Dissertatio physiologica inauguralis de fame et siti

41쪽

ipso loco sungi debet. Attamen hoc tantum tanquam notio ubStracta, admodum a Vera CauSa Sen-SUS eXterni remota, habenda est, consistente in applicatione corporis externi l) Rati0neS, quae credere nos impellunt consistere causam proximam Fami S in phaenomen o DerVOSO, has habemus : quod animus aliis rebus intentus Famem non percipiat. Ita refert Valerius Maxi

mus 2 exemplum Carneadis philosophi, et dicit

D Ita so mirificum doctrinae osoribus addixerat, ut, cum cibi capiendi causa recubuisset, cogi lationibus inhaorens , manum ad menSam POΓ rigoro oblis iscoretur, Ct uxor Sua manu neCESSarios cibos ori ejus admos oret 'Helmontius villam emturus, in pago obambulans, admodum famelicus, lapsu pedem distorse rat, unde non Solum ex dolore Fames Omnis sub lata eSt, Sed et nauseae et vomitus Sequebantur; restituto autem pede distocato, redibat appetitus. Quoties non homines literati, dum profondis me di talionibus indulgent, et toti intra Se ipsos quasi retracti Sunt, Famem et appetentiam perdunt Cingulo circum corpus adhibito, FameS minuitur. Omnes fere causae, quae Famis desiderium dimi nuunt quoque actionem SyStematis nervosi infrin gunt : videlicet, narcotica , tristes animi motus , etc. Et haec Omnia, quae in nerVOS agere Solent, quoque aliqua in Famem agendi facultate pollent. Exempla mox recitata probare mihi videntur,

42쪽

dum. Etenim in casu Ilelmontiano, dolor ex dis torsione pedis ortus Fumeri deIe it, et ratio phaenomeni evidens haec est: dolori S Sensatio longe validior erat esurie, ergo quoque Validius mentem quam Fames assicere debebat: unde idea Famis in metite deleta fuit. Estque haec perpetua in nobis lex, ut idea aut perceptio validior, aliam minus

vividam imminuat. Haec ratio eSt, cur VeSi Cantia dolorem Vehementissimum moveant; ut dolor minor ex morbo praeSenS ViX aut Omnino non percipiatur. Haee eadem ratio eSt, cur profunde meditantes Famem non percipiant; Cur maniaci Famem tam diu perferant, etc., quia nimirum in SenSOrio ejusmodi hominum ideae aliae menti repraeSenian tur et Ionge validiores, quam eodem tempore Famis idea est. Quam primum illae abolentur, aderit mox Famis perceptio satis vivida.

Utilitas Famis in eo consistit, ut partes alimen tares, ipsiuS Sensus ope, in ventriculum introducuntur, ibique certum tempori S Spatium moren tur, parteS utiles OrganiSmo ad CorporiS CODSerVationem absorbeantur. Inservit quoque incitationi et Conservationi activitatis digerentis ventriculi. Nam illud viscus tali sympathia cum tota DOStru COmΡδge animali pollet, ut omnes functioneS langueunt, Si eutriculus sit languetis: et facile istae functiones 9d munera Sua revocentur, dum StomachuS integrae valitudinis est, quin etiam antequam CorpuS, ipsius actione, restauratum Sit: plurimarum func tionum integritati itaque neceSSari US idetur.

43쪽

Sitis est interna et sui generis Sen Salio, Cuius i et efficacia potulenta appetimus, et cui finem facimus introductione potu iam in apparatum di gestivum. Sitis autem, uti Famis sensationem de siniendo describere haud facile possumus : UnuS- quisque hujus meliorem notionem habebit, si rem memoria tenuerit, quando Cum vehemente Siti conflictatus Sit, et tantum re ipsa, quam petit, de sinitur , nempe: potandi desiderio .

Siti si satisfaciamus, tanquam VoluptaS est habenda , Sin minus, moleStas Osfert SenSationes, et inter muXima cruciamenta, quibus homo Obnoxius esse potest, collocanda Sitis esse videtur. Haec Sensatio quoque minus Fame est tolerabilis; otcum fluidorum appetentia OSt Summa. Omnia potabilia Sitis leniendae causa caperemus. Sic Dar ius in fuga coactus fuit aquam cadaveribus inquina-tZm Sumere, quam tamen cum voluptate bibit, uti circumstantibus assi mavit l . Nec rara sunt OXem pia hominum, quos Sitis tantopere urgebat, Ut

1 Cicero Tusculaia. quaesta Iib. 5. CAP. 24.

44쪽

coacti essent urinom bibere. Verbo Sitis etiam plerique populorum animi inexplebiles cupidi tates, in sermone illis proprio, designaverunt: uti auri Sitis, potestatis Sitis, sanguinis Sitis, gloriae

Sitis, etc. Quae omnia Sussiciunt, ut Certioressiamus, de magna energia ipsi US Sensationis, quae

similibus comparationibus ausam praebet l) s J 8. Sitis optime dividitur: 1'. in Sitim proprio dictam. Est haec Sitis, quae tanquam phaenomen Ouner OSum est CODSideranda, assectio est localis pro babiliter pharyngis cavique oris, aliquando Sine potu, Solum remediis, quae in DerVOS agunt, Velope potuum refrigeratorum in Contactu cum pha rynge Vel cavo oris facile tollenda: etiam obnoxia legibus solitis systematis nervosi esSe videtur, OStque illa, de qua praecipue Sermonem habebimus. In Sitim alimontationis. Hacce Sitis Specie assicimur, stante ciborum Solidorum uSSumptione, vel brevi post: estque assectio localis stomachi, aqualitate et quantitate alimentorum Solidorum pendens; Substantiis quoque, quae materiaS in Ventri culo contentas diluunt et in Stomachum agunt, follitur.3'. Tanquam Sitis speciem, illum, quae eX ab

stinentia absoluta potulentorum oritur, ConSidera,erunt assectionem totiuS Oeconomiae Concomitantem.

Haec autem Sitis species jam morbOSa facta, tamen maxime a proprie dicta dixerSa eSt: Verumtamen

45쪽

illarum coexistentia, ut hae species non disiungan tur, et sub eadem denominatione ipsarum historia describatur, aliquam auctoritatem afferre poteSt. 4'. Si desiderium justo majorem quantitatem ciborum fluidorum cupiendorum habemuS, nec facile tollitur, dicitur postdi Sia. 50. Si adest, Sed non urgens modorata dicitur. 60. Cum Sitis etiam minor, et ultra imminui tur nuncupatur, debilis. Eaque sinita exoritur adipsia. Darmin Sitim in calidam et frigidam divisit. Causam remotam calidae in dissipatione partium

aqUOSariam nostrorum fluidorum, augmentatione Secretionis materiarum perspirabilium producta consistere monuit. Frigidae vero Causam remotam in inactivitate absorbentium Culaneorum, pulmo

natium , Urinalium atque cellularium quaesivit: Unde Sanguinem magnam humiditatis quantitatem alias atmosphaera, tela cellulari, etc., Suppedita tam , Hon acquirere dixit l).

Distinguimus quoque, sicut et dum de Fame sermo fuit, fecimuS, phaenomena, quae Urgente Siti observari solent, in localia et goncratia. Initio Sitis obscuro quodam SenSu manis Statur, tamen Semper plia S minuSVe uti res molesta est habenda 2 , et ut videtur praecipue in Cavo Ori Set pharynge collocanda. Cum autem intendatur,

46쪽

siccantur os et fauces; Constringuntur pharynx et

litiguae basis; lingua sere palato glutinatur; et

omnes illae partes plus minuS rubent, Calent, tument ob injectionem Vasorum Sanguineorum his

in partibus obviorum; Salivae Secretio diminuitur et redditur viscosa , amara et acris l); secretio sollicularis et perspiratoria oris atque pharyngis valde imminuitur: haec omnia ad Symplomata Spe cialia pertinent. Quando magis adhuc potionis cupiditas urget, localibus phaenomenis generalia junguritur , quae ad sequentia reduci queunt, Scilicet: OmneS func tiones inflammatae esse videntur; color faciei in tenditur; oculi sunt rubri et scintillantes; motus voci et loquelae proprii dissicile peraguntur; SyStem a cerebrate in delirium phreniticum est pro

num ; circulatio Celerior redditur; pulsus est frequenS DerVOSUS; reSpiratio aCCeleratur, ut partes irritatae per aerem refrigerantur, et hae de Causa os et alae narium aperi utitur; intenditur Dativus corpori S Calor ; Siccatur cutis, et redditur urina cum reliquis excretitiis humoribus spissa et acris; constipatio adest; febris nervosa insammatoria Observatur; inquietudo eSt Summu .

Α proposito non alienum erit, Si paucis verbis etiam de absoluta liquidorum ubStinentia agam, quemadmodum omnes ferme physiologi fecerunt. Manifestatur iste Status cum Summo dolore, in flammatione, mugna Siccitate pharyngis et cavi oris;

47쪽

Sitis est veli emens, aliquando tamen, praecipue Sipharynx gangraena assiciatur, extinguitur; salixaeSt admodum acri S , viscosa et rara; secretio solli Culari S atque mucosa oris et pharyngis, parietibus propria, valde diminuitur; cutis est Si eca et ca lida; halitus oris foetet; urina Vald Opere ueri S et spissa est; et si diutius adhuc Sitis protrahatur, Omnes SecretioneS et eXCretiones supprimuntur; SenSUS externi, praecipue auditUS et visus, incitantur; or ganum Vi SUS Siccum et mobile, admodum rubrum

et scintillans sit; respiratio et circulatio multo Celeriores redduntur; febris pessimae indolis, animi deliquia, palpitatio cordis, inflammatio ventriculi hepatis oboriuntur; sanguinis acritas Cerebrum irritat, atque maniam, delirium phreniticum producit; tandem mors ipsa cum maximis tormentis venit. Attamen haec omnia, sicut quum de Fame sermo fuit, etiam diximus, magis ad abstinentiam, quam ad ipsum potandi desiderium reseruntur. Tempus quando mors, a liquidorum abstinentia producta, Venire solet, dissert pro multis Circumstantiis , et quidem pro illis, quae in reditum et gradum Sitis energiae, ut fusius eXplicabitur, vim habent. Licet minus facile Sitis toleretur, CitiuSque mortem adducat, quam Fames, non rura tamen OXStRut

exempla hominum qui diu se omni potu abStinue runt l). Sic Hallerus de quadam semina Sueci caloquitur, quae per Sex annos sine liquidis vixerit 2 .

Omnia tamen illa exempla ad statum praeternatu

48쪽

In cadaveribus Siti consumtis inVeniuntur : San guis isciduS, SpiSSUS, CoagulatuS, et in corde et ortu magnorum VaSorum, Sicut in morbis insana viatoriis gravioribus, collectus; in omnibus textibus Siccitas Summa; cerebrum et ipSiuS membranae,

ventriculus et peritonaeum injecta, inflammata; et imprimis ventriculus et peritonaeum maculi Slividis gangraenosi Sque teCt9.

Multae circumstantiae Sitim modificantes Sunt, quarum praecipuas deScribere Conabor. A. Circumstantiae organicao Sitim modificantos. 10. otas. In aetate infantili Sitis frequens

Bevera Singulis momentis cupit, ut sibi ubera praebeantur, lac Sumat, et Sitis tollatur. Sitis intensior utque reditus celerior observatur in aetate juvenili, quam in adulta, in adulta celerior, quam in Senili.

29. Sexus. Feminae plus et frequentius sitiunt viris. Perspiratio Cutanea atque Urinae SeCretio apud ipsus majores Observantur. Necessarium ita que est, Ut deperditiones hae aquosae novis cibis fluidis restituuntur. Per lactationem et menStrua, frequentius Siti assiciuntur. Si lioc tali modo non ObSei Vetur, v CODSuetudine pendere Videtur.3'. Ten eram ritum et idios norasta. Quod adllaec Spectat, modificationes facile in conspectum prodeunt. Nam temperamentum lymphaticum non

multis eget potulentis, et apud lymphaticos bi

bendi cupiditas non Saepe manifestatur, niSi post alimentationem. Temperamenta e contra bili OSa ,

49쪽

DerVO8a , et Sicca Sine noxiis dii 1 pollulentis ca-I Ore nequeunt, Deo non Sitis in his ipsis hominibus SaepiuS renovatur. Quaedam Subjecta, ex idioSyn CraSia, neceSSitatem potulentis utendi saepissime sen tiunt, dum alia fere nunquam bibere solent. HOC Pendere potest a dispositione primordiali syste malis nervosi, vel a disserentia secretionis salivaris et muCOSpe cum Ori S tum pharyngis. Sic camelus diu absque fluidis vivere potest, quod DOD SOlum oritur, quia praerogati Vis habendi aquae recepta cula fruitur, Sed etiam quia magno organo Salivali instructus est. CuniculUS quoque eadem de CariSaabsque potibus vivit, tam diu Saltem, quum uouCOaCtUS est alimenta Sicca sumere 1 . 4'. Animalium species. Professor de Bla in ville herbivora quaedam et praecipue haeC, quae substantiis siccis, aridis, lignOSi S VCScuntur, PO tulentorum avida observavit. Attamen haec anima lia, ut minus potandi neceSSitatem Sentirent, glandulis salivalibus inusitatae magnitudinis instructa Sunt, uti bo eS, Castor , Sciurus, etc. 2) Multa animalia e Contrario Carni VOTI, RVES, PI de cipue rapaCeS, et quadrupeda, quae raptu Vivunt diu se fluidis abstinere possunt. Cum autem haeCanimalia Sanguinem praedae Suae bibant, non multo potu indigent, et hac de causa providen S natura

ipsis parvas glandulas Salivales dedit, quae vix sum ficerent, si cibis Solidis, siccis uterentur 3 . Mures, Coturni CeS, PSittaCi, etc., fere nunquam bibunt 4):

50쪽

unde adhuc in sermone belgico proverbium, si

alimenta capiamus, ac non bibamus : Comuνium murium faCETE. 50. Consuetudo. Reperiuntur homines, qui quotidie eX consuetudine corpus potulentis iniplere Solent, nou ConSiderantes, Dum corpori his opus Sit, nec De. Et his essroeuatis appetentiis non solum

aqua Satisfaciunt, quae potus est optimus nam Diogenes jam dicere solebat, istos pecore eSSe Sturatiores, qui, Si sitirent, aquam non ex limpido fonte haurirent, e Contra vero ad Sitim eXStinguendam vinum Sumerent), sed quidem vel Vino, vel cere ista, Vel potu ex fabis A rabi ciscocto, Vel thea, quae indies assumpta non nisi Organi Smo nociva esse possunt l . Quot porro Strenui potatoreS Sunt, qui quotidie corpus potibus Spirituosis eX COI suetudine implere solent, et eo modo citius aut serius turpi letho pereunt Ita Alexander Magnus immanis erat vini potor : viginti pocula in

solitae magnitudinis evacuare potuit, nec tamen ebrius erat. Proteas, Macedo, eo tempore Celeberrimus totius mundi erat potator. Iste autem AleXandro Scyphum Herculaneum, qui sexdecim humoris libras continebat, et a duobus hominibus tenebatur, offerebat. Quo Vacuefacto Alexander primo animi deliquium passus esse, tum in morbum incidisse, eoque periisse dicitur. Ρlutarchus quidem hanc mortis Alexandri historiam negat, Sed tamen dixit, dum in ultimum morbum inciderit, ipsum per totum diem bibisse. Seneca autem sequentem