Spicilegium observationum de Indorum morbis et medicina

21쪽

maerori indulget, id vero est, melancholiam hypo. chondriacam denotari, experiundo didici, simul adiuturno studio vera esse deprehendi, quae idem ill

e. Lia. Cl. BONTIVS de Spasimo, & tetano cumprimis coci. II, memorat; tam repentinum enim & subitum esse ali. quando ejus impetum, novi, ut dicto citius homines

rigidi, non secus ac statuae, permaneant: dum vel in anteriorem vel posteriorem corporiS partem me sculi in voluntario motu versius principium suum tra. huntur. Hoc malo affecti truculenter admodun astantes intuentur praesertim, quod saepe fit, interveniente spasmo cynico, seu convulsione canina, cussi utravis maxilla aures versus trahitur. Ruber& viridis color ex oculis & facie oritur, denti has strident, & murmur in non ditum, vice vocis humanae edunt tanquam ii, qui e cella subterranea loquua tur: ita ut imperitis vere daemoniaci apparead Praeterea & varii generis doloribus & spasmis inta fimo praesertim ventre sub colici, hypochondriaci, quin & hysterici mali nominibus scenam ludenti bus, una cum Sinensibus& Japonensibus miserenda raro Indos eXcruciari videas, quae quidem vitia Vr

riis stipata symptomatibus a flatibus seu vaporibus

derivanda existimant. Quam in rem egregiassent, quae Cl. Κ ΕΜPFERus memoriae prodidit, digna o mnino, quae hic quoque legantur verba: si Asia quo is usque ad nostros antipodes extimum ve orbis ter is minum extenditur tribus donata est HeliconibuSi

is Arabum, Bra limenum & Sinensium: ex quibus is scientiarum artiumque promanavit, quicquid est

inter

22쪽

. inter vasti orientis populos. Hi vero coelo, lin-ἡ guis, moribus, religione distincti populi, licet pro, diverso, eX quo oriuntur, Helicone, alia atque diis versa foveant artis medicae sceleras non attingo , principia, praecepta,materiam & medendi metho - ἡ dos, nihilominu S tamen, cum in morborum cau-ἡ sas inquiritur, uno ore singuli ad tribunal subin-ἡ de, fiatus & Vapores provocant,ut tantum non Vi , deantur cum Coo nostro L. de Flati dolores & asi, sectus quoscunque flatibus acceptos referre. Imo

ἐam idem placuisse dogma, D. Praestes pridem ostendit. Colicae sigillatim gentibus hisce infestae nomine non quemlibet, sed illum ventris dolorem venire, qui dum intestina lancinat, in inguine simul motus excitat convulsivos, a X EMPFERO iterum docemur: is Nimirum is est hujus colicae vel gradus, vel genius, ut abdominis quoque musculos &, membranos vel licet. Si doloris causiam , vel ma- , teriam quaerimus, eaeX sententia horum antipo-u dam, cum in praesenti morbo, tum in omni cruciau tu ventris neutiquam intra intestini cavum hospi- ,, latur, nisi forte in affectu leviori, sed in ipsa haereti, partis alicujus substantia membranosia, putamu- , seulorum abdominis, peritonari, omenti, meseni, terii, in testi norum: in quibus illa per moram fa-u cessiens in vaporem, vel, ut loquuntur, in spiritumi, sepe acerrimum rodit & lancinat. Huius igiturn spiritus rodentis effracto carcere, ipsique angui, stiis, quos distendebat, exsoluto, cessabit momenis to

III. Obsi XII.

III. Obs

23쪽

is to citius acerbissimus extensionis sensus, quem ut is perperam Latini ab intestino siepius innocentico. is licam, sic Gymnosophi me eum ad Japonum Si. o nensitumque mentem flaniori judicio amant sui si lingua vocare spasmum abdominis & intestino. A rum. Habet hoc lingulare patrius morbus Ja. is poniae, ut ad hystericae passionis exemplum petasi saepe suffocationem hospiti suo machinetur, eda. se vellendo totam regionem ab inguine ad usque eo. se stas spurias, vel mucronem; deficiat vero, ubiis diu saeviit, in tumores hic illic in corpore pr0mi. is scue nascentes, nonnunquam epilogum ludat te, o terrimum

Alvi fluxus simplices & cholerici, hepatici& dysentetici in Indiis sunt frequentis

Ilures inter alios idem mecum notavit poNTIvς, qui A dysienteriam inprimis horribile vocat, ct conside tissimum his regionibus malum, quod plures h0mi nes necat, quam affectus quispiam alius praeter da Le. L. II. turam. Hoc vitium contrahi existimat, partim ex ς. IV. aere calido& humido, sed & fructus supra laudato maximum huic malo fomentum praebere addit,qui bus si quis cum summa cautione non vescatur, acum oryza vel pane & pauco salis, vix unquam ho malum effugiet, non secus, quam in Gallia &Ηisipa si i

24쪽

nia, qui uvas avidius sine pane vorant, statim di-arrhaeam vel dysenteriam incurrunt, praecipuam xero mali causiam allegat potum arac, mangonio dista supra ratione corruptum. Aeris tamen potiores hie esse partes, non tam calidi vel frigidi, humidi vel sicci, sed ex calido in frigidum, ex sicco inhumidum subito commutati, ex similium indole mutationum aliis quoque in locis notanda, aliarumque a- salogia regionum concludere licebit ; nam & de pannonia sua idem assirmat, & hoc prae reliquis malum incolis ejusdem infestum Tos. ToBERus graphi- ς' te describit, & cur in illa aliisque regionibus mense eumprimis Augusto epidemica & maligna oriatur dysenteria, non nisi subitae aeris hactenus fervidi instigidum mutationi in acceptis ferendum esse, tum

tum est. Radicem Bimili patna dictam & laxandi, hiae roborandi virtute praeditam huic inprimis

malo opponere norunt Indi harum rerum gnari. primae nimirum digestionis vitio haec & similia eveniunt mala, affectus mordehi, quo ventriculus depravatus, &mordexin, quo nausea & vomitus perpetuus denotantur, Depius in India oriuntur. Ciborum vero in ventriculo resolutionem in aere ultra modum fervido minus eX voto periei, indeque temperantia in locis & remporibus

ηstuantibus inprimis opus esse, I. A. DE MANDELSLo l. ο ρ x hpportune notavit, V.Cl. vero G. A. HAMBERGERUS d. Ventris.

'ςuliari labore egregie demonstravit. νςr .im

25쪽

t. c. L. II.

c. X.

l. c. L. II. c. XI.

OBs. VIII.

Plitisis, Hydrops, Icterus, dira illa mala, In dorum plurimis infesta, multis fune

sunt.

Hujus rei fidem tot inter alia funera hominum, ut o supra dictum, praematura morte defunctorum faciunt: viam quippe ad lethum his similibusque vi, tiis sternentibus. Ista vero in pulmone, hepate,Tρ- senterio, omento,& reliquis visceribus derivationi a secretioni humorum dicatis radices cum agnoscant, horum quidem viscerum inflammationes, eXulcera tiones, obstructiones, ut vulgo vocantur, aut allomodo factae corruptiones ex aere victu Indis familiari, vivendique ratione perversia supra pluribu enarratis derivanda erunt. Et Icterum quidem sed regium morbum inter quotidianos in India morbos numerat BONTIVs, qui vel alios morbos, inflamma tionem, scirrhum, a postema hepatis comitatur, vel sequitur, & quia tum utplurimum symptomaticus,steX violentia morbi ortus, fere semper lethalis, s 'p'etiam ita momentaneus est, ut intra paucissimos jes oriatur & occidat. Diuturnus autem saepe delirium

dc phrenitidem,& neglectus certissimum hydr0pem, quem familiarissimum in Indiis morbum, sed faejli us ibi quam aliis in locis fianabilem vocat, infert; phtisin vero, empyema, haemoplysin, &similiap'

26쪽

ctoris vitia eX aeris constitutione calida &humida incorporibus inprimis nudis improvide eidem, aut ι δε tori cadenti eXpossitis derivanda existimat. Inter ς πιι reliquas Vero mali corporis habitus species Indis admodum familiares duas cum primis a Cl. KRMPFERO adlatas deprehendimus, Andrum&Perical malabaa ι rie e regioni endemias & communes, quarum illa noscheohydrocelen, haec vero paedarthrocacem ' quandam, seu sipinam ventosam, vel & hypersareosin pedum ulcerosam denotat; cujusquidem utriusque mali causam liquoris fundi malabarici potatoribus eodem jure refert acceptam, quo plica polonica accussit fontes Veraniae, Strumas propinat Styria &Transylvania, Dracunculos ex stagnante imbre hauriunt Arabes desertorum, accolae si uus Persici,st Guineensis Afri.

Praeunculi non postremum pathologiae animatae caput apud Arabes,Persas ipsosque Indos constituunt. sCHOLION.

Oldgulare lumbricorum genus Dracunculi sunt cum Crinonibus, germ. mitesser, pueris infestis, ostri. ETTMuLLERo laudatis neutiquam confunden--Ε n. ' j, qui non in intestinis, aut alia quadam corporis cavitate, sed in musculis per corporis ambitum na- ῆleo inveniunt. Horum jam PLvTARCHus,&eXeo nit Syn

27쪽

bi historiam, una cum causis & medendi methodos Io ita tradidit E. KAEΜPFERus , ut vix quod addi possitii L .uetia inVeniatur. Nam ct aquarum impurarum 2 vet.

miculis scatentium usu minus provido eXterno pa. riter & interno malum plerumque contrahitur, nee nisi emplastris emollientibus loco assecto applicatis ut lumbricus infixus suppuratione sensim proliciatur, curari consuevit. Ac ne quis obvertat, nihil huic lumbrico cum Indis intercedere commercii, a. lius quippe terrae incolis infestum, idem ipse Cl. Ail. tor de patria eius sequentem disserit in modum: ι φ, p. san ,, Non est bestiola haec soli Persidi vernacula, sed ais Guineae in Africa, & Rhaseae Avicenna testibus, is Chorasmiae & Aegypto quoque. Medi nensem 1- is rabiae tractum earum feracem testatur saepe lauda tus Arabs, & morbum sub hujus patriae titulo eIis instituto pertractat gemino capite 2I. & 22. Lih. is Can, 4. Fen. 3. Tr. 2. Dracunculorum genitrices is quoque offendi pagos mediterraneos quosdassiis terrae Gangeticae ultra Paliacattam.

Arthritidis dc Nephritidis exempla pauci P

28쪽

ttorum silentio, autopsia& experientia propria, &qbae contra utramque moveri poterant, dubiorum resolutione in tuto collocavero. Nimirum , qui contrariam tuentur sententiam, quid olei cajeputi i Indiis ad nos delati, & in ΛNNALIBus vRATIsLAvΙ-Εssisus, Virtute nervina, anto poplectica dcantia thritica passim celebrati, quid moxae, famosi adeo po

pngo, aliisque pluribus ex possiti virtus, quid folia Acmellaea VALENΤ1NΙ, quid Κit hie folia ex Indiis allata, & in ANNALIBus iterum URATISLAVIENSIBUS, ceu calculo pellendo idonea praesidia, quid plura alia exotica & quamobrem ad hosce morbos adeo commendantur, di tantis ornantur elogiis sa morborum, qllibus opponantur, nulla reperiuntur in istis regi opibus vestigiat quaerere solent. Ast dubiis hisce diluendis unus iterum sussicit Cl. ΚAEMPFERus, qui de Moxa erudito instituto sermone hisce alia inter verbis usus est: si Adversus Arthritidem & ejus progeniem poda- ,, gram schiaticamque quid valeat moxa, id non ita ,, pridem coloni Batavi in Indiis exploraverunt. i, Frangit hic ignis impacta peri ostio rhenani tarta- si rispicula, ,; quae quidem singula βc quae sequuntur, ad Indos abstemios neutiquam applicari possunt. quod vero ad nephritidem seu calculi attinet historiam, in isto hominum genere, qui cerevisiam Vernaculam ex oryza coctam, Sinensibus Sampsu, Japponibus Sakki vocatam in delitiis habent, invenireqssi vaga arthritide & stranguria laborant, insolen Shoa esse,idem ille doctissimus vir autor est. Imo ve-

t. c.

29쪽

ro arthritis vagaplethorae plerumque soboles a iii multum omnino distat, neque qui stranguria tentan. tur, calculo mox sunt affecti. Ac sicut apud th ahibulos Iaponenses & Sinenses isto quidem coelo 1666 p. 3o KNΜPFERVS &THEUENOTUS, ut est in ACTIsPΗihoso. PHIC1s,ita&ego penes hydropolas Indos calculosos ct podagricos nunquam inveni. Quod si vero in Indiis hisce malis affecti reperiuntur, sint isti Eu ropaei, &Bacho,aut veneri ultra modum litantes, aut alia propria vel aliena culpa malis hisce, graviteria terdum, mulctati.

Lues Venerea malum est in Indiis frequentissimum, lepra Vero, quae vulgo audit, cum lue Venerea paria facit sCHOLION.

F uem veneream Indiae & Javae sigillatim inquili,

-- nam esse, adeo ut febre quotidiana siti vulgatior A. m C. CLEYERus assii mare nullus dubitat, idemque de Goὲμ ηις σι I. A. de MANDRLsto confirmat, cujus quidem adserti ι ' veritatem ego quidem plus satis deprehendi. Istὸ vero lues Indica nonnullis vocata, ut veneris vagaest foedae flagellum ab intelligentibus merito appella L. I. Obs tur, cujus quidem schema a doctissimo I. N. PECHLI

LXXIA No vivis coloribus depictum exstat; ita malum id egi: antiquissimum & longe ante detectam frequentatam que Indiam, vel occidentalem vel orientalem, is ta

30쪽

jorum corruptela, & lasciviae in dies auctae fomite ubivis fere terrarum radices egisse, ac latius sparsum te, neque adeo causam adesse, patet, cur primam ejus originem ab esu serpentum Inguanarum, Ameticanis familiari, vel aliunde cum M. LISTERO deri Ue- Ex.-ἀδε us. Ac licet negandum non sit, per contagium laevener. Deum hoc malum innocentibus quoque communitari, & longe lateque propagari posse, longe tamen

hare rarissima, omnium vero frequentissima eorum esse exempla, qui propria culpa ct immodico atque inpuro concubitu sibi id accersiverunt, sanioribus pridem innotuit. Equidem an HIPPOCRATI, GALE- Io,1 reliquis, qui sunt superstites Autoribus priscis bacis & Latinis venerea lues hoc saltem nomine, tum de re ipsis nullum sit dubium , innotuerit, nonattillet pluribus disquirere. Nequel vero ex sacris rutprofanis scriptoribus ad luis antiquitatem venereae probandam testimonia cumulare, praesentis fert ratio instituti. Notatu tamen digna videntur haec 1S0NYM1 cujusdam Galli verba: si Il'y a to ut lieu de des malad. i, er0ire, que cel mal est: aussi ancien, que te monde, v r p, Q ij 2sioni ita vec reflexion les debauches, & ensuitei, te doleurs, que Tacite, & Suetone Tranquille at- ,, tribue a Tibere; on peut assurer, qu'iln'avolt pasi, mal de Naples, mais celui de Caprees, lieu de ses, divertissem enis & deses plaisirs ordinat res. Qui- Letir pimbus eum sui Do PAΤiΝ, & NICOLAVS de BLEGNU Pror GL Gall. Iseonsentiunt, quorum hic verisimile etiamnum Ann. V. p. 'aistimat, lepram confirmatam, cujus tanquam am . ιOa. s. Mirarioris meminerunt, curationem nequaquam