장음표시 사용
151쪽
nugantur, licet aliqui lampades ex- tinguant & fossores torqueant. Quaesiui tandem quid in fodinis prae cς teris metuendum censerent. Responderut vi. Terrae motum, qui etsi a materia in iam so sint, pledinis contenta non fiat s quod in fo- VP adinis eidem ad Aerem supernum via μμ '' sussiciens pateat tamen non longe a fodinis excitari potest , in motium ca- .uitatibus: excitatusque fodinaS concu- . tiendo grandes ruinas, fossorumque
Haec fodina ex omnibus profundis in quas descendi siccior est In non nutrilis sit quidem tanta crescit aquarum compia, ut dici vix queat. Tales sunt fodiadinae schemnitienses , scaturiginibus abundantes : quarum aqua e prima Terrae regione ad fundum fodinae stil- . lans, ibique copiose collecta, magnis expensis& laboribus vacuatur, partim saccis e pellibus bouinis, partim siphonibus variis sibi alte admodum subordinatis,confectisque e longis abietum truncis perforatis , quibus virorum A Ju ζω
Ioeminarumque multitudo commilla, sores mul-
sinelumine dies nostesque laborat. Sut tumincom-
autem hi operaraj caeteris miteriores:
152쪽
nisi enim singuli continuo laborentili- iligentissime, aquae incrementum C O-rum detegens segnitiem, acriter a Prς-fecto vapulant, quod tunc pro aquae incremento operarij sint multiplican Miseii di: Inter hos duo iuuenes Poloni perpauperrimi docti penitusque nudi laborabant,& argento quibus in IOdina argento, auroque Iese profunde titissima eleemosynam a me petentii P δὲμ' bus , eam magna compassione largitus sum: Etsi enim singulis quaternis horis ascendant A descendant: singulis tamen hebdomadibus 3Ο. tantum, aut
sibus aequivalentes pro salario recipi sit ex quo misere vivunt: si enim de fodinis quidquam furantes deprehende- Tentur, graui supplicio aflicerentur. In hac fodina schem nitiensi quaesiuia praesecto, num Terram fodiendo, riuuli, aquarumque collectiones interdum occurrerent. Respondit in nullis fodinarum iam in Hungaria cultarum id apparere: posse, tamen in multis lo- Cis apparere, M talia interdum fodien do reperiri : riuolaue non exiguos 7ηx Tς' per Terr corpus fluere, non secus ac
IJ super Terrae superficiem, satis testari
153쪽
Subterraneis. 139fontes maiores, in superficiem ipsam
multis in locis erumpentes. Ego vero puto intra Terram , Terr que cauitatibus maioribus,circa ingentiores montes copiosis, idem scpe animaduerti Forumge- posse, quod supra Terram: scilicet plures exiguos rivulos , fonticulosque exstillantibus aquis genitos, diuersisque e locis exeuntes simul concurrere, fluerequeper meatus seu canales subterraneos, quos vel initio Mundi diuina fecit prouidentia, ad fontium viventibus omnino necessariorum scaturigines, vel aqua ipsa per Terret loca po- rosiora sibi quςrit,&excavat: sicque ta-dem perlongum subterraneum tractu pluribus collectis rivulis, riuum sonflari satis notabilem. Quo pacto putei arcis Carolo tensis rivum subterraneuualde latum profundum, sub rupe Carolote. profunde admodum excavata veloci 'λ ΠΠR
te decurrentem Vertus occatum cu- neus.
ius tamen exitus ignoratur in tantam aquae copiam confluxisse censeo: Etsi ab ipso Mari, nonnullisque fluminibus, aquas permeatus quoque subterraneos fluere quibusdam in locis non denegemo.
154쪽
Qussivi tandem , an in aqua illa in
auri, argentique fodina stillante, pe- culiarem aliquam virtutem deprehenderent. Respondit fossores eam iube. ter bibere, indeque non laedi, an vero facultates aliquas habeat sibi non con-Fodinarum stare. Ego vero existimo tales aquaseai,at clii: non carere Virtutibus, sed nundum obseruatas fuisse, Omnes enim aquae subterraneae, tum locorum in quibus
generantur, tum eorum per quae transeunt proprietates meo iudicio attrahunt , & retinent non secus ac apud Medicos menstruum quodlibet attrahit , retinetque vires medicamenti quod in ipso infunditur: Indeque aquarum, fontium que vires nobis cois gnitae; aliaeque nobis occultae, inex- 'plicabiles,&mirados effectus produc res, quas per fodinas diuersorum meis taliorum,aut diuersoru semimineraliuaut quod probabilius lapidum praeiatiosorum fluere, ibique a spiritibus fodinae familiaribus stupendis illis viribus impraegnari crediderim. Circa quod historiam notatu certe dignam hic silentio praetereundam nocenseo.
Nobilis Hungarus cuius est V Volsi
155쪽
aos nonnullos ipsius fodinae lapides mihi dederati Noui solium reuersus cum eo interprete, unum ipsorum ponderis unius librae, in puluerem renuis simum contriuimus & in alembico vi-
treo supra cineres destillauimus, ex Notanda
quo prodierunt plusquam duae unciae x '
aquae odoris grati, cordialisque, quem natomia. ' Cui comparem nescio, cum talem nu-
quam olfecerim: secibus vero igni violento, in crubiculo expositis , erupit ex una parte pondus semiducati auri 22. 'Κaratiorum, & ex altera terra flava florum sulphuris instar. Quo in labore aquae copia, at prae caeteris eius odorem valde miratns sum: doluique tunc plurimum quod in fodinis non sint continuo viri docti . qui variis experimentis Naturae arcana scrutantes Naturae ar-
in hominum utilitatem multa nobis
adhuc penitus incognita addiscerent, minum in cum aquam ex lapidibus illis metalli ς 'ς iscis extractam magnis viribuS pollere cognita. omnino mihi persuadeam,&sic de caeteris: Putemque aquam etia per ipsam fodinam stillantem omnino viribus 'aquae superioris non carere i etsi in-
156쪽
stillante id sensu coniici nequeat. C6- tingit etiam interdum,aquas subterraneas pei; loca tincturis referta fluere, indeque infici: sic e fodina cuprea Nouisoliensi aqui; viridissim ς rivulus in radice montis egreditur, Aeris viridi
Viridis natiuo copioso resertus, quem multis
subterraneis fusius D Eo dante libro nostro de Generat mysteriis, ubi de
earum praesertim motibus variis etiam ad altissimorum montium vertices, more nostro philosophabimur. - . Iam ad operarios fodinae Crem nitiensis redeamus, quos post qua multis in cuniculis contemplatus sum va riasque venarum auri divaricationes:
ad fundum putei nos contulimus, ubi sacci implebantur. Ibique me Praefectus inuitauit, ut secum per puteum' ascenderem : quod recusans, dixit se per cuniculos redire nolle, proindeq; sitis 'pro reditu me commendauit. Causam petii cur nollet. Respodit iam fatis defessus sum,& priusquam ad frigidam regionem peruenerimus, lassi- ,
magnis, sibique sub ordinatis receptaculis , per subsidentiam quasi fit trando separant, Sc colligunt, sed de his aquis
157쪽
Subterraneis. 14ytudine, calore & sudore penε deficia,
cum quibuς frigus illius regionis in - Aseen lae redi. Valde periculosum est. Verum ς secun-
sanὰ responsu int ut pluries expertu gione cursum: vix enim dici porest, qu/ntum 'ς ut subitus ille transitus e calore magno, qζai leta in frigus maximum corpus copioso su - census iudore madens, telaquesola opertu c5. ς'R ς moueat, cum praelertim in caloris Mfrigoris separatione utrumque nonnunquam intensius sentiatur, grλndinque per tale frigus via restet: Cumque tandem ad Terrae superficiem ascendissemus mortuis , potius quam vivis hominibus colore similes, adfuerunt in ipso egressu iQ. aut v. operariorum qui longa oratione de foetici ad suas M. Metalla-dinas aduentu , deque earumdem eonsuetu- nobis visitatione, de foetici ex locis do. subterraneis reditu pro more congra tuJantes, ad cobibendum nostrς sanitati pecuniam sibi largiri concluserunt. Quo facto cum responsione co grua , In prςfecti domum fodinae adiacentem itur: ubi corpore iuxta igne 11 a sudore frigido conuenienter exsiccato, sensimque reducto in pristinam temperatura,mutatis vestimentis; tan-
158쪽
d -m ad mensam extraneorum fodinas inuisentiti gratia, ibidem Camergra fit expensis rite apparatam accumbitur: Vbi egregie cum bonis illis bibonibus, toti imponitur historiae finis.