas , artificia , ductus aquarum,nec non ipsius minerae varias

in variis officinis praeparationes, separationesque sibi subordinatas inspexit Donec tandem die prima decembris

qua me si bus tri b us seq u en ti b us hye ins incepit ridigissima) ut in Galliam redirem, Cremnitio discessi ι inuitis,

multumque propter hyemem dissuadentibus Magnificis illisCamergrafiis: quorum saltem nomina, & in me religionis diuersitate nonobstante hum nitatem h1c ideo honorifice recenseo, ne si ad eos hic libellus perueniat, in

eorumque manus incidat suorum erga me beneficiorum donorumque immemorem Nel ingratum me habeant. Parisios vero non sine periculis &algure

longo,per Helvetiam & Lugduno ob

138쪽

Ix Relatio de Loris

Martis gallici Praedones, tune Circa Lotharingiam furentes furantesque reuersus sum mense martio anni 1616. Atque haec obiter tantum de peregrinationes Iam nonnulla de fodinis, de locis subterraneis notatu digniora breuiter quoque referamuS.

Quicunque in fodinas profundiores descendere cupit, nisi sua vcstimenta plurimum conspurcare velit,his exutis metallicorum vestimenta e grossioribu, stupis contexta, imprimis induere Dupl)ς 'im debet. Quo facto duae ipsi ut Herculi

ad la sina, proponuntur viae ad deicentum, una

protundio facilior, breuiorq; altera dissicilior, &longior. Illa est per puteum vivocant riima. in camini longi 6. pedum , latique a. formam, adfundum usque fodinae incredibili labore, & tempore essi, sium,&a summo ad imum truncis abietum ibidem copiosarum,sibi quadrangule, archissimeque iunctis fulcitum. Per nunc puteum minera solet extrahi in quihusdam fodinis etiam importunior

aqua, Cum rudentibus. & rotis vastissi mis, aquae, Vel iumentorum vi motis:

Idque in saccis e pellibus bouinis Confectis,altera enim materia huic labori

139쪽

Su erraneis. 123εc exhalationum corrosioni parum admodum resisteret. Per eum etiam se res saepilis descend ut 3. aut 4. simul cum suis lampadibus, Iascia coriacea natibus supposita,& hamo fera reo rudenti assixatuspensi. Stupendum sane spectaculum & eo magis quod IerillumDuteum calida,foetensque eXalatio acleo copiose, valideque continuo ascendat, Vt aduenas insuetos e6iinnb asmultum terreat fumus ille , ipsasque ςς λ: φ' fossorum lampades, quamuis elychnijs bd. i. 'instar digiti munitas saepe suffocet sed in super periculosum: Etenim si vel fascia, vel hamus, vel rudentis pars

cui hamus assigitur , continua exhalationis corrosione, humoreque tabida deficianr,oneri imparia ε, vel pauo p riculique metus, aliquem supramodu Ineolae eis

inuaserinti heu miseri illi Lutherani ivt Core, Dathan, & Abiron descen- x Adna.dunt in infernum viventes: δγ3O . aut oo, hexapodum profunditatem. omnes Getdicto citius percurrentes in frustra dis- maiii-- .siliunt, destiae vitae, si non poem , se hq 'R finem faciunt: Adde quod dum hi desta Cendunt, saccus mineralium lapidum plenus ascendit, qui si quoque supra

140쪽

tis Relatio de Locis.

ipsos deficiat, opprimuntur, & eneis

Cantur; quae non ityraro eueniunt. Altera via longior, dissiciliorque est per cuniculo S, ut Vocant, qua modo pe-rystiiij sin rupe excisis, modo gradibus, modo ibalis, modo erecto, modoque curuato corpore, si peque rependo per Vias angustas, tandem non sine lassitudine peruenitur ad fundum: totaque fodina s patio duarum. 3 aut .horarum ut cuprea Nouis Iiensis visitatur. Veiarum haec via praeterquam quod laboriositsima est, suis quoque non caret

. periculis: saepe enim contingit,ut cuniculorum extra rupes excavatorum ful-E,s.lii;. Limenta lignea, Vel scalarum gradus et to putre- exhalationiS acrimonia cito tabescen-ncix lign3 tia mutrescentiaue sub pondere defi

ciant: indeque tam Terrae quam per. sonarum casus valde periculosi Et ideo quilibet Camergrafius ter, aut quater in ann otenetur fodinas sibi a Caesarea Maiestate commissas, in propria persona visitare: ut quomodo sese habeat tum venae metallicae tum aquς descedentes, tum cuniculi, horumque fui. cimenta videat , referat', & singulis deinde prouideat. Per hanc Camergra