Dissertatio physiologica inauguralis de fame et siti

51쪽

animadversionem de morte Alexandri adnotavit: lexandrum, ait, tot itinera, tot praelia , isthiemES , per quas, UiCta temporum DCOrumquctili ultato , transierat , tot sumina ex ignoto cadentia, tot maria tutum dimisorant , intem porantia bibendi , et illo Horculaneus ac fatalis

Sed observamus quoque homines, qui nunquam serme bibere solent. Sic feminas subinde in prandiis quidem pocula cupere, sed illas id potius dicis causa, quam potandi gratia, facere videmuS. Nec non existunt infantes, qui a bibendo fere

penitus deSueScunt. 60. Status morbosus. Ρlurimorum morborum

Sitis perpetua comes est, et praecipue in febribus, phlegmasiis, haemorrhagiis activi S. Symploma est multorum morborum UerVOSorum; ipsaque Sitis aliquando etiam morbum constituit. Jam a tempore Hippocrucis potandi desiderium, tanquam Phaeno menon diagDOSticum et prognosticum in morbis consideratum est. In hydrophobia Sitis est urgens, sed ratione Spasmorum in pharynge, miSer aeger

non deglutire potest 2). Insignis Sitis observatur in herpete, erysipelate, hydrope , auuSarca, dia hete, in omnibus magnis Suppurationibus, assectionibusque biliosis. B. Circumstantiae bgienicae , Sitim modis

10. Circumfusa. Aer calidus, siccus et electricus necessitatem potandi saepius et intensius

52쪽

producit. Sitis desiderium praecipue Observatur in regionibus meridionalibus, minus in Septentriona libus; magis quoque tempore deSti VO, quam layberno tempore sitimus. Sitis etiam stimulatur in locis clausis, calidis, hominibusque repletis. In omnibus his casibus perspiratio admodum viget: DOCeSSu rium itaque est, ut factae jacturae aquosae bibendo

restituantur.

pplicata. Excitatur Sitis omnibus illis

rebuS, quae cutem irritant, eX. gr. VCStimenti S, epispasticis, morsu plurimorum inSectorum, Serpentiumque Venenatorum , et C. SitiS Vero minuitur in universum balneis, applicationibus Substantiarum aqua, quin etiam aqua marina, madefactarum. Tali modo Auson, praefectuS ClaSSis, aqua poculenta in Oceano pacifiCO CarenS, nautis vehementi Siti laborantibus , aqua marina CODtinuo humectare interiora vestimenta jubebat, et Sic magna ex parte illorum bibendi desiderium leuixit. Solamem quoque balnea iis asserre Solent,

qui xitio aliquo laborant, quod ipsos degliat ire non

sinit. 3'. Ingosta. Multa alimenta Sitim movere Valent, sive directe, Sive indirecte in pharyngem

agentia; hujus generi S Sunt, acria, aromati Cia, Salina, piSCes et carneS insumatae, acida, potus e fabis Arabicis factus, vinum, potus spirituOSi. Sitis etiam gignitur post ebrietatem, post Sorbi US Congelatae materiae. Sunt etiam multa medicamenta, quae Sitim faciunt, V. gr. OXyda metalliCa, amara , Salia neutra, Olea aetherea, purgantia drastica, sudorifica magnam vim habentia, etc.

53쪽

Sitis minuitur alimentis mollioribus, fructibus, qui multis partibus aquosis praediti sunt, legumi

nibus non farinOSi S, et C. Omnes etiam hae materiae, quae ope enematum in Corpus introducuntur, Sitim ratione cliualitatis suae intendere, vel diminuere Valent. I lurima Venetia ingesta pollent facultate augendae mirum in modum Sitis, et quae ejusmodi esse Videntur, ut infringant adeo vim illorum potuum, qui aegro tantibus alioquin Summum Solamen contra Sitim afferre soleant. 4'. Gosia. Quoniam Corpori S motibus Circula tio, respiratio, plurimae SecretioneS praecipue pulmonales et Culaneae intenduntur, et hisce motibus OrganiSmUS DOSter Continuo SubStantias aquosas amittit, neceSSario Sequitur, ut illius amissionis sensum hac illave ratione eXperiamur: et revera plurimae corpori S motioneS, uti SaltUS, CHI SUS, itinera protracta, equitatio, Chorea, HI morum nPS ludicra, labores graviores potandi desiderium ex Citant. Homo Segni S , otio assuetuS minUS potus cupiditate certe assicietur. Somnias, praecipue iste post prandium , et si prope ignem positi SumVS, ut SomnuS ubria plus esse queat, tali modo vehementer aliquando Sitim movet; attamen Si non Sedatur, breVi Cum a somno experrecti SumVS, Sua Sponte interdum ea anescit. HomineS ore aperto dormientes, admodum Sitiam ciuntur. Oritur Sitis cantu, declamatione, tibiae et similium musicorum instrumentorum in latu. 50. Excrota. Plerisque SeCretionibuS, et praeci Pue excrementitiis aquosis nimiis, desiderium Silis

54쪽

augetur. Sic diari lioeae, Sudores, fluxus inconsueti urinae, et quaedam SeCretiones fortuito exortae, uti largae Saappurationes, hydropes, haemorrhagiae Si tim adducunt. Pathologiae scriptores, et inter illos

Baianies si , specialiter de Siti diabetica, tanquam

morbo considerata, mentionem fecerunt 2 . Suppressio Salivae Secretionis, humorum muCOSOrum perspiratorumque oris et pharyngis pro causa etiam Sitim promovente est habenda. 6'. Percepta. Secundum Opiniones SCriptorum vehementes quoque animi assectiones inter causas Sitim moventes collocandae Sunt: uti, Zelotypia, iracundia, bellicus aestus, timiditas et Sic porro. Etiam Sitis intensior observatur, Si animia S magni Soperibus intentus est; post magnos dolores phy-

Si COS : V. gr. Cum magDa chirurgiae operatio in

Hae Sitim moventes vel diminuenteS CRUSae, quemadmodum causae Famis bifariam dividun tur , scilicet : in locales et generales s priores iterum in directas et Stympathicas dividuntur. Sic alimenta acria, Salia, nonnulla OXyda me tallica, ebrietas, verbo omnes illae substantiae in pharynge calorem et irritationem producenteS, et ibi secretionem mucosam et perspiratoriam impedientes, inter causas directas locales Sitim excitantes ponendae sunt. Sic frictiones et omnes irritationes cutis, animique pathemata inter Causas lO

55쪽

lionum, Sudorum , exhalali OImm Serosarum oellularium , hydropes, anasarca, diabetes, dysenteria inter causaS generales Collocantur.

Sedatur Silis optime per aquam, in normali saltem Statu; qui potia S eSt optimus, uti paragra pho praecedente jam dictum fuit: estque aqua magis efficax, quo magis fuerit frigida, id est, quo magis viribus praevaluerit Contracti Vis, nerVorum sensibilitatem deprimentibus. Sed quia multae CaUSae Sitim modificant, aliae substantiae liquidae promis Cue USA Venire poSSunt, et quidem actione directa in pharyngem aqua utiliores esse queunt. Ita dum Siti ardemus, maximo cum fructu potibus acidulis uti possumus. Sitim extingui videmus spiritu Osis, Saltem aqua mistis. Sic itinere, aut alio gravi labore defatigati spirituosis aqua mistiS reti Ciuntur, et molesta relevantur Sili; sic febre nervosa vel typho putrido laborantes intolerabili saepe eXCru ciantur Siti, spirituosis, aetherei S, Camphora et similibus optime extinguenda sq). Caeterum dis feretilia facienda est inter illas materiaS, quarum sinis est sanguini deperditiones generaleS reStituere, atque inter illas substantias, Sitim sedanteS, quae tantum topice in pharyngem, ubi Sitis sedes col locanda esse videtur, agunt. Et quum Sitis ali

quando Sentiatur, Cum hae reS unu ObSOPVentur, vel etiam Cum tantummodo setisatio adest localis

pharyngis, facile est intellectu remedia propria,

56쪽

ut Sitis sedetur, sub illo duplicato respectu dissi militer composita eSSe debere. Sitis quoque introductione substantiarum Sitim sedantium in SangUinem per aliaS ViaS qiaam Organa digestiva sedatur. Sedatur enim lolionibus aquae in cutem, balneis, applicationibus linteorum

madefactorum g ), aquae injectionibus directis

in venas: quod magnam disserentiam Famem inter et Sitim p0nit, quia frustra Chylus in Sanguinem Famem minuendi Causa introduceretur; Stomacho enim OpuS CSt, ut ciborum elaboratio fiat,

Communis finis Sitis et Famis in eo consistit, ut hae sensationes Semper vigilent, De CorpuS nimium deperditionibus quotidianis amittat, sed in proportione jacturarum habitarum oeconomia rursus noxis substantiis inStauretur; attamen pro multis circumstantiis Fames a Siti discrepat; et qui dem pro sequentibus: 1'. Sitis desiderium, minus ac ipsa Fames , Vitae atque Sanitati necessarium CSse videtur, quod docere Videntur tum numeroSae CB-lidorum animali iam SpecieS, mureS, Coturni CeS ,

psittaci, etc. quibus D ulla potandi necessitas im-Ρ0sita est 3 21), tum vero et ipsorum ti Ominum exempla, qui ab omniS generis potulentis, de sueti, diutissimi sani et vegeti vixerunt si). 20. Sitis ex improviso Oritur, et intra paucaS horas , si illi sensationi non SatiSfaciamus, intolera bilis evadit; citius Fame molesta8 ponit SenSationes. 30. Ratione loci, ubi Sitis Sensatio praecipue per

57쪽

ei pittar, etiam potandi desiderium a Fame discrepat. Etenim illa Sitis sensatio pharyngi, et non Stomacho propria eSSe Videtur. 4'. Ratione symptomatum localium etiam Sitis a Fame est diversa; haec enim non stomaCho Sunt propria, sed ad pharyngem pertinere Videntur.5'. Ρhaenomena generalia etiam discrepant. Nam in Siti protracta, inprimis Sthenia, CrethiSmLIS , Siccitas, Calor generalis et particulari S, actio maior circulationis, energia SenSuum CXternorum, SyStematiS Dei VOSi et apparatus muscularis 19 . In Fame vero justo diutius protracta adynamiam, Virium proStrationem, languorem Omnium fuDC

6'. MOI S, quae potulentorum abstinentiae SucCe dit, promptius oritur, et Symptomata huius mali nullis remissionibus stipantur. Mors, quae a Ciborum solidorum abstinentia Originem Suam ducit, tardiuS Observatur; nec non paroXi Smi ipSiuS mor tis irregulares sunt, et plus minuS longaS remi S siones Osserunt. Q. Autopsia cadaverum Siti peremtorum Ventriculum inflammatum et gangraenosum eSSO de monstrat 9 20 . Hoc non videmus in cadaveribuS hominum Fame enectorum, haud Vero haec: , ut similia iis cach exta scorbutica necatis, inVeniuntur. In cadaveribus hominum Siti obitorum sanguis quoque Versus Cor colligitur, omnium fluidorum est peuiaria, Siccitas diversarum textururum I CPe

ritur 20), quae admodum etiam discrepant Cum statu fluidorum illorum, qui per inediam a Vita

58쪽

. 8'. In eo quoque Siti S a Fame est diversa, quod alimenta liquida et non solida petat. 90. Ratione finis Sitis a Fame dissert, nempe quod ipsius sinis consistat, ut sanguis hujus openutriatur, licet potulenta assumta ad ipsam rem CODCurrere queant: n3m potus, qui magna par tium nutritivarum Copia Scalent, Famem quoque diminuant l) non vero ut Sanguini parteS aquOSae suppeditentur. 100. Sitis minui solet lotionibus in Cutem, applicationibus substantiarum madefacturum, in JOC-tionibus in venas, quod etiam magnum discrimen Sitim inter et Famem, ut supra jam monitum fuit, produCit.

11'. Ratione status morbosi. In Statu morbOSO Sitis fere Semper augetur; dum Fames e Contra in eodem statu diminuitur. 20. Multae sunt substantiae, quae Famem ad ducunt , Sitim contrario demunt; Deo non Sub Stantiae, Famem eXtenuantes, Sitim Contra interi

dentes. Sic optata Famem imminuunt, sed Sitima CCendunt; Sic vina et potus alcoholisati Famem minuunt, vel salieni decipiunt; Sitim autem ad

ducunt.

130. Dissimilitudo harum Sensationum quoque probatur, quia Fames ac Sitis disjunctim existere queunt. Ita CSurire pOSSumus, etiamsi Don silia mus , et Siti quandoque laboramUS , nec tamen Fame assici Imur. Etiamsi Fames et Sitis multis analogiis inter se conjunctae Sint, uti omneS SenSationes eXternae; OX

59쪽

supradictis tamen liquet, Famis ac Sitis sensationes Semper tam magnas Osferre di8Similitudines, quam in his ultimis ObSerVantur.

Sitis , uti Fames , ad CluSSem generalem Sen Sa tionum pertinet; attamen illa selisatio etiam in terna Seu organica Dominata, a Sensationibus solitis externis differt, quod exolvatur in internam Corpo vis partem, et absentia corporiS CUjuSdam externi. Illa sensatio, uti reliquae SenSaliones quoque

actione continua trium partium nervOSarum Oritur:

prima nempe producit impressionem; altera illam impreSSionem ad centrum perceptionis ducit; et tertia denique est illa, ubi perceptio ipsius impres

sionis locum habet, et quae ipSam Sicut Sensationem Constituit. De prima harum actionum hoc in loco tunium sermo faetendus eSt; Cum reliquae similes sint illis actionibus aliarum SonSationum. An actionem perceptibilem cerebri in Sitis sensa tione negare poSSimus, Cum Sitim eXtinctam vide mos, uti et aliae Sen Sationes, in quibuSdam mor

bis cerebri , si aliis Sensationibus intentiam sit hocce aliscus, proprii8que ipsiuS Operationibus; cum influxum, quem attentio in Sitis energiam habet,

tionem Domitin quam in somniis oboriri P Ergo Certe, uti in Caeteris Sen Sationibus actione inter media opus eSt, inter Organum perceptionis et id, quod actionem impressionis producit. Hanc ulli mam tameti assertionem factis directis haud pro bare Possumus; quoniam adhuc, ut fusius patebit,

60쪽

organum actionem impre8Sionis producens ignoramus. Anatomici ligaturam Vel SeCtionem nervo Sorum conductorum hactenUS quoque non insti tuere potuerunt: attamen ratioCinatio Decessitatem,

ut hanc assertionem admittamus, imponit l .

Diu iam disputatum fuit, quaenam parS SedeSesse videatur Silis. Multi auctores sedem Sitis inphsrynge caV0que OriS reSidere credunt, nam di cunt Sensationem Sitis praecipue illis in partibus sentiri; protractiori potulentorum abstinentia etiam Siccitate, ius lammatione, imo gangraena, assici has parteS; OmneS res, quae illas partes assiciunt atque Stimulant, Cantus, VOX, loquela, dum respirationaribus ClauSis, ore quidem aperto sit, quoque Sitim producere solere, dixerunt. Etiam reme dia, quae topice in Oris cavum et pharyngem agunt, ut potus frigidi acidulique in ore retenti, Sitim sedare crediderunt. Praeterea animalia, quae sere nunquam bibere videntur, magno apparatu salivali instructu Sunt, uti camelus et castor 2 . Alii autem physiologiae Scriptores sedem Sitis inventriculo colloca, erunt, et SequentibuS argumen iis hoc probare Conati Sunt: 1'. nunquam diXerunt potandi desiderium Sentiri, si alimenta deglutiantur, et quidem admodum calida et acria, atque ira se in Contactu Sint Cum CaVO OriS et Pharynge, et eo momento tantum Sitim faciunt cum illoruma tio in stomachum inceperit, et eorum actio in