Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

271쪽

salem paulo russescentem, saporis amari, odoris vrinosi, saetique polychresto, respectu consistentiae, similem obtinuerunt. 8ὶ Descriptio nouae acus triquetrae ad Perfurunsim P. 2 7. hydrocephalum aviae aliisque euacuationibus rei teratis vitibus prouocandis inferuientis. Auctore Cl. LECAT. Acus ista triquetra, cuius leonem adiectam hic conspicimus, a communi in eo disteri, quod cannula multo breuior sit, et in superiori parte duo circuli appositi deprehendantur, qui a se inuicem seiungi possunt, ita, ut emplastrum interponi commode queat. Hocce itaque instrumento hydrocephalum infantis trium mensium cum dimidio pectorauit, ita, ut emplastro undique agglutinato et . aCU educta, obturamento argenteo, in CaRnulam immisso, haec relinqueretur et aqua non omnis una vice, sed per aliquot dierum spatium sensim educeretur. Verum omni cautione adhibita infans quinto tamen post operationem die obiit. 11) Obseruatio de e Pipse mustrys. Auctore p. 27 o. Cl. DIE U DONNE DUM ONT, Di9. Omentum hoc, quod in ascitigo repererunt, quatuor vel quinque digitos crassum et corpusculis duris pollicem crassis, repletum fuisse et octo vel nouem libras

ponderas , dicunt. In Mense Aprili i76o reperitur, OUeruatio de viro ρe osciteprofligato et intra an- p. 32 .

ni spatium recurrente, tuodem tartaro emetico curato. Auctore Cl. MELUE LATO UCHE. Varii S remediis , altera vice incassum tentatis, tartarum emuticum ad duo grana Noster exhibuit, idemque r*medium paucos post dies repetiit, quo facto alui urinaeque excretio insigniter excitata fuit, et aeger

conualuit.

272쪽

6 Descriptio curiculae cordis dextrae praeter na turam dilatatae. Auctore Cl. CHEMi N. Foemina per plures annos dissicultate spirandi et tussi seca lati orauit, pulsuque intermittente et palpitatione cordis violenta et continua continuoque dolore punctorio sub sterno cruciata fuit. Demortuae tandem corpore disiecto auriculam cordis dextram adeo dilatatam repererunt, ut infantis caput magnitudine

aequaret.

7) Obseruatio onatomicet in homine in stituta, qui

ctore Cl. Gu IGNEUM In viri cuiusdam: per duodecim annos doloribus nephriticis vehementioribus assiicti, corpore post mortem disquisito, reta et ureter sinister plane defuit, dexter e contrario tertia parte maior apparuit, tanta petui instructus, ut calculum oui columbini magnitudine contineret.

9) Litterae, quas de casu valde singulari ad Mitorem huius disrai dedit Cl. TA IGNO N. Foemina sexagenaria hernia crurali laborauit, in cuius medio paruuin foramen in conspectum venit, per quod humor ichorosus, flavescens valdeque laetidus exiit. Tumore inciso finem intestini, putridi iam et foeculenta materie valde dura repleti, Noster reperit. Mirum autem fuit, Deces non solum per aperturam, sed et naturali modo per aluum exiisse. Remediis usurpatis et vulnere rite tractato aegra con V luit. Ia) Litterae, quar de adussione vulnerum fi LP tariorum et essectu cavillicorum in cadnuera ad Editorem huius diarii dedit Cl. CHA1NEsnu N. Licet plurimi chirurgorum hodie ea opinione sint, ac si dii a vulnera nulla adustio comitetur, Noster tamen, ad experientiam prouozan S, contrariam sententiam fouet et sequentia perpendenda offert. I) Omnia eiusmodi vulnera escharam habent, quae esset fusest adustionis. a) Vulnera, per contusi Unum Uria,

273쪽

necrosin partis adserunt, maiorem sanguinis copiam fundunt et suppuratio non adeo diuturna est; vulnera. selopetaria vero, Crusta obteguntur, qu hin natura plus minus facile separat, eaque faciem eandem ac vulnera Contusa, non praebent. 3) Globuli, qui vulnera inferunt, plerumque calidi sunt, si tanguntur, et per frictionem aeris tales evadunt.

) Accidit interdum, ut explosio globuli proxime

observetur, inde pulueris flamma et tormentum in parteS, quae Comburuntur, intrat. s) Cum flamma eo cedat, ubi minimum est resistentiae, transitum globuli per sterem necessario sequi, eumque suinsinuare, partemque comburere oportet. Quod autem ad effectum causticorum s. g. lapidis caustici et aquae fortis attinet, Noster vestigia horum reme diorum in cadaueribus, quae tetigit, obseruauit, li-cqt nulla vis in cadauera ab aliis chirurgis eis attribuatur.

In nesso Maio I 76O oecurrit, sin Obseruatio de timore glandulae parotidis, μ' p. 3.

ius pus inpe roris cauum se euacuauit. Auctore Cl. HENRY. In dissecando cadauere puellae duodecim annorum Noster oceupatus, ad apophysin mastoideam ad mediam colli partem usque tumorem reΡexit, qui musculos vicinos e loco remouit inque inferiori parte perforatus fuit; materies autem inde essitiens ad latus tracheae sibi viam fecit, sicque in pectoris cauitatem intrauit. Mortem huius puellae puri isti adscribendam, hoc autem ob moram, cum tumor non incisus esset, sibi viam istam fecisse; hinc in aperiendis tumoribuS non diu cunctandum esse,

monet.

) Obseruatio de Mesrope cerebri. Auctore Cl. P SI

H A Z Ο Ν. Puer decem annorum, qui de insigni capitis dolors a prima iam infantia conquestus suit

274쪽

visuque admodum debili laborauit, post mortem disquisitus in cerebro ad libram unam aquae habuit.

aut carcinomaticis ligatura aut amputatione curatis. Auctore Cl. PERRAu L T. Ex his tantum allegamus,

tumorem, qui a media occipitis parte ad quintam colli vertebram se extendit, feliciter exstirpatum esse et viginti octo libras ponderasse, aegrotum autem sanitatem recuperasse. P. Sy. ii) Ob eruatio de bono esse tu iniectionum aquae calidae in uterum, quano partes quaedam secundinarum polli partum praematurum et maturum remauferunt. Aut fore Cl. To UZAIN. Calidam nimirum aquam omni quadrante horae ultra trium horarum spatium in uterim, in quo portio secundinarum post abo tum remansit, Noster iniecit, quo facto dicta pars exiit, dolores paulo post una cum haemorrhagia cessarunt et aegra conualuit. Ρ- 67- i Litterae, quas de siectu plurium remediorum ni Mifurem huius diarii dedit Cl. DU-MONCHAU. Sic corticem peruuianum Cum millepedibus mixtum pustulas faciei, eundemque cum serpentaria virginiana, puluere de gutteta et sale succini mixtum

minerale cum beZoardico minerali et camphora mixtum luem veneream, et alcalia volatilia rheumatismum et malum ischiaticum curasse, legimus. In Mense Iunio, I 76o deprehenditur, p. so6. 3ὶ Ob fer alio de c0lica uerminosa, martialium D.

tamque neutr0rum se e curata. Auctore Cl. DAM

L C. Homo, qui per aliquot dies copiam fructuum acidorum ingurgitauit, coliga Corripitur, tandem aluum frequentius deponit et viscidam pituitam cum materie Deculent , vermibus copiosis remixtam euacuat. Praeter alia remedia Noster tandem cro-

275쪽

cum martis antimoniatum, salem mirabilem GLA BERI plantarumque s iccum exhibet et ope horum remediorum aegrotum restituit. ) Meditationersuper problemate sTAΗLii Una cum P. I 3 mulsis experimentis, styarationi acidi vitriolici, cum aliis eorPoribur coniuncti inferuientior . Auctore Cl. LE CHAN DELIER. Dictum nimirum acidum in tartaro vitriolato, sale mirabili GLA UBERI, vitriolo viridi, crystaliis martis, sale marti S RIvERIT, vitriolo coeruleo et albo, vitriolo argenti, Vitriolo tinci, alumine, sale isto selenitico, in aqua calcis vivae recenti reperiundo, borace, sale sedativo, tartaro acido sulphureo ipsoque sulphure deprehendendum, ope mercurii, in spiritu nitri soluti, separatum et cum mercurio Coniunc una fundum petere colorenaque luteum induere, idque signum acidi vitriolici, nunc cum mercurio coniuncti, praebere, Noster perhibet. 6ὶ Obseruntio is emissi movi roses. Auctore Cl. p. s 3 r.

no Nin. Exostosis haec in parte tibiae media et inferiori formata et integumentis partibusque musculosis tecta fuit et viginti septem pollices in peripheria habuit. Materies huius tumoris in superiori par te mollis et gelatinosa, in inferiori autem adeo dura

fuit, ut vix secari posset. Causam excrescentiae dedit equus, qui aegrum, leuiter tamen et vix absque laesione cutis, calcitrauit. Amputationem aeger renuens empyricis se tradidit, sed malo in dies aucto Nostrum precibus rursus adiit, eumque rogauit, ut amputationem, quam tamen frustraneam nunc iudi cauit Cl. Auctor, institueret. Precibus Noster commotus, dubium hoc auxilium, cum unicum es

set, adhibuit et feliciter quidem pedem exstirpauit, sed nono post operationem die accedente aeger obiit.

276쪽

p .s 37. 7) Descriptio operationis notatu dignae in infante

trium fere annorum susceptae. Auctore Cl. Gos-MO N D. TUmor nimirum exsectus fuit, qui originem in ipsa orbita lateris sinistri duxit, totumque oculibulbum corrupit, ita, ut iste insigniter tumefactus una cum tumore ex Orbita propenderet totamque laciem in sinistro latere occuparet. Operationem Noster instituens omne id, quod in orbita Continebatur, scidit, ita tamen, Vt palpebrae illaesae manerent. Operatione, duaS minutias durante et feliciter peracta, vulneris curam habuit et post sex septimanas ad finem perduxit. Tumorem in adiecta icone repraesentatum deprehendimuS.

IACOBI CHRISTIANI SCHA EFFER etc. Piscium Bauarico - Ratisbonensium Pentas. Cum tabulis IV aeri incisis, icones colori

bus suis distinctas exhibentibus. Ratisbonae MDCCLXI. qto pl. 12.

Secundum ea, quae Cl. SCHA EFFER Us de tradenda ichthyologia ceperat consilia ), ipse iam exemplis quibusdam illustrare adnititur, quantum intersit in determinandis corporum naturalium generibus speciebusque, Completa et absoluta descriptione uti. Proposuit itaque sibi variis fasciculis vel partibus quinos semper describere pisces, qui et adfinitate inter se iunguntur, et vel Danubium vel Nabim et Reginum, fluuios Ralisbonae vicinos, incolunt. Eliget .autem ex his, qui et accuratiori descriptione indigent, et villis pingi merentur coloribus, nec admit- tet, D Vid. Comment. Nostr. UOl. X. P. III, p. S 3.

277쪽

iet, nisi a se ipso studiosius disquisitos. Minime

tamen aliorum negliget descriptiones, quin vel retinendo vel emendando suas faciet, icones semper, quantum fieri potest, meurataS additurus, quibus, quae commode verbiS exprimi nequeunt, suppleantur. Norma, quam singula pentade sequi animus est, exit sequens, primo singuli piscis descriptio peculiari exponetur capite, sequenti differentiae et Conuenientiae partium tradentur, qqae in illis piscibus occurrunt, ultimo tandem obseruationes aut experimenta ichthyologica proponentur. PriuS autem ad ipsam Cl. Auctor piscium explicationem

quam deuenit, vocum quarundam technicarum definitiones praemittit, eX ARTE DO mutuataS, ad intelligendas vero piscium deseriptiones maxime necessariaS.

Sequuturi nos Cl. Auctoris vestigia, de quinque in hac pentade propositis agemus piscibus. Pertinent illi ad Percarum genus. Describitur itaque Perca vulgaris, Hur' Bauarorum, Capite primo, cernua seu Ferca uiatilis minor, Schrolt, Psossennous Bauarorum, capite sezundo, Schmiser Ratis bonen-- sitim, capite tertio, Asperulus, ZindeI Ratisbonensium, capite quarto, a Per Uerus, Streber Ratis bonensium, capite quinto, sexto Conuenientiae et di screpantiae declarantur , tandemque septimo obseruationes adduntur. NOS, quum eaS aCCurataS ad modum descriptiones t0tius piscis, singularumque eorum 'partium sigillatim repetere nequeamUS, prioris tamen capitis, quo praestantia solertiae, a Cl. Auctore adhibitae, eo magis elucescat, ideam cumlechoribus communicabimus, reliqua deinceps adiunc huri. Percae itaque vulgaris definitioneS ex iv IL

NA Eo exhibentur, denominatio bauarica disquiri-S a tu

278쪽

tur, et his plenior subiungitur definitio seu descriptio: ex qua Perco es piscis quodammodo cyprini fuimmis, a capite ad caudam, tam superiar seu dorso, quam

inferius seu ventre, ita a Matur seu conmemus, Ut arcuum pars concaua altera alteram respiciat, hinc medio

alti simus, lateribus dorso et ventre quidem compressus,

neutiquam tamen planus, sed medio paululum mnuexus et crassus, caput Uero et caudam versus decliuior et magis graci scens, pinnis, cauda n0n exemta, si dorsa Iem cum KLEINIO Unicam uesimas, heptapterygius, s cum L IN NASO et ARTE Do eam diffinctam iudices, οἱ opterygius, capitis parua parte excepta, Aquamosus, asser et qu*tam modo pungens: praecipue vero lineis aliquot latis, seu zonis, recta transuersis et nigris, ut nota charao Ieristica, ornatus. Partes postmodum singulae studiosissime considerantur, capitis forma quoad omnia latera disquiritur, superficies capitis in tres regiones distribuitur, quarum prima

a capitis basi ad oculorum finem, altera ad nares procedit, tertia cum maxillis desinit. Rostrum porro, os, rictus, labia, mandibulae, nares, oculi inuestigantur. In operculis branchistrum, ad capitis latera, duas laminas inuenit Noster, anteriorem, mollem, Carneam, squamosam, poseriorem osteam; utraque tamen intus concaua, argento quasi obducta conspicitur, membrana branchiostega, operculis P. I P. adnata, septem ossicula continet. A capite ad compus procedit disquisitio, sub quo vocabulo omnis piscis, excepto capite et pinnis intelligitur. Illud capite duplo longius est, cathetoplateum, seu altibtudo latitudinem superat. Aperturae branchiarum, in perca maximae, tribus lamellis custodiuntur, quas Cl. Auctor pos branchiales vocat. Dorsi figura convexa, adsurgens, versus finem planior fit, sulcus autem per illud decurrit, in quo pinna reconditur: singularem merentur attentionem lineae latiusculae.

279쪽

seu Tonae, transuersales nigrae, numero diuersae; aliae ex his maiorss euidentioresque sunt, sex ad

nouem usque, nori nunquam maculaS . tantum rese

runt. A latere utrinque dorso quam ventri proprior linea decurrit, imbricata, anterius pusteriusque orificio instructa, squamae, quae totum piscem, e Cepta parua capitis parte, tegunt, medio corporo maximae sunt, imbricatae, posteriore loeo denti- P. I

culis exasperatas, qui retrorsum caudam versuS respiciunt, quare si manum caudam versus ducimus nullam, caput versus pungentem asperitatem sentimus. Harum conuenionsas atque discrepantias accurate

describit Noster, singularique tabula delineari curauit. Pinnao sex vel, si dorsalis distincta est, septem

numerantur: nempe una vel duae dorsales, duae pectorales, duae vctntrales, Vna ad anum, Vna CaudaO.

Dorsalis nempo ex aculeata prioro et inermi posts-riore parte Constat, eaque propter aliquando diuisa est, aliquando utraque pars confluit. Ossicula harum pinnarum, quoad omneS conditiones accuratu describuntur

Ad interiora deindo progreditur perlustranda P. δέ

CL Auctor, et pisci, ut homini, tres tribuit cauitates. Suprema Caput est, in qua considerantur dentes , utrique maxillae, palato pt fauci infixi. Hi in areolis continentur, conserti, innumeri sere, minutissimi, intus recurvi, transparentes. Lingua glabra, alba, splendens, cartilaginea est: branchiaci quatuor utrinqF., in Concaua parte pectinatae, in convexa tuberCulatae, superioribus a latere ossiculas Ιiformia insunt. In peculiari osisa capsula duo ossicula auditus continenlud, hinc convexa, i, linc concauta, margine serrata. Media cauitas sin p. pectus conicum est, diaphragmate absimo ventre disiuinum, vertebris, costis sternoque Compre

280쪽

possum, anterius altius, posterius decliue, peri- cardium amplum laxe ambit cor, quod perpendiculare , unicum ventriculum habet, uniCamque auriculam, aOrta, quae ex superiore extremitate exit,

alba, per ginglymum cordi dicitur adhaerere. Ima

cauitas vel abdomen, inverse conicum est, peritonaeo , itidem argenteo obducitur. In eo Occurrit hepay magnum, rubicundum, tritobum, cui inest

cystis fellea, sphaerica, maxime amara bile repleta. Ventriculus varium situm recipit, saepe cylindricus est, fundo rotundo, obscuri coloris vel pallide rubi pundus, intus rugosus, ex eius medio oblique dextrorsum pylorus adscendit, tribusque instruitur appendicibus coecis, intestinis angustioribus. ab hoc intestinum continuatur , variisque factis flexubus ad anum finitur, inter quos flexus lien ponitur, atroxubens. Ouarium in seminis simplex, inverse coni Cum, per mediam partem sulcatum, in abdomino descendit, innumera ouula continet, sphaeriea, quorum 97Sa numerauit Cl. Auctor. Vincula vero feminalis , eundem in maribus occupans locum, duplicata est, sed diuersae plerumque magnitudinis in alterutro latere, lacteo humore plena. Vosicula aerea, in utroque sexu, simplex per totum abdomen expanditur, ductum emittit pneumaticum, quio ophagum ingreditur: vesica tandem urinaria, ita infimo abdomine sita, si repleta est, tuberculata apparet, si evacuata, rugosa fit, urinam glutinosam et viscidam , albam, continet, ad orificium valvula apposita est, quare urina difficulter exprimitur. Renes ab inferiore parte vesicae aereae siti, totius ab dominis longitudinem haboni. Costae utrinque nouemdecim , vertebrae triginta nouem sunt. Additur tandem omnium partium mensura. Haec autem norma est, quam in reliquis quomque capitibus seruauit Cl. Auctor, so magis com-