장음표시 사용
721쪽
Digestorum lib. X. Tit. 1 III.
interdicto UE GLANDA LEGENUA Vt --
hi tertio quoque die legendae gladis iacultas esset utipo otero si dant infecti cauero. Si quis rem iacit ad alium peruenire: videtur dolo secisse, quo minus possideat : si modo hoc dbloia secerit. Sed dc si quis rem deteriorem, exhibuerit,aeque ad exhibe im eum teneri binus ait. sed hoc utique verum cst, si dolo in aliud corpus res sit transsata: veluti si ex scypho massa facta sit. quanquam
nim masnam exhibeat:ad exhibendum tenebitur.nam inu
tata forma prope interimit substantiam relint Marcellus scribit. S i tibi decem nomismata sint sub conditione legatao mihi decem ususfructus pure: deinde haeres pendente conditione 3on exacta cautione,decem fructuario soluerit:ad exhibendum eum actione , qui decem solum zrit, teneri: quasi dolo fecerit, quo minus possideret. d lus autem in eo est : quod cautionem exigere supersedita fructuario, effectumque, ut legatum tuum evanest ret, chim iam numos vindicare non possis.Ita demum autem locum habebit ad exhibendum actio,si conditio e stiterit legati. Potuisti ininen tibi prospicere stipulatione legatorum. si prospexisti:no erit tibi necessaria ad e hibendum actio Si tamen ignarus legati tui a fructu
rio satis non exegit : dicit Μarcellus cessare ad exhibet dum,scilicet quia nullus hic dolus est. succurrendum tamen legatario hi factum aduersus fructuarium actione d ait. antum ad hanc actionem attinet:exhibere est in readem caussa praestare,in qua fuit,cum iudicium acciperetur ivt quis copiam rei habes lossit actionem exsequi quam 'destinauit , in nullo caussa , quam intendit , laesi: quamuis non de restituendis,sed de exhibendo agatur. proinde si post litent contestatam usucaptum exbib
M:non videtur exhibuisse, cum petitor intelionem suam perdidcrito 3c ideo absolui eum non oportet: nisi paratus sit repetita die intentione suscipere,ita ut fructus secundum lege' 'stimentur. Quia tamen caussa pet itori in hac agione restituitur: sabinus putauit,partu quoquerestituendum: siue praegnans fuerit mulier,sive postea conceperit quam sententiam Sc Pomponius probat. praeterea utilitates , si quae amissae sunt ob hoc, quod
722쪽
Gon exhiberetur,vel tardius exhiberetur: aestimadae a iudice sunt. Et ideo Noratius ait: utilitatem actoris venire in aestimationem,non quanti res sit quae utilitas inquit interdum minoris erit, tuam res. Et is ei qui non est in mora abiturio minus amen ille per quηilabitur enetur ad huer esse.Bialdus. X. R A V L V lib. xx v L ad edita . SI optione intra certum tempus data, iudicium in id tempus extractum est,quo frustra exhibeatur: utilitas petitoris conseruetur. quod si per haeredem non stetit,quo minus exhiberet tempore iudicij accipiendi:Δ- siluendusest haeres. . r
Ed & si haereditas amissa sit ob hoc,quod seruus non η P exhibeb tur: aequissimu est aestimari officio iudicis
danum haereditatis. o aute loco exhiberi rem opori at,vel cuius sumptibus,videamus. Et Labeo ait,ibi exhibendam. bi fueriticona lis contestaretur: periculo autem& impendiis actoris perferendam,perducendamve eis losi,ubi actum sit. Plane pascere seruum,Vestire, curare, possessorem oportere ait. Ego autem arbitror interdum etiam haec actor agnoscere oportere : si sorte ipse seruus ex operis,uel artificio suo solebat se exhibere, nunc
Verd cogitur vacare. Proinde & si apud officium fuerit depositus exhibedus: cibaria debebit Unoscere, qui ex is Liberi desiderauit,si non selebat possessor seruum pasce- m. nam si solebat: si cuti pascit,ita & cibaria potest n5 recusare.Interdum tamen eo loci exhibere debet suis sumptibus: si sorid proponatur data opera eum in locum abditum res contulisse,ut actori incommodior esset exhibitio. in in hunc casum suis sumptibus,dc periculo debebit exhibere in eum locu ubi agetur: ne ei calliditas sua prosit. Si de pluribus rebus quis conueniatur, & litis contestatet tempore omnes possederit:licet postea quasdadesierit quamuis sine dolo) possidere: damnandum, nisi exhibeat eas,quas potest. x I P A v L V Φ lib. x x V I. ad edi
DE eo exhibendo,quem quis in libertatem vindici re velit:huic actioni locus esse potest. Et filius fa
723쪽
milias ca actione tenet, si facultate rei exhibedae habeat Nolacriad in actu iterabili absolutoria lata in primo no parit Dexceptione insecutido,dumodo probetur,quod a tu, no praesumit, in iteratus. de hoc no.in D de iureiur.Leu qui. s. in populariti Bal. saepius ad exhibodum apent si ex eade caussa agat,
saturam exceptionem Iurianus ait. nouam aute caussam
interuenire: si is qui vindicandi gratia egisset,post acceptum iudiciu eam ab aliquo accepit.& ideo exceptione ei non officere.Item si et,qui furti amarus,ia exhibenda egisset,iterum furtum factum sit. Denique si quis optandi gratia ad exhibendu egisset , & post litem contestatana alterius testimonio optio data sit: ad exhibcndum agere potest. Si quis exiliis meis mustum fecerit,uel ex oliuis oleum,aut ex lanis vestimenta, cum sciret haec aliena gesset utriusque nomine ad exhibedum actione tenebitur: quia quod ex re nostra fit,nostrum esse verius est
Q gando res non erat aeque peritur peties actorem, tenetur reus
etiamsi habebat iiij tam causam litigandi.' al. Si post iudicium acceptum homo mortuus sit: quavis sine dolo malo & culpa possessoris: tamen interdum tanti damnandus est,quanti actoris interfuit per cum non effectum, lu0 minus tunc, cum iudicium acciperet, homo exhiberetur.tanto id magis: si apparebit eo casu mortuuesse, qui non incidisset, si tunc exhibitus fuisset. Si iussa ex caussa statim exhiberi res non possit: iussu iudicis cauere debebit, se illo die exhibiturum. F
G in xeatibus iudiciis,nee agi uec conuenitar mlhaeres.BH.
Haeres no quas haeres, sed suo nomine hac actione uti potest. Item haeres posse ris suo nomine tenetur. Igitur non procedit quaerere, an haeredi & in haeredem nidist. Plano ex dolo defuncti danda est in haeredem haec actio, si locupletior haereditas eo nomine facta sit: veluti quod precium rei consecutus sit.
Pro libero homine exbibendo non est Hit tabo ad ebdubam quia exigit pecuniarium interesse. L. X i i I. C a I v s lib. v i. adedi Trum praeso, AVrbani. Tu. de liberali caret a.
SI liber homo detineri ab aliquo dicatur: interdictum aduersus cum, qui detinere dicitur: de exhibendo
724쪽
eo potest quis babere . nam ad exhibendum actio in eam a rem inutilis videtur: quia haec actio ei creditur competere,cuius peculiariter interest. XIII I. POMP o.N I V s lib. X I II I .ad Sabinum. SI vir numos ab uxore sibi donatos,sciens suos factos non osse, pro re empta dederit: dolo malo secit, quominus possiavit: & ideo ad exhibedum actione tenetur. Issa Lex allegatur 'Mod in eausis sunt striis probatur interesse per iurametitum intelliges iudici considerata qualitauper an
quantitate aiudicit Nideatur iuramentum deferendum. H. xv. IDEM Lb. x VII I ia Sabinum.
THesaurus meus in tuo sundo est, nec eu pateris me effodere. cdni eum loco nomoueris, surti quidem. y & ad exhibendum eo nomine agere me recte non posse, Labeo ait: quia neque possideas eum, neque dolo feceris quo minus possideres: utpote cum fieri possit, ut nescias desaurum in tuo fundo esse . Non esse autem iniquum, iuranti mihi,non calumnis caussa id postulare: vel interdictum, vel iudicium ita dari: ut si per me non stoerit, quo minus damni infecti tibi operis nomine caueatur: ne vim facias mihi, quis minus eum thesaurum effodiam, tollam,exportem. Quod si etiam furtivus iste thesaurus est,etiam furti agi potest. xvi. PAVLus lib. X. ad Salinum. CVm seruus aliquid tenet, dominus d exhibendum sito nqmine te'et'. si autenin struus citra scientiam domini dolo fecit, quo minus habeat: vel furti . actione, vel de dolo malo noxalis serui momine danda est. ad cxhibendum autem utilis nulla constituenda est . sufficit exhibere in eadem forma iret non exhibeatur in eadem qualitate. I. xv II. VI 2IANV s lib. I x.de omnibus tribunassibus.
SI quis hominem debilitatum exhibeat, vol elust tu; ad exhibendum actione quidem absolui debet exhibuit enim, & nihil impedit directam actione talis era. hibitio poterit tame agere actor ex lege Aquilia de hoς
Diam ei editor cui Usatisfaclam, potestpetere in men .d biti, facere sibi compteri hartam a totario M' P iiij xvii l.
725쪽
Solutione chirographo inani facto, & pigrioribus
ratis: nihilominus creditor i instrumenta ad eum qcontractum pertinentia, tam ab alio, quam debitore e hibeantur,agere potest. XIX. PAvLus lib.i Ii iamτeM Afra id distin D exhibendum possunt agere omnes,quorum ante . sed quidam consuluit, an possit elicere hoc dicto,ut rationes aduersarij sibi exhiberentur , quas obiaberi magni eius interesseti Respondit, non oportere ius ciuile calumniari, neque verba captari: sed qua mente quid diceretur,animaduertere covenire. Nam illa ratione etiam studiosum alicuius doctrinae posse dicere sua interesse, illos aut illos libros sibi exhiberit quia si e sent exhibiti,eum eos legisset,doctior & melior futurus esset.
Quaestionis babedae caussa ad exhibendumagitur ex delictis seruorum ad vindicandos conscios.
OE INTERROGATIONIBI in iure faciendis, er de interrogatoriis assionibus sublatis. Tit. I.
Interretutio estfacienda secundum quod necessias proponeud a bonis exit. Item' ossicio iudicis n iure a bonis. Bans T R A T v s lib. i i .edim monitorii. o T I E s haeres interrogandus est,
qua ex parte haeres sit: quoties a uersus eum actio instituitur,& di bitat actor,qua ex parte is , cu quo agere velit,haeres sit. Est autem interrogatio tunc necessaria, cdm in personam est actio, & ita si certum petetur: nedum ignoret actor, qua P rte
726쪽
ex parte aduersarius defuncto haeres exstiterit,interdum plus petendo aliquid damni sentiat Interrogatoriis autem actionibus hodie non utimur: quia nemo cogitur ante iudicium de suo iure aliquid respondere : ideoque minus frequentantur,& in desuetudinem abierunt,3c t tummodo ad probationes litigatoribus suffici ut ea, quapab aduersa parte expressa fuerut apud iudices: vel in
reditatibus,vel aliis rebus,quae in causLis vertuntur. II. VLPIANV s lib. x x I i .ad edi liam.
EDictum de interrogati onib' ideo praetor proposuiti
quia sciebat difficile esse eis,qui hqredem bonoruust possessorem conuenirent, probare aliquem esse haerede,
at i 3. v A v L v s lib. V I I .ad edim m. Via plerumque difficilis probatio haereditatis est,
Voluit praetor adstringere eum , aut conuenitur ex sua in iudicio responsione : ut vel confitendo, vel mentiendo sese oneret: simul ut de portione, pro qua
quisque haeres exstiterit, ex interrogatione certioretur. Quod ait praetor, v I IN IURE INTERROGAT s REsPONDIT, sic accipiendum est apud
magistratus populi Romani,vel pr sides prouinciarum, vel alios iudices. ius enim eum solum locum esse,ubi iuris dicundi,vel iudicandi gratia cosistat: vel si domi, vel
in itinere hoc agat. v. C A I v s lib. I r-e ictum prouinciais.. Vt interrogatur,an haeres,vcl quota ex parte sit,uel an in potestate habeat cum, cuius nomine noxali iudicio agitur: ad deliberandum tempus impetrare debet: qui si perperam consessus fuerit,i ominOdo adficietur,
ET quia hoc defunctorum interest, ut successores ha
beant: interest & viventium, ne praecipitentur, quamdiu iusto deliberant. Interdum interrogatus quis , an haeres sit,non cogitur respondere : utputa si controuersiam haereditatis ah alio patiatur. & ita diuus Hadrianus sol futuit. ne aut i sando haeredemi praeiudicet sibi:
727쪽
aut dicendo se haeredem, illigetur etiam ablata sibi haereditate. NVII. et D E M IJ. X V a r I id edita .
SI quis in iure interrogatus,an quadrupes, quet pauperiem iacit,eius sit,responderit: tenetur. VIII. PAVLus lib. xx I i. ad edisinu.
SI quis interrogatus de seruo, qui damnum dedit seonderit suum esse seruum : tenebitur lege Aquilia quasi dominus. cisi cum eo actum sit, qui respondit: dominus ea actione liberatur. . IX. VLPIANV s lib. XXI r. ad edici m.
SI sine interrogatione quis responderit se haeredem,
pro interrogato habetur. Interrogatum non sollima praetore accipere debemus,sed & ab aduersario . Sed si Eseruus interrogetur, nulla erit interrogatio : non magis, quam si seruus inrerroget. Alius pro alio no debet respondere cogi, an haeres sit.de se enim debet quis in iudicio interrogari, hoc est,cum ipse conueniatur. Celsus libro quinto digestorum scribit. si defensor in iudicio interrogatus,an is, quem defendit, haeres, vel quota ex parte st,falssi responderit: ipse quidem dilensor ad- veriario tenebitur: ipsi aurem, quem defendit, nullum it praeiudicium . veram itaque esse Celsi sententiam, dubium non est. An ergo non videatur defendere, si noli responderit,videndum. quod utique consequens erit dicere : quia non plene defendit. Qui interrogatus har- redem se responderit, nec adiecerit, ex qua parte: ex atast respondisse dicendus est. nisi forto ita interrogetur, an ex dimidia parte haeres st: & responderit,haeres lana. hic enim magis puto ad interrogatum respondisse. Au qui sit haeres ex testament 'mel ab intestato, m)n cogisurre' sponder nisi uatura intentandae αbonis hoc exigat. r. Illud quaeritur : an quis cogatur respondere , Vtrum ex testamento haeres sit: de virum suo nomine ei quaesitast haereditas : an vero per eos, quos suo iuri subiectos habet,ves per eum, cui haeres exstitit t summatim igitur praetor cognoscere debebit, coin quaeretur, an quis re-ψondere debeat, quo iure horres sit: visi valde interesse compererit,
728쪽
De intei rogationibus &C. Wa .
compererit,plenius respondere iubeat. quae obtinere de- bent non soli in inhaeredibus, sed etiam in honorariis o succe ribus. Denique Iulianus scribit,eum quoque, cui haereditas restitutacst , debere in iure interrogatum respondero, an haereditas ei sit restituta. & si de peculio agatur, non oportere responderi a patre vel domino, ariis potestate habeat filium vel seruum : quia hoc solum quaeratur,an peculium apud Cum,cum qu0 agitur, sit.
Non alienum est eunt, a quo damni insecti stipulari
velimus, interrogare in iure:an aedes vel locus eius a sit,ex quo damnum timeatur,& pro qua parte:ut si neget suum praedium esse,ne damni insecti caueat: aut cedere, aut si resistendum putauerit,quasi dolo versatus, tradere
compellatur. x I. v LP IAN v xlib. x xi I id edictu .
DE aetate quoque interrogatus, interdum respondere debebit. Si quis clim haeres non esse ,interrogatus responderit ex parte se haeredem: sic conuenietur, atque si ex ea parte haeres esset. fides enim ei contra se habebitur. Qui ex quadrante haeres,vel omnino, cu haeres non esset,responderit se haeredem ex asse: in assem i
siituta actione conuenietur. Pima mentietis est,itsinistis tenebatur opart tofo tenea's iues insilidum: nisi iuste ear auerit Bar. Si cum esset quis ex semisse haeres , dixerit se ex qua drante maendaci j hanc poemam feret,quod in solidu conuenietur. non eniim debuit mentiri, dum se minoris portionis haeredem adseuerabat. Interdum tamen iusta ratione potest opinari se haeredem ex minore parte . quid enim si nescit sibi partem adcreuisse, vel ex incerta parte fuit institutust cur ei responsum noceat la Mens quo ad sui commodum baletur pro negante: O inseΓ-
Qui tacuit apud praetorem,in ea caussa est, ut instit ta actione in solidum conueniatur: quia quasi negauit se haeredem . nam qui omnino non respondet , contuma
729쪽
ς'. contuinaciae autem poenam hanc serre debet, ut inlidum coueniatur,quemadmodum si negasset: quia prae
Non videtur 1 sondere,qui ad interesiata non restondeta au. Quod autem ait praetor, OMNINO NON apo NDiss E, posteriores omnes sic acceperunt: ut
omnino non respondisse videatur,& qui ad interrogatu non respondit,id est προς επος Appellatione partu dimidia chtineturae est ratio: ilia spars M lis. Bal. Si interrogatus quis,an ex esse haeres esset, responderit se ex parte haeredem : si ex dimidia esset, nihil ei nocere responsum. quae sententia humana est. Nihil interest,neget quis, an taceat interrogatus, an obsture r spondeat,ut incertum dimittat interrogatorem. Ex causa iusti erroris potest Pu suam consessionem reuocare.
Ex caussa siccurri ei, qui interrogatus respondit,non dubitamus.nam& si quis interrogatus,an patri haeresesset,responderit: mox prolato testamento inuentus sit,ex-
haeredatus: aequissimum est ei succurri. &ita Celsiis scribit. hic quidem & alia ratione: quod ea,quae postea mogunt,auxilio indiget. quid enim si occulitae tabulae de remotae postea prolatae lanit cur noceat ei, qui respondit, quod in praesentiarum videbatur ' Idem dico, etsi quis haeredem se resp5derit,& mox Alsum, vel inoviciosum, vel irritum testamentum fuerit pronunciatum . non enini improbe respondit, sed scriptura duci us. Qui inte rogatus respoderit: sc tenetur, quasi ex c5tractu ei' o ligatus, pro quo pulsabatur: dum ab aduersario interro getur . Sed si a praetore fuerit interrogatus : nihil facit praetoris authoritas, sed ipsius responsumi siue menda
Lata culpa ante litem contestat potest, euocari in istinctemias ea tis actoris emeigat. Bariolus.
Qiij iusto errore ductus negauerit se haeredem, vetita dignus est. sed & si quis sine dolo maloi culpa tamen respondit: dicendum erit,absolui eum debere , nisi culpa dolo proxima sit, Celsus scribit licere responsi poenitere,si
730쪽
tere, si nulla captio exesus poenitentia sit actoris . quod verissim uim mihi videtur: maximὀs quis postea plenius' instructus quid faciat, instrumentis vel epistolis amicorum de iure suo edoctus.
SI filius qui abstinuit se paterna haereditate,in iure i
terrogatus,rcsponderit se haeredem : tenebitur . nam ita respondendo pro haerede gessisse videtur . sin autem filius,qui se abstinuit, interrogatus tacuerit' succurrendum est ei: quia hunc,qui abstinuit praetor no habet haeredis loco. Etiam consesso non denegantur exceptiones legitima. Barioli. Exceptionibus, quae institutis in iudicio contra reos B actionibus opponutur: etiam is uti potest,qui ex sua responsione conuenituri vcluti pacti conuenti, rei iudica tar' caeteris. Confestionibus MLindi , quibiu immel natura non repet q.
Consessionibus falsis respondentes ita obliganturAeius nomine de quo quis interrogatus est, cum aliquo actio sit: quia quae cum alio actio esset, si dominus esset, in nosinetipsos consessione nostra conseremus. Etsi eum,qui in potestate patris esset, respondissem filium meum: ita me obligari si aetas eius pateretur , ut fi-c lius meus esse possit: quia salsae confessiones naturalibus conuenire aebent.propter quae fiet,ut patrisfamilias no mine respondendorumLobliger. Eum lui patrem illis suum esse respondit seruum , non teneri noxali actione. nec si bona fideliber homo mihi seruiat, mecἄnoxali iudicio agi potest:& si inuni fuerit, manebit integra actio cum ipso qui admisit.
SI is, cuius nomine noxae iudicium acceptum est maianente iudicio liber iudicatus est: reus absolui debet, nec quidquam interrogatio in iure facta proderit: quia eius personae,cuius nomine quis cum esto actionem habet,obligationem transferrenia potest in eum, qui in i re suum esse confitetur: velut alienum seruum suum esse confitendo.