장음표시 사용
481쪽
inseruire non vacabat, aut si non magnopere id ferre existimabant, vel ordinum ipti oculis vel orchestrae certe inseruire 4 debebant. Hoc enim meminise oportebat, qui existimationi olim suae consulere neglexerunt, de iis aliquando publice grvuiter esse consultum. Uerum haec iam terricula infantium aut nouitiorum esse creduntur. Periti autem rerum, , quos vel ratores vocant aulicos, arcem sibi impunitatis nuper praestruxisse existimantur, cum immanium opum propugnaculis tutam, tum vero validis praesidiis contractarum amnitatum necessitud, numque firmatam, quam expugnare nulla vis iudiciorum,nub. Ia constituendae reipublicae sormula valeat. Pessime vero dose mereri iam putantur, cui vel famae detrimento commodis suis non consulunt interim dum dispensant. Inane enim Si iunum nunc aucupium famae esse creditur, sortunis suis augendis quoquo modo parcere, ut integritatis opinionem honestatis- que tueantur. Proinde non ita pridem qui rerum potiebantur, - scenicorum figuras verecundis auribus transmittere aut deuora rare videbantur: hanc locviendi libertatem motibus atque usu confirmatam tolli non poste Francis iure non violato intelligem. tes. Nunc vero aures istorum sensim cauillis ita occalluisse atque insueuisse videmus, ut inter theatricas personas prodire optabile iam esse coeperit quorundam opinione, qui non nisi . heatorum lc copiosorum isso mina in argumentis Satyricis fie-quentari dictitanti quando illi actores auriti capitii licentia ab que impunitate, summum fere quodque caput salibus suis periri cant. Vnde eo rem tandem videmus euasisse, ut quae olim vitia figurate maximoque cum lepore allegoriarum carpebantur. in summis magistratibus, quum vel Satyri cauillabundi inducorentur, vel vitia ipsa personata prosopopoeias in scenam prodi-M ali a- rent, in iis quas Vulgo moralitates, nos antiquo vocabulo ethmsra, ct logias appellamus: ea nunc Satyrico felle inlislse dc simpliciter, ac sine venustate schei natum enuncientur, videlicet quoa licen- .
tia peccandi periisse frontem, ut inquit ille,de rebus arbiti aratur. En quibus servire, quos colere & obseruare, quorum voluntati lenocinari, denique quibus grauitat is &doctrina, atque omnium ingenii ornamentorum fasceis summittere necesse est: eos quidem
482쪽
dein, qui aliquo in numero haberi in Francia concupiuerint: ut mirari iam homines desinant, quod rari sapientes & eruditi in rerum nostrarum administratione visantur. Nam ii quorum maκime interest res probe administrati, quum in speculis esse et deberent, Ucalegontes fere sub tecto securi rerum eventuumque dormitant, ne discrimine quidem ipsi nuper sumigante veternum excutientes. Hic est status sere Franciae, qui si aliquando ipse recte atque ordine constitutus fuerit, ut ii ultra in puppi ne imperitent, qui vel in transtris sedere, vel inter vectores, quouis loco esse deberent, tam opulenta, ut opinor, erit Gallia, quam priscis temporibus Hispania ic Persis fuisse perhibentur. Rex quidam Franciae, Ludovicus, ut opinor, Undecimus,quum sermo aliquando inter eum & Legatos magni cuiusdam principis incidisset de prouinciatum opulentia, illique magnifice de suis sentire rebus opibusque viderentur, respondisse ita fertur, ut diceret pratum te ec graminosum & late patens habere, quodque toties fieret restibile, quoties visum esset scenisecio opus esse. Quo dicto signifieare volebat,nunquam non imperata tributa populos . sibi subditos obedienter confestimque pependisse. Nos autem,
sic actum esse per hosce annos cum populis Franciae scimus,utem dem anno una S altera accessione tributa, modo dimidio, modo Q.
alsero tanto, nonnunquam etiam sesquiplo excreuerint, tanta ani-
morum aequitate, ut vicem princi his plebem ediam dolentem videres, audiresque, qui toti curas ipse rebus gerendis distringeretur: non aliter ac si ab eadem sementi altera & tertia seges demeteretur in Francia, aut si ex novalibus spici legium inflariu-Ωae messis existeret, vindemiamque racematio excipiens, noua atque integra stetura denuo exuberaret. Verum Rex ille Ludovicus prato suo amplissimo florentique identidem gloriabatur, ex quo eodem anno faenisecium iterum S saepius cogeret,quantumque placuisset. Erit olim fortasse Rex alter breui, qui chrysm ouo eb, mallas oves aureo vellere opimas visendasq; habere se dictitabit, Ioma , .non illas quidem apud Colchos aut Iberos, ut in fabulis leguntur quondam suisse, sed elemente coeli tractu luculentis inerrantes la- ifundiis, toties attonsiles, quot res extiterint gerendae, vellere succrescente Perenniter, ac mira saecunditate. Illud vero singu- . v. lun
483쪽
lare, ac nulli aeque prouinciae datum, v t bellis continuis intellinis vel externis exhausta Francia,&viris viribusque ad summam imopiam usque desecta, unius statim aut alterius anni pace oc commercio recreetur. Et ut Antaeum illum gigantem ab Hercule sublatum poetae fabulantur, quantumuis lucta fatigatum, ac certamine consectum, simul atque terram matrem contigisset, integras illico vires solitum recuperare: ita Franciae vires opesque quantumlibet accisae, cum primum per pacem aut inducias tellurem aratro mouere licet, quasi terrae tactu instaurari videnturae restitui incredibili celeritate: absit modo calamittas,nec vitium obuenisse Q perne experiamur. O raram prouinciae selicitatem,
O reges undique beatos, si tantum personam suam ipsi satis nosse potuissent, di in actu summo rerum grauissimum quodque negocium ductu suo transigi, non auspiciis tantum suis ipsi concupivissent, aut certe non une sua conscientia, hoc deus ad caetera Galliae addidisset, numeris omnibus cumulata felicitatis esset . Nam cum clementiam in regibus, tum libertatem H ciuibus rarissime desiderauit, quantum utique serre monarchia potest liberaliter imperiosa. Illud enim uero, illud inquam, acreis homi. nes, rerumque non nescios urit, angit, enecat, quod pusillis homunculis necesse est persaepe subseruire, quos ut actores ic vicarios principis aulica comitia ceruicibus iniungunt succollantis populi, ac succiduae plebis: illos quidem aut fortunae suffragio, aut fauoris inconsulti redemptiue, ut alias perperam renunci tos. Huiusmodi autem homines cum fata Gallica pro potestate regant, quum liberalitates principis munificentiamque arbitrentur, quum cuiuscunque nostratium externorumque merita ancipiti trutina arbitrii sui perpendant, & voluntatis suae modulis viros magnos pusillosque metiantur,sursuris deorsumque ut aiunt)permiscent omnia in Francia, facile quidem illa principe alioquin omnium prouinciarum. Quid enim per deum immortalem recte atque ordiue administrare semisses actores possunt, qui nullum ius ciuisita tis atque isonomiae nouerunt, quae est aequabilis honorum bonorumque distributio, pro dignitate ac merito ciuium temperanda, qualis esse in mo0archia potest Z Nam quod ius
a petitis appellatur distributivum, id ab Aristotele iuris ciuili,
484쪽
44 eximio conditore καν ἀξίαν dictum est, quod est secundum digna
tionem di promerita cuiusque ciuium statuendum. At liuiu-Ωemodi velut interreges iamdiu pertulimus, frementibus nequicquam frendentibusque omnibus ordinibus, suppressa quodammodo procerum autoritate. Hic mihi manum iniicit reputatis fortunae temer atis, resistereque paulisper me cogit, ac sui me, minisse. Si quidem quum in omni mundi parte fortuna plurumum pollere, dc rerum esse domina dispensatrixque, oculis ipsi capta, eXistimatur, tum vero super omnia ipsam esse in Francia caecam atque hallucinatricem iudico. Haud ita pridem homi.
nes duos vidimus tanta subnixos potentia, ut ad rei p. ossicia vix decimus quisque non ex eorum clientelis quasi e seminario quodam magistratuum prodire Videretur, quum etiam ipsi incrementa sua fortunae ac temeritati bona ex parte deberent. Horuin cum alter tempore paulum prior,&sestigio multum amplior,eo prorsus' esset ingenio, ut qui se submittere maxime eius potentiae vellent, hosce ille maxime cat is praeficere vellet, prolixeque augere al- 'ter eos praecipue promoueri concupiebat, ornamentisque immo- . dicis crescere dc eminere, quos sibi usui fore sperabat in potentiam vel augendam vel tuendam: aut iis moribus praeditos, ut si-hi morigeri esse omni genere obsequii ministeriique sustinerent. Nam S ipse impigre morigerando probatus,in secundas gerendarum rerum a maiore adoptatus suerat: quin & asseclam comitem-
que illius potentiae. non socium postea semper egit,haud graua.d primos summosque fasceis submittens atque etiam subiiciens
illius sertunae, cuius tum nutu omnia vertebantur: Sc meminerat quas in leges quum summum magistratum iniret, surdo sacra. mento ipse adactus esset: Quoad illo de medio sublato, quum nu. tanti iam sertunae videretur imminere, alius ex eodem prodiit c mitatu vir eximius,apud ordines aulicos egregie gratiosus, cuius matura iam & adulta autoritate solertiaque essectum est, ne ille Primariae autoritatis aut haeres aut praedo, impotentiae animi mnino indulgeret. Cui si spiritus omneis suos profundere libere licuisset, ne curia quidem summa quantumuis obnixa substiti set. Quum hoc rerum statu Brs sertunaque specimen facere potentia sua videretur, contigit id quod necesse erat) ut quos ca-
485쪽
si s temerarius in aulam insinuauisset aula autem tum erat sere comitatus ipsorum quum unum aut alterum stipendium iis suin parasitando fecissent, statim vel magistratu vel antistitio locuplete donati, quasi militiae praemio, macti esse virtute obsequii ευque obseruantiae iuberentur. Quod quum mirificis exemplis apud omneis innotuisset, eoque mores incubuisse vulgo dictita. rentur, ut nulla iam via certius ad magistiatus,ad honores,ad virtuti, decora & diuitias ferret quam ambitio & assentatio,ic ut pla. ne loquar corporis animique foeda venditatio : contraque quum honestarum artium studioli, aut veritatis tenaces, omnesque qui sese eximere sortis sortunae ditione cupiebant,vel quos extra praescriptum decori & honesti pudebat prosilire, seseque venditare , umale de se suisque mereri viderentur,qui vel studio literarum miseri intabescerenti vel inania & obsoleta iam nomina honestatis &
virtutis tantopere amplecterentur,vel denique in iis rebus fouendis consenescerent, quae nihil ad id tempus pertinere cernerentur: Quum ea inquam sere esset conditio temporis, certatim eo adum lanteis, atque etiam migranteis videbamus, ubi contubernium e se fortunae videbatur, largitionisque eius promptuarium: quum ,
interim paucis illis qui constantia & pudore ducebantur, domi agere seriatos ab omni actu publico necesse esset, qui quide tria
adiunEtum compendium cum honore haberet. Sic paucis annis factam, ut inuersis ordinibus patricii ad plebem. &plebeii ad
patricios plausibiliter traducerentur, quum velut somno beatos redeunteis videremus, quarto vel quinto, atque item decimo iam equite nonnullos comitatiores factos,imaginibus nouis insignes, quae gentilitiis di Troiugenarum stemmatibus nunc clastate praestant. Ita duorum hominum potentatu, repagulis pudoris N reuerentiae legum, atque existimationis bonorum lcgrauium re. fractis, retusaque acie iudiciorum seueritatis, eo iam in lentiae
dc licentiae ventum erat, ut accepta expensaque omnia non se
tunae quod aequo animo ferres) sed fortunatoribus hominum , referrentur, qu si princeps eius indignitatis nescius praefecerat svi assolet) hominum delectui. Quapotentia ipsi freti, quum a diuinos iam sibi honores poposcissent,nec de tui sient homines primarii qui se eorum cultus ingessissentantistites, acularumque
486쪽
interpretes, ab altaribus interim Domini non pauci emansitam res, iam mortalium sensu inauditae rei miraculo stupente, Proui. dentia vliaue rerum humanarum curam abiecisse, aut certe interim possitne a multis putabatur. Et asioquinusque eo publica
mens successu rerum elata aberrauerat, ut Martis ec Bellonae numina instar propemodum haberent omnis diuinitatis. Quibus rebus Francia Christianarum partium signifera me miserum qui . haec meminisse cogor quum cognomen illud ipsa suum N a te, . num contaminasset: ibi tum ibi verum & unicum numen rΨida nostri orbis vertigine terribile, diuinitatis suae maiestatem allerere institit mirifice, editis insuperbos quosdam insolentesque emplis omnis memoriae clarissimis, omniumque gentium, si rerum diuinariim intelligentiae dociles ipsi animos haberemus. Sed nos o caecae mentes humanae monita diuina perinde ac sulmina
terrifica, celeri transmittere obliuione gaudemus,tantisper modo in coelum suspectantes, quoad orbis concessu fragoreque contremiscimus: serenitate autem reddita, vel substitio adhuc coelo. ne turbinum quidem recentium vestigiis admonemur alias quoque procellas saeuiores impendere fortasse. Quaero ecquo Vnquam, seculo dominus in nostros, vel in suos. potius at'ue peculiares, rapidiorem irae suae terrorem, micantioremque distrinxisse visus
esti Distrinxisse dico Z imo etiam vibrasse.& contorsisse: tametis si contremefactas delicias suas Francos persequi pepercerit. Hoc quum heri di nudiustertius factum sit, quis iam satis meminisse uicetur, si quidem mens publica ex habitu & fiducia singulorum aestimeturi Siccine semento uno praecalido fori. D e renata apposito, doloris statim di discriminis Franci obliuiscuntur, Vt vulnere percuratot Proh suprema&aeterna dei prouidentiao. Vsque adeone densa seculo nostro erroris impii ossus a est caligo. Vt ne sulminante quidem deo sursum aspicere possimus Z Qui si caelum suspicere obliuiscimur, quin igitur omnia intente circumspectamus, ut sensu saltem humano Gallia niteretur Z Nune vero nec dextrorsum ipsi nec sinistrorsum intuemur, nec retrorsum respectamus, ac ne id quidem quod porro est, videre contendimus. Id demum quod oculis admotum est, aut etiam ad quod identidem omniamus, animaduersione dignum esse censemus.
487쪽
mirari nunc subeat eorum vel inertiam, vel amentiam, quorum oculis princeps pro conspiciliis solet uti: qui quum coemundis possessionibus, exaedificandis penatibus, gentilitas nominibus suis prodendis longisfime prospectare, dc ad pronepotum usqueatnepotes porroque etiam videantur,existimationi tamen populari non serviant ad posteros manaturae, etiamsi perpetuo ipsi tenore felicitatis quod rarissime euenit vitam transegerint longiorem. Quanqualm quid selicitatem istorum voco, quorum nulli securum sui posse iserem esse licet,ex quo ciuilis S municipalis vi. tae tranquillitatem aulicae potentiae semel emanciparunt ' Nam , . . qui acquiescere intra natalium modum, exigui esse animi aut d i genetis arbitrantur, ii quam altissime volentes emicare, eo abripi- iuntur saepe, ic esseruntur, unde sine praecipitio in vitam descend re tranquilliorem nequeant. Atqui huiusmodi est fere eorum conditio, qui ius in caput hominum, atque in fortunas habere , aut decus opimum esse putant, aut culmen felicitatis. Quos equidem ut nunc sunt humana) crediderim potius pradum ad aeternum praecipitium factitare, quam ad veram beatitudinen vel tantulum proficere. Qui enim sensus omneis suos diuino desponsos amori, cultuique religionis adscriptos, humano obse-
. T..ι. quio di fastui seculari ita mancipauerit, ut ne animam quidem reis
λ, M.ti iis ceperit caelesti sodalitio natam atque creatam, quae in manum ipsa δει manism det mancipiumque tum conuenit, quum in militiae Christianae t σρ te ιν rocinio quisque nostrum sacramento primum dominico dixi , λς ρ- - , nomenque dedit lustrali rore respersus: quonam modo is non I. , ιιι perfidus di transiuga est, qui a deo, in cuius verba sanctissime ad. q... - actus est, ad eum mundi fastum desciscit, cuius ipse obsequium i st, rogatus eiurauitὶ Etenim anima usque adeo aulicae potentiae amm . re capta quid aliud quam a sponso tuo eodemque domino diuem .. . - tens, res suas sibi habere eum iubet, ac cum dote sua licet prosecti- tia, dominica, atque paterna transit ad amotem impietatis i Sed RH io, i- deus ipse ista viderit, cuius est pi ouidentiae quicquid recte atque bi b- ν , ordine in commune consulitur, ut eius est conniventiae destinatae quicquid nunc populus perpetitur. Caeterum ut ad rem redeam si per hosce aliquot annos isti hominum merita in dispensandis
honolibus , di ossiciis publicis expensa di ponderata quin quo
488쪽
quo modo suisse contenderint , sunt qui ausint affirmato , raro libripendibus ipsis eorum lancem competitorum iisse pessum , qui meritis quamlibet amplis vel aurum , vel necessitudinem, vel aliud quippiam commendatitium non addid rint, quod Mirtute ni d urinamque praegrauaret, sc famam quam uis illustrem. Ita viros eximios, qui aut ingenii ornamentis, aut praerogatiua natalium, aut innocentiae et doctrinae suffiagio renunciari sperent,6c sini crescere industria, obstrictos iis esse graui quopiam autoramento necesse est, qui ossicinae illius beatricis at-q te sortunatricis videri mancipes gaudent atque magistri: quorum ut quisque maxime vel obscuris vel exiguis natalibus oratus est. ita plerumque esse sistet plenissimus tumoris ac fastidii. Viium tamen eorum genus semper exitiabile fuit, qui diuturno grassati obsequio, in omniumque potentium obseruantiam cor positi r oris tandem probitate obrepserunt iis qui super admi
siones erant. Hoc genus & flexiloquum , ic ad omnem rerum inclinationem , aut fortunae celerem euariationem, Chamaeleom.
tea quoque ipsum muratione aliud atque aliud ine solet. Visi sunt saepe Onocephali qui numerum augerent , vi in omni ordine sere hominum sunt quos sortunae tantum esse ludibria iudices, qui nec ingenio praediti. nec arte ulla ciuili intincti sunt,
nec natura aut sciti aut lepidi, sed fruges tantum consumere prytanei nostri nati. Illi enimuero nos urunt aulici veterani, vel verius veteratores, qui manubiis popularibus beati, procere que obaeratos versuris autorantes, eos processibus suis ipsorum
inimicos putant esse & aduersos, qui iis studiis incumbunt, quae quaestum non factitant. Hos stipatos manipulis asseclarum videre est, quos velut tyrocinio deducunr in officinam Ditis, ut illic argentariam factitent. Ii autem illorum pedissequi, ut literarum irrisores improbuli. sic aerarii arrosores minutuli a vulgo didit tantur : ad id tamen succenturiati ab illis, ut uberrumum quodque munus per manus traditum suscipiant, quod quidem esse possit in aula commercio. Ex manubiis enim popularibus suppeditantur iuuenes beatuli. quae literatis & doliis sacrosanctae solent esse. Huiuscemodi autem stationariis ordi
489쪽
4y4 nent Reip. praesidium : nequando summa potestas & arbitrium arati rei inclinatione aliqua rerum ex sinu suo excidat. E . nos consilium publicum tantis hactenus copiis Galliae non suppetiisse miramur 3 Quis enim iam referre vel honestatis vel utilitatis publicae putat, qui quibus anteponantur φ Nec vero Gallia quamlibet latis finibus patens, multis magistratibus atque
honoribus instiucta, multipliciterque descriptis, propinquis di
necessariis istorum cum numero permultis, tum vero cupiditate deuorantibus uberrimum quodque munus, iam esse satis potest. Quare quum magnae ipsorum cognationes, etiam assinitates dudum coluisse visae sint, quae nulla vi vel legitima, vel aduersarum factionum frangi possint aut dissili, quid illis tandem sperandum est, qui sumagatores vel sequestres intra septa non habent 3 nam meritorum quidem surdas preces inanesque nihil prodesse scimus, quum alioquin omnia in potestate ii teneant, qui dies di horas soli comitiale is nouerunt. Quidni enim comitia vel disserre possint vel auferre, qui etiam iustitium edicunt quum libuit, & remittunt 8 Sed quid nominis appellemus, aut quid hominum potius eos esse dicamus, quorum haud ita
pridem silentium plus regno nostro nouimus incommodasse , quam omnium potuere concionantium vociferationes prodesse Sirach ille philosophus Iudaeorum secundum Solomonem sapie tissimus, tritasma capite sui obri ita inquit: Effusa bona in ore ebrio.' ely, fercula epularum apposta sepulchro. O scedissimam culpam, quum is animus in rerum non exhibetur actu, quem vel mores
vel anteacta vita spondere, vel frons denique impos ricula ubdebat ut praeserre. Silentium dico ' Vtinam hactenus arginpossent. Heu mores huius aetatis. Quonam tandem gentium germana virtus abiit Z Cedo nunc Aristidem unum, unum Fabritium, aut Nasicam, qui cum in tenebris micem, S ego halcyonem vidisse me gloriabor. Cedo Catonem, aut alium quem uis liberi spiritus virum , qui lc reipublicae charitate ducaturo, et precarium se honorem habere non meminisse velit. Cedo qui in actu publico pleraque in priuataS rariones non reserat , nec velut fortunae largienti publica, pandendum esse priuatum sinum putet exemplo Luculliano, atque etiam Gabiniano. Ce-
490쪽
do denique qui simplici inno centia & integritate, quam multi
plici lorica opum se propinquitatum aliarumque necessitudinum tinus esse malit , non modo aduersus vim aulicam & improbam, sed etiam aduersus legitimam S ciuilem. Postremo ostende unum ex istis vultuosis S personatis, qui aliquando omniabus integumentis simulationum euolutum se, vel amico & pro- pinquo cognoscendum dederit. Itane vero isti a conspecta nostro rapti , quum eos exceperint munia grandiora, iubeant non modo nos, sed etiam honestatem, ac veritatem valere, quasi vi in alienos mores o maleficam vim Vertumni sic in aulicos immigrarint,& primos vitae actus, quasi obsides hominum existimationi datos, aetate iam vergente perfide destituant φ Videant quaeso etiam atque etiam, ne id perinde esse credatu Matque si maturam segetem laudum suarum . taedio ipsi vitae compositae tandem capti, repente svi sic loquar inarare, vertereque dicerentur. Atqui tales aliquando inuentos esse constat, qui dignitate vultus populo imponerent, & oris probitate et ut nuces intus marcidae specioso saepe fallunt legentes putamine. Rursus idem Sirach cap. tertio.tricesimo: Patarum, inquit,s virga s Iaretna Mello, pauis V inintutio m v maincipis. Quor.' . sum, inquis, haec philo phi dicta λ Nempe ut intelligatur ubrum sapietuem priore loco eorum socordiam figurate compeia
lasse, qui sibi ac propinquis impigri di diserti ut claris inno-
tuit exemplis in causa tamen populari inuenti sunt infantes ac remissi, idque eo te ore, quum eos navos esset& secundos, erum summae interesset. Quibus aliquando ipsis, eorumque collegis aut successoribus eam mentem dari velim, ut vel pulpisto tacessant ut dicitur vel dicenda inculcandaque in tempore proloqa Ritur. Alterum illud symbolum ad regnum eruditi nem proditum esse censeo, ut crassis ac pigris ingeniis sordidat ii manesa rei p. Si Vlut clitellas publicas iniungerent, exigua quoque salhria geometricae priportione statuentes, ut Aristoteles docuit ratione pulcherrima de iure distributivo loquens, exqimios autem , iros, quorum industria solertiaque rebus in arduis uti possent, primario ut pane alitos, ad ingenua munIa transcri-herent, ingenuis ipsus artibus in ut et nec eos vitam Uere