Libri de arte obstetricia

21쪽

ORATIO INAUGURALIS.

men in eo plerumque graVidae se receperunt, quibus ob longas calamitates nihil tandem non tolerabile erat; aliae aliubi in proxima quavis amicabili domo tegmen et subsidium quae-xebant. Tum autem excluso partu mox de alenda prole novae sollicitudines. Fundatione aedium pro expositis natis Beneficus Princeps et huic pauperum generi profuit, pPaebuitque gentibus Ta-Pum simul moderationis, justaeque tolerantiae sapientissimum exemplum, quo eVulsum aliquando praejudicium cecidit, cujus execrabili Vi multa muliebris juventa parentum Suorum onus et propriae proli, sibique ipsi, facta internecio

Nunc Omnis Ventrem serens, undecunque ad Vena, matrimonio juncta, seu libera, cujuslibet cultus, inops vel Opu-Ienta, tutum et commodatissimum refugium habet. Dumque etiam, quae pro victu Solvunt, modica illis praerogativa est, pertinet tamen haec ad commoditates dumtaxat, queiS carere sine injuria et taedio aliae possunt. Gaudent caeterum Singulae communi tutela, et jure , paribusque serme cum natis

fruuntur commodis.

Medicinae quidem ac chirurgiae studiosis, ut et noVis obstetricibus prius jam adesse partubus in noso comio licuit; nec tamen Certa et propria institutio erat. Nimirum ubi a magistro erudiri oportuit, ibi rerum ultima: gravidae Videlicet defuerunt, ac puerperae; neque locus ipse pro pluri bus quam senis ad summum foeminis Suffecerat. Quare haud longius latere humanum Imperatorem potuit, praegressis tot insignibus universae medicinae augmenti S, artem etiamnum Obstetriciam solerti magis et frequenti exercitatione indigere, quum, si in ullo, in hoc praesertim munere primum in eruditione opus moderamen magistri absolvat. Constituit igitur propria motus mente et intelligentia omnem hospitii eam partem, quae egenas graVidas suscipit, in publicam scholam. Quo enim, inquit AugustuS, SChola respondeat, complures, οΡOrtet, capiat graVida S. Ad aegrorum lectos idem semper e St accesSuSi adSunt nunquam non et aeger et

22쪽

LIBER PRIMUS.

morbus; aliter cum graVidis est; hae, quo parturiant, stringi

se ad tempus non Sinunt.

Quo nunc in instituto omnes inposterum edoceri debent, qui artem exercitandi licentiam cupiunt. Degunt ibi sex tirones ac totidem Obstetrices, qui ad tempus habitatione, lignis, lecto, et lumine gratis utuntur, partubusque ad normam tem Ρ erante magistro possunt adesse. Praeter quotidianam ad pa-λientium puerperarumque lectos monitionem bis per hebdomadam de arte praelectiones habentur, ad quas Omni alumno, itemque et obstetrici liber aditus est quandoquidem igitur Serenissimus Princeps Osficium pro- sessoris in hac schola summa benignitate in me contulit, Posteaquam Illius regio favore peregrinationibus in Gallia, in Britannia, Italiaque susceptis, tres et ultra annos prae StantiS- Simo S inter viros Versatus, et institutione et exemplis illorum ad excolendam artem et scientiam diu et maximo cum lucro perusus fueram; nuncque Augustissimi auspiciis salutaris doctrinae proVinciam aggredior, quo lectos Illius munificentia fructus dispertiri in plures queam, in nulla alia re magiSelaborabo , quam ut amplo hoc munere nunquam non dignis, Sime Ilerfungar. Verum tamen et in Vestrum, cari auditores innimum Solertiamque eam spem collo CO, fore, ut unitis Viribus laborum socii nobis et amici sitis; idque eo certius confido, quod recte, ut mihi videtur, utilem scientiam aestimetis , neque ut tot alii, in hac Versemini opinione, totam artem obstetriciam sine pondere, imo medico non Satis dignam,

remque plane sup eoacuam e S SP. Becta utique ac Vera ars obstetricia non tam arcte circuminscripta est. Quin potius inter Omnes medicinae partes maximam cum aliis doctrinis ex mathesi et physica praesertim as- finitatem et necessarium quoddam vinculum habet. Multi riae quippe graviditatis , paturitionis, ipsiusque puerperii aD sectiones Sunt, et accidentiae, ut itaque in modo curationis etiam et in ipsis, ex tam Varia cognitione repetendis auxiliis, maxima dissimilitudo et complicatio sit. Fida caeterum memoria. perspicax judicium, et recla

23쪽

ORATIO INAUGURALIS

mens in quavis alia medicinae opera, Post praeceps a regulis ad exercitium iter, in re noVa et in Sueta adjuVant; Verum Se cus in obstetricia accidit: praestantissimis animi dotibus, nobilissimis praeceptis, et insigni qua i S a n3tura COIICOS Sa per nicitate , tamen laevus et peregrinus ad parturientium lectos haesitat Omnis obstetricans, quamdiu experientia nondum oculum in digitis sibi, promptumque consilium in animo posuit.

Tantum adeo opus ars Obstetricia e St, quia plurima non nisi aptato ad eam sensu percipiuntur; deinde quod indicata praesidia raro moram patiantur, et Sub manuali opere oculus insurumenti ac manu S nee e XpJOΓator, neque ductOPsit; demum quod universim in hac arte Operationes nequaquam, ut in reliqua chirurgia, Velut ad numeros et metata

spatia fiant. Vos Vero C. A., nolitiis, quae ad Obstetriciam addis condam faciunt, jam ornati, eo magis in illa proficietis, quum omnis, quae ad facilitatem studii idonea est, Vobis quoque occasio promptissima sit. Ne igitur in harum commoditatum perfruitione cupido vestra et solertia desit, sed avido illis utamini ad prosperitatem. Ita enim optimi Imperat Oris exspectationi a Vobis grato animo respondebitur, cujus benigna procuratione in artis incrementum , CiViumque Salutem noxa haec technica schola inposterum patet.

24쪽

LIBER PRIMUS.

DE VALITUDINE GRAVIDARUM.

Et thoo cognoscere Oportere mihi videtur , nimirum, quact aflectiones sexui ex facultatibus ac potentiis, quae item ex figuris adveniunt.

CAPUT PRIMUM.

GENERALES DE VALITUDINE GRAVIDARUM NOTIONES.

Quaelibet vitae animalis opocha certis proprietatibuS ab omni alia recedit, ut secus appareat idonea conceptui puella, aliter pronus in Venerem juvenis ; ut mille modis Virgo, cum corporis ConStitutione, tum facultatibus animique assectibus a foemina disserat, qua' inchoatum hominem inter ilea foVet. Atqui omnium mutabilitatum, quibus muliebris Vitae

phasis ista eminet, congeriem et summam Voce fortaSSiSIdiosyncrasiae graVidarum licet complecti; eaque Te S ma xima et naturae curiosorum attentione dignissima est. Namque OmniS Vitae periodus, quamquam singulari incessu mirifica sit, et admirandi materiam praebeat; est tamen Vix ulla alia, quae tot tamque Varias conjunctas sibi mutationes manifeste adeo et constanter monstret, ac ipsa ea, de qua nunc instituam. Haec Videlicet naturae perpetua lex est, ut in omni animanti modificationes eae justa consecutione exsurgant, quavad duplicem nobilissimum finem: ad illius propriam conseT Vationem , et ad propagandum genus cummaxime pertinent; item, ut cauSa ConSequentium harum mutationum in Structura membrorum , ac in ipsa naturali illorum evolutione posita Sit. Organa Saltem praedita sensu et quadam conspiratione inter Se conjuncta, atque per haec ipsa organa vel inducendae Vel inductae sensationes et subsequi motus vix inter Se Ceu Te S

dixersae animo discerni aut cogitari possunt. Idem pariter de

25쪽

DE VALITUDINE GRAVIDARUM. 1i

omni Viscere, de omni oriunda sensatione, atque igitur dὐ omni etiam ex Sensatione prodeunte motu VeriSSimum est. Cuncta, quae Vi unt, animalia, Stimulis Obediunt, haecque orientis vitae prima indicia in laetu omnium primo conspicimus. Nec prius aliud fere quidquam in delicata viva os- fella animadvertitur, quam doloris intolerantia, et lactis materni aViditas. Nunc enim, quae nutritionem procurant, Camque fovent, organa, in tenero animali soli sunt exactores, eruntque diu, ut tantum VeΓΟ ViSOOra h3ec nunquam porro , quantum in Vitae primordiis sinant ingeri; sed nec tanta comparate Copia OPUS inΡOSterum Corpus habet. Sapientissima hercle in natura ratiot Quodsi enim Vero, ut animal corpore et aetate increscit, conSumendi cupido aeque augeretur, largissima Certe Tecum, quaecunque Se comedi Patiuntur, haud satis ubertas foret. Tum corpori paullatim major plenitudo advenive, matu-Yescere membra, ac Stimulo magis idonea fieri. Ita illorum aucta eVolutione et Variis per ea inductis excitamentis novae functiones ac necessitudines, alii instinctus et passiones , motus et affectus sunt. Quodsi itaque, ut ex universa animali ordinatione patet, membrorum corporis cum illius facultatibus et necessitatibus, harumque ViciSSim Cum membris intimus ac mutuus conSensus e St; Sin assectus nostri motus et a certis per Objecta aut ideas in organa invectis aut intus ab ipsis visceribus Ortis stimulis Veniunt; si demum ipse nosteP intimus sensus ex certis antea intus in nobis Vel desoris perceptis irritamentis exsurgit et coalescit; necesse CSt, ut utrumque genus, in quaViS aetate, et in omni Singulari Vitae Statu, singulari quoque constitutione Corporis et alitudine , propriisque stimulis , perceptionibuS , motubus item et passionibus , denique peculiari et sanescendi et aegrotandi , tum etiam et sentiendi et percipiendi et agendi proprio ac distincto modo utatur. Atque haec omni S ΡPO-Ρrietas a natura membrorum finitur, a communi illorum consensu, et speciali irritabilitate. Igitur, ut exemplum Ρο-

nam, ea digerendi facultas, qua foemina, dum non gravida

26쪽

erat, bene Valuit, nullam potest mutationem non Subire, quin male habeat, ex quo ge Stat uteΓO. Eadem pulsus celerita S, quae prosperam sanitatem in juventa ostendit, in adultis periculi Suspectionem faceret. Septuagenaria matrona ab Sque interpellatione animum ad superos tendit, quum membra tempore et usu eVirata eam haud longius in tentationes figant, quibus ad expallescentiam conficitur sua neptis. Neque magis ullum Octogenarii sensis ex incenSO amore, quam adolescentis ex aVaritia mortem consciscentis sibi exemplum noVeri S.

Cursus est Cevius aetatis, et una Via naturae, Eaque simplex: Sunque cuique parti aetatis tempestivitas est data ; ut et infirmitas puer brum, et 1erocitas juvenum, et gravitas jam Constantis aetatis, Et senectutis

Quibus quidem ordiri Opportunum censui, ut eo Γum, quae Sequuntur, Confirmationi inserviant. Sed sparsim hic nonnisi opiniones scribimus Veras juxta salsasque ; ut igitur, Si cui meliora constent, procul sit a nobis discordia. Colimus suas quilibet sententias; atque tamen cunctis idem praefixus

sinis e St.

CAPUT SECUNDUM.

DE QUIBUSDAM, QUAE IN GRAVIDI CONTINGUNT, MUTATIONIBUS.

Donec apta ad conceptionem mulier Sana est, neque tamen utero gerit; ad quartam Septimanam sanguis ei quadam Opia e naturalibuS manat. Haec per periodos rediens plenitas a natura potissimum foeminae hominis indita est; ut tamen etiam, Si peregrinatores clare Viderint, Simiarum Species , quae in Serie animantium superbo homini proxime assi- ne S Sunt, eam Cum mulieribus communem habeant. Sub graviditate utplurimum cessant menstrua, Vel Siquidem primis mensibus decedunt , non ex ipso uteri CaVO Ca, sed exteriuS tantum a cervice Venire et a vagina medici opi

27쪽

DE VALITUDINE GRAVIDARUM.

3Atqui aliae etiamnum et majores cum in utero ipso, tum In adjunctis partibus mutationes fiunt. In Ovario quippe ac praesertim, ubi aVulsum in genitura OVulum ante adhaeserat, emergit flavescens, duriuscula, et turgida soliditas corpus

luteum Vocant) non temere, Sed Singulariter ex Organismo ortum Corpusculum, in quaVis graViditate primo e Ormatum, eaque licet abSoluta, ultra Coa Spicuum; de quo tamen , ut de plerisque aliis Tebus, nihil aliud, quam id ad-

Internam uteri saetem recenS tunica inVeStit, quae OVulum sensim per tubam in matriCem delapsum obducens, istud una cum placenta amplectitur, adeoque OVum unit, Vi- Scerique , in quo maturationem adipiscitur, arctius agglutinat. Hoc Velamentum PTOXime ad uterum periinens, quia nonnisi intra graViditatem comparet, excluSO foetu partim cum placenta, Partim cum lochiis ab Scedens, Hunterus membranam Cadueam Vocat. Ea Veteribus, qui illam modo Obscure noVerant, titulo membranae Oxi Villosae innotuit; sed proprium non tam OVO, quam ipSi utero attributum Velamentum Sistit. Eminet maxime secundo et tertio mense; tum ovo et utero Sensim incre Scente, illius crassities minuitur. Declinante gestatione ViX amplius clare in conspectum

enit.

Velamentum istud, quanto ad placentam propiuS accedit, tanto est CraSSiu S, ut totam ferme illius maternam partem constituat. In illo quippe humores ex matre per VaSaet textum cellulo Sum in SyStema placentae foetuS meant, ibique absorpta, et majoribuS Venis recepta ad foetum pergunt. Hic ad illius nutritionem impenduntur, partim etiam, postquam per alia VaSa in SecundinaS rediere, ex portione materna iterum ad Sanguinem genitricis reVehuntur. Atque hoc modo in omni gravida circulationis noVa specieS exsurgit, perduratque; ut Vel ex hac causa fieri mutationes in

Postquam concepit Remina, uterus concluditur, illiusque collum tenaci materia vel ut obglutinatur. Hac sub tutela

28쪽

LIBER PRIMUS.

prosperat OVum ; uterus paullatim humorem in se recipit, et ingrandescit, ac posteaquam primo tempore desedit in

pelvim , aucto interea Volumine Super illam emergens, Ventrem pandit, ut tandem antica facie Sua, tum quoque Superiori , absque intermedio , peritonaeum attingat, intestina Prae Se TemoVeat, AC procedente tempore plerasque alias Ventris partes quodammodo extra Suetam locationem dis-

Quae mutationes quantumcumque lente et ad naturae accommodationem succedant, fieri tamen nequit, quin insolita inde quorundam munerum deflexio fiat. Nec tamen, quia insolenter nonnihil modificata functio quaedam cedit, con- Sequens e St, quod univerSO corpori noxa in Sit, aut uspiam aliquid infesti lateat. Omnis enim alienae rei in corpore mora, quaeVIs insueta in animali turbatio facultatem sentiendi certis notis assicit, et propriam sympathiam concitat, qua, donec Virtus

naturae Superest, Omnia moVentuΓ, quaeque et commoda et necessaria ad scopum Sunt, propemodo di Sponuntur, Complananturque. Hinc con Sueta Victus ipSa concoctio nec sine

corporis aliqua assectione desinit ; ut ferme sub specie sobris prima digestio fiat. Ita pastum sitis sequitur; ita quodvismiasma peculiarem febrem incendit, et sub aliis passionibus,

bilo sum somitem pellit.

Continuo noxam minatur, si salubri alias corpore statut1 in eo motus intempeste turbantur, sive morbo dudum illato, naturae ad Versus molimina ignorantur, ac tanquam aliena oppugnantur Supprimunturque. Etenim ubi prius audemus, hoc ipso, quod Vanum gesti mus praeVertere, non Γ3ΓΟ VeΓum, nec levem morbum inducimus; sin alterum, tunc enim Vero Pernicies nos auctores et Socios habet, quos contra acrius naturae quam ipsam in aegrotationem dimicandum est. Quotnam olim mortales ardens febris ex arte straVit, qui

frigidam aquam concupiscebant, eaque fuissent perSanati. Ita millia natorum in Variolis intra muros et sub cumulo

29쪽

DE VALITUDINE GRAVIDARUM.

bant, sanitatem una cum Vita haussis ent.

Quapropter grates magno Sydenhamo sint, qui primus

interpretari naturae intentiones et motus, medendique artem potius naturae, quam naturam, ut fieri solet, substernere arti docuit. Begnant nihilominus multae circa hanc rem delirationes, quas neque dies, nec sana mens delet, quum per Versa et adscita perperam intelligentia continuo

Praetexere Studeat.

Enim vero et praegnatio foemineum corpus peculiariter afficit, ac sentiendi modum , et ipsa fere organa aliquantum mutat. Quarum modificationum indoles et cauSae, quamVis ignorentur, Scimus tamen, Omni prope graviditati eas aliquamdiu adhaerere. Est enim cum hac valitudine, ut cum plurimis rebus aliis, quas usus et experientia compYObant, quin tamen plausibili aliqua ratione queant explicari. Atque in illis modificationibus easque recipiendi Opportunitate , Omnium, quibus praegnatio distinguitur , item alia-Tum TeΓum, quae in matre ad conserVationem et incrementum laetus, tum ad partum, post ad primam editi infantis alituram faciunt, princeps causa latet. Haec res interea ex se nihil morbidi habet; contra, conVenientissimum mulieri moderamen profert. In est imo saepe graviditati aliud commodum , ut non paucas infirmitates persanet, aliaS praeVertat. Potissimum Vero id habet, ut naturalem sensibilitatem et caloΓem augeat, motumque sanguinis sine discrimine Phlogoseos aut alio damno incitet. Imo veri simillimum est, graViditate corpus contra phlogisticas assectiones egregie tutari. Elatior quippe Vis vitae in universum ad graVidarum naturam pertinet; quodcunque vim illam detendit : malus nutrituS, moeror, corruptio aeris, humilis et humida habitatio, foeminis sub praegnatione, quam extra eam, citius et gΓavius nocet.

Caeterum, si gestans reliquo corpore Viget, et in rebus moderate VerSatur, utplurimum per Omnia novae Vitae stadia

fluxasque Varietates salubris et sine molestia pergit. Quin

30쪽

LIBER PRIMUS.

16imo multae mulieres, donec utero gerunt, cummaxime exsanitate gaudent, ac ne mirum quidem, quum in utero habere ac parturire, nobiliSSimas partes Remineae naturae, itidemque rectam Valitudinem efficiat. Verum iam mollicule non Omnibus cedit graviditas; atqui tamen, ne indignationeS falso judicentur, permultum

interest. Aliam nempe tractationem puri et complicati ex graviditate assectus, atque aliam similes afflictus a morbo Sa cauSa ΡΟStulant; quorum primo S natura ipsa, quid congruum Sit, admonitoreS ΡOSuit. Quapropter nihil ad Versus nisi modeste et caute agito; quae Vero morbidam et a graviditate alienam indolem alunt, iis protinuS Occurrendum

erit.

Nihil intra praegnationem mutata valitudine saepius quam

abundans sanguis incusatur. Propterea etiam inter Vulgares medicationes frequentissima Venae sectio est, maximo Certerae mi narum damno, quod etiam sanissima caeteroqui bis terque insonti humore spolietur. A longinquo et ridicule pro peccato hoc suo documenta medici repetunt. Ajunt Videlicet ceSsante menstruo Sanguinis copiam augeri, quod praesertim initio graviditatis embryonis nutritus haud tantum impendii exigat, quantum matri defluxisset per menses; hinc pleraque post conceptionem incommoda, hinc frequentes primis mensibus ab Ortus e SSe. Apprime scilicet corpus gra idae tanquam Vulgare Vas effingunt, binis ex adverso orificiis, quod per alterum adfuso, nec tamen per alterum detracto liquore, non redundare non potest. Subtilis Omnino, bellissimaque similitudo vivi Corporis, ejusque ordinationis, in qua appetitionum et neces

sitatum mirabilissimus ubique nexus et conspiratio est. Atque primo Sanguinis a matre reete ad laetum ne quidem via est; hic enim accepta modo a matre materia Suum

sibi ipsemet proprium parat. Estne demum quaedam Vitae statio, in qua boni Sanguinis in corpore nimium coquitur,

vel tantum modo, ut ex se noceat 3 Ac Siquidem assentiamur, Gruorem eX copia peccare , num illius abundantia, ad