장음표시 사용
21쪽
tit inde corpus exsccatur, & tabescit: sed quoniam illi nec sussiciens, nec aptum eiusdem nutrimentum esse possimi, debilitatur idem, ac corrumpitur ι debilitatus autem, ac co ruptiis , haud potest amplius alias quae singulis adhuc corporis partibus assixae sunt proprias humiditates regere, Ecdati te, quod caloris naturalis proprium munus est- Illae igitur gubernatrice vi destitutae, vel potius tamquam vinculis sellatae, disicique per coriapus , qui rerum grauium proprius motus cst, deorsum suunt de labuntur ad pedes. eoiaque in tumorem attollunt: fit i tur Occulta absumptio in caeteris corporis partibus, manifesta colliquatio fluxio ad pede si ex quo illud accidit, quod dixit Hippocrates in libro quarto de motbis ad finem, in hydrope, in qua prae caloris natiui imbecillitate huiusmodi colliquatici contingit, ventrem magnum fieri, de crura implo, aqua, supernas autem corporis partes attenuari. Haec autem ratio funaliter etiam in iis valet, qui malo corporis habitu siue cachexta laborant, siue illa a prauo victus genere, siue ab alia caussa o tum duxerit; nam cum ij minimh fruantur eo alimento, quod assumunt, perinde est ac si non assumerenti quaeque de calore debilitato, Ss humiditatibus crudis de suentibus ibi dicta sunt, hic similiter locum habent. Quibus illud praeterea adiungi potest, quod cum
cibus assumptus, ob caloris debilitatem minimh concoquatur, apponatur, aut aggluttianetur , famis excrementitius, Et ad pedes decidens eos in tumorem attolliti ob eandemq: caussam similiter, quod tamen hac non dicitur ab Aristotele, contingit ut iidem cache via laborantes, cum impense debil1tati sunt, corripiantur saepenumero alui profluuiis, haud potente nimirum amplius natura, seu calore naturali humiditates in corpore retinere. Plinius, quod etiam omittendum non putaui, eadem voce, syntexes, Latine usus est, sicut etiam, synlectici, eamque iunxit ath, quam ab Aristotele intelligi dixi, nimirum huic, cachinae, ita scribens capite nono libri vigesimi octaui. In Areaaia stibaiam Dis hi bant phι6kι, 5ntecticis csecathecia. οἰ-δά-ραι, restituimus ex Iustiniani codice, cum antea absque eo locus legeretur. δατα ιλ In Aldinis negatis a particula non erat in textu, sed in margine. Nos ex Theodori tralatione approbante Iustiniano eam suo loco restituimus. 9co iaci, si cex Iustiniani codice. Aldinus enim habet ' πληχων m.
Quamobrem cum vitia bilis per aestatem contrahi debeant, morbi acuti, qui certe ex bili consistunt, per hyemem potius urgeantὶ An quia febri
bus illi comitati, acuti propterea sunt, quia violenti: violentia vero contra naturam est. Locis enim quibusdam in corpore humescentibus seruens oritur inflammatio, quae cum non nisi caloris exsuperataria sit, febres utique accendere potest. A1stiuo igitur tempore arida, cali3aque vitia male nomines habent, hyberno autem humida , calidaque: proinde acuta: celeriter namque interimunt, cum propter humoris supercrescentis abundantiam concoqui nequeant. Clim morbi, quia hila concitantur aestate potius ingruant quam hyeme, eo enim tempore ob temperaturae similitudinem multa bilis copia gignitur, faciliq; inde morbi accenduntur; acuti tamen, hoc est periculos qui a bile sunt, quemadmodum angina, pleuritis, Sc peripneumonia,quare magis per hyemem gignatur,quaerit hoc in loco Aristoteles;mor i bos auwm hos magis hyem quam aestate gigni tum experietia obstruamus quotidie, tumi vero Hippocratis testimonio patet qui pleuritim peripneumoniam inter hyemales mori bos conum rat,ti: anginam inter autumnales biliosos aute morbos magis aestate concitari,
j quod sumpserat Aristotele probat signo quota nimirum quia eo tempore homines subria
citant magis: videtur autem signum hoc supponere febres omnes oriri a bile, quae sententia quam
22쪽
quamquam falsa suit illa tamen quorundam medicorum, aduersus quos disputat Galenusi libro secundo de disserentiis Aesium capite primo, nee tamen in ea haeresi fuisse Arist telem ex his verbis omnino asserere cogimur a illud enim nobis satis esse possit, quae aestate oriuntur febres, eas propemodum omnes biliosas esse, se enim satis argumenti erit, morbos qui aestate contrahuntur esse biliosos, siue morbos biliosos aestate contrahi solere, cum aestate maxime vulgaris morbus febris se, eique maxime propria. Alioqui etiam lparticula haec, aut parenthesis, quae signum continet, omissa est a Theodoro Gaeta in sua versione, unde affirmandum non absque ratione sit, caruisse ea illos codices , quibus doctissimus hic vir usus est , quae tamen nunc in impressis omnibus Graecis reperitur. Quamobrem igitur liveme potius, quam aestate contingant morbi ex bile acuti, de periculosi quaerit hoc in loco Aristoteles: caussamque illam affert, quod cum hi morbi una cum sebribus coniuncti accedant, necessatio merito febrium acuti Ae periculosi sunt quia nimirum sunt violenti, sunt autem violenti, quia praeter naturam. Quod porro febres hyeme contingentos sint violentae, Ac praeter naturam, tanquain notum omisit Aristoteles 1 patet autem ea ratione quδd maximὲ aduersentur temporis naturae: febris enim est intemperies caliga, de sicca, hvenas autem moda, de humida; unde causa admodum valida, de esicaci opus fuit, quae febrem gignere potuerati haec autem summe periculosa est quod scripsit etiam Hippocrates his verbis aphorismo vigesmo quarto libri secundi. In
morbis minas per editantur otioνum naIurae, aut arata, aut consuera i , avi anna tempori eongruis mortuae, tiam vis nul&ιBoxam eon πιι. Quae sententia fusius explicatur a Galeno in commentario illius loci. mviri μι-- γαρ -ω, τόπυμ. Locis enim gais tam in corpore lamescenti-l bas. Quod valde necessarium erat, probat hoc in loco Aristotcles: quare nimirum per
hyemem oriantur febres in morbis, cMisam autem ad humiditates, quae eo tempore redundant , non redundant autem in aestate refert summus doctor inam ex illarum redum
dantia calidae quaedam essemescentiae oriuntur in locis,hOC est corporis partibus, iis praecipvh quae obstructae furit; essemescentia aute cum sit caliditatis exsuperantia febres generat. Legit autem Iustiniani codex non ii I , sed ii lue e B mαι, quemadmodum etiam Aristotelis ratiocinatio videtur postulare, Ae ita nos reposuimus otiis τώ Θήρει λαν - alii, missus. Aremo igitur Iempore arida eatariae talia male homines labens. Ex his, quae dicta sunt concludit Aristoteles, in aestate seri morbos ealidosae siccos, deficiente numirum e tempore humiditare,ex quo,ut ego existimo colligi vult rationem, quare bilios morbi per illa tempora minimὲ acuti, hoe est periculosi sint, qui totus est problematis se pus 1 nam eum desiit cci tempore humiditates illae, ex quibus calida effervescentia ortum ducit morbusque similis sit qualitate, Ae natura qualitati & naturae ipsus temporis,utrumque enim est ealidum 3e siceu mi minimh ea ratione contingit violentia ob quam morborum seri acutiem, hoc est periculum in ipsis creari existimat Aristoteles a contingit autem violentia hyeme,in qua per vim ob illarum humiditatum redundantiam febres accenduntur , ut superius dictum est, hincque sequuntur morbi acuti, seu periculosi, de qui ei Q i
terimunt. ιἰ-δα ro propter hamoris supereresensis aban antiam eones αι neqMans. Auget vim arsumentationis petitae ab humiditatibus, siue excrementis per hyemem adauctis,& effervescentibus,in quas res omnem acutiet, seu periculi oceas nem reiicit Aristoteles assirmans illas ob multitudinem non posse concoqui, quae multitudo haud ita contingit aestate i atque eo modo acutos, 3c periculosos morbos concitare: sed quoniam tota haec huiusce problematis ratiocinatio longiuscula est, dissieiliorque fortasse comprehensu, ideo elarioris doctrinae gratia, eam in hunc modum in syllogismi formam collegimus. Quo tempore a locis humescentibus calidae esseruescentiae contingunt, febrem accendentes eontrariam naturae temporis, eo tempore morbi acuti magis oriuntur et Sed liveme ob temporis humiditatem, minimh autem aestate, humescentibus locis, e semc 1centis febrem accendentes contingunt, itur hyeme, miniis autem aestate morbi acuti magis oriuntur. η - α πυρετων. Ex Iustiniani codice, cum antea legeretur δὲ
23쪽
Cur morbus p initens solus ex omnibus vitiis praecipue assiciat eos, qu1 ad laborantes eo morbo prope accesserint 3 An quod is solus omnium morbo rum communis omnibus nominibus est. Itaque pestem facile omnibus inseri, qui scilicet deprauato iam habitu sunt. Fit enim ut morbo cubantis vetaluti quossam somite succendente,vitium illud protinus exultet,concipiatia que in aliis.
Si pestem solam ex morbis,contagiosam esse proponeret hoc loco Aristoteles, ne & ea proponeret quae salsa sunt Millis contraria, quae problemate primo sectionis septimae A Octauo eiusdem monimentis consignauit: quo loco phtism,ophtalmiam, At scabiem tum contagiosa esse,rum vero eiusdem rei causam pluribus explicauit. Diligenter igitur sunt verba cosideranda ut sensus eliciatur, qui de verus sit, he eiusdem Aristotelis dictis minime repugnet.Ex ratione igitur,quae pro di lutione proponitur ille inuestigadus. Duas igitur in solutione obseruo apponi pestis conditiones, alteram ex parte rei colasione assiciendae, alteram ex parte rei assicientis: ratione quarum pestis dicitur contagiosa: Hae autem cum nulli ath morbo communes sint, nullus alius ivrc contagiosus,nisi pestis erit 1 ut hic sit Aristotelis sensus, morbum nullum scuti pestem eontagiosum esse; prima conditio est, quod cum alij morbi aliis aetatibus locis temporibus sint proprij, sicuti tum ex aliis, tum ex Hippocrate potissimum patet tertio aphorismorum libro, ubi proprios temporum, de aetatum morbos enumerarintqui etia ex libro de aereiaquis de locis: sola pestis ita omnibus cst communis,ut non magis uni aetati,ioco εἴ tempori, ac aliis dici possit propria, de incptus videretur qui magis puerum,quam adinstentem aut hunc quam virum,eidcm obnoxium esse diceret: eodemque pacto de anni temporibus cxistimandum est atqui alios morbos, inter quos L contagrosi sunt,praeter pestem,per illas aetates, & tempora distinxit Hippocrates eo libro irridendus si pestem etiam inter illos enumerasset. Negari tamen haud potest aptiti dinem quoque,& appararum ad eam rem, sicuti 5e ad alias Omnes requiri, quod indicauit Aristoteles clim dixit ιαι ι --: . -M, Em naae asserasum, nat deprauaιο sas haliι , ut vertit Theodorus; non enim omnes eo morbo atque corripiuntur, sed qui ita sunt asse- isti,n prompte contagione corripi possint: tales autem,non omnes sunt; secus enim omnes corriperentur: sunt tamen omnes ad eam apti,qua ratione illa sola dicitur maxime,aut potissimum contagiosa 1 alij enim morbi Be ipsi contagiosi, at iraec sola potissimum. Caussa differentis est ipsius pestilentiosi morbi natura quae eum insgnis, δύ essicax admodum si, nec in eorporis humoribus fundamentum postum habear, ut ex eisdem Aependeat causa nulla est. Nec enim in ealiditatem, EE humiditatem, quibus putredo ipsa consistit, pestis natura reserenda est, ut harum qualitatum insisni excessu possimus corpora quaedam magis habilia dicere: hae namque perniciosas potius quasda, de malignas sebres creant, quam pestem ipsam, de qua proprie loquitur Aristoteles, quae occulta potius quadam venescaqualitate toti aeri substantiae impressa eonsistit,& inde per contactum corpcribus comm ni eatur. Illae tamen qualitates,quae ὀictae sunt,putredini maxime accommodatae,apparatus
sunt ad eam facilius recipiendam, unde de corpora quantum fieri potest illis occalionibus exsccanda dicebat Galenus: est hic nimirum prauus ille habitus , quum dicit Aristoteles in problemate. Igitur ratione eorporis afficiendi haec est primli conditio, omnium com munis ad pestem habilitas: Altera est ratione corporis iam in cti,a quo nimiru per coni gionem morbus in alio exultati haec autem ab Aristotele dicitur , hoc est semesa uendendum. ut ebassums scitabatim: semper enim in eiusmodi morbo correptis adest virus, quod tum spiritu per os, tum halitu, ac vapore per uniuersum corpus cycditur,r tione insignis, veneficae, totaque substantia corruptelae intus existcntis, eadem qualitate praeditae. ea unde morbus irruit,quam δά ipse similiter ob eundem somitem ebullientem, alteri celeriter communicare potest, talis autem fomes, eiusdemque naturae aliis morbis,
vel contagiosis haud quaquam inest; horum autem qualis sit, Ad quomodo illi communia centur,non est hic locus explicandi. Aristoteles loco adducto, hoc est problemate octauo sectionis septim non pauca ad hane rem attulit. Igitur inter contagiosos morbos pestis,1 quia de morbus omnibus communis est, de somitem succendentem continuum habet,sola maxime contagiosa est. V luti eaodam fm usiarenisnte. Ita emendauimus cx coniectina; dices esum quoscumque vidi impresilis, seuerinte, habebant. Puto autem suas librari , aut operarum erratum, ac Theodorum scripssse, succendente.
24쪽
COMMENT. IN I. SECT. PROBLEM. VIII.
Cur si venti Septentrionales hyemem occuparunt,uer autem Austros pluviasque exhibuit, aestas proxima grauis tam febribus, quam lippitudinibus insequi soleat An quod aestas corpora nostra multum humoris alieni continentia cxcipit, & terra madet, & sabitandi locus per humidus eli, talisque redditur, qualis qui grauis perpetuo constat. Primum itaque lippitudines subeunt, cum excrementa humoris in capite deliquere incipiunt, dein febres. Ita enim intelligendum est, ut res eadem & calidissima, & frigidissima
reddi possit; ccii aqua, vel lapis: seruet etenim illa,vrit hic vehementius. Fit igitur ut aer suae crassitudinis caussa calorem pleniorem suscipies exardescat,& corpora pari ratione, anxietate, aestuque vexentur: aestus vero in corpore febris, in oculis lippitudo est. Denique mutatio quaeq; valida corpus peruertit,cum scilicet coelo adhuc madentc, aes as protinus sicca, & calida occupauit; vitium etiam augetur, si pluuia aestate accessit. Ita enim vis solis materiam late obtinet, quam seruescere tum in corporibus, tum in terra, tum etiam in aere faciat, qua de caussa febres oriuntur, & lippitudines.
De temporum anni constitutionibus nonnullis, quum propriis mutatis temperamentis alia acceperint,verba facit in proximis quinque sequetibus problematis; qua de re copiose etiam disterit Hippocrates, tum in libro de aer aquis,& locis, qua parte de anni temporibus agit tum etiam trertio aphorismorum undecimo,duodecimo,decimo tertio,& decimo quatio aphorismis, iisdem pene utrobique verbis; ad quos aphorismos cum uberrimi Galeni extent commentarii u Jere eos lector poteriti nobis enim huc omnia minime afferen tu ed illa tantum, quae aut necessaria, aut magno usui fore videbuntur: loca tamen Hi pocratis , & Aristotelis singula singulis ut conferat lector maxime auctor sum, dilucidiora enim tum sensu omnia, tum vero rationum momenta ex collatione fore ut appareant mihi quidem dubium non est. Igitur Mistoteles octauo hoc problemate, quod aphorismo v decimo tertia libri respondet, & constitutioni quae primo loco proponitur in libro de aere, aquis, & renonibus, illud quaerit, cur si hyems aquilonia fuerit, ver autem pluuiosum, Ac australe, a stas subsequatur febribus, de ophtalmiis abundansi causam autem esse inquit humiditatem extraneam, quisitam de derelictam a vere Oh pluuias, Ac austros in eo exsuperantes, At caliditatem magnam aestite necessario subsequentem; subsequitur autem ob aestuationem, siue sus.cantem aestum, qui & in corporibus, & in aere eo tempore contingit ratione crasitiei in ipso inductae a pluuia praecegente, quae tum terra, tum locos omnes humiditate reps cuit; crassus enim aer quemadmodum reliqua corpora omnia ad recipiendum calorem magis accommodatus est, quam tenuior,de quo crassior, o accommodatior. Ratione igitur huius caliditatis immensae colli quatio fit excrementi in capite existenti sincin3e tum ophtalmiae primum, Aeci bente illo excremento ad oculos, tum deinde febres simili excremento ebulliente oriuntur: cur autem ophtalmiae primum,tum febres ostendit At istoteles problemate deeimo nono, ibique a nobis etiam de hac re nonulla in Commentariis afferentur. Quae vero hic de aestate dicuntur ea non de toto ipsius tempore accipienda sunt, sed de prima ipsius parte tantummodo usque ad Canis exoretum, ut interpretaturi
25쪽
Galenus undecimo aphorismo libri terth; nam cum in secunda ipsus parte, nempe ad Canis exortum, pluuiae moderatae contingant, SI cthesiae spirent, quod in astatis hac parte secundum naturam se habente usuuenit; cessat ad autumnum aeris insalubritas, vi a1srmat Hippocrates in libro de aere,aquis Λ locas, noster Aristotcles decimo nono proble
δ*ma . ostigia, s ma redis postis. Haec eo pertinent vi demonstret Aristoteles exemplorum similitudine, aerem talem esse, qui ea pati possit, quae ad effectus produccndos, de quibus
quaeritur in problemate necessaria sunt. Si enim in aere aestuatio, aut sustocans calor munime posset contingere, iam altera, quae pro caussa lippitudinum, febrium adducta est, cessaret: aestuatio autem nihil aliud quam caliditas maxima in acre est:aer autem lianc pa-' titur in ea,quae nunc proponitur aestate, sicuti etiam passus est funestiam frigiditatem cum realis antea extitit: pati igitur utrumque poste dicit Aris oretcs, non secus ac aquam, de lapidem, quas res summae tum caliditatis, tum frigiditatis participes fieri ex eo quilibet comprehendit, nam cum illae stigidae sint aliquando, interdum ita calore assciuntur, ut illa ebulliat, hie comburat magis: addit autem rationem etiam Aristotcles, quare aestate dicta tantam concipiat aer caliditatem, nimirum Ob crassitiem ex plumis, quae vere praecessere; hac autem re iam similis aliqua ex parte sit aquae, de ligno, unde excmplorum parcat ratio. Igitur aere ita exardescente, & suffocante ca ratione quae dicta cit, in hominibus smiliter, ait Aristoteles, sin cationes, SI aestuationes contingunt; haec autem in uniuerso corpore nil aliud sunt quam febres, in oculis quam ophtalmiae. Hippocratos loco quem indicauimus libro de aere, aquis, S locis ad aestatis propolatae conditionem indicandam utitur eisdem vocibus, α ων,κ de κυων-δε ait ea tempestate duplicari. Galenus etiam in expositione aphorismi decimi terti j libri septimi, ex mcdicorum sententia i μυ dicit utrasque has res significare nimirum tum ambientis acris incendium, tum etiam schres 1 quibus notionibus ea voce hic usus ess Aristoteles. e M I ν - Denique maIAtto Jaχαvaliua eorpus peraretit. Probat eandem sententiam uniuersaliori quadam ratione, ipsamque adeδ sententiam uniuersaliorem reddit, extzndens etiam ad alia corporis vitia non solas febres,de lippitudines. Inquit enim generatim quod transmutatio omnis, quae Vehemens. 3c potens est, corpora vitiare, εc corrumpere solet,quoties vere humido existente excipiuntur corpora ab aestate calida, 3e siccat quod etiam mulse magis contingit , s aestas sit pluuiosi,tunc enim materici maior adest copia nempe humiditatis,in quam scaliditate sua agens Solam ebullire facit, ubicumque posita sit,sue in corporibus, siue in
terra, As aere: de hinc inter caeteros morbos tum febres, tum ophtalmiae oriuntur. Per aestatem autem pluuiosam eam accipere hoc loco debemus, quae maxune talis cst, At in qua maxima aquarum copia irruit; pluuia enim mediocres, Be circa Canis exortum cotingentes, salubrem potius, quam morbosum aciem eisiciunt, ut supcrius ex Hippocratis, de Aristotelis sententia indicauimus. Hac autem uniuersaliori sententia forte comprehc
duntur morbi illi, quos huic constitutioni familiares proposuit Hippocrates utrobique inon proposuit autom nominatim Aristoteles in problemate nimirum dysentcrias mulieri bus euenientes si tamen de morbo illo ita sensisse Aristotelem dicendum iit; non fuit enim omissa dysenteria mulieribus eueniens problemate proxime sequente, nec etiam problemate decimo nono quam contingere autumno gixit post h3emem aquiloniam,ver austri num & aestatem admodum siccam, nullius sexus mentione factat illam tamen huic constitutioni assignauit militer Cornelius Celsus capite primo libri secundi his verbis. Sa hyems sua Sepιentrionatis ventos habara,ver aulem Malares,c plavius extis I fresurans tin sudines, tormina, fesres, maximi in molBonias corporalias , ιδεο praeelse in mutunias. Dysentiam enim tormina ab eo Latine dici notum est: sed quoniam dum tota problematis concluso probaretur, prima orationis pars, quae hyemem aquiloniam continc bat nunquam venit in medium, neque ad probationem usui ulli fuit sed tota probatio ea re niti visa est,quod ver esset pluuiosum 8e australe; illine enim per subsequentis aestatis caliditatem niaxisnam morbos oriri demonstratum est; ideo quare hyemis aquiloniae in hac constitutione Aristo teles meminerit, quemve fructum illa ferat, quaesui erit aliquis, cui mihi Galeni vcstis in commentariis ad aphorismum superius adductum planissime satisfaciendum esΙ; Calenus etenim postquam probauit quam ob rem morbi superius nominati. minime orti sint nec ipsa hyeme nec etiam ipso vere, sed tardaverant usque ad subsequentem aestatem, haec verba subiungit ut quidem vertit Leonicenus. Ipse viro iuxerat Hippocrates non f mpliciteri praesenses constitutiones fore consederam sed ex εώ su, ad quales At permus asiones. Praexsi
catum uvae corpus per hyemem seram, vique Λ3a lomam exiisentem, non modo mhu ex inrati
26쪽
ei i/ι offensisni. Haec Galenus. Poreb in Theodori tralatione pro, hia, substituimus, .ula qua exprimitur Graeca vox, - , 5 ita puto scripsisse Theodorum, quamquam in omnibus Latinis codicibus, quos ego viderim, deprauata sit illa dictio, fortasse ob sensus similitudinem cum de mutaritate ad calidum in proxime sequentibus verbis agatur. ιχ si . spcio inlis G πηιν -o eo usa Amon aio. Ita enim vis Solis matreiam late obtinet, quam feruescere tum in corponsus, tum in terra, tam etiam in aere faciat. Iterat in ampliore sententia, quas superitis in noti ita ampla proposita caussas, nimirum materiam. hoe est humiditatem extraneam. de esset rem, hoc est Solis calorem , cuius vi cuncta ebulliunt, tum in aere, tum in corpores ti etiam superius dictum est.
Cur si hyems austrina, & pluuiosa fuit, ver autem siccum,& Aquilonium
cst, corpora tam vere, quam aestate morbi exercent 3 An quod hycmis tepor, & litimor faciunt ut corpora tempori eiusmodi proxima in qualitate reddantur. Humida enim , laxaque fiant, & soluta, necessse est. Quae cum ita
se habeant, vere frigido, atque sicco, facile concrescere possunt, & indurari. Itaque grauidae, quibus tunc adest partus, abortu periclitantur, videlicet incalescendi,crudescendique tatione. Quae res syd cratio appellata est, quam illa committit frigiditas, impatiens omnino excernendi humoris. Infantes vero, quos gerunt, imbecilles, laesosque immodicam ob frigiditatem, edunt. Accidit enim, ut qui tunc coelo sereno nascuntur, iidem pluuio benigne, &constiterint,& nutriti fuerint intra parentem: caeteris vcro , cum pituita vitio suae nimietatis purgata non est quod si ubi tepidum se exhibuitὶ sed coacta a frigore constitit, cum tepor occupauit, aestatis vi colliquescit, si
t biliosi, siccique sunt quod eorum corpora minime humidam, sed squalli-
bundam sortiuntur naturam excitantur quidem humores, sed tenues: qtiamobrem eos lippitudo arida male habet. Si vero pituitae dundant, raucitates, distillationcsque in pulmonem oriuntur: mulieres cxtorquent dissicultates intestinorum, quia natura sunt humida frigidaque; seniores stupor attonitos reddit, ubi uniuersus r solutus humor incubuit, exque imbecillitate
caloris natiui concreuit. Aliam temporiam constitutionem proponit, eamque contrario modo se habente, quam illa quae siupcriori problemate posita elli ibi enim de hyeme boreali &vcre australi sermonem instituerat,hic autem e contrario de australi hyeme, de boreali vere suscepta oratione, illud quaerix,quam ob rem tum ver cam ita affectum est, tum etiam istas subsequetis morbosa
27쪽
bosa int.Caussam autem esse ait quod ab hyemis qualitatibus quae calida humida, pr ponitur, corpora iisdem qualitatibus affecta quibus tempus ipsum, redduntur plena luimiditatis,mollia, de laxa,minime autem consistentia,q- deinde a veris frigiditate, de siccit te compressa Ac indurata in eos incidunt morbos, de quibus dicitur. - in ις ο υ-κας ό εαρι,ec. Daque gratissa, qui bis Itine Mes param. Morbos qui in proposita constitutione
accidunt incipit enumerare, dc primum abortus, qui similiter primo loco proponuntur ab Hippocrate, tum aphorismo duodecimo tertiae sectionis, qui praesenti problemati respondet, in etiam constitutione quae secundo loco proposita est libro de aere, aquis, de regionibus, capite, quod ex aliquorum diuisione est sextum illivi libri Ait igitur Aristoteles
quod mulieribus, quae uterum ferunt scelus verni, hoc est qui in ver incidunt ad abortus itigenerant; certe enim, a τόκος ἰ Λοι, quemadmodum ex Iustiniano emendauimus, minime vero,ο το,ος, legendum est, ita enim habet etiam Hippocrates locis, qui adducti sunt. Parius igitur qui in hoc tempus incidunt ad abortum degenerant, ob caliditatem nimirum,& sphacetismum factum a sicca frigiditate. Verum antequam Aristotelis sensa, de verba quae rationem continent liquidius explicem, conuertenda est mihi inprimis ipsa Aristotelis oratio; Theodorus enim ab ea nimium atque nimium discesiisse visus es . Conuertam autem dc pauca quaedam proxime preposita. Ita igitur verbum ex verbo AristoteliWa sonat. Istis aiarem has habentibias, v ν figuam exiliens rarim eandensat, is inaaraι οι sciat Hem. Daque gravida sane qu/bus vere partias istiat, aborta perielisantur ob easilatarem. os a es iam factam asceastigiditate, tam viam non exerria iam assare. Duas itaque videtur Aristoteles in hac constitutione abortus caussas proponere, caliditatem, Ad sphacetismum, caliditatem equidem accipere possumus ut facit Aponensis hyemis praecedentis, quae corpora r laxan do & meatus aperiendo viam muniit frigori & siccitati quae subsequuta sunt ut facilius penetrarent,ex quibus sphacetismus.At te vera ut quod subiit ingenue fatear durum mihi videatur hac dictione Θερνυλαν quae ab eodem Arithotele hoc in libro dicitur ιλη iu dimi, id es h excessus eοώνώ. intelligere calorem illum hyemis, qui ut summus fuerit, vix erit tepor, quo modo etiam appellauit illum paulld ante hoc eodem problemate Aristoteles: &qudd etiam videatur Philosophus eadem voce non causam, quae hyeme multo ante praecussit, sed quae sit abortus tempore denotare. Igitur alio sortasse modo accipienda ea vox,de quo paullo post De sphacelo,aut sphacetismo, quem Theodotus syderationem vertit, multa habemus tum a Galeno secundo de locis assectis, 3e septimo aphorism numquinquagesimo. atque alibi, tum etiam ab Aristotele libello de iuuentute, de senectute ad finem, atque etiam a Thcophrasto capite decimo tertio libri quarti de his otia 3e decimo, Ae undecimo quinti de caussis plantarum: Nobis autem huc omnia congerenda non sunt. Inprimis Φderatio,& sphacetismus videntur Aristoteli,&Theophrasto no omnino eadem, illa δ ροβολία haec σφακελισμ ω dicitur. Disserunt etiam caussis, quemadmodum similiter habetur a Plinio libri decimi septimi capite vigesimo quarto Miseratio enim tota cirrio constat, Ae sphacetismus etiam aliundet idem tamen in utraque re effectus,qui est corruptio, S mors extincto calido innato seu fiat in animali,seu in planta. De animali ita Calenus septi
mo aphorismorum quinquagesimoi Partis caseos moni fleat onem ex magnuad ne inflammationis. tiam proprie medica gangrenam nominant, Gratisthineiam etiam appellasant: de plantis, Aristoteles libello de iuuentute M senectute. Arsari eanιιnemfluore exsuperes ob Ieporas conis
tempus arboressthacei semumstentire . atque13derari diluniari Sphacetismus igitur fit cxtuicto calore innato, unde iure nigredo, de qua Theophrastus quarto de historia loco qui adductus es textinguitur autem calor innatus tum a summo calore tum a summo frigore;a summo autem frigore duobus naodis vel per se tamquam a contrario extingvcnte cotrarium, vel ex accidente per anti peristasim, pellente nimirum externo frigore calorem innatum ad partes interiores,a quo coacto. & roborato deinde absumitur hunudum, quod eiusdem caloris pabulum est,hoc autem deficiente illi accidit interitus, ut iam ex frigore oriatur adustio,quam rem significauit Virgilius cum dixit in Georgicis
Hinc autem opinio inciderat cuius paulo ante memini, θεμ 4 ais, de qua superius Arist tele hanc esse accipiendam: si enim illa a scea frigiditate per anti peris Em,quod hic euenire Aristoteles dicit.Dubia aute flant adhuc illa ranquam non Merata hamiaitase . quς The dorus vertit Nasiens omnino excremendi Atimoris i humor enim tantu abes ut sphacetismum
adiuuet, ut etiam inducta frigiditate prohibeat, qua ratione lapidum genera quaedam , dc
28쪽
Is vasa aquis repleta plantis apponi refrigerationis ergo eodem loco scribit Aristoteles. Dici mussatimorem de quo in problemate fuisse collenum h3eme praecedete, mollesque & la-ixas,ac ideo debiliores effecisse partes,qua ratione subsequens in vere siccum frigus, alti unque subiens sphacetum potuit facilius gignere, haud ita facile futurum si excreta humidiatate partes illae,& loci muli bres robustiores essent effecti Spitacetum eundem non semper accipi pro ab luto, de completo assinu, nimirum pro vera substantiae corruptionc, quariam mortua sit, sed pro initio dispositionis, traditidem Galeiatis loco quem indicaui septia mo aphoris morum quod cam ob rem addidi ne praecise dictionem accipientcs, quod sem- lper vera corruptio haud contingat salsi sentetiam insimularemus. πιδ. - ιδ αππιδα ἀλ-- γνεται κm πη - Γυ Laberia dias is Infantes vera qtias gerant imbecillis, lasorii immo.
suam obstro statem edunt. De mulieribus uterum gerentibus proxime locutus cst, modo lucro de puerulis ipfs qui getuntur namquam de re coniuncta, Se quae ad superiora rescra itur: id nobis insinuat particula, . . , quam S superiori, kυ, dependere infinita pallim apud iCraecos auctores exempla demonstrant. Hos igitur puerulos ait, in ea quae descripta est, lconstitutione debiles nasci,& impersectos, idque ob frigoris immoderationem, quae cum omnia naturae opera generatim vitiet, nec suis numeris absolui permittat, vel ideo tamen plus ipsos puctulos laedit, quoniam fit ut ipsi qui tunc primum in lucem eduntur, consti- l tuti nutriti antea essent in pariente, hoc est in utero matris, in quo ab omni aeris incis lmentia immunes,& tuti tepido in loco degebant: illinc igitur repente in exsuperante aeris qualitas emersi iure merito maximopere laeduntur. Porara autem tota haec problematis pars varie nimis legitur Theodorus enim ut ex illius versione apparet, coeli sereni. de pluuij hoc in loco mentionem facit,quod totum in Basliens bus,31 Aldinis codicibus Graecis desideratur: Antiquus autem interpres serenitatis tantummodo meminit, cum quo sentit Iu- istimani codex, qui post G s υνοωφα additae δα. Hippocratiς autem aphorismus M locus in i libro de aere,aquis,& regionibus,quamquam eandem quam hic sententiam continens,nullum nobis praestare potest auxilium, nam de illo controuosus est, cum enim alij is cing
ibi lcgant,cxpungunt alij, inter quos Manardus est epistola secunda libri primi,& Fuchtas
in commentariis ad aphorismum, quos commentarios legat, qui exactam huius rei cogniationem quaerit; nobis autem faciendum omnino videtur,ut quomodo se Graeca in vulgatis codicibus habent,ea bona s de conuertamus in hunc modum. Confiniis enim vi qui tam na-san aν.sidem estim enni o nutriri fierint m panente Quod s addamus, κυδια, iuxta antiquuinterpretem Iustinianum, apponetur ea dictio orationis parti secundae,hoc modo. Conlinit enim vi qm ιώAe n cantur,irrim in tranqauritate constamus, ct nutritisenns in pariente.
. Intelligit autem hyemein austrinam quae placida. tranquilla fuit,quo tempore illi in utero matris constituti sunt Duplici igitur tranquillitate ac tepore antea gaudentes temporis, & loci in quo degebant in omnino contrarias cmos,iure maxime laeduntur. Porro Theotat docti,qui is e. κυχα iunxit antecedetibus, in verterit, qui tune streno caelo nasciantur, Omnial no lapsum existimoacccpit enim eam vocem contraria notione ac ei subsit, tamquam il- la significetur tempus aquilonium, siccum, squale hac dicitur ver, quo tempore hi pueruli nascuntur asperum,ac immiten at significet serenum:& siccum tempus,cum placi-I ditate, tranquillitate, ac tepore siccitatem illam denotat praeterea coactus filii Theodorus ut si nientiam quam existimabat esse, absolueret, de suci addere pluui) coeli benignita
Alia hominum genera,variaque,alios etiam, variosque morbos recensset: eos primum qui temperamento bilio sunt in praenatrata temporum constitutione siccis lippitudinibus compraehendi assirmans. Hoc autem ideo contingit, nam cum in aere sint versati, qui
per hyemem humiditatibus abundauit, repleti sunt &ipsi plurima pituita, quae cum ob maximam copiam minime repurgari potuerit, quod usu venire potuisset in vere, si pro frigido calidum extitisset, sed potius ob frigoris vim constiterit, ideo factum est ut succedente aestatis calore huius vi colliquatae sint humiditates, quae ad oculos dicumbentes, ii in lpitudines creaverint; hae vero siccae sunt, naturae enim de quibus agitur biliosae sunt, hoc lest calidae, 3e secae, minime veth humi nenties igitur humiditates illae sunt, de ideo lipia lpitudines creant siccas, id est ut interpretatur Galenus in commentario ad aphorismum decimum tertium sine fluxu 1 frigiditas enim ambientis aeris exteriorem corporis sum
sciem densat, sic ut nihil ex humiditatibus extra suere possit. Tum de pituitosis agit per lea quae sequuntur. Sed antea nonnulla ad Maeodori versionem adnotanda sunt. Fri ιγι- lB L dam
29쪽
Amse exhibuit nimirum ver, aut aeris temperametarum. Theodorus autem illa non vi detur agnouisse υ - δει, quae etiam Iustinianus noIis compungit, tamquam aut a essent, aut aliter legerentur Iac sortit πνά cte, necessario tamen vel apponenda, vel sub
audienda sunt ut pateat sensus. Squainbunilamiegormauit ut puto Theodorus vocabulum' hoc quod squallidam, aut squallentem dicere noluerit: utrum augendae, an minuendae signiseationis caussa, clim utriusque generis in lingua quidem Latina ea terminatione ex tem mihi sane haud certum; certum tamen tum squallentem, tum squallida, atque etiam aridam,& exsuccam, quod Graece est, αυρι, potuisse ab eo commode dici. Enimvero totam etiam hanc problematis partem, ut Aristotelis sensa quod ego quidem existimem p tere melius possint, pingui minerua, at bona fide ita mihi vertendam existimam. Alii; aure quia in vere minime purgata pituita est ob illius excedentem copiam quod fit cum tepidum existit) verum ob frigus constitit, cum eandem occupat aestas, atquc tepor vicolliquat, biliosis quidem,&siccis quhd non humida ipsis sunt corpora, at squallentem habent naturam, gignuntur humiditates, verum tenues, quam ob rem siccis lippitudinibus capiuntur. οἱ I iφλεγιυ αυδὲς si γγι εἰς ων λάωνα υδιερρως Si vero pittissa redandri , rauersates, di fallatum sique in palmonem. Homines temperamento praedatos ei contra
rio quod proximὸ dictum est nimirum pituitoso, ait laborate raucedine,& distillatioilibus in pulmonem, cuius caussa est plurima qua abundant,gcsuperioribus excellunt patuita, quae Aquilonis vi tamquam manu pressa, ad guttur, & pulmonem delabens,esse it dinos morbos: de hac autem distillatione pluribus Hippocrates libro de aere,aquis, de locis qua hanc constitutionem praecurrit, quae secunda est, de Galenus in commentario aphorismi duodecimi, oc decimi terti) libri tert13. τας γLinas I Momes η γινοHM διὰ His υνο G s
Hippocrates tum in aphorismo, tum in libro de aere, aquis, & locis fieri quidem dysenterias hae constitutione scribit, at non mulieribus, quibus eundem morbum assignauerat constitutione de qua in superiori problemate; verum eisdem mulieribus accidere abortus cum hac constitutione dixisset, aliis dysenterias fieri tradidit, cuius sententiam etiam Calenus sequutus est. Aristoteles porro hoc loco ideo mulieres eo morbo corripi dixit, quod earum natura sit frigida, de humida; harum enim qualitatum occasone cum multa humidi, frigidique humotis copia colliquatur, eaque ad intestina procumbat, dysenteria gignitur , vera sanh s nimirum cum sanguinis excretione, quia humor ille frigidus, de humidus aliqua salsedine, aut acrimonia contracta ob eam, quar hycmem praecessit calidatatem, ut dicit Galauus intestina radat, atque vulneret ; aliter enim marrhaea potius quam vera gignetur dysenteria. νεις ἴ-Seriores vor atramsos reddi. Ultimos seniores enumerat, quos in praedicta constitutionc apoplexi is facit obnoxios, idque humiditatis merito, quae cum confestim incidat, nempe in ventriculos cerebri, ut est Galeni sententia, neque ob caloris innati debilitatem, ortam, tum ob veris frigiditatem, tum ob
aestatem ipsam discuti possit, merito contingit vi morbi illi seniores apprehendanti sunt igitur quae enumerauit Aristoteles in proposita constitutione sex hominum, de sex siniti ter morborum genera, grauidis abortus, puerulis debilitates, A hesiones, biliosis lippitudianes sceat, pituit iis raucedines, de distillationes, mulieribus dysenter , 5c senioribus apo-plexiae . quos morbos eadem constitutione similiter seri, dysentcria 3e apoplexia exceptis de quibus haud meminit scriptum etiam reliquit Cornelius Celsus his verbis libri secundi
Cur s aestas sicca, & aquilonia fuit, autumnus ex aduerso humidus, atque austrinus, hycme, quae proxima est dolor capitis, raucitas, lusi'; oriantur, atque in tabem demum evadant i An quia hye ins multum materiae excipit,
30쪽
t itaque humorem cogere, atque pituitam inde conficere magnum ei negotium est. Ergo dissicile est humorem densari, conficsque inde pituitam. Quod si in capite humor constitcrit,grauitatem committit: S: si nimius,frigidusque est, crudorem utique mouet, cui syderatio nomen est: nec non si ob nimiami sui copiam concrescere minus potuit, in locum defluit proximum, atque ita
tussi ira, raucitatem,de tabem contrahit.
Quam temperaturam in sit periori problemate hyemi, & veri assignauit, eandem nunc aestati Rautumno attribuit, sccitatem nempe, Λ fiigiditatem , humiditatem autem, &pluuias autumno ; Respondet autem praesens problema aphorismo decimo tertio, At con stitutioni, qur quarto loco scripta est in libro de aere, de aquis: quam an F modo habent vulgata exmplaria, licet ea caruisse, qui Galeni tempore circumferebatur hic liber, apud eundem Galenum lcgamus, qui conltitutionem hanc ab Hippocrate non fuisse ibidem postam scribit, sed illius loco aliam quam eodem loco refert. Fuit etiam haec constitutio
varie descripta: Aponensis enim legit. M asyas sua fueris, ese atis rina; atitiamnus vera eis i triarius, humιά- er forens: Be ita etiam scriptum fuisse in codice unde Iustinianus varias lectiones desumpserat, ex margine apparet, in qua pro, βορμον, quod ad aestatem resertur, scribitur, Mnον, & pro, νομον, quod dicitur de autumno, scribitur βορειομ. At ex tralatione Theodori, & ex aphorismo, patet ita scribendum sicuti habent omnia vulgata exemplaria. Quomodo etiam legendum esse in libro de aere, aquis, & locis docuit. Adrianus Ale- manus medicus in commentariis, quos ad eum librum plurimis ante annis edidit,& quomodo etiam excudendum curauit clarissimus Mercurialis. Quaerit igitur Aristotcles h iusmodi constitutionc cxistente, quam ob rem per eam, quae subsequitur, hyem in dolores capitis sant, & raucedines, & tusses, & nonnullis phtises: causam autem totam coni)cit philosophus in auremni humiditates, & hyemis frigiditatem, hyem enim suapte naturastigida est,& talis hoc loco, nimirum quae naturalem conditionem retineat accipienda est,
quemadmodum etiam apud Hippocratem tertio libro aphorismorum accipit Galenus inaphorismi deeimi tertij commentariis: Humiditas igitur autumno collecta ob pluuiarum abundantiam, quae ipsi attributa est,succedente hyemis fiigiditate,quae plenitudinem nullam , ut ait Galenus, ulla in corporis parte distoluit, partim in capite moram trahens, &ipium replens,& partim ad alia loca fluens, enumeratas creat aegritudines. AEstatis autem quae praecessit siccitas, S frigiditas, quarum ab Aristotele in initio statim problematis mentio fit, minime illae quidem otiosae sunt, sed una potius ex caussis, ut hyems talis euadat, qualis in problemate proposita est, illiq; hyeme contingant morbi, qui alioquin in praecedenti aurumno contingere praeuenissent, quemadmodum etiam in problemate octauo ex Galeni sententia in commentario ad aphorismum duodecimum adnotauimus, idem prae terea ad aphorisinum decimum tertium repetentis. η ora ο-
tam hoc est humiditatem autumno collectam excipit hyems, unde difficile admodum ae laboriosum eidem est, seu calori naturali eo tempore,tantum humiditatis copiam cogere,& incrassare, pituitamque ex ea conficere; qui pituitosus humor naturae amicus, & semicoctus minime eam grauat, sed quoddam potius eidem nutrimentum est i manens igitur
humor ille tenuis, & per caput dissuens, ipsum humectans, εἴ grauans,continuique solutionem inserens dolorem creat. - 5 3 -- ψ B si nimi--es. Materia haec de qua diximus, si adiunctam praeterea habeat hanc conditionem vi seisida sit, non solum creat grauitatem, & dolorem a grauitate pendentem, qui dolor quidam stupidus est, & iners haud eximie sensum afficiens, sed σφι, λογον hoc est astorem immoderatam: hane enim inter alias subesse huic voci fgnificationem testis est Hesrchius, qui primam illius hanc ponit notionem; sic enim ait a Deo noc, vis ovi λο- η ἡ λύη. Haec igitur vox allicr sumitur hoc loco quam proximὸ superiori problemate, quo perniciosum, α maxime grauem morbum, vel potius pernitiem ipsam significabat. Galeni autem se tentia est in constitutione, de qua modo loquimur , hyeme suum temperamentum se uante, fortiorem nullam aegritudinem consistere, praeter phlyses, de quibus ad finem problematis. Quod autem Theodorus adscripsi crudorem eius deratio nomen est, quid sit non bene assequor: si enim idem intelligit, quod superiori problemate, crudoris ibi nulla mentio, si aliud iam cur eadcin sideratiores voce usus 3 Apud Hippocratem in libro de aere S