De Bernanrdo Carnotensi : grammatico professore et interprete Virgilii

21쪽

modio : ita autem, ut ion in Singulis uni versa docerset, sed pro capacitat audientium, dispensaret is in tempore doctrinae men Suram l). otin via illa ostendi mire congruit cum prἴ000plis uintiliani, qui hoc

scripta explanandi genus plus collaturuit discentibus arbitratur quam Omnes Omnium artes quique mammaticuli praelegendo vult explicare vim ac proprietatem cujuSque OstiS, Verborum aut Sententiarum elegantiam et acumen annotare, sabularum denique doctam obscuritalum diligenter rimari, non tamen usque ad SuperVacuum laborem, ne nugis paene anilibus detineantur puerorum ingenia,

melius aliis vacatura 2).V0stigiis sero Fabii ultorius insistens ad imitationem Bernardus traducebat discipulos, qui, postquam lectione verborum vim sibi

paraverant copio Samque Sententiarum supellectilem coll0gerant, inde aliquam e P nu0 thesauro sum obant' itiaeque ad scribendum necesSaria, et in exemplum intuentes, ind

22쪽

es singendas ejus virlulos, arist et stilum dirigebant Diei senim oti annes: si uoniam memoria exsere itio firmatur, ingeniumque aquitur, ad imitandum ea, quae audierant, alios admonitionibus, alios lagellis uti innis urgebas 1). ua saltem de castigatione Romanum Pholorem Silvestremque nostrum inter se valde discrepare nemo insilias ibit. Nam Fabiit in quis ne se it ab illa consuetudine caedendi pueros longe alionum, ut qui id de formo et servile dicat, et insuper inutile, si quidem si qui tam est mens illiberalis, ut objurgatione non corrigatur, is etiam ad plagaS, ut peSSima quaeque mancipia, durabi

Sed pro sessores nostri, in hoc uno dissentient0s, d imitandi ratione modoque idem utrique praecipiebant. Fabius enim id maxime studebat adoles dentes ab illo qu0m Horatius

l MeL I, 24, p. 58 Cf. Quint. X, 2, p. 384. 2)Quint. I, 3, p. 4.

23쪽

inveni ro non osso pars cujuscumque disci

B01 nardus, pigri ingenii aliis consensu missulis uti sint ali aliis invenla si si quis ad splendorum ui operi S alienum annum RS Suerat,d0prellen Sum redarguebat urtum 2),, , et corniculam furtivi nudabat coloribus, tota deridente Corona. Ultimo denique quaSi concentu atque Onsensu, idem no Stri praeste plores prosluntur umoribus, quorum cura longe antiquior ut loque potior utrique quam Studiorum. Igitur ut uintilianus, Sive quum nutrici aut rhetori tradendus est puer, eorum imprimis in S

auctorum 4), non Solum a diset pulis quidquid licentius Sqriptum prorsu amovet Ut mores sint in luto, s0d fiam libros requirit honestum aliquid monentes et ad informandam salutio primis institutis insantium mentem aptos cita Bernardus, nullum ratus Vacare pa-

24쪽

liiiiii i mporis oportere a cura singondi lilo PQs u nec dium aliquem deder0 essu seligio nis CXpertem, eum proponebat materium, qua fid0m sedi si euro et mores et unde qui convenserant, quasi collation quadam, animarentur ad bonum l). Nunc, peracta illa Silvostris cum Fabio comparatione, hunc dicendum de litteris bene meritum, quipp0 qili depravatum Seholarum hujuse 10mporis morem ad meliorem, ut ita dicam, rugem et ad optimam veterum disciplinam revodaverit. Hanc enim Studiorum institutionem, omnium proculdubio maxime rugiferam, et fingendis tum ad vitam tum ad litteras adoles00nlibus perutilum,

suetudinis lex abegerat, ut in rebia plerumque rivolis ut inanibus operam illi flaborem purderent. Probatissimi si quidem illius aetatis magistri dis dipulos circa abstrusiora dissici

lioraque cujusqu0 arti detinere, eorumque memoriam asperioribus praeceptis Obruere malebant quam recisis quod ommodo Spinis

25쪽

et sentibus, ad alii 'nos loqu0ntii poesis 'Phortos auditores deducere, et ingonia uberi et jucundo prius tantium nuclorum Succo alere. I iuuat aulum quiaedam de studiorum ordine ut seri qui in cademia Calabrigensi, vix instaurata, tunc invaluerant, hic ex vetusta Petri Bles ensis pistolarum appendisse proferre uod horam primam erricus, acutissimus

sophista logicam Aristotelis juxta Pophyrii

et Averrois sagogas et Commenta adoleScentioribus tradebat. Ad horam vero tertiam spatur Willielmus Rhetoricam Tullii uinti lianiquo flores perorabat Magister vero GiS-lebertus omnibus dominicis diebus et Sanctorum sustis in diversis ecclesiis verbum Dei ad populum praedicans, rudis in Anglicana lingua, Sed expeditus et prosundus in Latina et Gallicana sua contra judaicum morem maXime disputabat. Furialibus aut qui diebus litteratis ac sacerdotibus ad ejus auditorium Spe eialiter confluentibus ante seXtum horam teXtum Sacra paginae exponebat. Cumque nonnulli increduli ut adhuc udaida perfidia caecaliud jus verba in sinum matris Eccleside,

26쪽

ro licto ritis Suo errore pri Stilio, coni punctine currorent et fides liris liana in dies solidior quotidi firmassetur, non modi una commodum eorum industria monasturio asiluxit. Ex isto itaque bulo parvo qui crevit influxium jam magnum, videmus nunc ij iis calam civitatem Dolit totam Angliam laetam rugis oram

per plurimos magistros doctoresque de Cantabrigia sexeuntes ad similitudinem sanctis

simi Paradisi s). . Non quidem doleo tot

horas atque dies in Sacri conssionibus On-teri, quum Sentiam priPdipuo educationis Ductu fraudari pueros, qui saluberrimis Christians doetrini elementi non imbuantur; sed quis non miretur, in ista praelectionum numeratione solos e Cisseronis libris de rho tori ea tractante recenSeri, et poetarum aut Oratorum historicorumve nemini loquna dari Pa- P0m etiam rationem in antliarum ludis undio uuisse nos motio illigo de an elo-Vietore.

qui in primo du Vanitate mundi dialogo, magistrum discipulum quo siccossoquentes sinxit:

27쪽

u Docens. Converto adhuc tu ad alii id di vid03

Quid villos l. Scholam discentium video. Magna est mulli ludo, diversas ibi aetates hominum con Spicio, pueros, adoleScenteS, u VeneS,S0De S diversa quoque studia. Alii ad formarida nova elementa atque voces insolitus edundas rudem adhuc linguam inflectere discunt. Alii urborum inst0Xiones compOSitiones et derivationes, primum audiendo cognose ere, deinde conserendo ad invi00m, at tu identidem repulendo memorid commendar satagunt. lii eras Stylo Xarant. Alii siguras variis modis et diversis c0loribus in membranis docta manu calamum ducente

designant. Alii autem acriori et serventiori quodam studio de magnis ut videtur negotiis dise0plationes quasdam ad invicem Xercent, et Se quibusdam verborum innexionibus et gryphis vicissim sali 0r contendunt. Calculanius etiam quosdam ibi video. Alii

lensum in ligno nervum percutientes diver-Sorum Onorum melodias proserunt. Alii vero quasdani de Scriptione et men Surarum OP

28쪽

inas explicant. Alii cursu et position se si tertina, et L li conversionem quibusdam instrumentis manis est deseribuni. Alii donatura herbarum, de constitutionibus io minum, de qualitate rerum omnium t virtute pertractant in his autem omnibus licet non una sit diseendi opina, una tamen Omnibus os proficiendi voluntas si ii Hanc ergo voluntatem ad saniora consilia revocare uernardus pro virili pari contendebat; nec nullam laboris sui mercedem adoptus videbatur. Nam in hujus magistrisormam, ut ait Johannes Sar0sberiensis, pr aeceptore in grammatica Guilloimus de Conchis, set Ricardus, cognomento EpiScopUS, ossici posthac archidiaconus Constantiensis,

vita et in Onversatione vir bonus, suos discipulos aliquandiu insormaverunt 2). MOX vero gliseonti Cornificii 3 seeld frustra obstiterunt praestantses illi Moelopes, nec ipsi

hanne Saresburiensi.

29쪽

- 15 contagione lii omni uni inentes invadentem

ossuguro potuerunt. ddit ultim doli annes u Postmodum, e quo Opinio veritati prii u-didium fiscit, ut hominus vi duri quam DSSephilosophi maluserunt, proleSSOPeSque nr-lium, se totam philosophiam brevius quam triennio aut biennio transsusuros auditoribus pollicebantur, impetu multitudinis imp0piliae victi, cesserunt. EXinde autem minus lem poris ut diligentiae, in grammatisti studio impen Sum est. Ex quo contigit, ut qui omnes artus, tam liberales quam mechani CIS, PO- silentur, nec primam noverint Sine quas rustra quis progredietur ad reliquas l). Igitur, ut vulgo accidit, et ipsi qui aliter sentiebant, apud Omnes ruelpiae opinioni cogebantur in vili ac reluctantes velut lorrunti ce

dere.

Uuamvis jam plura de ornardi ingonio et disciplina suspicari liquat se testimonio Johannis, hunc tamen ipsum producere Uvabit coram discipulis sex Virgilii libros xplanantem; pr aesertim quum eum X itar ,

30쪽

ii ii i dicani lus sit, alii modo Stulti quo j iiii dixi iii anuscriptu in codicem volu rimus, magistri docenti velut litigiem prae Selerentem.

Exordiun quid fui ιer nardus id ante Omnia prauia illi l. qua mente et quo ordine enarrationem is iam incepserit u Gemina , inquit, doctriniae observationem perpondimus in sola Eneide Maronem habuisse, este namque Macrobio, qui et veritalem philosophid docuit et figmentum poeticum non praetermisit. Si quis vero Eneida legere studue rit ita ut ejusdem voluminis lex deposcit, haec in primi oportet unde agat et qualiter et cur demonstrare, et geminam Ob SerVati O nem in his pri0 monstrandum non relinquere. Uuoniam autem in hodopere et poeta et philosophus perhib0 fur osse Virgilius, primo po0ta in lentionum et modum agendi ut cur agat breviter Xponemus , E quibus manifestum est Bernardum cum Evangelo isto mi -