장음표시 사용
151쪽
schal de Erissac. DI HI sT ORIAR vM GALLII nariis numero impar erat, praetidium ab audacia mutuatus
pergit imperterritus, donec quadrigario indiceretur minis& ferro mora, jussus sistere aut mori, rheda caput exerit, intentatisque primipilo minis; Mene, inquit, agnoscis vir nequam Z Ille, probe agnitum respondet; at non progressurum nisi per tesseram militare vocabulum est, mutari solitum in stationes singulas, cujus nili copia est commeanti, sisti solet habitus pro exploratore aut hoste: dubitatum ad haec Ancraeo perrumperetne vi injecta oppidanorum armatum globum , rem in manu haud aegre politam; caeterum quia facinori imminebat seditio, praeva ruit regredi donec vocato Vrbano ejus regionis Praesecto, data est via. Dissimulavit pro tempore injuriam superbus homo nec diu distulit: paulo post Picardo verberum notae haud nece procul infliguntur. Sceleris ministros creditus ex familia sua legisse Ancraeus manum in omne nefas expeditam quos inter Hippocomus , Percussores placito senatus in furcam acti: in Hippocamum sugitivum judicio extraordinario dum per contumaciam agitur , auro noxa redimitur in Picardum collato. Sic exemptus crimini reus inhonora pactione inter mechanicae virum artis & Marescallum Franciae, haud indignum memoratu exemplum, quo libertatem qui oppri
munt publicam, discant legibus subjicere se , sortunasque
suas. Vigebat adhuc reverentia legum , neque Senatui Lutetiano decesserant virtus & autoritas.
Ducibus Vindocinensi Britannia , myenio restituuntur insula Franciae, Suessiones, & Noviodunenses quibus praefecturis viri Principes dejecti nuper curo rebellaverant: missus itidem in possessionem Condaeus praevalidae ad Bituriges turris, necnon vicinae circum provinciae simul & castri Chinonii , rem ante memoratam. Agebat aula procul, saepiusque a Rege interpellatus nectebat moras specie morbi, quo Castro- Rufi detinebatur. Postquam diu obstiterat, tandem misso ad Regem Rupisortio is tum illi inter praecipuos fide & Consilio monet indigne habitos ..Pictavii municipes quorum nuper una secum suerat caussa, neque adhuc ab Episcopo Pictaviensi pactis in foedus
conventis factum satis: eam esse caussam cur aula abstineat. Statim procurante Marescallo Brissaco Reois in eam
152쪽
LIBER SECUNDUS. I I9tipes,datisque & acceptis in foedus legibus paret Episcopus. i 616. Imputabatur Marescallo Bullioni o jure an injuria in- B Au. certum) Condaei secessus, & mora in reditum longior; is hecie ossicii, revocandi principis munus a Regina parente δ: Ancraeo poscebat in spem rei prospere transigendae, ct quo se utrique sortius insinuaret, cunctatione in suspenso
habebat negotium , donec patrando legeretur. Eo &sere bahtur Comitissa Suessionensis&Tremollia Condaei mater, La cindit a mutua quidem revocando principi consensione , sed aemulata de Sol n. tione maxima invidebant invicem procurati gloriam reditus, retinebantque injccta formidine,mox urgebant spe adjecta , ut cuique ingenium aut spes erat; hinc mora & diutina expectatio. Hic aulae ritus est, consilium quamvis fidum &prudens quod non ipse proseras arguis : saepe recta improbantur odio in autores aut aemulatione , nescio an eo motu
agebantur sceminae principes. Condaeus ipse sibi gratiam captans 'retis, quibus ad nauseam urgebatur monitis, sibi in reditum autores , praemissoque Biturigum Archiepisco- l' O ,ehὸ-po is inter fidos eru viae se accingit in aulam. Vbi Lute- usi detiae imminet dat se obvium populus in occursum effusus iapplauaque ingenti excipit quem procurandae libertati fimul & deprecando subsidiorum oneri ven ille rumor erat. Stipat conferta nobilitas. Dumque in abdito haberi studet perstrepit ad ipsius fores circumfusa omnium ordinum multitudo , premit vestibulum nota. promiscue gens &ignota, ut non longe esset spectantibus a Regia Principi dignitas: Obluctabatur ipse non ignarus regni primoribus praenuncia imminentis ruinae esse applausius, votaque populi , praecipue cum in publicum dantur & Rege coram. Consulto id gestum iis maxime in pacem primordiis, quibus calescente adhuc a recenti bello, Gallorum sanguine , proponebatur Regi velut in aemulum princeps; quo intensior in ipsum invidia. Explevit odii & invidiae cumulum arx Peronaea circum idem tempus ab oppidanis intercepta; Lon- Perantigavillaeoque privata popularium proditione tradita. Rem
Ancraeum supra tradidimus Ambiana arce dejectilia , Lon mistic gavillaei dolo : procurabat idem Ancraeus Peronaeum in Pi- cardia munimentum proregio nomine, stabatque autoritas
viro per vim Sc metum : hinc Peronensi; populi in illum H odia, .
153쪽
iro HIs TORIAR vM GALLI nodia, hinc Longavillaeo provinciae proregi spes in res nova iHaec inter affertur Peronensibus oppidanis Praesidiariare. Leodiensium& Italorum cohortem arce Ambiana absistere justam ex Ancraei mandato Peronae imminere specie mutandi praesidii: displicuit oppidanis impraev isa mutatio, ea causiquod fidas Ancraeo costas ferre nequibat infida gens viro. Elusus mox audaci stratagemate Ancraeus in hunc modum. Arcem procurabat Favoltus Ancraei vices gerens , illum ha-xius excubias agentem, ab arce in urbem evocat, opportuno
sane oppidanis cuciatu Z Conchinus eques is Ancraeo frater unde oppidanis suspicio & metus) Peronae sorte successerat clonginquo adveniens, eoque improvisus: praesidiaria civium cohors urbis aditu prohibet, prohibitus audacia& minis urget, Favoliumque acciri mandat, Favoltus per socordiam intermissa custodia ab arce statim in urbem devolat intromissurus hospitem. Atenim obluctantibus sortiter oppidanis in arcem rcgredi festinans prohibetur regressu, vinclaque in ipsa urbe subit; factum audax raroque usurpatum genti mechanicae , oppidanis, quibus vulgo anxium judicium est& ab omnibus imbellis timor. Statim 1ongavillaeus unanimi civium voto in urbem vocatus , adest, arcemque occupat , substituitur u cranis, qui Ancraeo fidem dederant, novo delectu miles , non ante quam in verba Longavillaei jurasset. Postquam Augustae agnitum interceptam arcem excanduit ira vaecors; eo facto Ancraeus petebatur in quo fides ipsi praecipua: furore percita , gestu , ore, lacrymis nunc hos, nunc illoς compellabat. Perpetuane cinquit princ pum animis seditionum semina ' Siccine nusio rugis Dicto nova proditione bellum in dies renovabitur ' exhausta recens Gallia largitionibus in perduellas cssiatu, prostituta dignitas domus regia augendis in immensum qui capite minui Iure meliori debuerant; necdum is 8 Statim jubetur praesidiaria excubiarum cohors ire in adversum hostem, parantur in bellum arma& novus miles, jamque Longavillaeo improvisus. imminebat exercitus dissidii finis: praevaluit legatione experiri qui mos armato in subditos Regi deterrimus. Mangoto
is tum Regi ab Epistolis post Villaraei casum retrahendi
in obsequium Longavillaei munus committitur, frustraque tentat. Substituitur Bullionius Dux quo non ante trania
isendis exreditior rebus , nisi quod vaser & implicitus pro
154쪽
mogosuarum curabat publicas aegi apud manuscriptum autorem cujus in reliquis probata pastita fides , in Bullonio dubia est , Bullonium pacando dillidio nrassum, autorem suille propagando: quaesitaque ab ipso muniendae contra Regem arcis remedia quem procurandae deditioni miserat Rex. . Sic irrita legatio fuit. Caeterum vix erat Longavillaeo, unde belli quod imminebat molcm. sustineret solus. Alta eum in reliqua Gallia tranquillitas, lassatus longa seditione populus , Condaeus in carcere, discordes principum
animi secere, ut usurpatione decederet. Permissa Blerat cur Bbra,ebis, .lio procuratio arcis postquam Longavillaeus vi aut sponte
Manebat reginae matri alta mente impressus dolor, justaque in Principes iracundia, Illi Ancraeum oderant, & quanquam recenti pace conciliati , suspectabant se invicem :Dubiis spem inter & metum autor est Bullionius Ancraeo aperta vi necando , rem ad manum esse in aula Regis, ubi leve praesidium, neque. arma viro ex loci fiducia ; morte tyranni finem fore tyrannidi . vanum ab ultore metum, mori eum cane rabiem. Mayennius infracto vir animo , futurum se, inquit, in Regis conspectu omnium ultorem unius nece , si praesentia sua Condaeus probaverit facinus. Condarus exci- , pere ex data a se Ancraeo fide quam violare nefas sit viro Principi, nec multo post , ut mutantur consilia hominum ,
Ancraei hostem se serens Archiepiscopum Biturigensem ire jubet praenunciandae quam destinabat discessioni. Ancraeus quaerendae per cunctationem saluti, specie procurandae provinciae in Normanniam digreditur, quo in necem ruit consilio omnium libera in absentem dicacitate , quod usu invalui . Qui summam tenet in aula , nisi praesens pilanaverit, vincitur; rara est per fugam victoria.
Eadem circa tempora Comes Arvernus Carolo I R. na- Le Cum atura filius unus tum apud Gallos Valesia egente, vir regia
haud indignus stirpe, postquam X II. annos sub arctacu stodia Bastilaea in arce transegerat jussu Henrici magni, in libertatem Ludovici rescripto asseritur , haud indignus beneficio , quod servata postmodum Regi fide prose rependit.
Is nobis posthac Ducis Engolisinentis nomine saepe memo- Duel Eu- . rabitur in eam militaris studii laudem qua imperatorum suae goutesme. petatis nemini cessit. Sagax , vigilans, expeditus, per arma
155쪽
irr H is TOR I A R v M G A L L I nglyriae avidus , utinam non pecuniae, is viro naevus inter magnas virtutes. Proeurata ipsi ab Ancraeo libertas quo pluribus munimentis subsisteret: nec male locaverat spem in viro forti, & antiquis Ducibus, omnino pari.
Ipsi Reges necessitati parent, & tempori quandoque serviunt. Ab excessu Henrici IV. ad eam diem annis sex continuis patuit per bella civilia ut interdum Reges infra subditos sunt aut ponuntur. Quid repetam dissidia intestina, per ea tempora toties mota quoties e primorum re suit : Quid
expletas & auctas in immensium hirudines populi sahguine ZQuid desolatas serro fiammaque provincias perduellium facto ' Quid dictas Regi leges impuberi Principes exoranti,
ut pacem ferre vellent i Iam furor est toties laena patientia; meditatur Rex alta ultionem mente , &qui hactenus dissimulaverat, factus aetate sortior vindicat se in iura sua , aut vindicatur: nam & Reginae matris consilio agebatur etiam
pubes. Prima in Condaeum ira , in quem praecipue queritur Regina parens; at si rite calculum poneret odio procul quo principi insensa , erant e primoribus viri autoritate praecipui, in quos aequius debuerat conferri quidquid in Principem
odii animo volvebat inimico. Accedebat Ancraei ira recens excita in Condaeum ex rupto amici foederis vinculo, facto Principis, quod supra memoravimus.
Lubricum est resibus etiam captis illudere, imprudens ligare arctius qui , ii nequeunt nexus dissolvere, dirumpunt. Querebatur se Rex elut iri vinculis positum per Lodunensia quibus nuper in pacem subscripserat pacta: meditanti ab iis discessum, objiciebatur data solemniter fides: excipiebat ille ex vi majore , justamque appellationem ajebat a Rege in vinculis posito ad Regem liberum.Naec dum Rex Augustaque, alta meditatione secum perpendunt; subit cogitatio Condaei archa cohibendi custodia, non alias suturam in tuto Remp. Truncum fore quodcunque in Gallia rebellionis est, si capite minuetur. Negotio consultores adhibiti Monteleonus ordinarius a Rege Hispano legatus, Richelius Episcopus Lucionensis, Mangotus, ct Barbinus Ancraeo fidi, is in Normanniam diverterat sorte an consilio. Magnatum Reginae matri in Hispano Rege fiducia, ingens item inter ministros utriusque regni concordia, praecipue in Con-daei caput cujus pro Sabaudo contraHispanum bello Italico
156쪽
studia erant. Postquam in conclavi de prii lcipis fortuna decretum , committitur Theminio facinus, quod quam audax, quam arduum esset, sciunt quibus nota Condaei ea aetate autoritas inclinato in foeminam regno. Kalend. Septembr. vocantur in ossicia quisque sua custodiae regiae praesecti; distribuitur locis arci circumjectis praesidiarius miles; intromittitur Elbenus Gastonaeae alae praepositus, stipant e nobilitate delecti serro ad manum. Aula est areae contigua vasto ambitu ad laevam lita qua ascensus est in edita palatii regii, secreta armatis statio quia illac neminitum transitus erat. Eibenus per tacita dilapsus , aditus praelidio firmat, nescistis ipse quid juberet, quidve juberetur; obte gitur alto silentio arcanum, & quanquam incesserat Regis &Augustae animum in procinctu facinoris ardui justus timor , distimulant adeo, ut tranquilla Regiae facies nihil extra proderet. Idem agendi modus rebus in praesens dubiis , qui laetis
ante, aut confirmatis erat: una omnibus vox , vultus idem. Non ante Ludovicum nostrum Rex secreti arctius tenax non
ante injuriarum in speciem tolerantior , nempe dissimulandis,& in tempus pro salute publica ulciscendis. Silet apprime& offensam lic patitur, ut videatur non sensisse : iras tegit, si ultionem non patitur tempus: Uno verbo , probe dissimulat, qua ratione probe regnat. Privato homini vix honestum est, esse impIicitum & obscurum: Regum diversa est ratio , regnandi quippe modus omnium optimus, qui altius arcana imperii celat. Publicum est quidquid in Reges peccatur : quodque pii vato tape pro vir te est , pati injuriam ; deflectit in vitium regibus ita natis, ut utraque ipsorum fortuna ad Rem p. spectet. Gaudet destinatum se a Rege operi Tlieminius arduo: proque aulae foribus signum operitur morae impatiens, circunstant nati duo Marchio Theminius, Losietusque viri strenui quidlibet ausuri ad jussum in subsidium patri potiores, quia in utrumque casum, seu sociarentur facinori , seu abstinerent, Condaeo rei erant ex persona patrii. Intendebat ex sobole patri, fiduciam animus imperterritus, quo utrumque natura dotaverat:
Specie habendi ex improviso consilii vocatur Condaeus, nihilque sibi conscius, nullo in adversum praesagio progre
ditur : Auget fiduciam quod Regi Augustaeque haud ignarus est
157쪽
324. III sTORIARUM GALLI et est esse se in terrorem tanquam belli & pacis arbitrum; at enim ex eo debuit gravius metuere, quia metuebatur. Odere Reges, quos metuunt prima quaque occasione abdicaturi,non virtutis, non habita ratione natalium . quae ipsa saepe casum accelerant. Brevis est consultatio; dumque Condaeus salutato Rege dilabitur, arridet Rex, rogatque in transitu utrumper coedi temperiem Sole placido venationis socius esse velit quam destinat, in procinctu esse venatica; caussatur ille privata negotia, queis in urbe attineatur per totam diem, Exin urbana comitate dimissiis, qui mos aulae in perituros, dum ultra progreditur, in Theminiuiti incidit, parumque obluctatus in ima palatii trahitur. Ferunt post inam Theminius injecerat manum in Principem obvium habuisse sortuito Vreraeum Procancellarium, ad quem intrantitu : en inquit vir probissime, ut opprimor contra datam fidem. Ad haec Vaeraeus , procul est consilio meo hac tua detentio , mox reparandasi quid mihi autoritasti erit. Adjecisse serunt vulgatam Gallis parce miam. Erroruna optimi qui brevi mi runde proscriptionem meruit aversante Condaei defensores Regina. Nec multo post obvius item prittereunti Cond eo Dux Rohanaeus eadem voce compellatur; ast non eadem commiseratione excipitur: serocitate obstrepit vir exosus Principem; adi metu praesentium dissimulat , pro modo temporum in figuras omnes inflecti solitus. Lamio , inquit, autoresfacti, quia mihi pro jure legitimo es quodcunque Regina indixerit. Verba certe in rem praesentem atrocia velut insultantis dissimulanda,& si sentiret maxime. Condaeo mansit alta mente injuria donec rependeret, inaniit& in Secharios ira quorum ope sperabatie in libertatem asserendum ;at vana Principi spes ex gente inimica : subscripssere detentioni iptius Sectarii, quanquam erat ampla in dissidium seges. Ad primum triclinii limen circumstat principi nobilium delectia manus Elbeno duce : ille Reginae , Ancraei que in se odia secum alta cogitasione revolvens, spem vitae omnem abdicat medioque fiduciam inter& desperationem animo , non in contumaciam atroci silentio , non in mollitiem deflectit supplicatione aut gemitu, stat in aequilibrio infractus ne ferocitas invidiam , aut miserationem pariat ejectio animi. Digressis T ieminio& filiiς stat ad limen manipulus, praesidium capto: ille prosunde meditabundus, passu 'uod
158쪽
ama praecipiti ire, redire eadem in vestigia saepius, quies, in quies , de quanquam firmaverant animum virtus & philosophiae studium, occursabant eunti, redeunti per aulae spatia,an xietas, timor, nihil sipei. Subibant animo Ausustae iracundia, Marescalli Ancraei in se ossensio non injusta penituri intendebatur metus ex eo quod patria utrique Italia , ubi ab injuriis memoria alte impressa manet: mens illi incerta Idubia eo magis, quod nemo in conscientiam vocari poterat: suspecta alta custodum lilentia velut commiserantium; suspectum iter' siquid clam loquebantur , illinc perditum se ,
hinc proditionem timebat. Secundum noctem insomnis magis quam vigil haec secum tacite repetit. En praedasium
inimicis au=ris omne nefas Principi necando , cur in praecipua fuere studia opprimendis ; inimicis audacia vires plus aequo quid ultra opus ' non deerit i Pitionem pratextus. Gallia , sex jam sunt anni bello civili desolata, Se
ctarii inseditionem commoti, temerata autoriim Regis: hac illi. Symid ego contra ρ quo eo ultore utar ' quo patrono 'Regi agnatus sum inter primos ; asi ilii insinuata cum lacte in me odia ; O si ex debito amaverit, quid ausiurus , qui γ' ipse in vinctilis es ' Eritne in Partimentis fiducia captivo Principit Erit sane si quid valent. Alentin incomperto est procul haberi caussis publicis sanctissimos viros , neque in arcana regni admitti solitos' per eorum libidinem , quisummΑνerum potiuntur. Dabit se forsan in patrocinium Gallia universa , apertaque vi in libertatem asseretur , qui probis in hanc diem fuit assertor libertatis ; ct hinc timor. Si exsurgunt murmura , voces , si populus in arma amens prorumpit, in necem dabor causa dissidii , projicieturque in vulgus excisum caput , solitis in hunc modum restingui seditionibus, qua pro unius capite concitantur. . At si lege prohibitum essessundi sanguinem qui regius est, modietur invidia , ii, δε- rurque maligna potione Legi, qua Principis sanguinis Regii , ferro eximuntur . quod fieri amat in pari eausa ; vulgandum dein Principis exitum fortuita febre , aut alias fato suo. Haes secum condaeus nocte, interdiu. Et quanquam
acticiis id proprium est ut effundant se , affectusque suos ,
minore , si communicabitur , malo , quanquam naturae acceptam serat gratiam Princeps , qua ingenue prodit con ceptus suos, non obliquus, non obscurus ; pauca loqui- tur,
159쪽
ia 6 HIs ToR1ARUM GALLII 16 16' tur, ne, si penitus obmutescit, stolide serox, si in vela ensunditur, aut lacrymas, qui mos imbellibus, pro levi habeatur aut molli. Demum in Bastillam traducitur: non multo post lecti extra ordinem e consilio viri Commissarios vocant) deterrimum hominum genus, quorum vulgo judicia sunt, qualia inspirantur: illis blanda primum verba.& spe plena ; Non id in mente Regina matri , ut virum principem male perdat, innotuisse Regi per indices prava Bullionii ori Advenit in res novas consilia : Regem pracipue s Reginam ea proditione peti vita utri que desinatas in . dias, desolando dein pro cujusque libidine regno: idsi ipse non dissilebitur ; quod aliunde certis indiciis patet vindicandam contra aut ores suos injuriam , principi e sanguine regio malis artibus fascinato ne parcendum modo , sedfatim liberandum, id in votis ina esse, neque spem irritam fore si nihil celaverit. Comaeus ad haec, ingenii acie, qua pollet maxima ; haud ignarus domestici exempli, quo avum capitis poena exemptum Audierat, contumace coram Commissariis a Rege delegatis silentio : exceptione fori callide utitur ita natum se , ut non aliba quam in Partamento convocatis Frencia Paribus Judicari possit; subiturum judicia qualia dixerint. Senatus c, Pares. Mangotus & Barbinus Com
missarii; si contumaci linquiunt silentio deflectis urisdictionem legitimam , severitatis autor cs quam exercere cogimur in te consortes tuos,nulla personarum delectu: Ignoscet Rex,
si agnosicis judices, qui alim litem instruent, velut muto. Condaeus infracta mente stat in proposito tenax; Et si inquit extra ordinem Iudicor, satius est sicarium immittere,unaque Sacerdotem quo poenitentia Sacramento purgatus,
innocens moriar ut Regi sic is Deo: violentia es quodcunque patior , quaque detentioni mea principium de it vis ma- or , dabit eadem vis finem vita. Obmutuit post: id liti principium , hic finis suit, ut. dici haud immerito possit Con-daeus sagacitati suae debuisse vitam, cui instabat lethale ju- L. Misti dicium. Longa in ea arce detentio Principis donoc in Vin-
muc-o. ceniam traduceretur. Causam mutatae sedis pro arbitrio
quisque suo dixere. Alii intutum Lutetiae carce3em viro Principi, in quem populi amor ; quidam infestuat pestilentia locum, murisque praealtis coelum opacum, unde per malignitatem aeris morbi ex improviso & senera. Vtcumque
160쪽
est regia , patentibus hinc inde plagis salubri aere, cui a luco Vicenio nomen non urbe procul, illuc per obscura noctistoducitur cum Mommorancia uxore quae jam praegnanserat; at haec suo susius loco nur morabimus, anno sequenti debita . . Vbi pervaserat rumor vim Condaeo Principi illatam ire statim per totam urbem amens & sanatica Tremollia mater , ire familia, nobiles , Tricliniarii , Ephebi , Pediiseci;
ire amici quorum intererat fatuum haberi Principem, sociari seditioni vulgus rerum novarum avidum & passunmutabile, gens desidiosa, cui iiihil deterius est prauentibus : spargi temere ut assolet murmura & voces incertis autoribus. Iacere inhonorum primi Principis cadaver reircumferri tota urbe, hasta conspicuum s sublime caput cujus saluti salus publica inest; cecidisse Anerao victimam viro ambitioso, e m libido .est cum ruina Principum desolatio
Gallia. Et ut res per ora vulgi traductae statim in majus audiuntur , invaluit Ancraei manu interfectum , is tum ex onficio citeriorem Normanniam procurabat, qua mari alluitur. Contra regionum in urbe praesecti, ipsique magistratus circuire , armati inermes , ut sors tulerat, praesidia distribuere, inteqdere metum, & verbera si quis audacius obloquebatur. Procul esse inguria Principem,intactam illi vitam, nihil tentatum contra leges , custodia teneri dum jacientur
alta fundamina pacis. Debita mollienda ira , se pacandis animis intersitia. Eom esse detentionis caussam, debitam Regis Augusta , neminem ab illis in conscientiam rei accitum,
proborum votis expetitam detentionem, donec Conrio desaiierint iracundia se furor: hic finem bellis ciυilibus, hinciata fore Gallicis rebuου primordia. His aut talibus primae indignationi impositus modus. Postridie praevaluit specie ultionis , dira in praedam libido. Nemini ignotum est Europaearum urbium Lutetiam esse facile principem : non alia nomine major, non ambitu ; seu populus , seu urbem componunt immensa spatia Regiis aedificiis distincta , crescit & augetur in dies plus aequo urbs impatiens sili, adeo ut periculum sit ne mole ruat sua , aut in ruinam agat aliquando, quam spoliat, Galliam. Non ali-ibi urbs opulentior; seu opulentiam incrustatum parienti