장음표시 사용
31쪽
aquis habemus etiam eandem vocem, quam interpretes conuertunt cerebri corruptiones: l at si vera est Galeni sententi nullum fortem morbum liac constituticine contingere, quo- lmodo cerebri corruptio sit accipienda, illi viderint. Nobis planissime Aristotelis verba a cipiuntur. Si multus sit & frigidus humor, sphacetismum eiscit hoc est intensum,& uri moderatum capitis dolorem. ἐπι I in diu μη , ρόη ἀι et ιοιδμον τό παμ. Nee non s os inimiam svi eopsam concrescere minisspotuit an locum destiu proximum. Caussam re3dit aliorum sympromatum quae superius nominata sun discnim humiditas quae dicta est tanta sit, ut non possit eam calor naturalis prae multitudinc cogcre, A incrastare, quam rem esse valde operosam in ea constitutione dictum sit perius est, creat grauitatem . At dolorem capitis ut antea dixit: quod si praeterea magis adhuc excreuisse contigerit cana copiam, ut non possit neque cogi, neque tota in capite contineri, fluit illius pars ad proximos locos, nempe ad guttur, vel asperam arteriam, vel thoracem, gignit raucedines 3c tusses γίνοντα . Et tabem eonfratis. Hippocrates dicit phtyses, Aristoteles phthoas; utraque igitur voce idem fgnificatur, nimirum vitium pulmonis cum vicere; hic autem maxime grauis morbus. Galeniis igitur hunc solum grauem, & periculosum ea constitutione fieri dieit,
nec multis sed quibusdam,hoc est illis tantum, qui natura ad eum sunt propensi, nimirum qui angusto sunt pectore, & quibus fluxio ad pulmonem fit, vi penc natiatae illorum, non constitutionis vitium dici possi quam rem significauit etiam Cornelius Celsus, cum hanc Aristotelis, Hippocratis sententiam ita Latine reddidit libri secundi capite primo. Sil
Cur s scea aestas, sccusque autumnus Aquilones habuerint, mulieribus,& omnibus pituita abundantibus secunda valetudo contingat 3 An quia na
tura virorumque in alteram exuberat partem, itaque icmpus in partem tra
hendo contrariam ac medium habitum, bonumque perducit. Eo igitur ipso tempore optime valcnt, nisi quid ultro ipsi perperam agant; aut humidi ad hyemem ita deueniant, ut fomitem quendam, S incitabulum frigori sub
Hoc problema respondet aphorismo decimo quarto; quamquam enim in aphorisino solus proponitur autumnus Aquilonius & siccus, nulla aestatis menti ne facta ex superiori tamen eandem intelligi siccam,& aquiloniam Sc Galenus testatur in commentario,& particula , , aphorismi initio apposta, quam similiter hoc loco apponit Iustinianus ita legenseti in i- βορι οὐ In libro autem de aere, aquis,& locis est haec constitutio qsinta, pluribusque vestis deducitur, ut non solum prasias, sed etiam duodecimum quod sequitur coinprehendat Problema, quae duo similiter iunguntur tum in aphorismo declino quam to , tum etiam a Cornelio Celso loco quem indicauimus his verbis: Sin autem aulamnus quo ad agaestem ijssem Maitimias per sar, omnibus quiaem most oribus eorporibus, into qua muliebria se proposui, se naa valetudo conιιροιι, darioritas sera inseari sana, ct arida lippitudines feb=es partim Muta . panim longa. o L morti, qui atra bile nasiantur. Hippocrates autem pluribus rationem morborum ita reddit, ut vice commentari) huic problemati este possint pririer ca quae a Galeno in commentariis dicuntur; ut pauca mihi ad hunc locum omnino afferenda sint. Ait igitur Aristoteles eiuscemodi constitutionem ideo conferrepituitolis & mulieribus, quoniam cum ipse excedant in humidis qualitatibus, ab ea constitutione , quae illis contraria est exsiccantur, atque ad temperatum statum reducuntur, exeritii enim alterius contrarij alterum trahi ad mediocritatem, habuimus etiam superi sproblemate secundo; pituitosi igitur quod ad acris qualitates pertinet protinus sanescunt nisi aliud culpa ipsorum interueniat erratum: per phlegmaticos autem 1ntelligit Aristo teles humidos, non autem frigidos, Ac humidos simul, quemadmodii etiam H ippocrates locis
32쪽
tiam illam humiditatis morbosam fuiste, quando per contrariam qualitatem dicat sanit
quendam. Non bene intelligo quid sibi voluerit Theodorus ;& vereor ut vel non bene conuerterit, vel Aristotelis sensum non fuerit assecutus, negatiuam enim particulam, quam habet Aristotelica sententia, in Theodori tralatione non agnosco; bona itaque fide, sed ruditer hanc partem ita conuertere possvinus. Et protinus sanescam. insem se ipses ahqaia
eram o ia hyemem peraemunt non humiri. habentes figori incisamema. Sanescunt igitur illa naturae,& ad hyemem perueniunt minime humidae,minimeque habentes incitamenta ad frigus, hoc est minime habentes opportunitates, quibus utens fiigus possit morbos procreare : incitamenta autem, de opportunitates stigoti utiles humiditates forent, illat enim si extarent in corpore, trahentus moram vel in capite,vel ad inferiores paries defluentes, morbos gigneret; appellat antem huius Dodi suscitabula aut opportunitates πεκυ-isi, qua voce ardor, de incendium denotatur quoniam si hyeme extarent in corpore, ob stipationem sorte aliquam a fiigore factam, incalcscere possunt, & febres cliam, aut alios calidos morbos procreare: alioquin etiam &-metaphorice pro incitamento, aut fomite ponitur.
Cur si sicca aestas, & aquilonia, & autumnus siccus iisdem aquilonibus
pergatur, morbo biliosos infestet An quoniam ad idem corpus eorum, ac temporis habitus vergunt: itaque veluti ignis igni adjicitur. Cum enim corpora exsiccentur, quantumque in his dulcedinis erat evaporatumst vehementerque incalescant, necessc est, ut dum humor consumitur aridae lippitudines oriantur, residuoque quod biliosum rc manserit, codemque recalescente subres acutae utpote ex bili syncera invadant. Nonnullos insania rapit , quorum scilicet natura atra bile abundat: haec enim large superest,cum
elus humores contrariis res iccescant. Constitutio proxime superius dicta, cum aestas & autumnus borealia, de sicca sunt,quid operaretur in naturis pituitoss, seu humidis dixit paullo ante, quid eadem essciat in buliosis modo subiungit ; quae duo uno 3e eodem aphorismo ab Hippocrate compraehensa sunt, Ze una eademque constitutione in libro de aere, aquis, & locis ut notauimus. Vt igitur pituitosis naturis erat illa proficua, sc noxia est biliosis, asserens lippitudines sccas,
sebres acutas, nonnullis etiam insanias, quorum rationes reddit, in idem enim conuenientibus tum constitutionis, tum corporum qualitatibus, si in corporibus earundem cx-
supcrantia, de velut ignis igni ad icitur , unde eo, quod in corporibus dulcissimum est, quod Hippocrates loco adducto, liquidissimum, A aquosissimum appellat, evaporante, atque exsiccato, corporibusque vehementer stipercalescentibus, Λ colliquatione sicci humoris ad oculos ficta, lippitudines aridae, S ex quibus nihil extra ob siccitatem fluit, o tum ducunt, ut etiam dactum est problemate nono. Quia vero adhuc relicti alis humo-l res, praetcr eos, qui ad oculos fluunt; bilios, Be ire sunt; ijdem etiam in venis supercale- lfacti, febres acutas gignunt, tamquam a syncera bile procedentes, quae maximε tales mor-lbos procreare consueuit. Iustinianus pro sem, habet, ta , id est extrema, aut admodum insigni, eodem ssensu. θ Nonnallos insania r ιι. Hippocrates tum in aphorismo, tum in libro de aere, iquit, de locis dixit, non maniam quam Theodorus vertit in- laniam, sed fieri melancholias. Sane vi lar conueniunt, quia vitaeque species alienationis lmentis sunt ;se differre ratione humorum esscientium discimus ex Galenor mania enim lux
33쪽
quae proprie Aicitur, si a bile, nimirum lcnua, de calido humore prauitatem etiam,seu malignitatem adopto sicut scribit Galenus commentario tertio, aphorismo vigesimo secun i do & tertio pro nosticorum vigesimo laptimo: est autem semper sne sebii,scuti phrenetis cum sebre, teste eodem Galeno secundo de symptomatum caustis capite ultimo: melan i cholia autem fit ab humore arro, quae R ipsa sine febre est: ater autem hic humor melan-lcholiam epiciens trigidus est, melancholica enim deliria frigidum succum semper pros cauila habent, ut eodem secundo de symptomatum caustis capite ultimo. Atqui eundem hune atrum succum duobus modis generari, vel ex adustione flavae bilis, aut crassi onminis scribit idem Galenus tum commentario tertio ad aphorismum vigesimum fecit radum, tum etiam ad rettium prognosticorurn particola vigesima septirna, ex quo ctiam melani chol .im fieri videtur in commentario ad aphorismum dicerei at si stigidus est, ex quo eal sit, hic autem per adustionem genitus, iam quomodo ex seigido succo semper sat dubitarii licet; cum etiam in commentario ad tertium prognosticorum particula vigesima septima lj ubi eadem repetit; quae si ex bile assata atra bilis prauitatem, aut malignitatem in se ipsa sl habere 3icat, ex qua maniam gigni dicebat commentario tertio aphorismo vigesimo priel mo. sane hi morbi licet admodom proprie sumpti, eo modo differre videantur, quo di l m est; & melancholia Digidum succum pro caussa habeat, inania autem tenuem, &l calidum, tamen sunt illi admodum proximi, vixque est ut aliquando distinguantur. Ac Hippocrates vel a non dissimili causa fieri putauit illo aphorismor Ambasicamque mania imtioni,sus si rises ve hemorias des superti erint mania solvitior aut maniam pro melanch laam, posuit,ut dicit Galenus in expositione illius loci: Coniungit illa quidem saepius idem Hippocrates, ut aphorismo vigesiano S vigesimo secundo libri terti j, pro opportunitatena mirum temporis similis, quo utraque generatur. Plato in Phaedro maniae duas esse species tradidit, alteram ab humanis morbis, qua de loquimur: comprehendit aute vi existi mo tum maniaca, tum melancholica; alteram ex diuino numine, tuo quis praeter morem S institutum vivcndi extra se abripitur, quam deinde sub quattuor Deorum tutelam in quattuor diuidit partes, diuinatoriam sub Apolline, initiatoriam sub Libero poeticam sub Musis, δe amatoriam sub Vcncre, de Amore. Interpretes maniam Latine vertunt modo in-l saniam ut hoc loco Theodotus, modo furorem ut saepius apud Galenum interpretesu noni omnino male si ea attendamus, quae paulidante dicta a nobis sunt: non omnino bene si Ciceronem audimus icrtici Tusculanarum quaestionum libro ita scribentem. Graeci astems inde appellenι Ao facile d/xerim; eam tamen ipsam dis ιnguimus nos melitis quam fm ι hane enim insaniam, quae sunAD ut is a patri latius, a farere di ΜΡ- rii volans uti quidemisia partim etaiens ιυιo: quem nos furorem, μ ευγγλι- isti motant. Avias mero arra bus selum mens,lae non ope mel iratunata grauiore, eis timore. vel vitire moueatur, quo Fnere Athamantem. Alemionem. Aiacem forare AH m. Et paullo post. Faroram ariem esse rati sunι mentis ad omnia est iιase . quoa eirari mav esse et ideatur, quam infama, samen e1Umoda es, ut siris In sapientem aderer ιι. non posi t i, sania. Scd nos haec omittamus, quae iam ad nomina potius pertinent. Ait Aristotclux in praenarrata constitutione fieri nonnullis manias; ait Hippocratesseri nonnullic in lancholiast dicamus vini inque seri quando ad utrumque valet ratio: in iis enim, qui nigro humore abundant facta magna exsiccatione ratione constitutioins, consumptoque liquido, de aquoso, quae tamquam contraria illius humoris vim oppugna bant 1 st ut maxime ille cxundet, ac domi iactur, atque tum maniaci, tum melancholici a Dinis gignantur.
Cur mutationem aquarum, grauem, acris vero non grauem esse affr-
mente An quod aqua corporibus alimento est. , quo iam habito comple-xόque peregrinemur. Aer autem nullo se exhibet alimento. Aquarum item gelacra multa , & varia per se sunt , sed acris minime. Itaque hoc etiam causi, esse potest: quippe cum peregre etiam profectis in coelo quidem
34쪽
dem prope eodem, in aquis autem variis versari eueniat, quapropter aquae mutationem grauem esse, recte putandum est.
Quae praesenti loco proponuntur, ea vulgi opinionem magis spectare, quam velitatem ipsam,argumento est vcrbum, aiunt, quo Aristoteles utitur:eo siquidem indicari, quae vulgi existimatione compraehensa, ipsius ore efferuntur, tum aliorum locorum exemplis, rem verbo ipso dieete licet: Communis igitur dicti, di vulgaris opinionis magis, quam verae sententiae rationem reddendam sibi proponit hoc loco Aristoteles.sanh enim aeris permul latio quamquam non aeque noxia sit,atque aquarum,grauem tamen 1c morbosam esse inet Alcis omnibus notum de consessum est. Omitto illa auctoris libri de flatibus. Mortabbus aut tem vitae. Θ mονιινώ ae reissaliatis iis aerJest auctor. Omitto quae superioribus problematis de constitntionibus temporum dicta sunt: illa enim quamquam ad aere pertinent, non tamens per se ac proprie ex illius vitio sunt i hac autem de aeris innata qualitate, Ac propria natura, iquam quilibet perpetuo obtinet, icuti existimo, loquitur Aristotelest quam ob rem etiam incc aer pestilens, aut morbosus in medium veniat, de illo enim nec hoc loco, flauti neque de aegrotis hominibus, quibus morbo aerem contrarium opitulari, AI vulgus iat tur. De fanis igitur hominibus sermo est; quibus noxiam etiam aeris mutationem esse, cum suu-l ber alicubi, insalubet alibi aer existat, ex Galeno ipso discere licet: Di libro primo de tuemi da valetudine capite undecimo, de salubritatis insalubridatis rationo, aerom S aquam coniunxit, qui cauendus, de qui eligendus, quae cauenda, Ad quae eligenda ostendens; quint & alium librum se scripturam pollicetur, quo incommoda ex vitiosis acre, aquisque pro-j uenientia modum corrigendi copiose doceretur. Verum quoniam acris operationes ad s uersus corpora nostra non ita a vulgo percipiuntur, ac illae, quae ab aqua sunt; eo modo , det scutit, & dicit, cuius dicti, Ze opinionis caussam inquirit Aristoteles tera dic Ani Λώ aqua ereponsus ahmento est. Vt esse s ex vulgi opinione est propositus, ita ratio pene ex vulgi opinione petita. Aqua nutrimento nostris corporibus est; minime aer, qui igitur j mutat aquam,mutat nutrimentum,iure igitur percipit lasonem. Aquam tamen haud nul trire, sicuti nec ulliun aliud ex elementis, sententia est Aristotelis libro de sensu, de sensili bus, capite quarto, A quintor animalia enim scuti mixta sunt, ita nutriuntur ex mixtis, omnia enim nutriuntur ex eisdem ex quibus sunt, ut dicitur libro secundo de ortu, S interitu textu quinquagesinci . Calenus etiam idem affirmauit pluribus in locis . nam tertio de ratione victus in acutis particula decima septima, haec ab eo scripta habemus; Aι qaa
dixerit. νε si 1δ ahqviando per attiaens contingas. Voluit autem eo loco eandem aquam esse cibi vehi civium, idque o Hippocrate his verbis. Nam ham Atalem non modo Dppocrates, verum quoque Er medicorum probatismi fere omnes, erbs vehi lam, non cibum eensiti erante quem Hip-li pocratis locum continent ultimi libri de alimeto verba haec: mm, s ωM .Humisitas lia menti metieatam es. Quae itidem a Caleno addueuntur quarto de usu partium, hunc in
rat e*mas ram ex visis factas. neque fatileperirans re venas, quae sunt in hepare, er multae, o Angus/a, nisιentiis quaedam. cfr aquosa hu ιδι- tamquam vesiculam sister ei a lxta. mne itaque um praeliat an mahlias is ais . sqviilem eae ea nutriri nulla paνt cuia potest. Quarto etiami aphorismorum libro eum decimi terti) aphorismi sententia enarraret, atque ex cibo omni, qui simpliciter talis esset, humectari natura sua corpora diceret,aquam neque epotam, neque extrinsecus occursantem natura esse aptam, quae solidas animalis partes humectarct apoth scripsit.' Igitur Aristotelem 3icemus hoc loco ex vulgi opinione fortasse locutum, existimantis, quae intus in corpus ingeruntur, de recreationem maximam asserunt, ut aqua sitis tempore, illa nutrire, praesertim aeris ipsius comparatione. An potius, de Vere nutrire
aqua dicenda est quae enim extat apud nos, quaque passim utimur, sicuti simplcx non est, aut impermixta, quemadmodum nullum etiam aliud ex iis, quae clementa dicum tur , cum nullum tale hic quidem nobis demonstrati liceat ; sicuti scripsit Calenus li-l bro primo de elementis capite quinto ad finem 1 ita nutrimentum aliquod licet exiguum praebere, non sit sorte rationi absonum i ita tamen ut praecipuus eius usus sti cibum ipsum vehere; quod tamen cum dixit Hippocrates, non de ipsa solum aqua, li sed de aliis etiam humidis, ut vino , ac tenuibus liquoribus, de ipsa etiam solidoruin li ciborum aquea parte dixisse visus est, ut iam ea quidem ratione, aut auctoritate, nec illa i
35쪽
etiam nutrire dicendum sit, aut consmiliter nutrire Omnia. Dixerim igitur minime nu- ltrire aquam, nec liquid hoc in aqueas ciborum etiam ipsorum solidiorum partes nutrire lalias: verum ut plurima ha sunt in solidis cibis, illat exiguae, sic in liquidis, A an aqua prae cipue, illae plurimae, hae admodum exiguae, quae partes iam non elcmenta, dc corpora sim plieia sed mixta quodammodo sunt. Atque hic verborum scnsus Caleni est, quae habentur quarto de usu partium. Nutrit igitur aqua, ut dicitur non solum hoc problemate, sed loco etiam alio pulcherrimo eiusdem Aristotelis quarto de generatione animalium capite se- lcundo quo docebat ad generationem, & sterilitatem, atque etiam ad procreationem m. trium, aut foeminarum, maxime conserre huius, vel illius aquae potum; cum maxime assici corpus ipsum, tum ex aeris temperamento, tum ex ingrediente cibo diceret, praxipue aute ex alimonia aquar,huius cnim plurimum intus assumitur, sunt thaec Aristotelis verba)o in omni hae at menIo est eI am suis i qaam ob rem aqua erada, o miri avit se talem, aut partum faemineam faciant. - , α- ρο iam habrιο,complexoque. Aqua continctur intus, eiusque usu diutius seuuntur corporis nostri partes, siue nutrimentum siti
quod modo dixit Aristoteles, sue vehiculum quod Galenus ut vidimus, sutroque enim modo libet quando licet, locum exponere )'s igitur alicunde nobis abire contingat, &aquam mutare, eandem tamen corpus nostrum iam amplexa est, atque rctinet, firmaque
ex ea impressa dispositio est; id vero non contingit in aere, illum enim non amplectuntur, nec retinent corporis nostri partes, sed nouus subinde inspiratur, S expiratur. Qui igitur discedit ab aqua, vel aquam, vel eiusdem impressam affectionem portat; qui ab aere ne- lquaquam: altera igitur mutatio, altera minime mutatio est : mutatio autem grauis, atque
noxia corporibus contingit; ut habemus problemate decimo quinto. Hunc sensum non puto bene exprimi a Theodoro; sonant autem ita Graeca Eι habretes, arque complexi δει qua disierint,m aEre autem n s l. Duo autem observo,quae non animaduertit Theodorus. lPrimum quod illa. in υδαr D, adiunxit praecedentibus tamquam diceret, o MIenies, aeeo Ires aquam ascedant: nos autem adiungimuκ sequenti verbo hoc modo. δρώι- ab laqua. eo sensu, quem ostendi. licet hoc ad eundem sensum exprimendum, haud inultum l ite intersit: Alterum quod illa, is o DL, m aere aatem nihil e putauit Theodorus lde solo alimento intelligi, scut etiam conuertit, cum tamen de ea re quoque inrelligan- itur, quam proxime dixit. scilicet non contineri quemadmodum continctur aqua ; liaec lautem licet admodum proxima sint, δί ad rem unam reduci queant, quoniam tamen ab Aristotele tamquam duo proposuntur, tamquam duo a nobis explicentur. - θαι - ουδν. Aeristitem nulti se exhibes alimon ιο . Aerem haud nutrire non ostendit hoc loco, probauit
contra Pγthagoricos libro de sensu, de sensili. Nam quod nutrimentum ex aere percipiunt spiritus nostri, de quo multa medici,quoniam illud admodum spiramaic , ut ita loquar,in,
ac vulgo ignotum, Omillum fuit ab Aristotele, nec enim hic locum ullum habebat. Diυδά- ia οπψα aδ, Aquartim item genera multa. Altera ratio, quae tamen valde similis, & proxima videatur illis, quae modb diista sunt. Qui mutat aquam, mutationem alicuius rei facit, murat enim speciem rei, nam aquarum mi illae species sunt inter se differentes. cum aliae graues , aliae leucs, aliae salsae, aliae dulces, & aliis etiam multis modis inter se differant; Aer autem has diuersitates non recipit, scd cum locum mutaueris, in eodem ferme aere diuersaris; dicit autem ferine, quoniam vere M in aere ipso diuersias adest, alterque ab altero differt, alterque ab altero diuersa insere corporibus accidentia, minus tamen quam aqua quoniam minus materiei impuritatis in se continet,quo enim superioribus, At ccclinibus corporibus, quidq; propinquius est, eo purius,& synccrius est, minusq; mixtionem,& diuersitate accipere natum, quae maximu hac ratione a materia est.
Cur ciborum mutatio minus quam aquae grauis occurrati An quia plurimum aquae consumimus. Nam & in panc, & obsoniis, o in potu aquae usus plurimus est.
Aquarum mutationem magis grauem, A noxiam esse corporibus nostris, quam mutationem aliorum ciborum, hinc probat Aristotcles, quoniam aquae maiorem copiam quam aliorum
36쪽
aliorum ciborum intus in corpus ingerimus: aquam enim assumimus de multam per se ipsam in potu, atque etiam in aliis cibis , Ut in pane, qui sine aqua non conficitur de in aliis obsoniis, ut sunt carnes, olera, de legumina, quα omnia ex aqua per elixationem parantur,& hominum esui accommodata rcdduntur, qua de re etiam in sequenti problemate. Fit
igitur vi mutata aqua mari ima pars eorum, quae assumimus mutetur, sic e multo maior quam videri possit, ex aquae mutatione contingit in ratione cibi re vera mutatio
Sed cur cibi, S: aquae mutatio gratiis sit 3 An quod omnis mutatio etiam temporis, & aetatis motu facilis est. Extrema nanque generis cuiusci inque linoueri facile possunt, quomodo de principia, de tacs. Ergo & cibi, qui inter se distant, corrumpere se inuidem queunt: quippe cum aut nuper, aut nondum adhaeserit, qui praecesserat Ad haec ut varius cibus grauis em tu bulenta enim nec aequalis concoctio cius agitur, sic in iis acci)it, qui aquam mutarint, scilicet ut variae potionis utantur alimento, cs': id alimenti genus , quam siccum, valentius, quoniam plurimum est, exquc cibis ipsis non
nisi quantum dilutum cli, vim habet enutriendi.
A sit petioli dependct hoc problema, quod de indicat partimila, 3, in eo enim de mutationc aqua' comparata mutationi ciborum quaerebatur quam ob rem illa noxia magis, haecautcm minus noxia utillic aute de ipsa aquarum, de ciboru mutatione quaeritur uniuerse quod ibi sumebaturiquam ob re morbosa stilicet enim cibi ,3 aquae haud fiat metio nominatim in problemat de illis tamen accipienda est quae dicitur mutatici,scuti secat,& coi uertit Theodorus Causas aureiavduas reddit quaru prima magis uniuersalis est, univcrs lioremq. sententiam continci, altera autem particularis magis; Ideo igitur aquaru mutatio morbosa corporibus cst,quoniam omnis mutatio, quaecunque sit, suu temporis,suc aetatis generatim morbola usti id autem ex eo probat, quoniam mutatio omnis mobilitas Mara ldam est,hoc est aptitudo, seu facilitas ad patiendum, A infirmitas: quam rem rursus signo, seu potius inductione demonstrat; xtrema enim cuiusmodi sunt principia, de snes, circa quae mutationes contingunt; non enim alicuius rei mutatio fit,nis adiit illiu finis quael desinat. de alter: iis, quae incipit principiis m, facile mobilia, de infrina esse consucuerunt lquae fuit etiam sententia Hippocratis apti rismo trigesimo libri secundi, sic dicetis: me. ine
stioni adaptat per ca, quae flabiungit. o. oti eteo M Uoε - μι-- r. Eryo Cp scibι, qui interse diu ι. eorramperas anauem queunt. Cum in omni mutatione aptitudo ad paticndum, seu infirmitas adsit, si vi cum cibi qui assumuntur, vari) sint inter se, id enim mutatio se i dicitur, quia alis erant qui assiimebantur prius, alij qui postea assumuntur,st inquam,ut se inuicem corrumpant quae enim non sunt firma i dinicite mobilia, ea facile pati possunt i quoniam igitur haec firmitas, de constantia, cum ciborum mutatio fit minime adest, sed mobilitas, facilitas, de inconstantia potius, ideo ciscitur, ut cum h ob hanc rationem, vel paullo ante adhaeserint, dc agglutinati sint corporis partibus, vel etiam nondum haec adhaesio, vel agglutinatio praecellerit, mutua corruptici ad inuicem facile
contingem possit. εn 3 ,-σρη πιι ι--νρσ c. Ad hae τι maritis obus gratiis est. Alteram rationem affert, quae a similitudine sumpta est; quemadmodum enim varietas ciborum morbi hca est,quoniam eorum concoctio ob varietatem rerum coquendarum perturbatur nec una potest esse, cum ath cibi ob ipsoruin naturam longius, ath breuius tempus ad concoquendum expostulent: ita in aquariam varietate contingit, qui enim aquam mutant, illi etiam vario alimento ex potione mutata utuntur; eandem igitur incurrere laesionem par est. Auget autem huius rationis vim dicetis a luiiusmodi alimentum quod ex potione est, valentius, 3e magis principale quam siccum esse duabus rationibus, nam de
37쪽
plurimum est; multum enim aquae per se assumimus in potu aut solam, aut vino mixtam ut multum afficere possit, atque etiam ex ipsismet cibis, illud fieri alimentum inquit, quod humidum est. Nam At aquae opera omnia fere edulia coquuntur, fit elixantur, aliter homini vix futura edendo & intus ingesta sine aquae, aut humoris vehiculo non possint nutrire, ad quem usum eorundem ciborum etiam liquida pars adiumento est. Magnum igitur ad corporis nostri nutritionem cum obtineat aqua momentum, iure illius mutationem ad corporis nostri valetudinem summopere facere existimandum erit.
Cur mutationes aquarum faciunt, ut pediculi in quibus haberi possint,
multi habeantur 3 An quod humoris cruditas, quam perturbatio illa committit , quae ex aquae vario usu in crebra commutatione redundat, humoris creare copiam potest, praesertim in loco humori opportuniore. Cerebrum autem natura humidum est: quare caput maxime perpetuo humct. Cuius rei
indicium est quod pili in hoc potissimum exeunt: huius autem loci vis ad progenerandos peὰiculos apta est : patet hoc in puerili aetate. Caput enim puerorum madet abunde, & saepe aut grauedine conflictatur, aut sanguinis profusione.Quin etiam pediculos plures illa aetas habere solet.
Ex aquarum mutatione otiri morbos superius dictum est ab Aristotelei ex iis quendam recenset modo, nempe pediculorum auctam multitudinem in iis,quibus illi gigni consueuerunt, non enim in omnibus animalibus giguuntur,cum asini, es, & capra illis careant, scuti scribit Aristoteles quinto libro de historia animalium capite trigesimo primo , 5e Ρllianius t gignuntur autem pediculi ex mutatione aquarum sue potu assumantur, ut hic diciatur ab Aristotele, sue lauatio ex eis adhibeatur, quod ab eodem scriptum est eodem loco
his verbis. Proaemunt laetitis dieali malatione aquarum. ti bis Laan sesuret ea quorum naim rapia eulampas Iar: Et ὸ Plinio libro undecimo capite trigesimo tertio his verbis. Aquas quoque quassam, qaitas latiamur, senilures eius generis im/enio apuάaactires. Caussam auctae multitudinis, cruditatem esse affirmat hoc loco Aristoteles, quae ex turbata concoctione oritur; turbatur porro concoctio ex aquae varietate in gcncre coctionem turbari superius probatum est: cruditas igitur humiditatem e scit, quae est pediculorum materia, ut habemus etiam ex Plinio loco quem modo adduximust frustrata nanque coctione non sit apposito, aut agglutinatio alimenti ad singulas corporis partes,sed cxtraneae potius quaedam, S cxcrementitiae humiditates magna copia procreantur, presertim in locis huic rei accOmodatis, cuiusmodi caput est; caput enim ratione cerebri inlux in ipso existentis semper
humidum est; cui rei illud est argumento, quod capillis maxime abundat; capillorum autem abundantiam a cerebri humiditate proficisci, ostendit idem Aristoteles libro secundo de partibus animalium, capite decimo quarto. Humiditas igitur huius loci, pediculorum genetrix est, quod vel ex eo signo colligi potest, cum pueri maxime pediculis abundent: quod etiam scripsi idem Aristotele, loco adducto quinti libri de historia animalium; in illis autem pars ea valde humida est quam humiditatem indicant destillationes, de sangu nis fluxiones, quibus aetas illa saepe-numero laborat. Sic igitur ex humiditate omnia pendent, humiditas autem a cruditate, cruditas a turbationeaurbatio postremum ah aquam in varietate, quae in mutatione contingit.
38쪽
COMMENT. IN L SECT. PROBLEM. 13
Cur a Vergiliarum occasu ad Fauonsi usque flatus hi potissimum pereant,
qui morbo longo laborant, & senes, quam iuuenes potius 3 virum suminae intereundi caussae duae adsint, frigus, atque excessus: vita enim calore fouetatur, seruaturque. Templis autem istud ambo illa sortitur. Frigidum enim, &hyems tum acerrimc urget, subsequens enim tempus ver est . An quod qui vitiis laborant Aiuturnis, non secus ac senes essecti sint: longus etenim morbus quas senecta iam adesse videtur.Ea naque corpora sicca, & frigida sunt, altera scilicet ob aetatem, altera ob languorem: hyemem vero, & gelu, frigoris atque siccitatis esse ex ccssionem certum est. Quare sit cum vel paruo momento corpora pateant, hyemis rigor quasi ignis igni iniungatur, atque
ita interimat. De toto illo temporis spatio quod ab occasu Pleiadum usque ad Zephyri satus intercedit quaerit hoc loco Aristoteles, quamobrem longis aegritudinibus si mortiserum, ita ut qui us laborant de medio tollantur, & seniores magis quam iuuenes. Tempus autem hoc plus quam octuaginta dies, quique maxime sunt hyemales continet: Plciades enim, quae a Latinis Vergiliae dicuntur, ante diem tertitura dies Novembris,hoc est die undecima huius mensis occidunt, ut Plinius auctor est libro undecimo capite quadragesimo septimo, de Galenus commentario in primum librum Hippocratis de morbis vulgaribus, qui ab Astrologis occasus cosmicus dicitur, ab eodem autem Plinio matutinus dici consueuit, quoniam matutino tempore, quo Sol fiiper horisontem ascendit, eaedem sub ho-rirontem descendunt: quo etiam tempore, diei hora diuersa, earundem ortus contingit, qui a recentioribus cronicus dicitur, cum ille vespertino tempore Sole infra horigontem descendente in Oriente supra horirontem emergunt,quem intelligens Ouidius dixit
Quod ideo annotauimus, ut cum ab Aristotele in problemate, neque ortus, neque oce
sus mentio aliqua fiat; sed a Pleiadibus tantummodo dicatur ilicet a Vergiliarum occasu
verterit Gara) nos per illa verba,tum occasum tum ortum eius astri eo modo,quo dictum
est, intelligere pollimus. Pleiades igitur occidunt die undecimo Nouembris, Zephyri autem , qui a Latinis Fauonii dacuntur spirare incipiunt ante diem sextum Idus Februarias nempe oc Duo die huius mensis, ut idem Plinius auctor est loco superius citato. Hoe igitur tempore quaerit Aristoteles quam ob rem longis aegritudinibus affecti interire soleant, M senes iuuenibus magis. solutiones autem duas assere. Primum enim illud ideo contin gere asserit, quod caussae dux corrumpendi, seu interimendi vim maximam habentes una coeant eo tempore, exsuperantia nempe, Si frigus: clim enim sanitas consistat in mode ratione ; quae immo3erata sunt, cuiuscumque generis illa sitit, sanitati aduersantur, atque adeo tractu temporis vitae;& cum vita constet benescio caliditatis, nihil mirum est, si frigiditas illam destruat a Vtraque haec autem in eo, quod propositum est tempore reperiuntur, illud enim At frigigum est. 3e hyems maximopere viget; quod ille porro vigeat, Si virium ipsius eo tempore veluti sos sit, innuit Aristoteles per haec verba: ro si, ἐς δειν : quae non eo modo praecise accipienda sunt quemadmodu posita vidcntur; neque enim aut .vera sunt, aut propositae sententiae congruunt; nam quod statim a Fauoniis su sequitur tempus,ex medicorum sententia minime ver est; cum liuatis principium sit aequinoctium vernum, ut auctor est Galenus commentario primo ad primum librum Hippocratis de morbis vulgaribus, quod tempus in nostris regionibus incidit in vigesimum cit citer diem Martha Fauon si autem quemadmodum superius dictum est ad octauum diem Februaria,nempe mense uno, & duodecim diebus antea flare incipiunt; dixi autem ex me dicorum sententia, quoniam Plinius tum loco superius adducto, libro undecimo capite quadragesimo septimo, tum libro decimo octauo capite vigesimo quinto, idem veris, S
39쪽
Fauoni) principium facit nis tamen de vere quod agricolarum est, illud scripsisse existimandum i sed Aristoteles cum de his loquatur in pticiuntia, quae ad medicinam pertinent,
multamque partem ex Hippocraticis monumentis desumat, eundem quem Hippocrates constituere anni ordinem, iure cxistiniandum est; ordo autem ille est, quem. superius ex Galeni lententia nos adduximus ad finem expositionis problematis tertii. Minime vero
etiam propolatae sentcntiae quadrat, non enim aliquo argumenti genere probatur, ideo hyemis vigorem precessisse quod subsequcias tempus ver sit, cum post hucinis vigorem illius inclinatio potius succedat.sunt igitur illa Aristotelis verba potius accipienda tanquam respectiam aliquem contineant, siue ratio quaedam in eis habeatur extremae partis h mi , in qua iam Fauonii spirare incipiunt, ad illius summum vigorem; illius enim inclinatio in qua iam tepor quidam est prae vigore, S acutae ipsim s, ver est. Ait igitur Aristoteles, argu mento tibi sit, usque ad ortum Favonij esu hycmis exsuperantiam, & vigorem, quoniam quod ad Favonium subsequitur tempus, quanquam hyemis adhuc pars sit, comparatum tamen ei, quod praecessit ver est,hoc cst tanta acris remperie constas ut summo vigore col
l om, o ota dii, Aus quod qui τιιιis laborant Latiarnis, non situs at sines e fecAsans. Alicram affert rationem a similitudine sumptam, ideo enim tempus illud longis morbis laborantibus ita noxium atque adeo mortiferum cssc solet, quoniam senibus quoque, ut omnibus I patere potest, paria detrimenta inscrt ; laborantes autem morbis longis, amue senes limili ter videntur assecti, virisque enim frigidum, & siccum corpus es , sed illis ob morbum. his autem ob aetatem: morbus enim longus iam quaedam senecta est. Cum igitur hae duae lqua itates, quae vitae ipsi contrariae sunt, illa enim caloris de humoris beneficio constat, lmaximopere hyeme, seti hyeinis vigore excellant; h3ems enim, At gelu frigiditatis, & ssiccitatis exsuperantiae sunt. nihil mirum,si ipsorum iniquitatem haud serant ita laboran tes, atque ideo de mcdici tollantur: hyemem autem siccam appellat, quamuis illa humida natura esle dicatur, quod eam potissimum hoc loco intelligat quae cum gelu ac borealibus luentis adeo est coniuncta, ea enim est, quae sc laborantibus adeo noxia esse consueuit . at- que ob id hyemi gelu adiunxit Aristoteles. Verum Iustinianus ad oram libri adnotat proli e Dior lituisti .lagi ιυοmrrae, humῶιatu, scuti in altera ratione superius proposita pro l. Moii, Guic itidem Ioc humia lumin. st pro 'νιθα, ', hoc modo, dian lem υχυ πο ο γιμών, ut quae Theodorus ibi vertit, fruidum enim. o hyems tam acerri. me urget, ita sonent i stigiam emm . M id om ιο- 0ems est, ut iam qui illis diebus contingit excessus, non de sccitate, verum de humiditate fit intelligendiis. ' Nos vulga tam lectionem secuti sumus. Igitur cum sic affectis parua inclinatio fati; si, ut deorsum labantur illae hyemis qualitates veluti ignis igni adiectus, qui eum excrescere facit, augent lqualitates vitae contrarias atque ideo hominem corrumpunt i haec autem ranania quae lium in prima, tum in secunda ratione continentur, quo magis senioribus, quam iuni
ribus conueniunt: illisque si caetera ponantur paria, detrimentum maius aikrri demonstrant, eo magis illius, quod secunda problematis parte propositum est, ratio cunctis patere potest.
Cur in plenis, i inpurisque corporibus vlccra capitis non magno negotio sanentur, tibiarum autem aegro An humor corum , quia terrenus, grauis est: graue autem omne deorsum tendit: ergo superiora curari facile possunt, quoniam seorsum humor decesserit: in seriora propterea nequeunt, quod ad tuo dum excrescant, & putredini pateant.
Quam ob rem iis, qui in palustribu ς, dc humidi; locis degunt, ulcera capitis celeri ἰis
sanentur quam ulcera tibiarum, quaerit hoc in loco Aristotcles; caussam autem huius rei esse ait, Iationem humiditatis ad partes infernas: nam cum ob loci qualitatem in quo dc-l gum, corpora etiam ipsa multa humiditate repleantur; quae in capite colligitur, ea ob gr
40쪽
27l uitarem deorsum fertur: grauia enim Omnia natura sua deorsum labuntur: grauis autem l ideo est humiditas, quia terrestris, terre autem grauitatem inesse,nemo est, qui ambigat. Igitur ob humiditates illas e capite secretasAE ad alias partes,nimirum deorsum haras, pari tes ea . sine ulcera illarum partium, hoc est partium superioru in deputata atque e lacata redduntur, inferiora autem e conuerio multis excrementis redundari contingit, Si facili negotio putredinem concipere, atque ulcera augeri; unde sanationis dissicultas emergit. Theodorus problema accepit non de locis, id est regionibus, sed de corporis partibus qui transtulit, in plenis impurisque corporibus, cui etiam videtur consentire lectio, quae habetur in margine Iuliiniani in Am, nimirum in corporibus ulcerosis, 3e multa ac impura hunuditate abundantibos, atque hoc etiam modo fortasse legit idem Theodorus. Nobis comodior visa est alia lectio,& iuxta ipsam de humidis locis problema exposuimus.
Cur si post hyemem Aquiloniam, & ver Austrinum, ae pluuium, aestas
sicca admodum fuit, perniciosus Omnibus autumnus accedat, & pueris praesertim 3 Nam de caeteris difficultates intestinorum, sebrcsque quartanae longae co temporc selcnt euenire. An quod si aqua mediocri pcr aestatem incessit, quantum humoris collectum est per ver humidum, in nolitas corporibus refrigeratum quiescit: scd si non ita contingit, pueri, qui suapte natura humidi, de calidi sunt, vehementer eo feruescunt affectu, quoniam refrigerati minime suerint. Etsi per aestatem rcstiterint, autumno certe, quorum humor vltra modum ferbuerit corripitariur. Excrementa vero nisi confesti in percinerint, Orta vid c licet circa pulmoncm, atque arteriam l supra enim primum consistunt, co scilicet quod aeris tepori corpora nostra pateant : hinc enim lippitudines quoque praegressis febribus in graui aestate sequi consueuerunt. Ergo si non locis superioribus excrementa humorum exorsa, ut dichium cst, protinus interemerint,descendent cruda ad Ventrem, atque ita dissicultatem creabunt intestinorum. At si prae nimia sui copia humor excerni nequiverit, quartanae iis orientur, qui euadere mortem potue
runt , etiam si illud intestinoru vitium omnino quieuerit. Qiuod enim crudi humoris subtersedit, stabile, firmuimi; vehementer modo atrae bilis adhaeret.
Ad temporum redit constitutiones: quae autem hoc Ioco describitur,eam scquitur pro- lxime, quae superius problemate octauo descripta est; ibi enim de morbosa a state post vethumidum, de pluuiosum, ac hyemem borealem subsequente verba secit, hic aut m ea dem temperie hvmi, de veri assignata. 3e preterea maxima siccitate aestati; qui morbi au-riimno sequantur, reccnsul; Quanquam autem disiunxerit Aristoteles, propter rerum tamen amnitatem, coniunxit illas duas tempestates Hippocrates in libro de aere, aquis, 3el locis, ubi cum de hγemc boreali, ac vete humido, 3e pluuiosis, eandem, quam Aristoteles problemate Ochalio scripsisset sententiam, statim subditi ia lis y ἴ- κι κ η, Be quae sequuntur, hoc est, os quidem circa ea is exonam aeudas aqua, ae tempestas, o rahe stir