장음표시 사용
121쪽
is Hrs TOROR vM GALLIn tradunt proditorie necatum , specie privati dissidii; nec icautor plerisque habitus Ancraeus,odio in caesum, invaluitque in ipsum fama ab Alphonso percussore is natione Italus ,An-craeo indigena, nescio an & familiaris. odere Galli oppresso nem, unde in unum,erat invidia omnium,& qui palam queri non audebant secreta indignatione fremebant. Mox adjectae Ancraeo praecipuae ejus provinciae arces, Perona, Mons Desiderii, Roya, accessit Ancra ex empto, opima & illustris ditio ; ut per seuda& arces auctior Longavillaeo Duci palam illuderet superbus homo. Per id tempus aulico favori Luynaeus insinuabat se, per avium aucupia Regem captans; triste captatori praesagium, avis: nec diu cum seria miscuit ludicris: ingentis fortunae, quam mirabitur annus sequens , primordium viro a Castro Ambasiano suit, postquam ex compacto cum Rege Condaeus arce abstiterat. Adulto vere Rex in Aquitaniam iter molitur , foederi Hispano quod destinaverat Regina mater exsequendo: sequi jussus Condaeus intercedit; caussae variae tradebantur , quarum ille praecipuas stylo liberiore vulgavit: scripto impositus finis in hanc summam , reliqua praetereo tradita a nobis superioribus an nis, qualia ipse vulgaverat; namque idem ferme belli praetextus in praesens qui ante fuerat. Indigna pati se ct principes confoederatos: injuriose habitum nuper Par lamenti Lutetiam relum, cui ad Reges pro Republica accessus liber esse debet, o fuit semper: inauditum contemptum quo per inv riam streta monitiones augustissimi ad Regem suumsenatus: mati autorem esse eundemmet qui nuper Prouvinum apud Ambianos prafectum proditorie in necem dederat: publicum hostem esse a quo pro ligatur ararii regii vis omnis , a quo populu3 vregione desolatur,a quo viola ur foedera Principes inter c, Regem sancie inita, cte. His & talibus explebat iras Condaeus. Ceterum ne sine vi ribus vana querela esset, Principes , unaque nobilitatem omnem scripto vocat in communem caussam. Statim illi Nivernus, Longavillaeus, & Mayenius Duces adhaerent , Bullionius Marescallus, Cuvrius & Boni vetus Marchiones sequuntur : Nivernus legionarios in Nivernia , Comes a Sancto Paulo Princeps Aurelianensis alarios in Aquitaniae
confiniis legit: levia Condaro subsidia, nisi sectaria Calvinistarum factione augeretur. His Bullionius autorem se praebet
122쪽
LIBER SECvNDvs. Iobet seditioni, quod amabat, vir prima apud Sectarios autoritate per longam rerum experientiam , seu, quod magis credas, errorum consortio; nam & ipse Calvinista. Forte tum Regis permissu Sectariorum comitia Gratianopoli habe- Groobis. bantur, Condaeus trahendis in partes suas Hayum delegat Lahori qui scriptum Manifestum vocant) ipsis perferret supra memoratum ; nec satis scripto edito, nisi rerum novarum &fortunae quisque melioris spe corrumperentur: Condaeus
sectae , secta Condaeo adjungitur, quod suo infra loco red
. Sectariis odium est in Hispanos , eoque instabant pertinacius solvendo foederi, quo regna simul necti metuebant insectae necem : Rex contra in obstantes ibat audentior & quo magis protelabantur nuptiae nisu in adversum pertinace, instabat acrius et ante tamen quam se viae accingit versus eam Aquitaniae partem , qua Gallia Hispaniam contingit, ratus Lasuu hostem a tergo Sequanae , & Ligeris ripas desolaturum , ju- η
sto exercitu Marescallum Buscodelphinum ire jubet adyer .c., . sis in Condaeum signis, dum ipse ducentis supra mille cata' mis D alia phractis , & legionariorum quatuor millibus levi exercitu phis. in hostem ad Aquitanos properat. In mora periculum erat, non aliter sedandis quae gliscebant in dies factionibus, nisi
statim qpprimerentur autores. Stipabant Regina mater, Guilius , Ellebovius, Espernonius , Uticensis Duces ; reliqui Ler Duer GPrimorum , pars secuti Condaeum patrando in apertum bello defecerant; pars captato specie rerum privatarum secessu ta. .
desidiose agebant domi, donec monstrasset fortuna viaS pri- .ers,. 'mis successibus. Bustodelphini exercitus sexdecim peditum millibus, cataphractis quingentis supra mille , levis armaturae alariis bis mille constabat, castra metabatur Prastinius, Pri sinilli in subsidium datus Escurius. Maresibat Alta mente Senatui Lutetiano insederat injuria de qua G p-
diximus; hinc Regi metus, eo intensior, quod Partamenti decreta Condaeus vera an ficta veneratione prosecutus, Massehalvulgabat injuria oppressiim, neque vindicandum in liberta- de Camp. tem pristinam nisi per arma. Rex urbe absistens , Pariameit to exploratorem adhibet Liencurtium , is Lutetiae tum Limeοur. . praesectus, quanquam homo militaris inter togatos extraordinem sedere jubetur, si res novas molirentur obstiturus.
sic habita in suspenso suffragia, amotusque per longam Re-
123쪽
so Hrs To RiARUM GALLI a1 6 1 6. gis absentiam metus ex Partamento. Placuit, non alia Ia L. Pre be, quam quod Condaeo nimis addictus erat, Lejayum Prae iant L j I. sidem in custodia haberi; lecta pro carcere arx Ambasiana ad Ligerim. Suspecta tum Regi Pariliensium fides, ubi res Condaei versabatur, adeo per id tempus aura populari valebat Princeps. Mox a senatu solennis ad Regem delegatio fit, deprecando carceri , nisi legitima detentionis caussa subderetur, quam , quia ignorare se simulant, anxie a Rege petunt ut exprimat: pro ratione voluntas redditur, manetque
in custodia reus; erant adhue quaedam vestigia morientis sub Rege puero dominationis, quam aetas sequens plenius vindicabit. Restituetur suo tempore libertati Lejayus, & in , majus crescet, Lutetiani Partamenti quandoque Princeps, apud plerosque pro minore habitus, cum major erit: captatores aurae in aulis regum coeco alta nisu sectantur: at de his infra sustus in tempus suum Marescallo Ancraeo rerum arbitro datum ut Pi cardiam per Regis absentiam regeret, lectus in eam expeditionem miles veteranus pro libidine imperantis; castrametatores M v. Mouyus & Nerestanus : merebant regi tyrones quo compa-μ ω ratione facta ipsius infra essent. Ex adverso ad Picardiae MCampaniae fines, partium duces annonam bello & arma procurabant; rarae illis legiones, fortuitus miles, parum expedita manus: alariis valebat exercitus: emeritorum Uoluntarios vocant) ingens numerus; praesidium haud leve si
casus properi sunt, disjecta militia ubi bellum cunctatione tractatur; jus imperandi penes omnes quod pessimum: praedantur , diripiunt, pro libidine absistunt bello, &quia stipendiis vacant, vacant & assiduitate laboris in arbitrio positi; genus militiae deterrimum , quo fit ut justo exercitus numero saepe in momento fatiscat. Villaraeus vir summa in publicis negotiis experientia, legatus a Rege Condaeum in pacem tentat nisu irrito; par- ΥἱQ id. xium copiae in dies augebantur, quodque nascente distidio Lux.m fieri amat,res primum laetae praecocia in pacem consilia sece- bourg. rant; praecipuae illis a Tingrio Principe Luxemburgo, Bulcha πης, lonioque Marescallo vires; hoc tormenta in bellum com I.; ἡ, nae tumque procurante contermino Campaniae Sedano: il-La,erii. lo cataphractos, levisque armaturae alas. Iam decesserat Regi
ston. Picardia serme omnis; jam Suessiones, Lingones, Noviodunenses
124쪽
L s xcvNDV s. si nenses Sanquentiniani ,Corbienses,Claromontium ad Bello- 1616. vacenses, Chaunium, Petrasontium Principum partes seque- ίOentin. bantur; nec aberat spes incrementi in dies majoris si versus ζε ρες Aquitaniam flecterent: obstabant qui per errorem crede- ed. V 'bantur immeabiles abruptis ripis amnes , quos Picardiae, Pisαν orit. Campaniae & Aurelianensibus natura interposuit, Isara , A- Piearie. xona, Matrona, Sequana, Yona, Ligeris, qua illis in Aqui- or ani. tantam iter erat, ripas uheriores Buscodelphinus insederat. Iuvit audaces fortuna, vado primum superatur Isara; reliqui
amnes pars vado, pars armi S per expugnatas urbes ponte Gine. transmissi, sic strata via, aestiva siccitas demiserat aquas ;e- Lor Tat Condaeo exercitus armatura levis, eoque expeditior. B codelphinum tardabant tormenta bellica quae vehebat, machinae ingentes, terrori magis quam in ruinam profutura. Per obstantes aquas praetervectus hostis venit ad Pictones, erat omnis in transitu belli moles, dum itinere ac praelio pergitur in adversas ripas. Buscodelphino probro datum superatos ab hoste sex qui navigantur amnes , raro in adversum nisu, dc si quando tentasset irrito; ille prohibitum se praelio, datamque belli sermulam excusabat, quam sequeretur fatigando hosti per viam velitatione , incursu; decretoriae pugnae jus omne ademptum. Vbi ad ripam Ligeris
ulteriorem venerant confoederati Principes supra fidem sunt augmenta quibus statim crevit exercitus ; fama transigitur bellum , primi eventus augent famam; hinc omina illis ex voto cedunt primo nisu victoribus. Vicedominus CarnO- Iridam. d. tensium emeritam Biturigum nobilitatem, & frequentes chart r. alas adjungit conductitiam manum: per aemulationem con currunt eques, pedes, loricatus , inermis, ut casus, ut sertuna impulerant; sperabanturque majora ad Santones & Ru- Minus. pellam incrementa, queis regionibus sectaria gens praeci- La Roche
Longa Principi Condaro via & ambigua donec ad Pict0 L Disba,
num fines perveniret. Vindocinensis specie obsequii instru inhitis ..ctas copias a Marchione Cuvrio , lectosque a Duce Radesia- L. Marquisno, dc Cardinale Gondio alarios diffusa sublidia in unum Ie- de coeuυre.
git; adjunctaque sibi Britannica , mixtim Blasensium de P Carnotensium nobilitate, Ligerim inter de Pictones grassa- 'tur Regi mentitus fidem,quam paulo post aperte exuit,qVM et is
125쪽
Praeteriecto Santonum & Pictonum solo, postquam in Aquitaniam hostis diverterat, Marescallus Ancraeus Picardiam administrat, militemque per stativa distribuit, incursionibus inhibendis si tentaret relictus in urbium praesidia miles firmandae sibi provinciae Condaeus, unaque Princi
pes Corbiae & Claromontii militare praesidium locaverant, loco opportuno quo desolata penitus regio circumjacens, dum praeter regia, pendebanturetributa Principibus : dura necessitas grassante civili dissidio i Tumultuario cespite munimina non urbe procul construit Marescallus fraenandis Corbientibus, quo dein hostium incursus ea parte in regios rari, &si tentaverant, non inulti: Claromontio per vim expugnato, urbs qua declivis est datur in praedam : qua supereminet nam in duas partes dividituro salvis impedi mentis dedita : ea expeditione Marchio Portelius, Beten- curtius, Nerestanus , Arnaldus , Ballayus claruere. Sexpeditum millia, octingenti alarii composuerant aciem ; at, quod bello praecipuum, veteranus miles delectu in arbitrium Ancraei posito, quod supra diximus , Regi gregarius
promiscue miles; turpe &probosum datos subdito velut in contemptum Regis copiarum delectus, quibus vulgo casiis belli reguntur : id nemo mirabitur, gnarus summam rerum in aulis Regum habentibus, postponi saepe ipsos Reges. Properanti in Aquitaniam Regi obstat morbus Sororis Hispano desponsatae: Pictavii indicitur mora donec con- . valesceret; statim laeta confoederatis auguria sunt & cventus rerum in spem selices. Gliscit per tempus factio, quamque in momento restinguas dilatione valescit Spargebantur interea per Galliam rumores c longinquo in malus audit i ; anxiam Regi mentem ; dubium quam in partem iret, haerere Parisios inter se Burdigalam , divortium inter is
nuptias , Principum confoederatorum vota exaudita tandem,
protelari nexus regna inter consilio aut metu ; infensas ct caelo nuptias per morbum Infantis , quam Hispano indebitam repentino miraculo confirmat Deus. His & talibus morbi& morae omen accipiebant, & vulgabant confoederati Principes, cum discutiendo errori, qui per vana in dies augebatur , exiit a Rege diploma in Condaeum, ipsiusque partes sequutos Principes: nobiles item & populus ea labe insecti majestatis rei renunciabantur. Intercessit partamentum
126쪽
Lutetianum diplomati, distulitque in acta reserre , specie
non observatae formulae veteris: in quaestione dePrincipe sanguinis regii habenda, convocandos de more in Senatum Principes quorum praecipue interest; Duces item, & Pares Franciae; protelandum donec dicta illis dies, & si vadim nium deserunt, desertores caussae habendos palam , frequentique senatu post de crimine statuendum. Haec & talia Partamentum, quae haud procul factione aberant; exemti variis altercationibus dies non pauci,duasque tandem in sententias itum. Pars actis Par lamenti adscribendum diploma, communique calculo proscriptionem confirmandam censebant, adjecto, quaestionem de Condaeo in suspenso habendam , donec datus ad resipiscentiam mensis probasset contumacem; tres & septuaginta in eam sententiam ibant: septuaginta & octo contra censuere in hunc modum : Caussas protelati a partamento judicii Regi communicandas : id superadditum, habendum interim in suspenso diploma. Haec Senatus. Non multo post vulgatur typis mandatum Curiae placitum , non quale dictum , sed quale dici debuerat ex Regis jussu, eo nulla dilatione , conditione item nulla regium edictum actis inserebatur: illusum populis ex Regis mandato, qui sic statuerit an per errorem percrebuerit salsus rumor, vix probe constat. Id certum est scriptum spurium fuisse, nulloque Partamentiassensu vulgatum. Excanduit Condaeus cujus res agebatur,
de salso adscriptam sibi proditionem , proscriptumque se
contra senatusconsultum questus, arma capit; ante tamen
probandae innocentiae suae scriptum vulgat , quo nedum vindicabat innocentiam suam sed vindicatam ab augustismmo regni milia Senatu gloriabatur, cuisis interpolasse placitum se mutasse sententiam opus Concilii arctioris , prodebat sibi, partimentis , O, Gallia inimicam gentem : de iaciendos antequam justo bello abstinebitur viros improbos, vindicandam ferro audaciam , subscribendum Comitiorum Gallia generatium petitionibus in scriptum reductis: Seciariu Nannetici Edicti fidem o, privilegia servanda , inquirendum in Beophantas qui Partamento Lutetiano adscribunt placitum procul vero, qui post Prouviugum Prascium militia urbana apud Ambianos proditorie necatum Ducem
Longuavirium provincia proregem insectantur oe oppria
127쪽
si HISTORIARUM GALLINI 6i 6. munt : addebatur toties memorata Condaei scriptis caedis ivltio Henricaeae in incertum jacta. Porro ne deficeret bello nascente exercitus , procuratur per fas & nefas pecunia militi in stipendium, procuratur item annona; ut urbes prae
sidiarius, ut agros insederat vagus miles, provinciis indicta tributa velut Reges, qui mos Gallis principibus cum in seditioncm armantur: hinc desolatio & ruina, geminato in populum tributo, nihil remissa pensione quae in aerarium inferri solet. Prima mali labes & praecipuum damnum vastatio soli, & direptio urbium per militem utriusque partis. Ceterum praecipuus Regi a Sectariis metus , quibus
una cum Condaeo caussa fore timebatur, neque enim adhuc plane convenerant; expedita illis per id temporis arma& miles, gens dissidii amans, prompta in res novas, unde illi ruina in tempus suum ; nondum tamen in arma proruperat exspectans primos rerum eventus, sorte tum opportuni principibus erant, constante praeter morem fortu- na. Post superatos, quos natura interjecerat, amnes , post redactas in obsequia urbes in transitu obstare ausas, invalescente confoederati exercitus fama in majus vero; nihil amplius haerent Sectarii; parantur in bellum omnia, commeant utrinque Oratores foedus est Rupellanos inter &Principes. Atenim quia parum illis tuta Condaei fides, mul-
tumque intererat partibus, concordia invicem, posito impe
ratoris nomine Condaeus distribuit in confiniis Pictonum militem suum, differtque ad Aquitanos iter, donec Rupellam sibi plenius confirmasset : fide paratur fides; totum se municipibus credit privatum agens , unaque secum familia nemine praeterea stipante, dat se obsidem ambiguae urbi; qua
arte multum valet Condaeus peritus omnium queis capiuntur homines. Sic tibiata in tempus dissidentia, popularibus studiis auctior caussae suae adjungit sectam: non leve rebellanti subsidium, si perstaret. Vtrique parti studia in res privatas erant ; hinc brevis concordia, seu Condaeus Sectarios, seu decepit Secta Condaeum, quod pro variis cujusque asse- etibus varie dictum. Post amotam invicem dissidentiam : quaeritur in bellum color, quod ne gratis denunciatum Sectariis imputaretur aliquando, placuit ut sunt in speciem recti amantes mereque politici Comitiorum habendorum a Rege copiam deposci,
128쪽
posci, rem armis vindicandam si non impetrabitur. Rex quanquam bello ansam quaeri praeviderat, ratus ut res erat in utrumque eventum destinari res novas, prudens necessitati cedit, Comitiaque indici jubet, aut patitur. Gratianopoli Groob . primum habita; etenim obsistente tum consiliis Esdiguerio LOV- perduellibus is Sectarius , inter praecipuos, Gratianopoli autoritate valebat & consilio transsata Nemausum, inde Ni M. Rupellam, tandemque Oratorum assensu conventum in capita quindecim in hanc summam haec labes illius temporis ut lex Regi diceretur a subditis. I. Regum Galliae immediatam a Deo potestatem, posthac legem Gallis sundamentalem fore, juxta primum Articu- Letimium ab Ordine tertio nuper in Comitiis generalibus conscriptum, ex monitionibus ad Regem a Partamento Parisiensi habitis. II. Ultione reparandam Henrici Quarti caedem , ex uotis memorialibus quae subministrabuntur Iudicibus in litem delegatis. III. Concilii Tridentini petitam a Ciero, & Nobilitate iisdem Comitiis promulgationem non esse e re Gallica, ideoque rejiciendam. IV. Quia sacramento solenni fidem adstringit Rex dum inauguratur abacturum se ditione sua Haereticos , pro- grammate Regio declarabitur nihil eo secram nto contineri de Gallis qui resormationem sectantur. V. Actis Pastorum qui gregi ministrant, si quae in publicum edunt, non inserenda, quae publicis instrumentis adjici moris est, verba haec Religionis, quam resormatam vocant sed pure& simpliciter , Religionis, nihil adjecto.
VI. Adscribendas cis Ligerim eas urbes, quarum nunc diruta sunt munimina, in earum numerum quae a Resormatis securitatis nomine possidentur. VII. Substituendum Vergerio Senatori Lutetiano olim resormato , in praesens Catholico Romano, qui e reformatis eo ossicio defungi possit. VIII. Regiis sumptibus exhibendos Sacrorum Ministroc. 1 G Praesectos urbium , quae securitatis vocantur, in partibus Ecclesiarum electione instituendos. X. Tollendam postmodum legem pravo inductam usu perquam Praestando resormatis Ecclesiis in aula ossicio sex
129쪽
96 HIs Tora VM GALLIAE nominari solent, ex quibus duorum est Regi delectus,' quos retinet plerunque suspectos delegantibus; amovendae posthac suspicioni duorum tantum fore electionem,
quam Rex confirmare tenebitur.
XI. Vrbis Sedaneae quae a Rege Gallo praestari solet, protectionem confirmandam , solitasque pensiones de stipendia solvenda principi.
XII. In decem annos abhinc numerandos reformatis 'earum urbium, quas securitatis nominant, possessionem prorogandam.
XIII. Concilium Regis arctius restituendum , quale suit
regnante Henrico IV. XIV. Clericos,&quoscumque alios in resormatas Ecclesias odii manifestos, arcendos a cognitione litium quibus ipsorum caussae agitabuntur. V. Dignas esse, quibus summa autoritas sit, monitiones a Principe Condaeo, juxta a Partamento Lutetiano nuper ad Regem habitas, ideoque exorandum ut praebeat posthac consiliis regno tam salutaribus de faciles aures , & assensium. Superbae plebiscita gentis, Latine restitui ut sonant verba, quo neminem lateat prosperis rebus affectasse Sectarios utaque in tyrannidem rerum imperia. Piget me dum haec scribo vesanae libidinis qua se praecipitem dedit Secta impotens; gens perniciosa Catholicis, sibi exitiosa ; cujus casii trahetur
in casum omnis ordo, quo tempore , calcato velut busone,
peribimus una & nos,quorum vestigio conteretur secta. His Articulis adjecta quaedam a Rege , quaedam expuncta , hinc caussa belli seu color, cui antequam accingor, non erit abs re , neque narratione procul quam institui, foederis lege recensere Condaeum inter & Sectarios initi, quibus in plano erit horum arrogantia , mite illius, & pro tempore flexile ingenium: horum imperium atrox, severum, insolens; illius prudentia solers , ut sequi auram popularem , ut doctus externis inniti praesidiis donec vi sua niti & stare posset. Leges ineundo foederi Condeum inteν ct Sectarios dicta. I. Praecipuum caput est , renovato sacramento , . fidem Mobedientiam Regi promittere & praestare omnes , velut vicario Dei.
130쪽
I I. Ego Condaeus pro me, Sc pro Principibus confoederatis, pro Ducibus , pro corona: Gallicae ministris, pro nobilibus , pro populo , & si qui alii partibus meis adhaeserunt: Et Nos delegati ab Ecclesiis Galliae, nomine ipsarum data ultro citroque fide pollicemur invicem, futuros nos posthac una & simul regiae vindices autoritatis, postque inquisitum sedulb crimen parricidii in Henricum commissi, ultores. III. Pollicemur item collatis una viribus obstituros promulgatio re Concilii Tridentini, quo Regis autoritas enervatur , quo tolluntur Gallicae coronae jura&privilegia, quo edicta in pacem Reges inter &subditos perpetuam inita subvertuntur. IV. Ituros pro virili obviam malis quae imminent ex foed re nuptiali Reges inter Gallum &Hispanum convento: sanctius Regis concilium ut mutetur in melius daturos
operam , necnon ut minuatur eorum autoritas quos mo
nitionibus ad Regem suis Lutetianum partamentum nuper designavit. y. Nanneticum edictum ut palam est, ut secreto conscriptum executione firmandum; cavendumque juxta Bene arnensium questus, ne quid detrimenti ipsorum Ecclesiae
VI. Prospiciendum indemnitati eorum qui bonis, dignitatibus , praesecturisve dejicientur ex belli caussit. VII. Fidem solenniter dandam, mutuam in opem, neque ponenda nisi communi assensu arma. y III. Fovenda confoederatos inter mutuis de frequentibus scriptis rerum commercia: quaeque obscura hosti consilia esse decet, velut inter socios bona fide vicissim communicanda.
IX. Arma & pecunia cuius ex confoederatae unionis indictione exactio fiet, stipendia militum; praefecturae, reliquaque bello ineundo aut sustinendo munia pro Comi liorum arbitrio distribuentur; & ne sit vana Condaei autoritas , accommodabit nomen suum, quo programmata subscribentur. N. Ossic ia, praefecturae, munia publica & privata, seu arma spectant, sorum , sive aerarium, bello distributa, ut pacet valeant, erit utrique parti curae.