장음표시 사용
71쪽
N omnibus de causis rerum disquisitionibus, flamma. philosophorum dissentione, certa tur, quinam debe- esse ultimus finis, qudve omnia nobis ultime referen sint. Sunt qui, omnia, a principio, Summo Numine a dii h et constituta, et, non sine mente ejus et ratie praesente, totum mundum mOVeri, conservari et ad-ni: rari, censent. Alii sunt vero philosophi, et hi qui-m nobiles, qui putant, Deum, ab omni curatione rem et administraPione, vacare. Illi, Omnia, quotquot xerit natura, statim ad operationem Numinis esse re- enda existimant: hi autem, ad loges generales pritus rite constitutas et sapienter, fatoque immutabili bilitas, quaecunque ante oculos Versentur, relegar alunt. II ac re non dijudicata, ut homines in summo rore, et rerum ignoratione maximarum, veIsentUr,
72쪽
quamvis necessie est; parvuli tamen est momenti, si ad rationem cognitionis, rerumque scientiae promovendae, soluin spectes, utrum nostra, hac de re, sententia vera sit, necne. Quo una harum opinionum, quam altera, alicujus ingenio sit accommodatior, eo ad Verum propius accedere videbitur; in scientiam Vero promovendo, parivi, pari attictoritate, plane pollent. Quod hoc certius confirmat, est; quod omne, quod natura clariore exhibuit luce, 1eu quod velatum, et ingenium quasi fugiens illumanum, recondidit; uni harum aut alteri originum, Ultimae velut causae, Idane, recte, et facile tribuendum est. Est, procul dubio, physicae rationis cupidi cognoscendae, quantum ei sit facultas, omnia, quaecunque illi objiciantur, donec ad hos ultimos, quo debet consistere, fi- ines pervenerit, summa cura et diligentia exponere: Quo enim propius ad hos perventum fuerit; speciem eo simpliciorem natura induet. Hanc vero simplicitatem ni - miS Curiose. quaerendo, obscura ratione et deficiente, in summo dubio versemur necesse est; et sic errantes, duce idestituti, in falsum, periculum est, ne praecipites rua- mus. In omni disquisitione, cui nullus est finis, cujusve sinis, a cognitione humana, longe amovetur; simul ac metam rationis, quam transgredi nefas, attigerimus, ab investi natione desistere oportet: conjecturae etenim so-
lae, experientia pariter ac ratione nihil opis asserente, ad Cognitionem naturae promovendam minime quidem ido
73쪽
aeae reperiuntur. Quomodo fit, ut facultate sese petendi invicem ac fugiendi, quaedam polleant corpora', naura rerum creatrix, consultrixque utilitatum et provida, mortalibus ut pateret, omnino denegasse videtur; neque
. evera minus, cur unum alterius ope corpus in motum
satur, nos rationem celavit. Rei utriusque explicatio ta dissicilis est et ardua, ut Viribus humanis vix exe- eanda esst aut quidem tentanda. Res, quotquot sint, quae ad vitam animantium pro arie pertinent, eas, propterea quod ab aliis omnibus lon: issime discrepant, mentis seu animae operae tribuerunt di in philosophi, ac tribuunt. Si vero Deus, primordio inundi, inertis materiae leges instituit, etsi, per omne emporis spatium, has praesente suo numine regit, ad- ninistrat conservatque; cur talem animantibus non quo- iue adhibuit curam, curve tali eas attentione non dig- ὶatus fuit, peritiores cstote judices. Illum, quod satis est , et recte secisse, qui, quatenus ratio adjuverit, cur osse et diligenter rerum naturas indagavit, qui vero, simul ac ci amplius praebere auxilium
recusaverit, de investigatione destitit, easque pro legibus habuit, confitendum est. Ne quisquam inde possit concludere, philosophis, in rebus naturae investigandis, citius ac justuni sit, de ea, de
74쪽
qua quaeritur, re desperandum esse; me contrariam in sen- tentiam libenter inclinare fatebor: Quicquid enim fieri possit, de eo turpiter desperatur. At si experientia nos
defecerit et ratio, longius anquirere parum fit utile. Quo - tiescunque ad ignotum principium confugimus, nostra rerum cognitio nullis inde incrementis, vel saltem minimis, adaugetur. Si forte fluidum universale detegi posset,
natura tum simplicissima videretur; quomodo vero ipsum hoc fluidum moveretur, agitaretur, pulsaretur, rationem reddere, aeque foret dissicile, ac nunc est, eo nondum detecto, causam, cur corpora attrahuntur invicem et repelluntur, explorare. Praeterea, si hoc fluidum, ubicunque sit, idem esse existimatur, cur tam variant ejus es-fectus Z Ut ultima omnium, quae quotidie nostriS ObVersantur oculis, causa aut diversa sit, aut saltem diversa polleat vi, necesse est. Quod cum ita sit, natura, ope hujus fluidi quod quidam sibi fingunt, non adeo, ac primo intuitu videatur, simplex eVaderet. De diversis, hac de re, phil sophorum opinionibus jam satis dictum est: nunc, consilio ita, ac supra fieri maxime probavi, faciendi, de rebus vitae animalium propriis, quantum et quam brevissime potero, disserere memet accingam. De his dum agitur, nulla ratione abstrusa aut recondita uti audebo; sed, rebus ipsis ducibus, theoriis vanis maleve stabilitis aut fidere, aut auscultare nolens, quaecunque mihi vera esse videantur, ea
75쪽
AD rem nostram est, ut hic loci notaretur, vitam impers editorum animantium, iminio fere ea, qua gaudent plantae, praestantiorem, nihilo fere excellentiorem, nihilo fere pei fectiorem, revera existere. Nec homo ipse, omnium quaecunque super terram vivant aut vigeant, Plane princeps, brutis animalibus, saltem quod ad vitam attinet, aut praestat aut excellit. In omni ista admirabili continuatione serieque rerum, qua aliae ex aliis nexae, omnesque inter se aptae et colligatae esse videntur, est nihil quod movet, nisi quodam extrinsecus impulsu agitetur. Quod cum ita sit, quamvis, res omnes ab primis et quasi inchoatis naturis perlustrantes, ad persectiores et ultimas Progredimur; quod rite vocari potest Automaton, quodve per se, ac sua sponte, movet, id ne quidem inveniemus. Cum igitur motus plane est nullus, nisi aliud alio moveatur; cumque vitam, in motu continuato et diuturno, omnem
76쪽
consistere videamus; quaestio debet esse, quae ne longa sit faciam, unde oritur, et quot qualesque sunt causael Animantes nil, ae mortuis, seu in anima Patura, diversi, nil sibi proprii habent, nisi quod facultate, ob quam ,
rerum eaeternarum impulsu assiciantur, excitentur, inmotum denique ciantur, gaudent. Hac proprietate sub -
Iat l, statim perit vita. Quicunque sint, et sunt quidem
plurimi, qui mentem hujus facultatis essicientem esse' causam sibi singunt; et quicunque, si forte sint ulli, eam esse mentem ipsam sibi persuadeant; ii naturis istius ordinis plane derogant detrahuntque. Si etenim mentem causam esse istius facultatis, quae vivis corporibus inest, et ob quam, rebus, quae iis assidue incumbunt, apta inmotum cieri evadunt, pro concessi, habeamus et vero; nihilominus, eam non solam esse vitae originem et fontem, sed revera muniis vitae fungendis imparem esse et ineptam ; donec impellatur vi aliena, quiescere ; donec excitetur, dormire; in comperto est. Corporis animalis fibrae, quamvis summa arte et mirisce fabricatae, et varias functiones mirabiliter quamvis cssiciant, minime quidem sponte movent; moVent Veisio, si alieno pulsu agitentur. Id igitur, quodcunquest, quo fibrae gaudent viventes, aut quaecunque sit c jus causa; attamen, suapte natura, si nihil opis res vieinae a scirent. vitam minime constituerepc sient; si enim,
77쪽
ab aditone rerum iis incumbentium, seinotae semper existerent, in aeternum forent quietae. Hujus rei natura ita est. Sapiens Conditor rerum, fibras animales, cum primum easdem confecerat, facultate condonavit; quo, ea manente, semper, quoties aliquid eas impelleret, mo- Verentur; et, quamprimum res excitantes a fibris seorsum amoverentur, hae statim desinerent movere, et ita quiescerent, donec iterum quodam impetu moverenturi Non, si totam oculis perlustres naturam, rem ullam singularem, quae ex propriae vi, ex propria facultate, aut propria denique virtute, aut producat aliquid, aut Praestet, aut agat; vel animo cogitare vel revera esse invenire poteris. Tanta est continuata rerum cognatio, ut alia aliis, quo aliquid efficiatur, conspirent et consentiant; sicque, quo cuncta rite absolvantur, omne, ab infimo ad excelsissimum ordinem rerum, dat auxilium petitque invicem. Ratio exinde satis manifesta redditur, cur, cum res ita sint, vita res minime simplex habenda est; aliter enim, ex diversis conflata duplicem agnosceret causam. Ista, enim de cujus natura ignoratur, facultas, qua Primitus instructae fuerunt fibrae animales, aeque, at De Plus quidem, ac illae res, quibus, perorniae tem Poris Punctum, dum spirat animal, objiciuntur, Vit te Valaeque muneribus inservit. Ad hanc rem exponendum, ut fusius
de utrisque differamus, opus est,
78쪽
DE QUALITATIBUS CORPORUM DIVERSIS.
ISTAM, de qua quaeritur, facultatem, quae fibris viventibus inesse invenitur, esse qualitatem iisdem propriam, et sui generis, sed cujus natura humano denegata visui, summa obscuritate manet recondita, ponere fas sit. Qualitates, quibus insunt, corporibus orbatas, si quis cogitare animo velit, hae mentem effugient statim ac evanescent; easdem enim, nisi corporibus inhaerentes, mens hUmana capere plane nequit. Qualitatem quadrati, a corpore quadrato seorsum detractam, aut fingere animo, aut excogitare, frustra tentatur. Quid enim esset y Plane nihil. Pari modo, corpora qualitatibus orbata neque sunt, neque esse possunt. Si quis corpori levi 'et duro et extenso levitatem et duritiem, una eum extensione, ope imaginationis, adimere vellet; quid reliqui concipere posset ξ Variarum, quae corporibus
79쪽
competunt, qualitatum, aliae sunt, quas natura iis itae arcte sociavit, ut, illis detradiis, haec existere nequeant. liae vero sunt permultae, quae, corpore ipso manente
integro, facile disjungi possint; quasque si quis disjun-
Ieret, commutationem tantum corporis, minime autem extinctionem, asserret. Ut corpus essiciatur, nec duri te nec molitie opus est; corpus Vero neque extensum, cieque vi resiliendi praeditum, quisnam animo concipere .iotest Z 4 ale corpus nec revera existit in rerum natura,
iec potest existere. Ita in fibra animali hoc locum ob inet; nam, dempta ista facultato, ob quam alieno pulsui itari apta fit, fibram, per se, existere posse, experientia alis claro est argumento. inde fit, ut ne amplius du- iit:wi possit, quin facultas fibrae animalis modo dicta, suam ei dedit natura, qualitas sit constitutioni ejus non recessaria, quaeque tamen ab ea, sine vitae extinctionis i scrimine, separari non possit; utpote quae, Perinde ac teterae qualitates, nullibi, nisi in proprio corpore ha-itans, invenienda. Dubitari vero quidem potest de . rcultate ipsa, de causis unde fiat atque oriatur.
80쪽
GENus NERVOSUM, UNDE DERIVATUR IRRITABILITAS, FONS EST.
QUI N haec lacultas, quae fibris moventibus, dum Vivitur, competit, generis nervosi solius sit quasi proge- nies, et quidem, praeter id, nulli corporis animalis Parti propria; nemo est qui amplius dubitare potest. Num musculi et nervi gaudeant qualitatibus, quae a sese invicem nihilo dissident, peritissimi, inter se, nondum con- Venerunt ; nec est ad rem nostram, an sint Iidem, necne. Parum sorte a Vero absonum, Parum alienum CD set, si forte alicui in mentem subiret ita cogitare ita di- Cere; corpus, nimirum, universum, ita esse fabricatum, ut Variae ejus partes, aliae ab aliis, revera minime sint diversae: pro vero ratione elementorum; pro vasorum numero, distributioneque nervorum; proque, ob has causas, mobilitate, molitie; pro, denique, his omnibus,