Spicilegium observationum de Indorum morbis et medicina

11쪽

Schol, obs

l. c. Dἰal. II. III. V. V. VI. VII. e. Diia. n.

tra insulis mihi deprehendere visus sum; haec enim cum aequatori sit proXime subjecta, perpetuis fere pluviis integro anno madet; illa vero sex gradibus ab aequatore remota, sed magis ad orientem vet. gens non nisi per quatuor menses pluviis, per reliquos octo menses siccitate gaudet. Simile proritur exemplum infra de America occurrit.

Ops. IV.

Victus ratio Indis familiaris & vitae genus valetudini ipsorum non parum Velifica,

tur.

Λ limentorum exanimali & vegetabili regno pro fectorum, Omnis generis carnium, volatilium, domesticarum, ferinarum, quadrupedum, piscium, Olerum, plantarum, radicum, & aromatum inprimis Indiam orientalem esse feracissimam, neque potu lentis saporis suavitate& virtutis praestantia, conspicuis destitui, tum aliunde constat, tum a BONTIO ite rum docemur, qui plerisque & alimentis & condimentis, di potulentis, in India usitatis fuste enarratis, is Quid, pergit, jam postremo tibi memorem malao BUrea, citrea, granata,&caeteros similes fructus, is quorum summa est copja, cum ista in nostra Eu- A ropa notissima sunt. - - Vites taceo, quaesidi is ligentem putatorem & cultorem nanciscantur, is quater in anno maturos suos fructus proferunt. h Itaque, si diurnus calor non adsit, propter per petuum

12쪽

petuum virorem siem per hic ver, ac veri hesperi', dum horti. Sed ut pagani Indiarum indigenae

Vaccarum adorant simulacra, quin&, ut I. A. de κάNDELsto fidem facit, vitulis nuptias ingentibus L L. Inhon raro sumptibuS parant, rati, animas propinquo--XV tum facto e corpore excessu in haec forsan animantia per metempsychosin quandam Pythagoricam transisse, cujus quidem philosophiae rudera in Indiis hodieque superesse, laudatus modo BoNΤrus eo l. c. Diri. confirmat, quod Indi etiamnum abstineant fabis rubris, & quicquid inter herbas rubrum colorem obtinet. Ita a butyro, vaccina,vitulina quin & omni

carne sunt abstem ji, vita existimantes animantia, quam illis non concesserant, neutiquam privanda

ege, paucis oleribus, salis & olei momento additis, lacte, pane eX arbore saguvera parato, & praeter pistulos paucos, varii generis fructibus, inque primis oryga cum aqua simplici, quae ipsis cibi potusque lo-

eo suffcit, contenti. Olerum vero & fructuun cem varia admodum genera in Indiis pro Veniant pro varia eorum qualitate, usu & abusi vario varios Ipectandos esse effectus, in aprico est. Haec Verout de paganis & plebejis Indiarum incolis inprimis valent; ita & Aethiopes, qui rerum ibidem potiti

sunt, &advenae Europaei eo lautius vitae genus ple-rdmque sectantur, vino peregre advecto,aromatibus ibidem maxima in copia provenientibuS, Omnis I aeris carnibus, pennatis inprimis, ferinis &do

Meiij eis, varii generis piscibus, fructibus, oleribus Rediversis, quin &pane ex tritico, Japonia &Suratia

13쪽

ratia advecto, & cerevisia ex illo frumenti geneth

L e. Dial. quod Belgis mout Vocatur, paratiS,ut BONTIVs iterunIII. refert, mensas instruunt, imo comessationes& con.

potationes quotidianas instituunt, theae ex Chillaci allatae, granorum Cossee partim sponte ibi provehi. entium, partim ex Natolia&Japonia advectorurn, lini cottanae s acharique, utriuSque indigeni, partia ex occidentali India advecti usu abunde delectati. Ex hisce invicem collatis satis, opinor, patet, sanitate

Indos minime per fecta & constanti gaudere, & texi

plerumque brevioris esse, quod utrumque comma. nis rerum usus S attenta confirmat observatio. Praeterquam enim,quod aeris varia conditio singulis propediem diebus ibidem obvia maximum sanitati detrimentum inferat, aestusque circa meridiem ma ximus vel ideo valetudini sit noxius, quod pori cor poris nimium aperti, accedente vespertino &nd-cturno frigore & rore noxio corpori minus probo tecto matutino tempore illabente importune claudantur,simili propemodum modo ac de aere hunga rico de die exquisite calido imo fervido, noctu vero ultra modum frigido, utriusque vero noxis elegam Obs Castri tes admodum observationes penes ΤOBIAM C088' g. RVM legere licet ; cum ex adverso Septentrionale

populi, aere horrido & gelido utentes, inque ii

LapponeStametsi aspere duriterque vivant, tamen commodissima utantur valetudine, ut Medicos se Lappa,. habeant, nec iiS se indigere existiment, ut a Io. S Si C. A. FERO fusius relatum extat: alimenta Indis usitata sis nitati non aeque conducunt. Licet enim victussissi'

14쪽

ieissimus omnium consensu siit optimus, oryzamiamen, calidam inprimis adsum tam non solum noxiam esse ventriculo, verum cerebro ac universio pervorum generi, ut a vaporibus crassis & siccis ex hoc cibo in cerebrum elevatis nervi optici saepe in tantum obstrilantur, ut caecitas inde oriatur, alios later, rerum usu id confirmante, praeclare iterum hos et ius ostendit. Famigeratum vero potus genus, Arad, quod e liquore nuce Indica contento, ac eXiplia arbore destillato cum oryga conficitur, vel obnangonii susipicionem caute usurpandum esse, patet,

thin Chinenses avarissimi simul & astutissimi bipe. tum illud in India mixtis holo thuriis in mari fluAu-aptibus parant, quae excrementa maris Belgae quallea voeant, eaque tam exurentis sint caloris, ut solo

attactu vesicas in cute excitent, ut idem Cl. Autor fi- em. facit. Cere visiae vero eX oryza a Iaponibus confectae, & Salilii vocatae, ad que vj ni Hispanici vigorem & indolem coctae proprietates & noxas uti in proprio expertus est corpore, ita graphice EN GEL-2g2rvs descripsit RGEMΡFERus. Ac sicut de potu, agouer dicto, qui destillat ex arbore non absit nili palmae Indicae, JAConus affirmat BoΝΤius, illum, ut si reliquos potus naturalis sipecies ex nucis Indicaecavitate, & floribus elicitis frigida qualitate excellere, ae proinde nervis esse infestos, si quis nimia quantitate iis abutatur, praesertim corpore per exercitium aut solis ardorem excalefacto, indeque malam corporis habitum, foedum ac luteum corporiSydiorem, ipsamque paralysin derivat, quae quidem

Omnia

15쪽

omnia rerum usu edoctus verissima comperi, ita pane quem ex arbore Sago era confici, supra cori. memoravi, pariter mihi innotuit, illum particulis siu.

tritiis paucioribus instructuim esse. Olerum di fruictuum in Indiis provenientium ingens equidem est discrimen, pleraque tamen frigidiori sunt qualitate praedita, quibus affatim aestuante corpore ingestis, ct notabili aquae frigidae, aut alius praedicti p0tus

quantitate affusa, non mirum, si di arrhaeae, dysente. riae, dolores colici, febres similiaque oriantur mala. Prae ceteris Ananas fructus, ut saporis suavitate steminentia reliquos fere omnes, ita & nocendi e. nergia stuperare deprehendi, utpote a cujus abus commemorata modo & plura alia proficisci vitia, ei pertus novi. Inter fructus vero salubres S unde A. latium aliquod male habentes sibi queunt promitte, re cum a reca cardamomis & calce viva folia betelem ista, mundandis dentibus masticatorii loco inservientia, fructus manges. pisanque, & cydon ia Benga lensia, b ambus seu mambu Sahar, BONTIo laudata, stanalepticorum classi merito inserenda, tum fructus inprimis poley,& ferre everrendis urinariis viis idγnea, ct inter reliquas dapes apponi solita, nemini, quod sciam, commemorata neutiquam reticenda

duxi; tabaci vero fumum, n locis istis orientalibus plus satis familiarem, cujus usius laudem, crimen ab usus habet, vel idcirco tangendum putavi, quod nudper fistulas passim usitatas, sed per peculiares machi ις με I- nas, alios inter a KAEMpFERo descriptas & iconj by eXpressas ita hauriatur, ut oleum quod in nidoti adδlatet

16쪽

latet scelidum, & narcotica vi praeditum ab aqua interjacente absorbeatur. Reliquum vitae genus Indis familiare quod attinet, nudi sere omnes incedunt, &pauco eoq; misero per dista victu utentes, & pluviis Vix non immersi labores sub dio plerumq; peragunt,

idque non nisi necessitate coacti, cum de mediis vitae sustentandae vel in proximum diem sussicientibus sicuri otium labori praeferant, ignaviaque torpe-seant. Praeterea admodum juvenes, & vix quartum, quintum, seXtum, septimum, octavum, decinum & duodecimum aetatis annum ingressi, utrius que sexus homunculi matrimonia contrahunt, &quam primum per aetatem licet, veneri litant,liberisque dant operam, quod ne solus dixisse, aut fabulas parrasse videar, en testem iterum luculentum I. A. I. e. L. I. c. 4eMANDELsLo, haec talia disertis confirmantem Ver- ὼ-Lp.H. his. Haec vero omnia quantum persipirationem impediendo, vires frangendo, ct maturam accersendo senectutem valetudini sint fraudi, non attinet pluribus evincere. CORNELIVS certe HC1Τvs depriseis suis germanis longe commem orat alia, in quibusseram juvenum venerem & septam pudicitiam, eo- δε V .rique inexhaustam pubertatem, is quod VirgineS non Germ. c. I9. testinentur, eandem juventam, similemque proceri- 2O. a

talem ex merito laudat, unde & quod pares validis

Misceantur, robora parentum liberi reserant. In- drum vero plurimos vix trigesimum agentes aetatis annum, quem ex arborum forte obviarum, hoc vel illo tempore satarum collatione computare sO-knt, senilem referre canitiem, & vix quadragesi-C mum

17쪽

mum annum vivendo superare, non uno documea. to certior iactus sum.

Ops. V.

Pestilentia vera in Indiis fere nunquam te

visa; febres vero aetatae continitae, eXa thematicae,pestilentiales eo sint frequesetiores, intermittenteS Oppido rarae.

Ux pestis absentia summam aeris Indici puritaten Q ct salubritatem colligunt nonnulli: ast posteaquam curatiori facta causarum pestem producenti um indagine innotuit, pestem non nisi contagio propagari, penes omnes in confesta est, in aere quo que purissimo pestis contagium longe lateque grassari, & stragem maximam edere posse. Febres ve ro intermittentes in Indiis rarissimas eira, I. BONTIn iterum confirmat, praeter. unam & alteram quarta nam, eamque eum aegro e patria delatam, quae mi serrime in hydropem, S inde certissimam mortem l. r. L. In desierit, quae certam servaret periodum, cussi atri intermissione seu febrem vix se meminisse, amrmans. Cujus quidem rei causa vel in victu Iadorum pareo, vel in perspiratione audis, vel in utro que quaerenda videtur momento. Harum Vero defectum febrium, continuae acutae malignae, largo ι faenore resarciunt, quae eodem teste Cl. BONTIO pl: rutaque

18쪽

tumque cum tanto surore invadunt, ut tanquam attonitos de ratione mentis statim dejiciant, & saepe intra paucissimos dies imo aliquando horas cum phre-sitide & continuo delirio aegros e vita rapiant. Ad- sint perpetuae vigiliae, vomitus varii coloris praeci- pile viridis & aeruginosae bilis. Externa rigent. Calor interne cum ingenti siti vitales & naturales facul tales depascitur. Praeter enim horridam illam &pestinentiasem febrem, quae i733. in Batavia decem mensium sipatio 3s. hominum millia rapuit ab aqua marina per canales in civitatem derivata, ct aestus

hccasione maris, modo accedente, modo recedente

hoe vero tempore paludum more hic insignem a cadaveribus aliisque injectis foetorem spirante ortam, duas inprimis febrium ejusmodi pestilentialium species, quoad in Indiis degi, notare mihi licuit: alteram ad sinum Bengalae quotannis frequentem, &Augusto inprimis mense pluviarum occasione affatim cadentium, Gange fluvio exundante, &juxta eum gentilium cadaveribus eidem injectis,& magno numero innatantibus, & putridum exhalantibus Detorem multis aliis effluviis heterogeneis salinis, rartareis, nitrosis vulgo dictis, & sanitati adeo infestis,

ut serro candente vel & farina fabarum aquam corrigere & potui idoneam reddere studeant, reserto re vertentem, & pluribus funestam,quam mecum BO- Ilus cum singulis notavit circumstantiis; alteram,

die Aue sigillatim appellatam, & pustulis nigris in

passe inprimis conspicuam. Huic vero posteriori, hi sella arboris cujuslibet obviae in turundae formam

C et coactae,

19쪽

coactae, &cum faenograeco, saleque communi mi. sta opponere, &, ut narium haemQrrhagiam, quam criticam ct salutarem in hoc morbo noverunt expediti, concitent, naribus ingerere solent hujus regionis incolae; scarificationem fors an narium Aeguptiaeam, Ill. sΤAHLIo laudatam imitati, ita tu reliquis te. brium acutarum speciebus praeter uni Versalia,V.Sid. em & cathartica in principio, sit opus adhibenda,dia. phoreticis & sudoriferis cum debito regimine ad libhitis, negotium omne absolvendum erit. Quem istfinem praeter varias radices & herbas alexi pharma.

cas indigenas, lapide beetoardico, & lapide cordiali

Indico, Goar ex variis simplicibus ejusdem comma. tis confecto Indi, nostrates vero alexi pharmicis quoque usitatis, volatilibus & temperatis, excorat. liis, cancrorum lapidibus, apri dente, unicornu fossili, succino, cinnabari, antimonio diaphoretico, seordio, angelica, VincetoXico, sambuco, scorZonera, contrayerva, serpentaria virginiana ex Europa vel& America ad vectis & varia forma adhibitis nec siste effectu exoptato utuntur: illud vero silentio non videtur praetereundum, quod Indi harum rerum pe riti aegrotos febribus continuis laborantes ventilatione sollicite instituta sudore per aliquot horas data opera prohibeant, deinde vero sudori cum ευ se tuto permittant. Quae quidem medendi ratio, ut empiricae simillima appareat,duplici niti fundamen to Videtur, impeditura nimirum, ne vel coelo in Indiis fervente languentes sudoribus nimium diffluant, Vel sudoribus praemature concitatis, vires nimium

20쪽

prosternantur , Vel etiam, ut homines nudo corpo

te radios solares impune & absque sudoris colli qua-tivi metu ferre soliti, ad sudorem ejusmodi ventilationis flabello fame substidio praeparentur ac disponantur, quam in sententiam eruditae LII. fCΗvLg11-δε meditationes conferri merentur. Variolis vero& βε δε

didrbillis laborantes, quorum exanthematum hisce in locis uberrimus est proventus, aqua frigida stresue perfundi, idque ni fiat, vix,qui iisdem laborant evadere, tum ipse saepius Vidi, tum K EMPFΕRus in Ja-xae incolis notavit, idque in aestuoso isto climate non aleo absurdum putat.

ervosi vitia generis, & affectus spasmodicilia India orientali frequenter occurrunt. SCHOLION.

II usquidem causam phaenomeni ex aeris vitio ιμ vitaeque genere Indis usitatoJuxta praedicta eruere, haud equidem foret dissicite; neque vero pestem istam, ut multis solenne est, appellandam pecu liaribus antidotis tollendam, sed genuinis .quodlibet vitium nominibus indigitandum censui. Haec inter communissimum omnium & frequentissime obvium, Beriberi dictum, pro paralyseos specie a BoN- u.L. LII0 aliisque vulgo habetur, ego vero, hoc ipso nOmine illud delirii genus, quando quis absque causa

Ranifesta sibimet ipsit displicet, solitudinem amat,