장음표시 사용
711쪽
676 His ToRIAR. v M GALLI Rr 626. VI. Possunt Summi Pontifices ex caussa amovere Reges ,
deponere Imperatores sicut sepe accidit visum es, quando si ilicet eorum malitia hoc exigit, ct Reipublica necumim sic requirit. VII. Ratione fidei aut peccati gravis aut manifesti Iincorrigibilis fuerit Imperator aut Rex' potes eum Papa δε-
VIII. Potest Papa deponere Reges non serum propter haeresim, aut schisma , aut aliud crimen tolerabile in populo, sed etiam propter infuscientiam. IX. Papa potes Regem deponere ratione iniquitatis, ct inutilitatis sua persona : potest Imperatorem deponere, ct Imperium alteri dare si non defendat Ecclesiam. X . Papa potest deponere Reges negligentes sicut Petro concessa fuit faculta puniendi poena temporali, imo etiam poena
mortis dictas personas ad aliorum correctionem ct exemplum : sic etiam concedendum est Ecclesia: summo ejus pastori concessam es facultatem puniendi poenis temporaliabus transigressores legum divinarum. XI. Potest Papa Reges movere is mortis poena punire. F tro usque successoribus dictum est, Pasce oves meas , sed ad pastorem pertinet punire oves suas ea poena qua ratio indicat illas esse puniendas. Ergo si propter bonum commune aliquando prudentia se recta ratio exigat ut Principes inobedientes is incorrigibiles poenis temporalibus af- ficiantur , Regnoque priventur . potest summita Ecclesia pastor poenas imponere , nec enim Principes sunt extra o-mile Ecclesia. Vix prodierat liber cum Collegium Sorbonae acri & dotacta censura condemnat autorem; censuram Ecclesiasticam
sequitur Paria menti Lutetiani placitum quo servi publici manu in ignem datus liber, quo item e societate Iesu docto res Galli contra scribere jussi. Exin dicta dies Provinciali, Collegii Claromontani Rectori, & praecipuis e societate Theologis: sistuntur in judicio, interrogantur, respondent, reseram fideliter interrogata & responsa quati per dialogum
rem haud indignam quae ad posteros transeat. S E N Α T v s. Probatur ne vobis Santaresti perniciosus libereditus in hunc titulam Tractatus de Isaeresi, schismate, Sec.
PATER COTo pro se & sociis praestentibus; Impro
712쪽
LIBER DE cIMvs Qv IN Tvs. 677batur , supprimitur , impugnabitur contraria mox doctrina quam paramus dare in publicum. Senatus .aeuare improbatis doctrinam quamsocietatis vestra Generatis Roma approbat P. Coto. Non negamus Roma a nostris approbatam ; sed quare nobis imputabitur error Transalpinus cui nemo nostro
mum subscribis in Gallia r Senatus. Annum in ditione sua Regi Galtia jus omne in
P. Coto. Ius omne es quoad temporalia. Senatus. Creditisine vos Summo Pontificι Im esse in Reges, adeo ut per excommunicationem sacris ipsos interdicere possit, 'bditos sacramento fidelitatis absolvere , Regnum in pradam dare ' . P. Coto. Absit verbo invidia I Excommunicari Chrsiani mum Regem p Absit omen i aeuis credat primogenitum Ecclesia futurum aliquanis matris hostem, quam protexit semper o protegit ' quis excommunicandum qui continuo pugnat hεrs in regno sitio extirpanda 'Senatus. Ergo diversa vobis a Praposito societatis vestra Generali sententia 'P. Coto. Qui Roma degit Prapositus noster Generalis, vix
est ut improbare possit quod Roma probat. Senatus. Illi sua opinio esto, vestra quanam es 'P. Coto. Plane illi contraria.
Senatus. Quid si essetis Roma 'P. Coto. Mutaretur nobis cum coelo animus, sentiremiu
Senatus. Pracise amabo proculque ambagibus se subter fugio: quid censet focietas vestra ut universa est de Roma na sedis in Reges potestate ' ,
Ad haec P.Coto communicandi cum sociis iacultatem petit ; datur facultas, communicant, pauloque post redeunt in haec verba; P. Coto. Nobis cum Sorbona ct Gallia Clero erit sensus in idem doctrina univocus Senatus. Explicate apertius mentem vestram, quanam est hae Sorbona doctrina quam probatis 'P. Coto. Si tempus exiguum conceditis nobis; dabimus exscripto sententiam tu quam vix est mo B ut conveniamus per
713쪽
6 8 HIs TORIAR vM GALLIA Postquam triduo deliberaverant, praecipui e societate ad Regem missi palam abdicant Santatelli doctrinam publico instrumento in haec verba concepto. Nos subsignati declaram s Santaret um perperam de Regi bus , ct eorum autoritate scripsisse . quam dissitemur doctrinam,agnoscimm ct profitemur Regum immediatam esse a Deo potesatem independensque ipsis Ius esse in subditos ; cui sententia ut vera, nosro omnium sanguine subscribetur si opus. non secm ac censuris si qua a Ciero Gallicam aut Sorbona in Umodi libros eontur. Promittimus insuper futuram nobis poshac unam ct eandem super ea quastione cum Sorbona. Clero, o, Regni Galgici Academissententiam. Actum LG-
P. Coto. Ignatius Armandus. Carol. a Turre. I. Suffrenius. Fr. Garassus. Fr. Godussonus. Dion. Gayatinus. Fr. Grandissonus. Dion. Petavius. I. Filiaeus. I. Brousiautius. Steph. Guerrius. Lud. Neranius. Iac. Alemandus. Pet. Royerius. Steph. Ludovicus.
Non multo post P. Coto in provincia Parisiensi provin cialis, taedio interrogatoriae actionis qua praecipui e societate extra ordinem pulsati suerant morbo corripitur, fatique legem implet : longa illi in virtute perseverantia, Scquod rarum , etiam religioso viro , procul ambitu vitae Henrici I V. conscientiae admotus . nullo rei privatae studio egit in aula innocenter, scientiarum apicem ingenti laude adeptus est, facundia floruit adeo, ut regnante Henrico,eloquentiae imperium penes Cotonem esset : magna haec certe apud homines ; maximum est quod in Deo vixit, florens &
candens lilium inter spinas, hoc est homo incorruptus in
714쪽
SYNOPSI S. Aresca in Ornanus res novas meditatur, qu
nam in ipsium posulatio se unde fuerit : prima
Iabes ambitio, quam Gasionis nomine ob elat ;rerum imperia assectans Domino autor es Reipu
blicae capessendae. Verba ipsius ad Golonem cum essectu qualem speraverat, Regis ex sectione timor. Cardinalis Richelius Dis in a Rege sententiam profert : Rex altius timeris facta Ornani ci dicta curiose explorat. Intenditur omani crimen ex aversisne matrimonii quam insinuabat Gasioni, etsi omnis Regis inclinatio est in eo foedere. Verba Omani ad Domininn impediendis nuptiis. Ornanus ct Callidabonos in vincula co ecti, Gasio ad Regem properat incensus
ira, queritur , ct minatur, Rex .erbis iram temperare conatur. Lutetiae in carcerem conjecti Omani fatres duo, Modenaeus item ct Dua anus , Montorea uxor Omani ad Delphinates relegatur: abitura multis agit cum Domino Podiolaurentiumque Ornanυ
pituit. Gasio ad Reginam matrem properat ira percitus, multi que indignatur: Sapiens Reginae responsium siubicitur. Vltimum illi ad Alterium Cancellarium confiugium est; ex pravo responso Alinius de ectus Cancessarii munere , ct ab aula exul. Politicus Obrevis in eam rem digresus. Dejecto subsiluitur Marisiactis ma- nus Galliae quaestor. Mariliaco, Marebio Fiatius cui in fortunae auimentum autor est Cardinalis Richelius. Destinantur a principibus vincula Cardinali, nempe liberando permutatione Omano; ut probe consuluerit sibi vir providus , diversi primorum in i ditionis afferus ex diversis eaQR : Chalassi ingratitudo erga Regem. Brevis ad Chalisii vitam digressio de magno Priore cusoria cohibendo consilium differtur, , nam ex causa : Rex multis agit cum ipso, ut statrem Gindocinensem in aulam remoret, multis ille eum patre, qui diu obluctatus cedit tandem vemique in aulam Aori custodia cohibentur statres duo quonam modo : huyus negotii
715쪽
proxime instabat; jubeturque Anetum cum familia ire. MarescaDlus Theminiis de e Io procuratione Britannica ricinensi substituitur : quae ex eofariis pro ct contra Cardinalem Richel um vulgata. Singulare certamen Vardium inter ct Prasinium O qtrae hinc sequuta: Butesiilii cum Tordinio duellam, se mors Tor nil. Fortuita Chalefit cum Pongibauto pugna, ct mors Pongibauti: mulgatae aulicae ambages inter Lovenium, ct Chalesium queis matrona issustris adiun D, explicantur. Lovinii posse latio in Chale- Alcm quanam ex causa. Aprima origine repetitur Chalest crimen; ut Gasoni insinuaverit se, ut Cardinati Richelio obscure locutus quonam revo o a Cardinali dimisus ut tandem in vincula conjeritas. Cardinati Richelio in praesidiumsui, milStaris cujZodia permissa. Gaiso expetitis a Rege nuptiissubscribit. Chalesii tristiis eriitus. Fuga dilabuntur Comes Suessio ct Duci a Caprusia. Refertuηf agmentum Ibelli in Cardinalem Richelium compostlisub nomine Gaeonis, quo continentur didia, ct cripta contra itium. Sangeritis aula ab Sperejusfus, incerta ex causa in custodiam agitur, mox I beratur. Comestabilis Udiguerit mors se elogia. Barra ingratia Regis ct aula depellitur. Quanam ex causar Ostenditur cecseisse omnis aulicos qui Cardinati Richelio obsistere ausi BasOm- petri in Angliam extra ordinem delegatio : verba ipsius ad angliamin 'osgolida ,sed vacua esse M. Comitiasuccenturiata Lutetiae indidia, i estigandis pecuniae in belli vitis comparandae remediis. Richelii Cardinalis, in eo conventu oratio. Sequitur δε-.M. D C. xxvii. Nausiamum classis Indicae ad plagam Aquitaniram describitur, unde Agens uci Opemonio praeda: singularia pleraque)isper hocce nauseato. Thalassiarchae Gallici munus rem nerato abun e Mommorancio in Cardinalem Rachelium transfertur, mutato nomine. Co mota ab Episcopo Verdunensi in ea urbe seditio, Regumque Galliae jusa in Verdunenses dominatio me-rantur. Mors Herdunt protopraesidis in Par lamento Pari ense, es ipsius eis a. But i ii cum Beuvrono duellam. Ωuae praecesserint, quae subsequuta. Capti But illius ct Comes Capellas Lutetiae contamnantur. Formula condemnationis : ad Regem scribit Momm rancius depreca Mae poenae, quae demum in populi conisectu exigitur. Mariae Ducissae Mompenseriae D. Gasionis uxoris carissimae morbuου. Herba ipsius ad conjugem. Mors, epitaphium, ct elogra.
Ragica est hujus anni series, sunestum quod aggredior: nullo in ater tum bello, plenus civilibus discordiis annus, atrocitate criminum, audcalumnia infamis, luctuosus procerum vinclis, S morte: nam si contra noxios poena suit , dolenda culpa; si Periere innocentes ex oppressione, justa indi- ignatio S
716쪽
Liarn Daci Mus saxetvs. 6s Ignatio est. Aperuit scenam actu tragico Marestallus Ornanus, spei Domini Gastonis admotus, vir natura ferox & ma- Ornans, gni animi ; summa postulationis in ipsum , haec erat. IUL G z η nuasse ipsum tenello Gasionis per juventam animo,ut indebita r -' Η' Rempublicam atate capesseret, seque pro dignitate natalium immisceret rebus o regeret, id primum caput: Alterum erat, quod nuptiis Mompenseria virginis cluas ex destinatione Henrici patris Ludovicus prosequebatur , obstabat. Gastonem diversum agens a voto Regis. Rebus modicis aequalitas facile servatur; iniita mortalibus potentiae libido adolescit, statim atque imperia rerum ostendit sortuna ridens; angustae diu Ornano res,& pro dignitate natalium so natenuis, magnatum aequalitas suit : ubi Gastoni admoti possedit Principis gratiam ; ea possessione ambit&sperat omnia, in gloriam cupido intenditur, petit Marescalli munus & obtinet ; ceterum ut sordent prima,cum majora quaeque sperantur; fortunae augmento intumescit ambitiosus homo , ardet libidine dominandi ; dominii spem facit summa in Gastonem potestas, per quam arbitria rerum ipse sperat, si Gasto tenuerit: is rebus adhuc per aetatem impar gerAadis, transigebat ludicris primam adolescentiam, cum ab Ornano compellatur in haec serme verba; Tibi, Gabio, spes Gallici regni est a Rege prima ;attende, ut fratre prole orbo Gallica corona immines hareditati tua : quousque hares O filius , pro extraneo eris in domo pa tris' injuria est quodcunque pateris,nec rerum administrati ne haberis procul, nisi quod1pernit te qui unus administrat Cardinatis mchelius. Indomitus esset leo sise agnosceret; tu rei
Gallica arbiter fores, si te meminisses Henricι IV. filium, Ludovici sobole vacui fratrem unicum, se stem Regni. Tibi debita sub Rege prima armorum imperia ; neque ab arcanis Regni consiliis arceri potes, cui Respublica patrimonium est. His&talibus suaderi se patitur Gasto Reipublicae capessendae , rem certe haud indebitam Principi, quem in primam spem regni
vocabat sanguis : leve Ornano crimen, si Zelo in res alumni sui ageretur: in arcana Reipublicae transit, consiliis immiscet se quam ante frequentius, curiose investigat rerum momenta& caussas, virum subito sapit, qui in hanc diem puer & penu insans fuerat : unde Regi ab Ornano dissidentia & justus timor. Accedebant obscurae ambages & secreta primorum
717쪽
626. Richelium in rei conscientiam vocatum quid opus Actoro gant: ille ita proloquitur. Gasioni procul ambitu is domi nandi libidine indolem esse, totam in virtutes inclinationem, expeditum ingenium, nis quod lubrico atatis impar est adhue
gerendis rebus: ceterum pravis assectibus imbui optimam hanc naturam. Prossiciendum malo dum nascitur postquam adolemit frustra remedium quari ι minacia Regi is regno Ornans consilia esse ; nec periculo vacuum quod minatur: asi si qua prudentia si qua Regem autoritate decet ; occurritur ex periculo securitatemfore et amovendum improbum hominem qui distordiam in regia familia miscet, viam bella civili faciens. Ostendi ab ipso Gamnem principibus rerum novarum avidis, ut belli is pacis arbitria tenentem , ut libertatu quam Uectant assertorem , vindicem, ut munificum largitorem; impune ipsis fore quodcunque peccaverint sub tanto protectore promitti : si diutius adolescentis animo grassabitur perniciosis iste praceptor, justum esse timorem ne maneat indelebila quod ferreo vir nequam sylo alte impresserit. Magnam de Gasionessem concipi, neque injuria, qui plane per se ingenum recti amans es; debitnm illi sub Rege Regni regimen . sed
per atatem, non adhuc cessisse ejus debiti diem ; adhue artium liberalium studio exercendum donec plenius adoleverit. Optime consuluisse naturam homini cum sevum cuique atati dijIriabuit penseum ; segetem ex Gasione ingentem fore Gallia, asy c mendum ne fructu praeoci laboret fertilitas, fumoque evaporetur ignis antequam ardeat : dum Gaso studio capessenda Reipublica indeciem agitur, mutato nomine narrari tabulam de ornano qui prava regnandi libidine vecors est, angustior bin terminis circumscribi hominis ambitiosi fortunam , nisi Gasio dominabitur, ideoque uus interesse prima ut sint imp ria Domino , quo ejus nomine ipse dominetur in primam diagnitatem evectus: denique franandam ornant in imperia rerum libidinem quoquo modo: His Rex velut alto somno excussus: investigare attentius Ornani vitam; noctu interdiuque sequi per conductitios vigiles; ille ut est caeca ambitio
ire audentior, perstare in proposito; suadere, impellere, cogere in prava Gastonem. Forte tunc votum ab Henrico patre olim nuncupatum destinabat exsolvere Rex per contractas inter fratrem &Mompenseriam nuptias : ineundo matrimonio multum destina-
718쪽
- stinatio paterna,multum potuere divitiae & gaza quibus vlr- so, Mompenseriae domus exasse haeres erat e praepondcravit x virtus qua nemini aetatis suae secunda fuit, illustris P rinceps: oblata Gastoni virgo repulsam inglorie patitur suadente ut creditum Ornano his serme rationibus ; Si Regissubdita copulabitur Gasto, ipsum omni ex parte subactum fore, in manu Regis futuram utriusque eo Num fortunam et procul novis rebus Gasioni animum esse neque pubsidio in prasiens externo indigere ipsum : quidsi prave consultus Rex abdicaverit fratrem Si eum indigna pati coegerit unde ipsi prasidium t undareit salus t Si in Gallia situm es quodcunque ipsi convugi
possidebitur , in ectione manus Regia statim eaxebit omnibus ἶlaborabit inedia eritque principibus ad quos confugerit importunus se gravis i contra, magnum esse quo perare dabitur , si extra Galliam, nuptiale foedus inierit: hinc is amis=lam dotem fore. ct prasidium ingens : sub titurum, tunc viribus alienis , juxta ct Ju Principem. His Ornanus GHonem a Mompenseriae nuptiis diversum agens reus est Regi: malo quod imminebat ita prospicitur. . . Ineunte Majo agente ad Fontem Bellaqueum Rege, ab Haltero custodiae regiae praesecto coniiciuntur in carcerem Marescallus Ornanus & Calidabonaeus t hic Gastoni inter chaisia fidos, consiliique particeps intimi strato decubuerat Gasto bond.
per altam noctem , cum assertur conjectum in vincula Ornanum memorant alto sopore, velut per implacidam imaginem , subito horrore discussum , quanquam erat vigilia tertia ivisse ad Regem surore haud procul : ubi in regiam venerat fanatica velut mente perrumpere pervigiles, per praesidia, per stationes; advolvi genibus Regis, sciscitari indictae custodiae caussam , traheretur 9 ipse in carcerem, subderentur , vincla sibi una reo ; sie Ornanumque immensi erga Regem ct Galliam asseditas postulari posse : eo nomine
utrumque reum ; se mortem deposceres Ornano parabitur. incidisse in venabula inimica virum innocentem , retibusque implicitum qua ipsi tetenderat e longinquo invidia. Postquam jactas in irritum preces videt, intentat verbis a-xrocibus minas, ultionemque incautus prodit quam medita, tur , cum ita Rex , Nιhil miror frater earisme t si Ornanserimen ignoras qui vita , moribus plane innocens es , jus
tibi, se laudabilis a virtute excettio. Insinuabat se sensim
719쪽
Ornanus animo tuo , spargebatque paulatim fomenta dissidii inter nos qua si iubito is palam edidisset in refutasses hauta
dubie qua virtute vales. Spatio temporis interjecto senescet tuus i te dolor , iraque quam concipis ab ictu impromiso dese- viet, ages mihi velut ab immenso beneficio grates, cum liqui- δε constiterit tibi, Ornano id fuisse pracipuum ut divideremur invicem , quos natura conjunxit. Ita Rex breviter: aestuabat Gasto ira incensus: at quo plus illi irae , hoc minus Ornano spei erat: acrior intercessio urgebat poenam, quia probabaznimiam ab Ornano fiduciam. Quo momento Fon bellaquei in custodiam agebatur Ornanus , Lutetiam mittitur nuntius cum scripto ad municipalem magistratum , in haec verba concepto. ExsecretaDEtione in Regem , indictam Ornano cusoriam, e se participes crimini fratres ipsius duos, Duageanum insuper ct Modemum , qui ct acri custodia cohibendi: ita Rex mandat. Postquam reis injecta manus : in Bastillam trahuntur , quo tempore procuratio ejus arcis, dejecto Luxemburgo Luynaei fratre transit in Tramblium is P. Iosephi frater in quo magna erat Richelio Cardinali fiducia Ornanus ad arcem Vincenniam ducitur : uxor illi Mon loreae gente, matrona illustris cui apud Gastonem prima autoritas erat,virtute operan, te affectus venustatem anni deleverant huic ad Delphinates patrio solo indictum exilium; obtinuit Gasto ut non procul Lutetia in privata domo maneret, donec de mariti statu plinius constitisset: erat ingenio acri foemina , supra sexum sortis, & in omnes expedita cassis, queis aulicorum fortuna jactatur: illi apud Gastonem ingens favor, adeo ut incertum sit gratiamne Principis uxor marito conciliaret, an uxori maritus. Iussa absistere, agit quam ante cautius cola mendataque Domino salute viri, supplex petit ut mo
deratius experiaturfrocitate contumacia abstinendumres
deductam miseri Ornani fortunam ut dissimulare satius sirquam indignarisensim obtineri posse velut ab aspernante quoununquam impetrabit enixius votum : hodie eam esse sortem Principis in Gallici Imperii Jem primam vocati, ut quorum
saluti prospectum velit, hoc ipso periclitentur quod ipse prospicit, hoc ipso luituri sint poenas quod ipse deprecatur. Non ita
natum,non ita Ornano in spem admoto educatum, degenerasse,
in deforme obsequium fortunam primi principis, qua non ipsius
720쪽
sali s viri tui versatur . dissimulabo pro tempore , ponam violentia modum ,-, quanquam ab ira calet sanguis , tepes et animu . Abitura; rogat marito ut substituatur vir in conscientiam arcani vocandus quo interprete invicem uti possint. Suaserat Verde rona matrona nobilis Mon loreae amica verrirone.& utriusque sortunae ipsi Comes, ut in id muneris legeretur Pui laurentius ingenuus adolescens cujus quia per lubricum aetatis dubia fides, dederat se pro agnato vadem Ver- derona fidemque obstrinxerat pro ipsius fide servanda Ga-stoni, juxta & Ornano : sub ea cautione vocatur in primam principis gratiam Pui laurentius, quam Montoreae& Ver-deronae gratiam debuit, rem paucis notam & a nemine traditam. Hinc suere immensae fortunae primordia adolescenti optimo , & felici, si mediocribus contineretur ; corrupit naturam fortuna, fortunam ambitio perdidit; qua nunc ascensus per Domini gratiam , hac eadem via erit in tempore descensus illi & praeceps casus: faciet utramque sortunam idem
favor; at haec in tempore memorabimus.
Postquam irritas ad Regem preces Casto agnoverat ire ad Reginam cui summatum autoritas erat) flectendaeque in partes suas matri induere figuras omnes. Orabat supplex& minabatur, advolvebatur genibus, & repente mutatus contumacem agebat voce, silentio, gestu , ut impellebat seror : praecipua ipsi in Cardinalem' Richelium ira, velut in autorem. Regina haud ignara factionis in quam Gasto innocens agebatur ; amplexari, hortari filium , aperire, ut incauto illuserat ambitiosus homo, ut jure in custodia habeatur : non in mortem deposit et si meruit: postquam ambitienem exuerit per quam vana dominanssi libissine agitur , res tuendum libertati : effecturam earceris solitudinem ut redeat
ad se vir parum siui,parum officii memor immemorem sui fuisse
quando prima Imperii Gadici administrationi inhiavi oscii
piaue immemorem quando alumnum suum , carissimum Gaiatia pignus a Rege diversum agere conatus est diseordia autor interfratres. Concedenda Regi spatia temporum queis tepesiari ira, concedenda Ornano queis resipi cat frenandis animis quil . impetu in res novas feruntur , optimum esse ex carcere, is ex metu gravioris mali remedium : as non essesubitaneum
fus e medela Gectum. vincia, in temo e Gerari resipsentiam b