장음표시 사용
91쪽
25 Restant et plura argumenta, quae in nostrum auxilium vocari Possunt, et quae, ut in alteram partem inclitiemus, ac ut animum in causa irritabilitatis esse creda- nius, plurimum et poliunt et faciunt. Si animus reveralit hujus causa : omne, quod homini mortem inseri, qua- cunque Vi Pollent, Vel quamcunque exerceat, ut in men- tis facultates, minime autem in corpus, derigatur, necessi se est. Res autem omnino aliter sese habet; nam Una quaeque fere causa mortis, in corpus omnibus viribus incumbit; mens etenim saepe serena, suique compos, ad extremum manet. Si conjecturam in medium proferre fas sit, has vires nocentes, naturalem nervorum structuram, in aliam, mutando, suos edere effectaS, dicerem.
Morbum, exempli gratia, gravem et infaustum, minimet mentem assiciendo, sed genus nervosum in deterius red- dendo, infelicis hominis vitae imprimis periculum grave, deinde ruinam inevitabilem, inferre, animUs, ut credam, inclinat. Medicinae monumenta, exempla, nec quidem
rara, mortis affectuS animi vehementer excitatos se-
quentis, suppeditant. Quid est cur dubitaremus, quina animi astedius, ad ultimum Vitae snem, perinde ac aliae mortis causae, suas in corpus vires dirigendo, hominem perducant Z Huic rationi congruum est, nos saepe Vi - disie affectiones animi graVes, revera morbos excitanteS, qui, ' post animum ad fantitatem reductum, corpus, longum per tempus, infesta ei unt.
92쪽
Facultatem corporum, qua flammam edunt et calorem, principio mira subtilitate qualitatibusque sibi propriis, originem suam ducere, Per centum fere annOS, inter clomicos conveniebat. Hoc vero principium hactenus delituit, et etiamnum lucem fugit. Oculis etian si obveniret, aut si id ipsum manu prehendere nobis esset in potestate, dum comburebant corpora; tamen non idcirco clarius combustionem exponere possemus, quam nunc,
tali principio nondum detecto, possumus. Id invenire si nobis datum esset, tum equidem, cuicunque inhaereat corpori, id ad inflammationem subeundum aptum esse, assirmare possemus; sed, praeter hoc, nihil. Eo vero nondum detecto, quod fere est ejusdem momenti, quantum ad rerum scientiam pertinet, corpora, nempe, certi generis ita fabricata natura fuisse, ut, si igni, sub dio, exponantur, statim calescant, exardescant, incendantur et consumantur omnino, dici potest. Huic favet opinioni, quod plurimi cimici veritatis studiosi, rationisque naturae cognoscendae cupidisti mi, hanc facultatem, ipsius structura corporis incognita contenti, malunt eXPO-nere, quam ad principium ignotum eam referre. Cum corpora acceduntur, signa ea, quae exhibere solent, non,
quantum nobis est facultas judicandi, Pt is o principio, si aliquid tale revera existat, quam corporis structurae miro et peculiari m odo essectae, assiniora sunt. An ex hac fluit analogia argumentum ejus firmitatis, ut nobis ita persuadeat ut credamus, vitam, Omniaque Vitae
93쪽
signa, ad spiritum sine fugiendo, explicari posse Z Quicunque ad hoc principium, qub solvatur nodus, decurrere cupiunt, summam manifeste produnt ignorantiam ;quod facere, quam laborem, hoc principium quaerendo, Perdere, certe optabilius est. Porro attende, quaeso, quo serpat, quod probet aut confirmet, id quod nunc dicam. Unde, quaeso, est ratio illorum morborum, in quibus, fana Valetudine, mussecuti, qui voluntatis imperio semper obediunt, animo invito, varie atque mirabiliter excitantur, moventur. In Morbo Comitiali, Teiano, spasmodicisqxae aliis morbisi quam plurimis, ita fieri; ut musculi voluntarii moti fu- erint, diu et mirum in modum agitati et convulsi, dum animus eos quiescere solicite desiderabat, saepe vidimus. Si, cur hi musculi, in morbis modo dictis, ita torquean- tur, pulsui animi, ut causae, recte tribuatur; tum ani-imum rei, cujus non solum est inscius, sed etiam cui prorsus contrarium fieri velit, in causa esse, oportet. Aliquid huic simile, in functionibus vitalibus, conspectui nostro quotidie patet; cor enim, Vita manente, non, et si attentio animi avocetur, non, etsi summo studio in contrariam partem animus inclinet, unquam quiescit. Si qui, hoc ex consuetudine fieri, contendere velint, et colunt quidem plurimi, secum reputent, nullum exis
ere in rerum natura aut exemplum aut analogiam, Un-
. le talis conclusio aut fluit aut fluere potest; quod simul
94쪽
ae fecerint, quin statim, se errasse, et viderent et agnon cerent, fieri non posset. Nos plurima, consuetudi fleduce, perficere, innotescit quidem omnibus: membra enim fidicinis innumeros conficiunt motus, quos dirige re mens videtUr propterea Vix posse, quod, mente non sibi conscia, confici videantur; at revera tamen, non sine imperio mentis, hi motus unquam conficiuntur; membra etenim ejus, animo volente, statim quiescunt.
Mens quidem pluribus simul attentionem impendere nequit ; et quicquid, si plura adsint, caeteris levius sensum imprimit, id mens aut non sentit, aut saltem cito amittit; atque cui denique parum forte impendatur attentionis, ejus homo cito obliviscitur. Est forte ob has
causas, cur, dum motus quosdam, qui ex Voluntate pendent, conficimus, mens sibi esse conscia non videatur. Ast, attentione revocata, membra, nisi homo Voluerit, nunquam moventur. Alta Versatus cogitatione, pe meus moveat aut manUs, dum, de tali motu, mens aut omnino ignoret, aut adeo leviter ad eum sese attenderit, ideoque tam brevem ejus memoriam retinuerit, ut con-
scius suisse mihi non videar. Si vero ad haec membra
animadvertam, ea regere mihi datur; donec enim VO- luntas mea, sive quaedam extrinsicus causa, ea impelleret, manerent immota.
Late quidem errat, qui, fieri posse, ob longum uise ,
putat, ut motus Vitalis, spreto fere voluntatis impePQ,
95쪽
nde concluderemus, animalia, prima ac provecta ae-aate, magis, ex Voluntate vivere; quod vero minimebtinet. In organis Voluntati obtemperantibus, quibus ulla inducitur consuetudo, motus, irritamento admoto,ixcitantur. Plurima, Praeterea, idem probant. Cui ora innotescit, irritatione ventriculi, fauciumve titillati- ne, ingentem cieri vomitum Z Vomere vero nemo usu
iuturno assuefactus. Vag na titillata, an, mente imper- nte tubi uterini singuli sua amplectuntur ovaria. Moris ii omnes, qui ex partium consensu oriuntur, idem rite illustrant. Animi affectus varii in organa vitalia is igni vi pollent, eademque saepe ita assiciunt, ut ab-ormes in iis motus saepenumero, animo quidem no- nte, oriuntur. His motibus vero nihil auxilii affert
Porro, motus vita is impul su animi non pendet. Quod c stabilius reddit, in promptu est. Si enim res aliter et, quantum ad vitam attinet, animum, in animalibus fimi fere ordinis, perfectiorem, ac in hominibus, iisque Timantibus, qui a hominibus sunt Perfectione propiores,
.se. oportet; illa enim, quam hi, sunt udae tenaciora, si hi excelsiore gaudeant mente et perfectiore. In mo- amentis medicinae exempla recensentur animalium; iae, post divisa in varias fuerant partes; quae, post irtibus, ollae multo iis usui ad vitam erant, suerant
96쪽
privata; quaeque, denique, post iis capita detruncata sit. erant, et membra articulatim divisa; vitae tamen participia diu manserunt. Homo vero, iique animalium ordines, qui, animi facultatibus, ad eum propius accedunt; levi vulnere accepto, praesertim in earum vicinia partium, quae ad vitam tuendam sunt utiliores, saepe dant animam; talibus vero cladibus, quales memoravimus, illatis, nequeunt quin animam statim ement. Animum esse vitae causam, si aliquis velit contendere, illum, mihi liceat, interrogare; unde fit, ut homines, etsi excelsoribus mentis facultatibus revera gaudeant, tamen e vita, leviore causa, ac infimum seu imperfectissimum animalium genus, decedanti Fert quoque animus rogare; unde fit, naturam hominum dedisse generi, vita nihilo persectiore frui, quam qua fruuntur bruta animalia; cum, in his, functiones vitales et naturales aeque vigeant, ac in illoῖ Qualitas ista, qua fiunt vitae tenaciora quidem fere infima animalia, si ausim super hac re proferre sententiam, si pro vero habeatur, fibras moventes modo peculiari fabricatas iis competere, ita ut fiant non adeo mutatu faciles ac in aliis animalibus, ideoque dissicilius ossiciis vitae impares evadunt, VimqUe eorum nervosam largiori et aequabiliori copia, undique corporis esse diffusam, solum explicabilis; aliter enim mens persectior imperfectiore est deletu facilior. Quocirca, si res
ita sit, vita aeque vigens et persecta, quae Variis contingit animalibus, aequali irritabilitate, quam eorum fibris
97쪽
tribuit natura, Plane prodit; quatenus vero vigetius aut perfectius in hoc, ac in illo vita floret animali, fibris eorum impari dissimilique modo constructis rectius ac anumis dotibus diversis gaudentibus tribuenda ςst. Ratio, cur volunt philosophi motus vitales animo trilbuere, ex ingente hujus principii veneratione, sine dubio, proficiscitur. Q andocunque, ad Verum notis et i stabilitis principiis accedere, nostrae non valeant faciati
itates; aliquid ignotum, in auxilium vocare, nobis haudi inirequens mos est. Sic quidem a certamine receditur, dum nihil. quo lis dirimatur, dum nihil certius, aut, i fortasse verius, ac quod antea compertum habuerimus, in medium profertur. Quemvis interrogarem; utrum . illi videtur, magis esse Penes hominem, legum, quibus subjicitur spiritus, rationem detegere, aut deted am in telligere et explanare; quam Physicam rationem cog- .noscere. De eo, quin, scilicet, materia sit iners, nemo est qui nunc dubitet; quin vero materiae Particularum donabinatio, quam modo singulari effecit natura, atque, ut mortalibus pateret, nondum Voluit, ita fiat, ut, si- mul ac alieno aut externo pulsu fuerit agitata, moveret; nemo, quem consuetudo, aut superstitio Scientiae perae gravis inimica, a vera non flexerit, inque diver, am sententiam inclinaverit, aut recusat, aut recusarei iudet. Ita, ut modo dictum est, in corpore animali
ratura materiam disposuit, ita ordinavit; ut, in eo, tig
98쪽
na exhibeat longe alia, ac ea, quae, sub ulla alia sorma, edit. Etsi de hac dispositione ignoretur, etsi altius, quam nostrum ingenium penetrare Valet, lateat; multa, eam causam esse unde oritur irritabilitas, sunt, quae demcnstrant.
Motui vitali animalium quod simile est, in phitis
plane obtinet. Hae enim, radicibus in terram alte adactis, quo aluntur, inde exhauriunt. Quod, cum fluidam induerit formam, per vasa transit varias subiturum mutationes. Nam fit, oleum, aqua et terra, ex Plantis, chesmica arte, eliciuntur. Num postibile est, ut plantae ita suum praepararent nutrimentum, atque ita succos terrenos exhaurirent, et in tot tamque varias et admirabiles naturas, sine motu, sese mutarentῖ Minime quidem. Plantarum motas, luci, calori, fuidisque ipsis jam praeparatis, quae in Vasis continentur; et per ea lento motu transeunt; quibus Plantae, per omne temporis, dum vigent, spatium, e Ponuntiar, quaeque ita earum fib*as, ut m Veant, Aniciunt; Potius, quam causae omnino ignotae, tribuendus est. Musculi e corpore excisi, pristianae movendi iacultatis pertinaces, brevem moram, existunt, si stimulus idoneus iis admoveatur. Si hujus in causa mentem habeas, certissime, mentem sua ibi munera, ubi ipsa non est, obire posse, negare non poteris. Docent enim Metaphysici,
99쪽
nentem minime esse divisibilem; quam ob rationem, si tibi cum iis conveniat, partim in musculis semotis inese aequit; Bec, ex toto, iisdem inesse potest, nisi ei alia, ..c cerebrum, sedes assignata fuerit. Neque, quod dicas, us est; parti quidem disjunctae adhuc, tua opinione,
messe aliquod ex animo derivatum; etiamsi, hoc princi- sum materiae eIpers esse, contendas. Si vero pro torporeo habeatur, fortasse sit ultima generis nervosi tructura, mirifice, a natura, fabricata. Multa obstant, auo minus hic motus ullo alio Principio, sit explicabilis ; nisi aliquod vis sive cerebri energiam, nerviS ubique cor- oris dispersis competere, concedatur; qua sit, Ut, per exiguum temporis spatium, fibrae istius, a corpore semo-
.lae, partis contrahantur. Quoniam Vero mutuae eorum irontractiones musculorum et relaxationes cito desinunt, et denuo non redintegrantur; satis est causae, unde con ' cludatur, augilio cerebri huic operae opus esse.
100쪽
3 DE VITO ANIMALI S E C T I O V.
MIHI videor rem supra tractatam ita posuisse, ita illustrasse. ita experimentis saepenumero ab aliis institutis, exemplisque aptis, stabilisse; ut haec in veris esse statuantur. I. Nihil esse, per totum mundum, ab infimo ad perfectissimum ordinem rerum, quod, donec agitatum fuerit ab aliqua re aliena, aut qu0quam munere fungitur,
II. Vitam omnem motu mirabili, plerumque regulari et constanti, consistere. III. Ipsum hunc motum oriri, partim ex qualitate propria, quae fibris animalium moventibus inest, quamque t