장음표시 사용
741쪽
tum factu domi & eo tεpore,quo alea l udebatur:licet lasor non fueri qui quid eorum fecerit,impuno fit. Do- I mum aute pro habitatione & domicilio nos accipere debere certu est. QAod aute pretior negat se furti actione daturum: videamus, utru ad poenale actione solam pertineat etsi ad exhibendum velit agere,vel vindicare,vel condiceret& est relatum apud P5ponium,solumodo poenalem actionem negata.quodno puto Veru- praetor enim simpliciter ait,s r ψ rvs VBTRACTUM ER
V E R T A M . haec clausula pertinet ad animaduersionem eius qui compulit ludere: vi aut multa multetur, aut in Elatum ias,vel in vincula publica detur. II. PAVLVS tib. xl x. ad edim,m.
SolEt enim quidam & ad lusum cogere, vel ab initio,
vel victi,dum retinent. senatusconsultum vetuit in pecuniam ludere: praeterquam si quis certet disco vel pilo iaciedo,cur do,saliendo,luctado,pugnado: quod virtutis caussa fiat.
IN quibus rebus ex lege Titia & Cornelia etiam sponsionem facere licet. Sed ex aliis,ubi pro virtute certamen non fit,non licet. I I II. P A V L v s lib. x et x. ad edimim. εGod in eouiuio vescedi caussa ponitur, in eam rem familia ludere permittitur. Si seruus vel filiusn-- milias victus fuerit:patri vel domino competit repetitio. Item si seruus accipit pecuniam, dabitur in dominum de peculio actio,non noxatis quia ex nego-eio gesto agitur. sed non amplius cogendus est praestare, quam id,quod ex ea re in peculio sit. Aduersus parentes de patronos repetitio eius,quod in alea lusum est, ti-1is ex hoc edicto danda est.
SI MENSOR FALsVM MODUM dixerit. Tit. VI.
VLPIAN Vs Id. x xiiii aded UA . Aduersus
742쪽
Si menser falsum modum dixerit. 3o9
Duersus mensore agroru praetor in factu actione a posuit,a quo falli nos non oportet. na interest nostra, ne sellamur in modi re- ornanuciatione: si sortevel de finib' cotentio sit, etsi vel emptor scire velit,vel vedito cuius modi ager veneat. Ideo aute hanc actionEproposuit: quia tiripa, non credideriit veteres inter tales personas locatione esse,sed magis operam beneficii loco praeberi: ct id, quod tius inde datur,ei ad remunerandum dari,& inde bonorariu appel pretariis. lari. si aute ex locato fuerit actu: dicendu erit,nec tenem intentione. Haec actio dolii malum dutaxat exigit. visum est enim fatis abundeq; coerceri mensorem: si dolus malus solus coueniatur eius hominis, qui ciuiliter obli-B gatus non est. proinde si imperiid versatus est, sibi putare debet,qui eu adhibuit. sed etsi negligeter: que mensor securus erit.lata culpa pland dolo comparabitur. Sed&si mercede acceperit,non omnε culpa eu praestare propter verba edicti. utiq; eni scit praetor, & mercede interuenire. Is aut tenetur hac ratione,qui renuciauit. sed renunciasse & eu accipere debemus, qui per alium renui clauit, II. P A v L v s lib. x x V. ad edi itam.
Et per literas. Sed si ego tibi, coni esses niensor,iarandauerim, Ut mensura agri ageres: &tu Titio id delegaueris, & ille dolo quid in ea re secerit: tu teneboris. quia dolo malo versat' es, qui tali homini credidisti. C ri t. v x P I A N v s lib. xxr iri. ad edim m. SI duobus mandauero,&ambo dolose fecerint:aduersus singulos in solidu agi potest.sed altero conuento,s satis factu erit: in alterum amone denegari oportebit Copetit autem haec actio ei,cuius interfuit, falsum modum renunciatu non esse: hoc est vel emptori,vel venditori,cui renuciatio obfuit.Poponius tamen scribit: si emptor plus dederit venditori propter renunciatione quia condicere potest,quod plus dederit agi cu mensore non posse, nihil enim emptoris interesse,ciam possit condicere : nisi soluendo venditor non fuit. tunc enim mensor tenebitur. Sed si veditor maiorem modu tradiderit, fraudatus a mensore: consequenter dicit Poponius , non esse actionem aduersus mensorem : quia est ex vendito actio aduersus
743쪽
assuersus emptorem, nisi ae hic emptor soluendo non sit Item Poponius scribit: si propter iudicium adhibitu
mensor,si audauerit me in renuciatione taeneri eum si ob
hoc de iudicio minus tuli. plane si ab iudice adhibitus, cotra me renuciauerit dolo malo: dubitat, an teneri mihi debeat. quod magis acinittit. Hac actione haeredi sunt Iibusq; personis dandam Pomponius scribit. sed inhaeredem similesque personas denegandam ait. Serui autem nomine magis noxatem,quam de peculio competere ait: quamuis ciuilis actio de peculio competat. IIII. PAVL s lib. x x v. D edictum.
HA actio perpetua est: quia initiu rei no ad circu- scripti e ,sed a suscepto negocio origine accepit.
SI mensor non falsum modum renunciauerit, sed traxerit renunciationem : & ob hoc cuenerit, ut venditor liberetur,quia adsignaturii se modum intra certum diem promisit: hqc actio locum non habet. sed nec utilem dari debere, Poponius ait.erit ergo ad actionem de dolo decurrendum. Si ci m salsus modus renuciatus esset,emptor cum venditore ex empto egisset: agere poterit αcum mensore. sed si nihil cius interest,condemnari meri. sorem non oportet. quod si non de toto modo, qui deerat , cum venditore egerit, sed de minore: consequent scribit Pomponius,de residuo cum mensore agi posse. Hoc iudicium latius praetor porrexit.nam & si cuius uis alterius rei mensuram salsean renunclauisse dicetur. haec actio copetit. proinde siue in aedificij mensura seses,lit,vel frumenti,vel vini,
S Iue de itineris latitudine, siue seruitutum immitte
di proiiciendique quaeratur: siue aream, vel tignum, , et lapidem metiendo mentitus suerit,
Et cuius alterius rei: tenebitur.& si mensor machinari u fefellerit,baec actio datur. nec no illud quo que Poponius dicit,ctia in cum,qui mensor no suit, sellit tamen in modo: copetere hanc actione. hoc exemplo etiam aduersus architestum Sari debet qui sesellit. nam . &diuus
744쪽
De religiosis de simptibus funerum Sec. 3ao
& diuus Seruerus aduersus architectum, de redeptorem actiones dandas decreuit.ego & aduersus tabularium puto actiones dandas,qui in computatione fefellit.
DE RELIGIOS , ET SUMPTI busfunerunt, Cr visunus ducere liceat. Titulus VII.
Vi propter funus aliquid impendit,cum de
functo cotrahere creditur,non cum haerede. I I. I lib. x x V. ad edim m.
Locu, in quo seruus sepultus est, religio
sum esse Aristo ait. Qui mortuum mς locu alienum intulit, set inferne curauit: terrebitur in factum actione. In locu alterius accipere debemus, siue in agro, siue in aedificio. sed hic sermo domino dat actione, non bonae fidei possessori.nam cum dicat, in locum alte rius :apparet de domino eu sentire, id est eo, cuius locus est. sed & fructuarius inserendo tenebitur domino pro prietatis. An & socius teneatur,si ignormie socio intulerit,tractari potest.est tamen verius.familiae erciscundς, vel communi diuidundo conueniri eum posse. Praetor
tor senst,quae sepulturae eausa fit. Purust autem locus 4 vide Madicitur,qui neq; sacer, neq; sanctii , neq; religiosu'; sed erob.lib.3. ab omnibus huiusmodi nominibus vacare Videtur Se- Saturae. . pulchrum est,ubi corpus, ossave hominis codita sunt. vi aut e Celsus ait: nototus,qui sepulturae destinatus est, locus religiosita fit, sed quatenus corpus humatu est. Monumentu est, qd memoriar seruadae gratia existit. Si π-sumfructu quis babet,locu religiositan no faciet. Sed alius proprietato,alius usumfructu habrat: no facit locu
ligiosum npc Ppriet rius misi fortς ipsum, qui usum- fructum
745쪽
fructu legavit,intulerit: cu in altu locu inferri tam oportune no posset.& ita Iulianus scribit. alias aut inuito seu bctuario locus religiosus no fiet. Sed si co sentiat mictu rius magis est,ut locus religiosus fiat. Locum,qui seruit,nemo religiosum facit: nisi co sentiat is, cui s itus debeat. Sed si non minus comodὸ per altu locu seruitute uti potest: n5 videt seruitutis impedi edae caussa id fieri:& ideo relisiosus fit.& sanὰ habet hoc ratione..Is, qui pignori dedit agrum,si in eum suum mortuum intuleriti religiosum eum facit. Sed & si ipse inferatur , idem est. caeterum alij concedere non potest.
EX consensu tamen omniv,utilius est dicere, reliιi sum posse fieri: idque Pomponius scribit. et
SCriptus baeres prius, o haereditate adeat, patresamialias mortuu inseredo 'ocu facit religiosum: nec quis putet hoc ipso pro haerede eu gerere. finge eni adhuc eudeliberare de adeunda haereditate. Hoc ego etia puto. si n5 haeres eu intulerit,sed quiuis alius, haerede vel cessante, vel absente, vel verente,ne pro haerede gerere videatur: tamen locu religiosum facere puto. pleruq; enim defuncti ante sepeliutur, o quis haeres eis existat.lia tuc locus fit religiosus,cu defuncti fuit.naturaliter enim videtur ad mortuum pertinere locus,in que infertur: prae sertim si in eum locum inferatur,que ipse destinauit. unqueadeo, ut-etiam si in legatum locum sit illatus ab has Frede: illatione tamen testatoris fiat religiosus:si modo in alium locum tam opportuno inferri non potuit.
FAmiliaria sepulchra dicuntur,quae quis sibi familiς-que suae constituit. haereditaria autem, quae quis sibi haeredibusque suis constituit.
VI. VLPIANus lib. XX v. ad edictum
V Et quae paterfamilias iure haereditario adquisit.
Sed in utroq; haeredibus quide, caeterisq; sueces soribus qualescuq; fuerint licet sepelire,d mortuu inferre: etia si ex minima parte haeredes ex testamento , vel ab intestato sint: licet no consentiant alij. Liberis etia cuiuscuqi
746쪽
iustuq; sexus vel gradus,& filiisfamilias, & emacipatis, id e ius concestum est: siue exstiterint haeredes, siue sese δε abstineat exhaeredatis aute nisi specialiter testator, iusto
odio c5motus,eos vetuerit ὶ humanitatis gratia tantu s Ieliri,non etia alios, praeter sua posteritate inferre licet..iberti aute nec sepeliri, nec alios inferre poterunt, nisi haeredes exstiterint patrono: quavis quida inscripserint
ie:& ita Papinian' respodit,& Rpissime ite c5stitutu est. . t adhuc monumetu puru est: poterit uos hoc & vendere,& donare. si coenotaphiu sit, posse hoc venire dicedii est. nec eni hoc esse religiosum diui Datres rescripserui.
E T s,qui intulit mortuu in alienu locum : aut id tollere,1 quod intulit, aut loci preciu praestare cogitur per in factu actione:quar ta haeredi,si in haerede copetit,& perpetua est. Aduersus eum , qui in alterius arca lapidea, in qua adhuc mortuus no erit conditus, mortuu intulit:
utile actione in factu procosul dat: quia n5 proprie vel in sepulchru, vel in locum alterius intulisse dici potest.
VIII. VLPIANus lib. x x v .ad edictum.
O la,quq ab alio ill ta sunt,uel corpus,an liceat domino loci effodere , vel cruere sine decreto Potifi-eu ,seu iussu principis,quaestionis est.& ait Labeo exspe--tigiis c indu seu permissum potificalε, seu iussionε principis:
C alioquin iniuriaru fore actionem aduersus eum, qui ζὶζ ,sipontiacit. si locus religiosus pro puro venisse dicetur: praetor in factu actionem in eum dat ei ad quem ea res pertinet. quae actio in haeredem conetit, cu quasi ex empto pactione cotineat. Si in locu . publicjs usibus destinatu intulerit quis mortuum: praetor in eu iudicium d x, si s uti dolo fecerit,extra ordine crit plectendus: modica tamen
coercitione. sed si sine dolo: absoluendus est. In bac Ru , tem actione loci puri appellatio & ad aedificiu produce- ώda est. Nec solu domino h c actio c6petit,veru ei quoq;, qui eiusde loci habet usumseuctum , vel aliqum s Vi ' O iis G, tutem: quia ius prohibendi etia hi habent. Ei,qui prohibitus est inferre in eum locum,quo ei ius inferendi ς, - ait serjn factum actio competit:& interdum etiam si no inle
747쪽
prohibitus sit, sed procurator eius : quia intellectu alia quo prohibitus 3c ipse videtur.
I Iberu est et,qui prohibet mortuu inserie , aut statim intcrdicto uti, quo prohibetur ei vis fieri: aut alio inferre,& postea in factu agere. per qui consequet actor, quati eius intersuit,prohibitu no emean qua copulatione cadit loci empti preciii,aut si conduxerit Gmducti merces. ite sui loci preciu,quem quis visi coactus relia iosum facturus no esset. unde miror, quare costare vi- eat: neq; haeredi,neq; in haerede danda hanc actionem. nam cu ut apparet pecuniariae quantitatis ratio in eam deducitur: certe peiaeetuo ea inter ipsos competit.
X. VLPIANV s lib. x XV .ad edictum.
SI venditor fundi exceperit locum sepulchri ad hoc, ut ipse posterique eius illis inserrentur: si via uti '
hibeatur,ut mortuum suum inferret: agere potest. vid tur enim etiam hoc exceptum inter ementem & vendentem,ut ei per fundum sepulturae caussa ire liceret. X i. PAVLus lib. x x v i I. ad edictum.
QVod si locus monumenti hac lege venierit,me in ea inferantur,quos itis est inferri: pacliu quin ad hoe non sufficit,sed stipulatione id caueri oportet.
I quis sepulchrii habeat, via aute ad sepulchru non
habeat,& a vicino ire prohibeatur: Imperator Antoninus cu patre rescripsit,iter ad sepulchru peti precario, de c5cedi solere: ut quoties no debetur,impetretur ab eo. qui fundu adiunctum habeat. non tamen hoc rescriptu, quod impetrandi dat facultate, etiam actionen, ciuilenae inducit: sed extra ordine interpelletur. praeses etiam co- pellere debet, iusto precio iter ei praestari: ita tamen , ut iudex otia de opportunitate loel prospiciat, ne vicinus magnum patiatur detrimentum. Senatusconsulto coMetur , ne usus sepulchrorum permutationibus pollu tur: id est, ne sepulchru alienae conuersationis usu ara
748쪽
DABO. hoc edictu iusta ex caussa propositu est : ut qui funerauit,persequatur id,quod impendit.sic enim fiet,ne insepulta iaceat corpora, neue quis de alieno funeretur.. Funus autem eu facere oportet lue decedes elegerit. sed si ille non secerit: nullam esse huius rei poena costat, nisi aliquod pro hoc ei emolumentu relictum est.tunc enim, si no paruerit volutati defuncti,ab hoc repellillar.sin aut de hac re deiunctus no cauit,nec ulli delegatu id munus est: scriptos haerodcs ca res cotingit.si nemo scriptus est: legitimos, ct cognatos quosque suo ordine,quo succedunt. Suptus funeris arbitrantur pro facultatibus vel dignitate defuncti. Praetor vel magistratus municipalis ad funus sumptu decernere debet :s quide est pecunia in haereditate,ex pecunia si non est: distrahere debet ea,quae tepore peritura sunt, quoru retentio onerat haereditatem .si minus est: si quid auri argentique fuerit,distrahi aut pignorari iubebit,ut pecunia eXpediatur.
XIII. CAIus lib. x i x ad edi liam' ouinciale.
V Et a debitoribus,si facile exigi possit
AT si quis impediat eum , qui emit, quo minus ei res
tradantur: praetorem interuenire oportet,iueriq; huiusmodi factum,si quid impediat,quo minus ei res Venditae tradantur. Si colonus vel inquilinus sit is , qui mortuus est,nec si,unde ianeretur :ex inuectis & illatis cum funerandum,P5ponius scribit: & si quid superfluuremanserit,hoc pro debita pesione teneri. Sed de s res le satae sint a testatore e cuius funere agitur,nec si, undeLneretur:ad eas quoq; manu mittexe oportet. satius est enim de suo testatorem funerari, quam alios legata comsequi. Sed si adita fuerit postea haereditas ,res emptori auferenda non est quia bonae fidei posse r est,& dominiuhabet,qui authore iudice comparauit. legatarium. tamen legato carere non oportet, si potest indemnis ab haerede praestari. quod si non potest : melius est Iegatarium non' lucrari, quam emptorem damno adsci.' Si cui funeris sui curam testator mandauerit. & ille accepta pecunia
lanus non duxerit: de dolo actionem in eum danda '
'ride eo tuit Plato de leg.dia
749쪽
Mela scribit.credo tamen & extra orgine eum a praetore copellendu funus ducere. Funeris caussa sumptus --ctus videtur is demu,qui ideo fit,ut funus ducatur,& sine quo funus duci non possit: viputa si quid impEsum est in elatione mortui. Sed & si quid in locu fuerit erogatu, in que mortuus inserretur : funeris caussa videri impensum, Labeo scribit: quia necessariis locus paratur, in quo corpus conditur. Impensa peregre mortui, quae iacta est,ut corpus perferretur: funeris est, licet nodum homo funeretur.Ide & si quid ad comus custodiendu , vel etiacontendandum factum sit: vel ri quid in marmor vel vestem collocanda. non aute oportet ornamenta cii corporibus condi, nec quid aliud huiusmodi, quodni omines simpliciores faciut. Haec actio, quae funeraria dicitur, ε
ex bono & aequo oritur.continet aute funeris caussa tan- tu impensam,non eti- caeteros sumptus. Aequu autε ac
cipitur ex dignitate eius,qui funeratus est: ex caussa, ex tepore,ex bona fide: ut neq; plus imputetur sumptus nomine,si factum est:neque tantu, quantu factum est, si immodice factum est.debet enim haberi ratio su ultatu ei', in que factum est:& ipsius rei,quae ultra modu sine cauia se consumitur.quid ergo si ex voluntate testatoris impe- sum est istiεdum est nec voluntate sequenda, si res egrediatur iusta sumptus ratione.pro modo enim facultatum debet sumptus fieri. Sed interdum is,qui sumptu in finiis secit,sumptu non recipit:veluti si pietatis gratia fe- scit,non hoc animo,quasi recepturus sumptum,que iacit. hoc & Imperator noster rescripsit.igitur aestimandu erit ab arbitro & perpendendum, quo animo sumptus factus st: viru negocium quis vel defuncti, vel haeredis gerat, vel ipsius humanitatis:an vero misericordiae, vel pietati tribuens, vel affectioni. potest tamen distingui & misericordiae motus: ut si in hoc fuit misericors vel pius , qui funerauit,ut eu sepeliret, ne insepultus iaceret: non etiavi de suo sumptu faceret. quod si iudici liqueat: non debet eu,qui conuenitur,absoluere.quis enim sine pietatis intentione alienu cadauer funerat 'Nortebit igitur test ri queq; , quo animo funerat: nepouea patiatur quaestione. Pleriq; filij cu paretes suos sinuant,vel alij,qui 3chaeredes
750쪽
haeredes fieri possunt: licet ex hoc ipso neq; pro haerede gestio,neq; aditio praesumitur : tamen ne vel miscuisse se necessari j,vel caeteri pro haerede gessisse videantur: solent testari pietatis gratia se facere sepultura. quod si superuaeuo fuerit factum: ad illud se munire videntur , ne immiscuisse se credantur: no ad illud,ut sumptu consequantur. quippe protestatur pietatis gratia id se tacere. plenius igitur eos testari oportet,vi & sumpt' possint seruare. Fortassis posset quis dicere,interdu parte facti sumptus pota se recuperari: ut si quis pro parte quasi negoctu geres,pro parte pietatis gratia id facit quod est verius partem igitur
sumptus c6sequetur, que non donandi animo fecit. Iudex,qui de ea aequitate cognoscit, interdum sum ptu omnino no debet admittere, modicu factu: si forid in eootu melia destincti hominis locupletis modicus factus sit. nano debet huius ratione habere,cu columelia defuncto secisse videatur,ita eu funerando. Si quis,du se haeredent putat,patrefamilias funerauerit: funeraria actione uti non poterit: quia non hoc animo secit, quasi alienti negocium gerens.& ita Trebatius & Proculus putant. puto tamen δρei ex carissa danda actione funeraria. Labeo ait. quoties quis alia actione habet de funeris impensa c5 sequenda, uneraria eu agere no posse.&ideo si familiae erciscundae agere possit: funeraria n5 acturu . plane si iam familiae erciscundae iudiciu actu st,posse agi. Ide Labeo ait: si prohibente haerede itineraueris testatore,ex caussa competere tibi funeraria. quid enim si filiu testatoris haeres eius prohibuit huic contradici potest.ergo pietatis gratia senerasti. sed pone testatu me,liabitur u me funeraria actione . de suo eni expedit mortuos funerari. & quid si testator quide funus mihi mandauit,haeres prohibet, ego tamen nihilominus senerauit none aequu est mihi seneraria vel negocioru gestoru c5petere l& generaliter puto iudice no mera negocior u gestoru actione imitari, sed solutius aequitate sequi, cu hoc ei & actionis natura indulget. Diuus aute Marcus rescripsi eum haerede, qui prohibet senerari ab eo,que testator elegit,non rectd facere: poena tamen in eum statuta non esse. .i mandatu alterius senerauit,