장음표시 사용
51쪽
autem apparet hoc loco non sollim poni tanquam sanos, verum etiam tanquam sumine, lde perfecte tales Quippe robur maximum ipsos possedisse,ad idque comparandum omnes lactibuisse diligentias, notius est, quam ut hoc loco a me ostendi debeat. Galenus tamen libro ad Thrasbulum capite trigesimo sexto A trigesimo septimo reprehendit athleticam lmandam, quam vitiosam appellat, eamque vere minime esse bonum habitiam affirmat, quin potius eos debiles: ignauissimos,negot isque tum rusticis, tum ciuilibus inutiles pia dicauit, verbis etiam Platonis ex tertio libro de Republica adductis. At nobis haec in prae sentia exactius distinguenda non sunt; quibus illud satis, extitisse athletas valde sanos, de robustos. Igitur cum 1e hi athletae, Ze qui sal 1bri seuuntur valetudine, morbit corripi non lsoleanti si contingat aliquando ut corripiantur,celeriter intereunt ; maximam enim ac vatat 1idissimam extitisse caussam necesse est, quae morbum adduxerit, cui cum sana natura minime resistere potuerit, aegrota ut resistat multo minus seri posse iudicandum est. Porro ultima problematis verba ita habentur in margine Iustiniani codicis. η-ου νοσλr ηM -- lutissim, s γα τιμ δεο eς το νοσησ , Gu οἰνα Θῆ. .
Cur per autumnum, ac hyemem febres ardentes potius oriantur, quae tempora frigus prae se ferunt: per aestatem verὁ cum aestus adsunι, rigores
magis infestent 3 An quia in corpore hominis bilis calida , pituita frigida est. Itaque per aestatem quod frigidum est dissoluitur, diffusumque horro
I res, tremoresque excitat. Per hyemem autem quod calidum est, vi temporis pressum refrigescit. Febres tamen ardentes per hyemem, autumnumque potius consili stant, quoniam calor pulsus a frigore introrsus se contrahit. Ardor enim non residet in summis, sed intrinsecus se expandit, atque ita essicitur ut ratione febres ardentes hyberno tempore oriantur. Melius id in iis in
telligi potest, qui aqua frigida, quique calida se hyberno tempore lauerint: qui enim frigida se infuderint, ibi aliquandiu, dum diluercntur friguerunt, reliquo toto die tuti a frigore sunt. At qui calida usi fuerint, stigus diutius
experiuntur .Caro spissescit, calorque introrsus se colligit eorum,qui se aqua diluerint frigida. Cotra autem iis euenit, qui calidam admisereaearo quippe
i rarescit,calorque ad exterum Usque locum euocatur. Hippocrates libro tertio aphorismorum vigesmo primo, febrem ardentem numerati inter morbos aestiuos, ita scribens ex Leoniceni versione.Aevate avitem nonnasis horum offl bres eantinua. eir a demti,is tertiam. Aristoteles autem hoc loco seri eam proponit autumno ac syeme; nec stet caussam,qua sorth motus quippiam, eam contra aestate potius coni tingere arbitraretur, scuti rigores hyeme, quae est altera problematis pars: est autem caussa, illa ipsa ambientis actis qualitast nam cum aestate calidus existat aer, hyeme fiigidus, ea febrem ardentem, quae itidem calida, de biliosa admodum est, hoc rigores qui a lactiisfiigidi sunt, fieri consentaneum videbatur. At Aristoteles, qui non solum ambientis qualitatem hac in re praecise considerauit, sed corpus etiam, de alia ad cam conse cntia, aliter hoe loco tem seri tradit. Ab Hippocrate quidem non solam ambientis qualitatem,cum
52쪽
COMMENT. IN I. SECT. PROBLEM. 3y
morbos temporibus assignauit, ita consideratam, sed alia etiam praeter haec, scriptum est a Galeno ad commentarium aptiorismi vigesimi: at vel hoc loco id non fecit, aut aliter quam Hippocrates ea de re inis hi mauit Aristoteles. Porro nomine rigoris intelligit hoc loco Aristoteles, non quem proprie ita Galenus accipit , sed in V niuersum, omne frigoris aut perfrictionis genus morbosum, idque pcr se extet, vel etiam sebribus sit coniunctum, nimirum illas praecedens,quae sebres periodicae,5c intermittentes sunt: ita vero accipit hoc nomen idem Aristoteles sectionc octaua sequenti, qua ad hunc affcctum pertinentia problemata multa proponit.Docet autem rigoris hunc affectum ortum ducere a pituita sicuti causonem a bile , Primoque de rigore Icm tractat, atquc ait rigores ideo fieri aestate, quo niam cum in hominis corpore extet tum pituita,quae frigida cit, tum bilis, quae calida, pituita a calore aestatis dissoluta,ac diffusis,perque corpus, dc illius sentientes particulas delata frigus esticit; ac tremorem, frigida enim contactu refiigerant. Non disputandum autem hac loco, utrum hac re, seu modum, seu caussam rigoris respicias, idem sentiat cum Galeno: iam enim dixi rigorem ab Ai istotele aliter ac ab eo accipi. οἱ Hi κώπι---
sem, Per bremem autem quod calidum es τι Iempansire sum restigescit. Docet quomodo per liyemem fiant ardentes febres; nimirum bilis, quae huius febris maioria est,ii cuti, di pituita salsa, humor scilicet calidus, ab aeris qualitate contraria domatur, restiger turquς ; qua cx re non ita potest efferri, nec libere ad quascunque corporis partes vagari, quod in xl ate pituitoso humori dissoluto dictum est contingere: bile igitur intus collecta, NI calore intus coacto, ardens sebris tandem gignitur ; quae febris ci sedem habens ii tus in penitioribus corporis partibus, quae hyeme replentur, S incalescunt, minime autem insuperficiarius,ad quas magis ascendunt humores aestate, unde dc rigores fiunt qui super ficialium partium ast caus siluit. Porro autem ratio haec, totiisque incalescendi modus,quo per liremem calidiores magis sumus intus. aestate autem ris, maximε declaratur exemplo eorum, qui lavenae lauantur aqua calida ; primi enim illi stigescunt sane per aliquod temporis spatium, nempc spatium illud quo lauantur, vel paullo amplius; at deinde collecto calore, partibusque plus quam anica calefactis, nihil per totum diem a Digore patiuntur,sed calidi dcgunt; contra vero qui lauantur aqua calida, postquam lauatio desiit, totum diem horrcnt,lauationis cnim caussae pori cutis cx calida aperiuntur, facilisque,de latior aditus tum calori ad partes exteriores, tum frigori ad partes interiores patet. At per lauationem ex stigida densantur pori, concluditurque intus calor ut ei aditus extra mini me sit i atque adco pancs illae assii due magis incalescunt.Haec aute incalescendi ratio quan quam vera sit, probeturque Hippocrati aphorismo dccimo quinto libri primi cum ait. Π ires heme, vere natura eatiae isset: non inde tamen ex ciusdem Hippocratis sententia colligitur, febres ardentes morbos csse hyemi cognatos, Vult enim ille quidem antiquisIimus, & sapientissimus Philosophus, partes interiores ob caloris intus collectionem cali diores esse magis hyeme, quam aestate: sed calidiores natura, hoc est ut Galenus interpretatatur,calore innato, minime autem calore extraneo, qui is est quem subrem nominamus: calor autem innatus huic calori contrarius cst, morbis cisque caussis repugnat,cum omnia naturae opera perficia dc hominem saluum, ac VIuuin contineat; extrancus autem inorbo
se omnia adducit,hominemque de medio tollere properat.
Quae nam virtus sit cataplasinatis An ut resoluat, vi moueat sudorem,ut
euocet vaporem. In margine Iustinianaei codicis, ante haec quae sequuntur problemata titulus propositus est his verbis. φ αυαι--tam, hoc est. De aaxilus quae ad curandum andentur: qui tartassic non inepte quadrat, ut materiam sequentium problematum a praecedentibus paullo diuersam aliquo modo insinuet. Hucusque enim de caussis aegritudinem & quae magis ad praeseruandum valent,quaeque ad theoricam potius pertinent,sermonem habuit, hic autem de iis quae faciunt ad curavium, M auxilia morbis afferenda, quae in medicina Δ' cicnda magis usuueniunt quod etiam ab Aponens obseruatum est. Primum igitur de vi tute cataplasmatis inquirit, quam esse ait dissundendi, cui consequens est ut dissoluat, nimirum quae concreta, & coacta tulit siniores moueat, & expirationem, seu exhalationem Ε x moliatur
53쪽
moliatur. Est autem cataplasma medicamentum quod ulceribus ἰmponitur, confessiim ex lherbis aliquando crudis, aliquando coctis,teste Hippocrate libro de affectionibus cum ait. l
folia impone. Cataplasmata autem pollere virtute diffundendi, quod affirmat hoc loco Arbstoteles est etia sententia Hippocratis libro quem modo citauimus de affectionibus paulldante ea verba quae adducta sunt cum-τ φυματυν, seu de tuberculis agens ita scribit ex Cornari j versone. Condutri autem horam aliqua per eataplasmata, ese pharmaea potui dasa diffvnrire ahqaa aurem perlataplasmata maturare, o dissandant quidem eataplasmata, qua mqtie eam eahaasia sumeerantis non inse ipsa trahunt. De talibus porro cataplasmatis loquitur hic etiam Aristoteles, nimirum quae cum 'caliditate humectant, nam sunt δύ alia cataplasmata, qires refrigerant, iuste 'eodem Hippocrate in loco qui a nobis primo citatus est, in iis atitem non habet locum quod hic ab Aristotele proponitur: legendum autem in textu non α 4ιθωrί, hoc cst, ita lo&τM pnesudore, sed αδεδεω Γ, ut habet Iustiniani eodex, quod valet atriimplex δυο ut reddit Theodorus.
Oniam argumento constet abscessum iam purulentum esse3An si aqua perfusus calida immutatur, purulentus est,sn minus nondum cst .
In Aldina editione haee jungebantur & continuabantur superioribus i ut omnia unum solum constituerent problema, quomodo etiam legi me apparet AI antiquum interpretem, de cum eo Aponensem sed Basiliensis editio fle Theodorus distingunt, vi vere disiungenda sunt,novumque constituunt problema; quo quinitur ab Aristotele, unde minifestum nobis esse possit pus esse factum. Respondet autem, si inusi calido, nimirum aut cataplasmate, aut oleo, aut aqua,aut alia re calida, immutetur pars laborans, argumento tibi sit pus esse factum, si autem non immutetur nondum est factum. Ini muratio autem tum ci ca colorem,tum circa formam, seu figuram contingit, nam pars vhi facta est suppuratio ex robra si albida, ti acutiem quandam praeterea, quam non habebat, in figura adiapiscitur.
Quaenam urenda,quaeue sint incidenda3 An quae ore sunt amplo, nec breui coagmententur, haec urenda sunt, ut crusta illic incumbat: sic enim nullum pus cicatrice inducta occultabitur.
Quibus in vulneribus, aut ulceribus cauterio utendum si, cacandenti serra inurendo, inquirit hoc in loco Aristoteles: illa autem esse dicit; quaecunque ore amplo, & magno constant; neque celeriter coagmentari, aut agglutinari possunt; id enim cum sat rati ne multae humiditatis ad partes illas confluentis, a qua partes illae magnopere debilitan tur , hinc ferri candentis usus mirifich prodest, partes enim cxsiccat, eisque maximum robur adiungite debent autem eo usque aduri quoad eschara, aut crusta illic fiat 1 la N: enim tantae exsiccationis, quanta satis esse possit, argumento est; poteruntque in hunc modum deinde uniri, & coagmentari partes, de ad ianitatem reduci ; neque de occulto aliquo malo erit postea suspicandum, quod dolose, de ex insidiis prodiens, aegroto periculum creet. Illud autem timeri merito possit, si medicamentis aliis ureremur, quae cum virtute igni aequali haud sol praedicta, effectus adeo validos producere minime pollunt, ideoque in validis morbis recidiva timeri merith potest. vocem autem illam, υπωδα,dol se, 6e ex insidiis prodiens, interpretati sumus ex auctoritate Hesresim, quam Theodotus per illa expressit, siam pias ei trice indacia Metillabisur.
54쪽
COMMENT. IN I. SECT. PROBLEM. 4i XXXIII.
Quaenam virtus medicamenti supprimentis sanguinciri sit; quod cnΣ-mum appellant An ut exsiccet, & materiar inutilis confluuium compescat, sine crusta, aut carnis putredine. Ita cnim cssicitur ut vhlnus simul & instat matione careat, & unitati sit opportunum: quod enim materia non super. fluit, inflammatione carebit. Quod siccum cst, uni rati opportunius erici quamdiu nanque praemadet, concorporescere nequit. Quam ob rem quae cruentis iniicienda censemus, acria magna ex parte sunt, quo acerbitate sua possint adstringere.
pharmada aut medieamenta crima ea sunt, auctore Galeno in tertio commentario libri Hippocratis de stacturis tertio ; de quarto de aniculis vigesimo septimo. quae cruentis vulneribus protinus iniiciuntur. Horum igitur usum explicat hoc loco Aristoteles: qui usus duplex est,nempe prohibere inflammationem, de ulcus, sue vulnus conglutinare lux autem ab enaemis praestantur beneficio exsiccarionis ,& constrictionis, seu contractionis, qua in vulnera ab emunis prosciscatur: iam cum enaemaad hgant,& contrahant partes, inhil,etur fluxio hum tum, de sic impeditur inflammatio, qua; ex humorum affluxu contingit, Λ cum exsicccnt si agglutinatio partium, absi ptis humiditatibus, quae aggluti: nationem 1mpediunt. Horum aurem ei morum eo tempore usus est, cum usurpare cauteria minimi: nostri consilij est; de quibus vi praecedenti problemate verba fecit, Ac ideo adiunxit Arithoteles verba illa, in q, ως ω σαρκος, id est,assique esua , opinis actione i illa enim quae aut esciviram, aut putre actionem moliuntur caustica sunt hac solum re dissidentia inter se, qudd Acbarotica aliquantisper calidiora sunt, & partium magis crassarum: putrefacientia autom quanquam calida in quarto gradu, non atio tamen ac Acharotica, & partium magis tenurum Primi generis sunt inter alia, mys, chal citis, rh& chalcantum, secundi autem pityOcampes, dryopteris, aconita, arsenicum, &alia. E morum porro non exiguum nummum recenset Cornesius Celsus capite decimo uouo libri quinti suae mcdicina . . .
Quaenam incidenda, quaeve urenda, quae contra non ita curanda sint, sed medicamentis 3 An quae in ala aut in inguine abscesserunt, medicamentis curandum potius. Daducta enim parcim laboriosast artam periculosa redduntur. Urendi sunt illi abscessus, qui lati, proceinuque multiplici erupcrunt, qusque venosis non carnosis resident locis. Incidendi qui in acutuml se colligunt: qusque non parte solida extant.
L c:m tractur lioc lom argumentum quod seperius probisnare trigesimo secundo, ea absoluens quae inchoata reliquerat. Ibi enim cuni proposuisset quae male asina locaci in urenda, quaeque incidenda, primam tantummodo partem cxpliciactat,hic voti tumca petit. tum quae Oporteat incidere, quaeque absque igne, dc Drro, solis medicamentis curari oporteat, manifestam facit. Ait igitur quod in alis, & inguinibus, quoties aut tumores,aut morbi alar medicam opem exposcentes innascuntur, minime uti debemus igne, i aut serro; sed medicamentis potius; nimirum medicamentis,quae leniter morbum tollant,
55쪽
quaeque partim interius, partim exterius usurpanda sunt: interius, ut sunt medicamenta quae materiam fluentem cua ant: exterius, quae iam emuxam concoquunt; si enim inei guntur , de dividantur partes illae, tum labor insgnis, tum periculum maximum aegrotan cibus impendet. Porth autem lue duae voces abor de pericatam,si laboriosa deperieatis ab Aristotele disiunctim pronunciatae sunt,dicente,partim, Ac partim, quasi unum uni, alterum alteri si incidantur, contingat: quare si ita religiose locum interpretemur,perieulum alis ob cordis viciniam tribuemus, 3c inguinibus laborem : sed utrumque utrique vi ego quidem existimo, recth accommodari potest. Illud tamen quod Aristoteles dicit, non vita deo caueri a Chirurgis nostris , qui ferro passim in bubonibus , 3e igne etiam aliquando utuntur, ubi tumoris cotvlicio illud auxiliu requirere videatur.ώσιν---α τ φυι istici rana sani illi absessus, qui Iasi, praeessui malliptici exsuperant. Vrenda sunt phymata, hoc est tubercilla, quae lata sunt, fle multum progrediuntur; quae autem phymata ilicantur docet Galenus in sextum Hippocratis de morbis vulgaribus commentario primo, sectione deci in tertia, his verbis ut Cornarii Latina sonant. Ab js quae terra enascuntur voeatierans homi nes ps mala omnes tamores praeter naturam,quicunque umorere abrigae externa at via eaa af ι, maxime tamen eosse nominant, qui ad emernam eo oris locum propestant-Ῥd qaoniam ah anonias nomen. em esιam qui lati sunt, o laasso sublimiores naturalibus se appetiari. Haee Calenus. Vtendum autem igne in iis est ut diximus, quo procedens, & sese extendens morbi materia cohibeatur, neque progrediatur ulterius. Vrendi sunt cliam tumores, qui consistunt in locis venosis, quod forte ad eum finem respicit, ut cohibeatur sanguis ali quando nimium fluens r minimh autem adhibendus ignis in iis partibus,quae mile temperath, aequaliter,de mediocriter carnosae sunt a ita enim vocem, ceme,su interpretor ex Galeno primo de tuenda valetudine capite quinto: huiusmodi enim loca cum prae illorum iusta, 3e moderata temperioint maximo, acerrimoque sensu praedita, merito euenit, ut in exustionibus nimius contingat dolor , quem vitare , cum insigniter vires prosternat, petiti medici est. Aut aliter exponamus: vstionem adhibendam in locis in quibus penitior, ac profundior illa haud requiritur, minimc ubi prae carnis copia nimia penetratio est necessaria. τεμνω I τα εἰς Ψυ -κ α. Incidendi gai in acutum se calligunt. Quemadmodum qui in latum procedebant tumores urendos esse dixit paulld ante, sic qui in acutum tendunt , de apicem quendam efformant, incidendos nunc dicit; in his enim continetur maia ltetia acuta, tenuis de calida, cui sectio magis per serrum, quam 'stio per ignem conuenit; de elinanda tamen sectio ab his membris est, quae solida sunt, ham 3e dissiculter eoagmen tantur,1 propter incisionem nerui,aut arteriae,accidere potest conuulsio aliqua,quae aegro tantem de medio tolleret.
Cur si quis aere incisus sit, facilius quam si ferro sanescat 3 Utrum quia a sleuius est, itaque minus laceret , ictumq; faciat. An e diuerso, quod ferrum acie adactiorem recipiat sectionem, idcirco faciliorem, tolerabilioremque essicere debeat. At vero aes medicamenti vim obtinet, & principium quodcunque pars potissima rei est. Quod igitur aes simul ac fuerit incisum, me dicamento presentissimo adest, facit ut vulnus celerius coeat.
Comparat aeri fertum in opere sectionis, ge inquirit quam ob rem qui eo secantur faetilius, qui veth hoc difficilius sanescant. Rationem autem eam primo adducit, quia cum aes planius, aequabilius Ac magis laeue,ac expeditum sit guam serrum, ideo diuellit minus pariates,quae ab eo secantur, minoremque plagam efficit:inaequalitas enim, cuiusmodi est asperitas, in omni instrumento sectorio causa est , ut particulae secti membri magis diducantur, Ae ob eam rem dissicilius sanescant, cum illarum sanitas unio st. Deinde veri, contra proferto disputat Aristotelest nam cum serrum melius acui possit, quam aes, aptioremque ad secandum acie nancisci valeat ideo diuiso,quae ab eo contingit,cum sat merito aciei faciahor erit ad sanandis, de minorem molestiam exhibebiti ut quantu ab acie minuitur aequabilitate
56쪽
COMMENT. IN I. SECT.. PROBLEM. 43
hilitate de laetiore ἡ tantum illud vincat acie ad secandum aptiore. Aliam deinde pro aue trationem assere itis verbis. αψα μί, φαρμακώδις ἐγ-ς. Vt Concedatur, inquit Aristo tellas, propter rationes dictas, quarum altera aeteri fauebat, neutrum ex illis exsuperare alia terum feci esse paria inter se; pro are tamen nouacdest ratio quae illi victoriam tribuiti a senim metallum est, quod medicamenti vim obtinet, vulneribusque sua natura magis ac commodatum , quam ferrum: pluraque & meliora inde pro vulneribus parantur medicamenta , quam ex ferro: cum igitur una cum lectione, statim a principio medicamentum vulneri incidati principium autem potissima & validissima res si, iure merito si celerior coitio vulneris, seriorque sanitas aὰuenit, quam ferro vulneratis. In Iustiniani eodice letagitur ad finem problematis, non- ω,sed η θ οἰκ quae non ineptum sensum habet, ut in re praestanda aciei robur ollandat. Hoc Aristotelis problema cum citaret Plutarchus 3 .lib Symposiacian ad finem, non solum vulnera facilius sanati retulit, sed minore etiam inferri dolorem: Od non habemus apud Aristotele Sunt autem lis e Plutarchi verba. Aeu τι- δε τὰ --s χαλκῶν δυώδε, ψ μαχου μ keth, . Ibem γε ,μον MI F Σοα φ αδψω, το φ μα-δι εχθ mr e. m- Q. -τη inu lα γλι άχυι ei. Ite, ἐν. hoc est, An eles aiactor es, quae areis e laetas criadjs msuum latiν mianera, eo ori minorem inferre dolorem, o faciluusanam, qua a ferreis quia sciliter assis si quispiam messicamenta habeaι, idque is vulnere satim retim s. Macrobius etiam ii. . Saturnes eandem rem ex Aristotele proponit qui tamen non ut Plutarchus doloris mentionem ullam facit.
Cur ambusta ex aere sanantur celeriter An quoniam a laxioribus, miliusque corpulentis essecta sunt. Plus enim calor corpori inhaeret solidiori.
Corrupti erant hoc loco omnes impressi codices Graeci, tum Aldinus, tum Billiens cum legeretur τὰ orti , quemadmodum etiam ex antiquo interprete leperat Aponensis; at sanam Iectionem habuerat Gara quam agnoscit Iustinianus qui pro arum, reponit Gi vi ut nos etiam imprimendum curauimus. Quaerit igitur Aristoteles quam ob rem ea quae urantur aere, nempe ignito, Celerius sanescant, quam ea nimirum quae uruntur ferro, id autem subaudiendum est ex superiori problemate, in quo similiter de aere, de ferro, ea inuicem comparando agebatur, idque particula .s manifeste innuit, quippe quae duo haec problemata, coniungat. Quare igitur ambusta ex aere cellarius sanescant, quam ambusta a ferro, illa caussa est, quod aes sit naturae, aut substantiae ratioris, At laxioris; serrum autem solitoris, de magis densae; quod autem mapis solidum, de densum est illud ealidi talem quoties impressa in eo est,retinet magis, fitque ideo calidiust tale autem existens scorpori adhibeatur,qualitatem indit magis valide Ac insigni terseu potius violentius, pastemque magis a naturali statu alienat, ad quem postea eandem reducere multo dimet lius est
Vtrum ptisana ordeacea leuior, de ad morbos accommodatior,quam triticea sit3 Hanc enim nonnulli anteponunt, argumentumque ex pistoribus capiunt,quod multo coloratiores sunt qui tritici, quam qui ordeacei pisturam exercent,addunt etiam quod ordeum humidius est: quod autem numidius est,
57쪽
44dius est,concoetionem dinderat pleniorem. Sed nihil prohibet, quo minus ut concoctu quid dissicilius ordeum habeat, sic ad leuitatem quid utilius praestet: hoc enim non humidius tantum tritico est, scd frigidius etiam: qualis certe sorbitio, cibusque competit sebrienti,ut parum alat, S: saliis refrigeret,quod ptissana ordeacea faccre potcst: quia cnim humidior, vel corpulcntior est, hinc alimenti parum, idque frigidiusculum praeliat.
Ptissanae nomine communiter quidem intelligitur illa quae ex hordeo hi, sicuti apparet ex Galeno commentatio primo in librum Hippocratis de victus ratione in acutis vigesimo sexto 1 ubi siue dicamus piissanam simpliciter, siue petissanam hordeaceam,vnum 5e idem dici assirmat; factam tamen etiam fuisse ex tritico apparet rima ex hoc loco tum ex Dioscoride libro secundo capite centesimo octavo, & ex Galeno libro primo de alimentoriam facultatibus capite sexto, ubi Dioclem A: Philoti inum medicos veteres, alicam fixam cum olco & sale, aceto aliquando adiecto, seu cum mulso, aut vino dulci, ptissanam triti eeam appellasse scribit. Fiebat etiam exorira, quod habemus a Plinio libro decimo octauo
eapite leptimo his verbis. Dati maxιme qasdem oraragacident ex qua piglauam consscιunt,quam ra qui mortal f ex hordeo: erat etiam ex lente, quam appellabant variis igitur frugibus conhciebatur, iis maceratis, purgatis, decorticatis, in Soles alis,& ad usum repositis: Verum de modo eam conficiendi abunde Calenux Z alii medici, ad quos diuertere est. Aristoteles in praesentia de triticea, Z Ordeacea disputat, utra ex ipsis icuior, d
aegrotantibus conuenientior sit. Primum autem ex aliorum opinione triticeam magis laudat, duoque ad id argumenta ponit, quae soluit paulld post, hoideace unque febrientibus
ineliorem esse concludit. δαμῆ γ' mer ν άυ ra, αυτη pro ται in attice,nimirum hac ιruuea, quae ultimo loco proposita est videtur talis aliquibus, cratia ιμ etram titi, τὰς A gumentumgae expuIο bus capium. Hoc est primum argumentum, quo cx aliorum opinione
triticeam magis laudat, nam cum ij, qui circa triticum se se exercent, illud manibus tra- Elando pinsendoque, meliori sint colore praediti quam ij,qui carea hordeum idem operantur, bonitatis illius non paruum hoc signum apparet. De hac autem re sectione vigesma prima proponit vigesimum quartum problema. ει ιτι υ Meet ειυ ηυ μ. Addunt etiam quod heraeam famissius es. Alterum argumentum pro triticea piissana; nam cum aiordeum humidius sit quam triticum,quod autem humidius est pleniore egeat coctione, ideo piissana ex hordeo consecta minime erit leuior, sed grauiori quod autem humidius est pleniorem requirere concoctionem, non 'probatur ab Aristotele, sed sumatur: potust autem probari,
nam quod est humidius illud est grauius, grauitatem enim esticit humiditas; qiiOdverdgraue est illud pleniorem desiderat concoctionem. Quod vero in hac rationc sumitur ab Aristotele hordeum humidius esse tritico, minime intelligendum simpliciter est, aut de ipsa hordei natura, de facultate, quippe quod natura, & facultate a Galeno pranao libro de alimentorum facultatibus dicitur esse siccum; sed potius de accidentibus, Se qualitatibus
ipsius nonnullis, quibus mediis non solum non exsiccare, sed magis otia hutnectare quam triticum potest: cui sententiae etiam astipulatur Galenus loco superius adducto, ubi pro apparatus diuerstate hordeum modo exsiccare, modo autem hi tmectare traditi quae nam autem snt qualitates, quarum benescio ita apparetur hordeum, ut magis quam triticum humectet circa finem apparebit. Locum autem hunc aliter legisse Theodorum existimo, quam nunc in impressis habeatur, nescio enim quomodo verba illa et mis, ius ν ὰ - νεα ι, reddi possint quemadmodum ille reddit: via autem humi iuvis es conractionem δε- si de spleniorem: legisseque existimandum initi, S, Iustinianus habet muον , πιφαέ.Nos tamen Inu odori versionem seciati sumus. κώλυμ ινια sian hil prohibet qua minas vi concocta gaia Aostilias. Soluit rationes superius adductas, vel potius illis concessis, cocludit tamen hordeaceam ptis sanam meliorem esse triticcaruit igil tur, an nihil prohibet lita enim proprie vertendum est, non, sed nihil, quomodo redditi Theodorusὶ an igitur nihil prohibet quin hordeum possit habere nonnulla, quae dissicili
j ris concoctionis sunt, quam triticum, quod in secunda argumentatione dicebatur; simul tamen habere nonnulla alia, quae adleuitatem praestandam utiliota sint ρ quod ostendit, dicem hordeum non solum esse humidius, verum etiam frigidius tritico, quod autem huiusmodi est, illud quod ad alimenti leuitatem pertinet, commoda multa his r vr patebit paullo post estque haec minor propositio syllogismi quam repetit de melius explicat paullo inserius. ποῦ - μφη--το --γει δμω. 29aalis certe sistisis cibussae. Haec est maior
58쪽
' COMMENT. IN I. SECT. PROBLEM. .
proposito, quae ita sonat. Sorbitio, quae fibrienti assertur de hoc enim aegrotante potis timum loquiturὶ talis esse debet, ut Ze exiguum alimentum praebeat, de refrigeret; hac autem tanquam ab omnibus conccisa minime probatur ab Aristotele, sed minorem sublui git Qιαψη ,τι ἐχει. Sed ρι sana hurdeacea es suissimias , minime verδ triticea, id
enim a nobis adiungendum est, igitur ptissam hordeacea aegrotis conuenientius alimentumest, quam triticea.-si τυ ρτεω ι η συμ τυδ ειν ep. Ausa emm su δον. ves orpuleias, es. Probat minorm propositionem; totumque adeo rationis aut argumenta tionis momentum his verbis, A hac sentcntia nititur, quam etiam innuebat superius, cum eandem minorem propositionem poneret. probat igitur ptissanam hordeaceam exiguum, seu leue praestare corpori alimcntum; hordeum enim tritico humidius est de corpulentius, quo verbo innuit nobis, quam humiditat In intelligat,nimirum tenvcm,crudam Sc am sam qua etiam intelligebat superi ius,humiditas autem lim minime,aut parum nutrit,quae enim nutrit humiditas,ea est pinguis,& oleosa; hac autem humidius triticum est, liumidi tale autem illa tenui , de aquosa non superatur tantum hordeum a tritico ratione naturae propriae, iud multo magis ratione habitus corporis ipsius, ut ita dicam, de ratione appara
tus, qui in illo contingit, quod ut insinuaret nobis subiunxit Aristoteles verba illa, vel cor pulentius, 3e hoc illud est quod paullo superius dicebamus hordeum ratione nonnullarum qualitatum esse humidius tritico, quia cnim est corpulentius, hoc est quia dum in aqua in
coquitur,c ex eo piissana paratur,maiorem in se recipit aquae copiam, qua imbibitur magis quam triticum ob corporis raritalcm, de meatuum laxitatem ideo humidius est-le uias seu magis exiguum praebet corpori alimentum.
Cur dentium stuporem portulaca herba, aut sal tollere potest 3 An portulaca , quia lentum quendam habet humorem, qui vel manducanti, aut ma
nu aliquantisper confringenti patescit: haeret enim, ac trahitur. Lentor igitur subicias ille a corpore educit acorem, quippe qui assinitate quadam coniungi valeat, argumento saporis, quem acidulum reddit. Sal vero macerat, liquefacitque, atque ita acorem quoque extrudit.
Dentium assectus, de quo in praesentia loquitur Aristoteles, Miaeiati a Graecis dictus, illorum quidam stupor est, quo debiles, torpidi, ae veluti illigati sic redduntur, ut si eis quἡpiam uti velit, dolore crucietur. Docent id vel ipsi grammatici qui etymon proponunt illud, eg die , quibus nonnulli addunt H πιι σμῆ. Hesychius autem. ego Gς ναφών, dentes obstupescere. Oritur hic assectiis ex usu rei stigidae, austera, aut acida quata late praeditae; huiusmodi Enim humore imbuti dentes, ita a lecti redduntur, scuti diximus: tales autem sunt oporari) fiuctus, nimirum frigidi, 3e acerbi quos mem rat Alexanger problematum auchor,initio illius libri: talis est vomitus humoris acidi sicuti pituitae alaquando, aut nigrae bilis, quemadmodum ex Caleno, atque Hippocratc habe mus. Oritur etiam ex au/itu, aut inspectione rei contristantis, ut ex serrae strepitu, aut marmorum mutuo attritu, 8e inspectu simius, qui res aridas comedat, quod obseruauit Hesychius grammaticus loco citato , Galenus libro de optima secta capite Aecimo tertio, Alcxander problematum auctor loco quem indicauimus, Ac idem Aristoteles problematum sectionc septima problemate quinto,ubi etiam eiusdem effectus rationes inuestigauit. . Porro huic affectui potitilacam mederi, ab iisdein auctoribus traditur locis quos citaui muς, ac praetcrea a Dioscoride libro secundo capite centesmoqii inquagesimo. Eiusdem affectus rationem inquirendam proponit hoe loco Aristoteles atque vi dubiae causae dii; cultatem magis augeret idem de sale proposuit i portulaca enim frigida, de humida,sal cadidum AI ficum: quomodo igitur a contratiis caussis idem effectust Praeterea quod retuliti Alexander loco quem adduximus, affectus frigidus est, de ex re frigida; quomodo igitur afrisida re illi medela 3 Atque haec ratio, ut apparet tantum valuit apud cum auctorem, uti quaestionem hanc inter illas reposuctit, quae inexplicabiles, de modum penitus humani im
59쪽
genij excedentes, soli Deo cognitae ab apso dicuntur. Veruntamen rationem proponit hoc ἰloeo Aristotelest proposuit Galenus seeundo de alimentorum facultatibus capite quadra lgesimo sexto; quanquam ex Erasistrato libro ac sectis capite quinto per experientiam in luentum fuisse remedium dicat ; & libro de Optima secta capite decimo absque causarum
cognitione; haec enim seri utraque possunt: quare mox capite decimo tertio investigatam sume caussam dicit, quam Obseruantes, in uniuersum ad esctum creatum ab acidis, aut acerbis eadem utamur: quo loco, Λ qua occasione etiam adnotat, non valere ad eum stirperem, quem fluxio, aut vomitus aut secantis serrae stridor effecerit: quod seM diebim pro eo quod pertinet ad vomitum, aut fluxionem, nisi vomitus, aut fluxio si materiei minime acidae , qua ratione sustineri possit non video. Sed exponamus Aristotelis sensa. Portulacam igitur dentium stuporem ob eam caussam tollere dicit, quoniam illa humiditatem quandam viscidam habet, quae Omnibus apparet, qui vel eam manducant, vel per aliquod tempus manibus tractant; cxtrahitur enim facile humiditas illa ex plantat haec igitur lenta ,& viscida humiditas, quum manditur portulaca subit de tes , & pellit acidum illum humorem, qui stuporem inserebat; pellit autem trahendo ipsum extra dentes, tanquam rem sibi similem , Λ cognatam; attractiones enim seri qualitatum familiaritate docuit Galenus tertio de simplicium medieamentorum facululatibus alibi. Quod porro similes partes habeat pollulaca, seu cognata. si acori den tes obstupere facienti , illinc cognoscitur , quod, ipse portulacae succus aciditatem quandam habeat, quae coniuncta est cum multa humiditate, visciditate, 6 lentore. Galenus secundo de adimentis, quem locum paullo ante adduximus, voluit stuporcm illum tolli a portulaca merito lentoris morsus expertis, quo praedita est portulaca: smilitudi nem autem , seu cognationem cum acido humore dentibus inhaerente nullo modo vide tur significassiet sed potius quia leniat, atque aequet partes. a 3 δες σω, -ν. Sal vera m eoas. sal tollit eundem stuporem colliquando, hoc cst ob caliditatem,&sccitatema sumendo, resoluendo, Ac exsiccando aciditatem, quae dentibus inhaerebat, de stuporem
Sed cur lixivium nitrumve hoc idem facere nequeat3 An quod haec suam ob acerbitatem adistringunt, non liquefaciunt Θ
Cdim sal colliquando, Λ absumendo ob ipsus abstersoriam, Ac exsiccatoriam facultatem , ut moso dictum est tollat dentium stuporem, cur idem non praestat Iixiuium, Λ ni reum , quae eisdem facultatibus videntur praedita 3 Respondetur quod illa minime habent
Cur aestiuis lassitudinibus balneo , hybernis unctione mederi conueniat An hybernis unctio datur propter horrores, mutationesque vrgenteS: per calorem enim laxandum est, qui membra tepescere faciat: oleum vero calidum est. At in aestate humefaciendsm censetur, quoniam tempus id siccinnest ncc inctus interpellit horroris, eo quod status temporis ad teporem ingenue vergit: hinc etiam cibus parcus, potio libcralis per aestatem admittitur, ilic magis, haec Oinnino. Potioni nanque per aestatem ob romporum Di ilia
60쪽
AT siecitatem indulgendum ex toto est: parsimonia vero cibi communis tem
porum omnium cst, sed magis aestati conuenit, ne ob habitum temporis feruentem, corpus cibo immodico pressum exaestuet.
Lassitudinum medela per aestatem lauacrum, sue balneum est, per hyemem aute inunctio. Porro de lassitudine, tum quid ipsa sit, & quot eius genera, tum quomodo eam curare oporteat, copiosissime tractat Galenus tertio ,& quarto de tuenda valetudine id bro, qtiae tamen huc afferre, & cum iis, quae ab Aristotele dicuntur comparando considercire, virum consonent an distanent, longioris temporis negotium est, de minime nostri instituti, quibus illud tantum propositum est, ut sensa Aristotelis quo ad per nos fieri possit li- lquidus explicemus, eorumque veritatem suis rationibus comprobemus, minime solliciti
quid de eisdem rebus alijsenserint; nisi si quando obiter nonnullis in locis, de breuiter id lsat. Ad institutum igitur redeuntes, per balneum hic intelligitur balneum ex aqua dul- lei, moderate calida, quale lassitudinibus maxime accommodatum remedium est: inun- ctio autem ex oleo de maturis oliuis expresso, id quod ex ipsa problematis sententia, ac uerbis haberi facile potest. pet hyemem igitur qui lassitudinem patiuntur ita inungendi sunt: nam cuin eo tempore propter ambientis aeris frigiditatem honores contingant, flet mutationes circa corpus calidis uti necesse est ad lassitudine soluendam,& tepiditatem inta lducendam rhaec autem praestare oleum potest, ex quo inunctio fit, calcfacit enim rumactu si calidum inungatur, tum etiam facultate; quod scripsi Calenus tertio de tempe-
tamentis capite quarto, de quinto; sed uberius secundo de simplicium medicamentorumi facultatibus capite vi imo quarto, ubi post longam superioribus capitibus habitam diat sputationcm, rationesque multas,tum eorum qui calidum, tum qui frigidum oleum dicetent i compluribus moὰis oleum nos calefacere ostendit, nimirum ut alimentum, ut me-l dicamentum, δc ut integumentum ; obtinere tamen quodammodo locum medium inter lea quae nos excalcfaciunt, ac refrigerant 1 oleum igitur lime praestat hyemet balneum au- ltem siue ex frigida, siue ex calida contrarios praestaret effectus: nam frigida horrores sta- ltam induceret calida autem cutis poros aperiendo,& frigori aditum patefaciendo. Estate lautem balneum conuenit quoniam humectat, tempus autem illud siccum est ; neque tunc hortores timendi, eum h ob frigiditatem contingant, tunc autem ad caliditatem inclin tio sat. Galenus autem cum remedia tum ex balneo aquae, tum ex oleo aduersus lassitu dines proponeret, hanc inter illa ex temporum anni varietate distinctionem haud ret lisse memini: alia tamen ratione corundem usum mixtim approbasse apparet secundo de simplicium medicamentorum facultatibus capite vigesimo quinto: de qua mixtione habemus etiam Aristotelis problema sextum, sectione quinta.Verba autem Galeni quoniam
ad pioblematis sententiam, de remedium ab Aristotele adductum illustrandum maxime
faciunt, quamquam longiora,vt uberior aliquantisper esset explanatio huc afferenda censuit habent autem ita Latine. Porras piastilum membrastius oleo. calorem ex fictione isse Iuliam eo arabis. atque hae reterso υιιone lassos non partim lauasis, parium quoa in minatos eorporis mearus pingue ιngrediatur, cir qua Indarata sum emolsal; partim quoa hum ditare aerem, a sobtiam, qua in lasiuadiise ex tali'a.sIuneprouemens stis iste latebat, per habitum eatiditate iugeras. Con Iemmarenam exerrem suu tam foras effluere sudores, tam intus in ventrem non patieari,quere exeremensa, qua vetvi hilaam na sent. Ex hisce aalem eoiligendum est. eo lara toto in corpore eminud relinqαι, qua euae ιιοnem de sanι, quippe duplex in lassiadimias assemo na. is ιι arincat, aliti MIend mias. Nam smilares gaudem animantis panes re ansar, samectamur vero maeaa θώιοse non vidi. cse naturati hamore, nam se foret pira hora, sed senat, ese aeri mo Δ ique; proindeque remesis induem duplicibus, tam iis . quae hamorem aerem euaeaem, tam js, qua uitatem ιοrporis is genι. tiaque ad hae aptissima sani da iam aquarum lauae . mmiram hiamιδιare sa inis, umentoram eorrigans secitarem, dr eabiurase tenam, atque aerem A
morem digerant. At si torporabias inhaerere posset aqua, nee facile defueret. ipsa quirim perse Fuf
bus inanetasaν Oleam. neres ι, drplafaiam inhaerere aquam. Haec Galenus. eλο nnα 3. Hine et an erias parem. Ob eandem caussam, qua in lassitudinibus per aestatem lauacro,per hye-