장음표시 사용
11쪽
In quo ut a Tullio , de Eloquentia disserente, vel Ja mutuer ad Theologiam vereor, ne si id, quod
, diuitis, effecero; eumque Theologum, quem d2sideratis, , , expreSSero tardem studia multorum : qui, despera-- tione debilitati, experiri id nollent, quod se asse- , qui posse dii iidant. Sed par est , omnes omnia ex- periri; qui res magnas, et magnopere expetendas, , concupiverunt. Quod si quem ant natura sua , aut se illa praestantis ingenii vis forte deficiet; teneat ta- , men eum Cursum quem potetit. Prima enim se- , , quentem, honestum est, in Secundis, terti Sque con- sistere. a) Ad Theologiam itaque nemo, quin sit Vocatus , accedat : sed quem scientiarum Dominus sη invitaverit , is meminerit; neque omnibus quina data, Commissave talenta , sed bina nonnullis aut singula neC ab eis , quibus commendantur, negotiatione sibi
im)osita, plus repeti lucri quam duplum c) Ergo sic habete, sic judico, eam esse omnium Optimam adliscendae Theologiae rationem; in qua tria demum illa Ordo , Studium , Finis , superius indicata , ritς Serventur. d)Est jam vero huiusce ordinis providere , ut privii Phyloto ica, deinde Philosophica, tam Theologica pri
Cipia itur: in quo sane, quam se artium, atque Scie' tiarum campus Theologo futuro nostro longus, ζ
latus aperiat; cum res sit per semet i os a perspicWΦ' tum Conclusiones, quas subjicimus judicandas, amph: sate facient. Non est enim Theologia nostra, si φη dem prout decet, imo etiam prout oportet, exςqilatur, inculta; sed omnium plane disciplinarum, i justissime famulantium , amoenitatibus ornatissim' Ilas ipsa suas mittit ancillas ad arcem , et ad moessciviratis ', parvitios, us ad fg tandem veniant , Poc rui. e) Scilicet quasi parvulorum propriae doctr/'
12쪽
sunt reliquae; at easdem, ad Sacras litteras digne tractandas , prius esse discendas, non AuguStinus modo, a sed doctus etiam omnis, vere , inquam , doctus inculcat. Ac de Ordine quidem, quoad praefationem
pertinet hactenu S. Sequitur de Studio, quod pro rerum, quae scitu sint digna, natura, et conditione Variarum, Sic candidatus, petitorve Theologicus variabit; ut in maximis maximum , in mediocribus mediocre, in minimis tanderii non nullum collocet, dico, sed minimum. Maxima voco dogmatica , scholastica mediocria , minima extranea. Quo in genere mirum prosecto est,
quanta in Theologiam vel ipsi, qui a plerisque Ilieologi audiunt, peccent. Hic enim Historicis, exempli Causa, plurimum delectatur; ille Politicis; quidam Mathematicis; non nemo Linguis; alii denique , prout quisque affectus est, aliis: Sic ut apud istos illud
unum Valeat, unum floreat, unum regnet, quod sibi Rrridet, et placet, studium ; caetera contra langlieant, marcescant, vix, aut nullo penitus modo colantur.
Qui porro et dici et esse , fateor Historici poterunt, vel Politici, vel Mathematici, vel Interpretes, Vel .imile quidpiam , aut dissimile; Theologi tamen neCrem talium quilibet habere hacce via poterit; nec
vero, si de jure sit sermo, nomen, aut decu S. Taceam nunc illos, quibus tanta est, quemadmodum Augus
xj iis loquitur, libido rixandi b, ut de rebus Vel Om-mno , vel propemodum inutilibus, frivolis, anilibus, ineptissimis, integris voluminibus digladientur: apud quos nullum Theologus ille locum obtinet , nullo pro Isus est numero, qui, stultas ejusmodi quae tiosses, ςt colitentiones, it pugnas c) in quibus vel ba sunt pili ima , multamque in disputando habentia vanitatem, d)
13쪽
Apostolico parens praecepto, de ortare constituit. a Haec de Stactio : illa de Fine.
Absit, absit a Theologiae sectatore nostro cupi ditas ; absit ignavia : sola eam Dei, sui, proximi Ca 'ritas inclinet, inducat, inflammei: Caritas, inquam, non Ud bo tenus et lingua ; sed opere, et vetitate si probata. c) Est autem cupiditas, Augustino docente, quam multiplex; sd) at omnis inimicissima Caritati. Octo Sane vocabulo motum animi intelligo ad fruendum D se se optet ipsum; et se, atque proiim0 propter Ddum: Cupiditatis autem opposito motum animi ad fruendum i , et se Uzimo , et quolibet corpore , non Videlicet prostar Deum. e) Quid jam vero , ut praecipua cupi ditatis membra commemorem , vanitas est, nisi inani
cupiditas gloriae Θ Quid ambitio, nisi praeposte sabonorum cupiditas λ Quid denique, nisi pecuniae Verhemens quaedam , et caeca cupiditas, avaritia ξ Nem p haeC Omnia, tanquam mundi, in maligno positi )propria , Apostolicae litterae detestantur g) Τbeo
logus autem, quamvis in mundo adhuc sit; de mun do tamen esse non debet. h Nec Vero ignavus, negligens, segnis, mera These logiae Cognitione contentus: quippe cui scientiae di Vinae, negotiandi causa, non otiandi, danda sit Op Ia. Negotiamini, inquit Veritas ipsa, dum venior ses
Vumque pigrum, qui talentum abscondit in terra, d inutilitate damnatum, in tenebras ejicit exteriores. i)Sapientia enim abscond2ta, et thesaurus in Pisus, qν demum utilitas in utrisque λ h) Aut quis lucernam, Vt illam sub modio ponat, accendit l) Vos, o Theologii lucem mundi esse, cognoscite, super magisterii ca'
14쪽
delabrum a Christo Domino constitutam ; ut Omnibus, qui in Ecclesiae suae domo sunt, verbo , exemploque luceatis. a) Ac meliorem quidem eum esse hominem , qui
insipientiam suam celat, homine suam sapigntiam abscondente , non mihi, dico , credatis, sed Domino. b) Caritate igitur ducti, caritate flagrantes, ad Theologiam cuncti, ejus discipuli, juvenes, convolemus: Ut nempe quid Deo, quid nobis, quid proximo debeamus , Deo inquam , pietatem , nobis sobrietatem, aequitatem denique proximis, agnoscentes , Vitaque ipsa nostra complentes; idem reliquos doceamus. Nam si et nobis attenderimus, et doctrinae; atque institerimus utcumque praestare; et nosmetipsos salvos faciemus; et eos, qui nos audierint, ut auctor est Paulus. c)Quod superest, studete, quaeso sapientiae, filii, et laetificate cor meum : ut possitis evrobranti respondere sermonem. d) Ηan C opto, hanc flagito , hanc jubeo, in Theologicas exercitationes ut operam dare conemini; quam rectus ordo, Studium congruens, sanctu S de nique Finis exposcunt. Id nimirum Deo, id Eccle-
iae , id Reipublicae, id Academiae .id MagistrisOmni prorsus jure debetis. Ecce quot qualiumque
parentum vestra intersit, juvenes, honori prospicere. Macti ergo estote virtute; macti sapientia , non inani, ed solida. Quam sane vos, tanquam lucis filios, Viam lucis ingressos; nec inde ad sinistram, Vel de X-teram deflectentes; videbunt recti, et laetabuntuI'ῆ et omnis iniquitas oppilabit os suum. se) Sin vero contin-gδt , quod eveniet pro stultorum conditione Saepis inae) ut vel in Academiam, vel in eos, quibus ipsa ruet ad vestram institutionem utitur, Ρraeceptores; 'Rod indocti sunt omnes; quod puri puti Grammati-ςi ; quod superbi; quod male in doctrina sani, atque hyi pecti; ejusmodique convicia, vobis praesentibus,
15쪽
conjiciantur: nam quid nunc maledicta in homines
praeclarissimos aspere, ac ferociter dicta Commemorem ξ) respondete illis quidem ; non tamen probra, sed proba ; seu Verba , veritati, ac virtuti conformia: si vestris forte excitati Correctique Sermonibus, resipiscant; aut convicti saltem, et Confusi, recedant. Ego autem, si me vestri non culpa, sed Causa quis laceret; vestramve mihimetipsi inscientiam, incuriam, arrogantiam , turpitudinem false exprobret, et inique; tantum Certe aberit, ut tacens consumar, a) Obmutes Cere, aut abire Coactus; ut veritate, suos discipulos
liberante, b) confisus; maledici conviciatoris injurias paucis quidem verbis , sed invictis extinguam. Quo profecto sensu postremo versus Vulgatae editionis ille, quem Conicis hujus fronti praescripsimus, Hebraicis fontibus continetur: Chachim , beni, vescammdch libbi: Neascli vah chorphi davcir: Hoc est: Sapiens, li mi; scilicet esto) et eaehilara cor meum: et rdspondebo, o scienti me probris, Ne bum. Sed nihil opus est plura: jam enim Conclusiones parvi hujus, nec limati opusculi triplices, ad Ordinem , ad Studium, ad Finem , quae in Τheologica
exercitatione servari oporteat , spectantes , nostram omnem tribus Capitibus explicabunt de vera, et germa na Τheologia; deque Theologo, ut par quidem est, instituendo, erudiendo, perficiendo Sententiam. MO'neam prius, Hebraea omnia , et Graeca, imo etiam Germana vocabula, quae non ostentationis causa, sed adhortationis adhibeo, Latinis propterea notis eXprei
sa; quod Hispali praeter Latinos, eosque rudes, ty8i reliqui, quamvis aliunde requisiti, atque sperati, mi nime tamen haberi potuerint.
16쪽
A RIA igitur esse jam dixi, ei, qui Sapientiam adamat; amare namque, quod de virtute docuit Sene- Ca, parum est) sa) atque Cujus labores Omnes ad ipsam, ut perfectus evadat Theologus meditantur , rerum genera Cognoscenda; aptoque ordine, a C meth0do, seu Via, et ratione versanda : quarum alias Philologicas, partim Ρhilosophicas , quasdam denique Theologicas, naihi libet, quandoquidem licet, ac expedit, appellare. In ejusmodi autem triplici notione, si modo id r)tionis trutina rectae pensabitur, orbis doctrinae ille quem Oratoriae causa Quintilianus probat in pueris; sb) 'Ve doctrinarum omnium , ut Vitruvius loquitur, disciplina; c) scientia videlicet generalis, ex disciplinarum Lisculo effecta cunctarum , quam encyclopaideian Graecindi Cupant, continetur. Quo ex Cumulo tunc Sapienti de templum ordinate, nisi fallor, animo discentis truitur; cum ab Atrio, ut ita dixerim, Philolosiae i)brica incepta , tandiu per Philosophiae quasi Sam-ςt in deducta provehitur; donec ad Theologiae Ve- ut Sancta sanctorum mature pertingat. Est enim, Apostolo auctore, Dei templum homo quilibet vere bistianus: se) cujus mihi sensus instar Atrii, ra-xiQ instar Sancti, mens tandem, sive intelligentia, 'itar Sancti sanctorum esse videtur. Atqui ut Philo-ygia sensui; sic et rationi Philosophia, et intelligen- in Re Theologia propria est. A sensu ergo per IatiO-ηςm ad intelligentiam , fide nixam divina , progredi
17쪽
mur. Quae autem eruditio humaniores IItterae, HispanEBellas latras, vel Humani ad es etiam dici solet; eam hic Philologiae nomine intelligo: magnus sane locus futurique Theologi proprius, a viris gravissimis tum Ilipanis, tum Gallis, tum Germanis, tum Italis tractatus uberrime. Huc itaque Grammatica spectat; neC unius lingua definita limitibus, sed multarum: quae a glosita, quod est lingua , vel sermo, et mcithema, disciplina , vel ars, gloottomathias, scilicet doctrinae linguarum, nomen ac Cepit. Linguis accedit Historia, testis temporum, tres
Neritatis, vita memoriae, magistra vitae, nuntia Udiustatis a) eaque cum Chronologia , et Geographia , si'Ve temporum, et locorum notione conjuncta : quam
et Scripturae Sacrae , b) et Jus tum Canonicum )tum Civile. d) commendanti Ac Historiam quidem cli-CO multiplicem, nempe Politicam, Naturalem, et Litterariam: quo cuncta Historiarum genera redigus 'tur. Et Politica quidem vel Divina est, vel Ecclesiastica , vel Profana. Naturalis, pro rerum naturast varietate mirabili, innumera fere capita Comprehen dit. Neque vero sterilis Litteraria: in qua tum Lit'
teratorum Oniniones hominum, et scripta ; tiam artium, atque Scientiarum exordia , et incrementa narrantur
Addite Antiquariam, quae in manu scriptis, et sta tuiS, et nummis, etiannulis, et inscriptionibus, Ut aliis vetustatis teipsanis, reliquiisve, sive monumenti detegendis est tota. At texi tote Rhetoricam, Poeticam, Mythologia', quae Latine redditur sermo de fabula ; at
que in Variarum, quas ne sim gravis, taceo, fabulJ Tum e X plicatione, ac enodatione versatur. Quarum profecto artium cognitionem, clim aetatis ejus, qua sen Sus, memoria, et imaginatio praevalent, pr Pria esse Videatur; rectus doctrinae ordo praescribit in O) Cicer. Lib. 2. de si ae. n. 36. e) Cap. Ad audient i am , M
O) AJod. C. I p. v. i. . et Es e praescrip. et alibi rassis I ric V- is .et saepe alias. a) Iu l. Breviter. i . V. 4ς si 'Praefecti Praetor. et ali
18쪽
in pueris. Age nunc, ut totum de Philologia locum in leges, aut regulas, disputationis ergo, et institutionis , qua spiatina digeramus; ecce praecipuae
quamlibet auditurus, in Academicum recipiatur; nisi Grammatica, Rhetoricaque Latinis plus erit, quam mediocriter eruditu S. II. Danda est opera cuilibet Academiae prae-ςeptori , Theologico vero major, ut Omni , quoad li-Veat, sermonis viti Ositate sublata , suus rei cuique in Disputationibus, Lectionibus, caeteris demum Academicis exercitationibus stilus, formave dictionis apte
III. Nisi Hebraicae, Graccaeque linguae rUdimen-US saltem imbutus, juvenis adeat Thetaogiam; imparatus , aut certe non , prout oportet, apparatus ac
IV. Utriusque idiomatis, modo laudati, multo i/ ilior est, atque promptior, quam Vulgus eXistimat,
V. Quin etiam negare audeo, linguam esse ullam; 'Rὸe cum Hebraea possit nec simplicitate, nec brevitate, nec facilitate contendere. )VI. De punctis autem , apicibus, Virgulis, Vel 'ςςentibus, quorum est quidem, confiteor, molesta
tra- Viennense Concilium; an . t tr. sub clemente V. celebratum, I in publicis Scholis Academiisque praecipuis Hebraea, Chaldea, Rhica linguae traderentur, statuit. In Clement. t. c. 1.-ulus autem V. adiecit et Graecam singulari Decreto,an. 16s O. Agust. Romae ad S. Marcum dato. Videte doctissimum Petrum Guarinum in εuae Hebraςῆς ranam alicae praefatione.
19쪽
tractatio; ea neque illo cum idiomate nata sunt, sed post Hieronymi tempora a Rabbinis commode inducta; nec ad ipsius intelligentiam plurimum conferunt. VII. Hebraeam Alfonsi Zamorensis Grammati- eam omnium puto adolescentibus utilissimam : in qua et perspicuitas, et soliditas, et integritas, et exiguum Deticon, praecipuarum scilicet interpretatio dictionum, et opusculum , Hebraice , ac Latine Contextum, hujuscemodi exercitationi perutile, mira cum brevitate resplendent. VIII. Graeca vel Greiseri, vel Patavina Grammatica satis e St, opinor, apta tironibus.
IX. Dictionaria , ut ita dixerim , tria candidato Τheologiae nostro versanda frequenter: pro Latins nempe idiomate, Facciolati; pro Graeco Schre velit, Vel Scapulae; pro Hebraico , Ρagnini, sive Buxtorsit. X Suadendus est Academicus juvenis Theologi'CUS, ut praesertim vacationum tempore, modo Cice ronis Tusculanas, Academicasque quaestiones perle
gat , Officia quoque , Dialogos, Paradora, hoc est, ad mirabilia, Vel rara : modo Cyprianum, qui, instar foss iis purissimi , dulcis incedit, et placidus: a) modo Lactantium, quasi quemdam 1 ullianae fluvium eloquesi tiae b) modo Hieronymum , eloquentiae fontem : c)atque de illa cum Cicerone ipso, quem vincit quo dammodo, Erasini sententia, concertantem: d) modo Patres Ecclesiae alios , dicendi ratione consimiles qua de re Josephi Neissembachii libri tredecim te ctione dignissimi. XI. Absit ab Hispani institutione Theologi , Vos naculae , cujus esse debet peritissimus, linguae Πρ glectio. Legat idemtidem binos, praeclarissimosqWς Luisios , Grana tensem , ac Legionensem ; legat Riν' deneyram, Abylensemque Joannem: ut alios praetς
20쪽
ream innumerabiles, quorum lectione non in sermone solummodo , sed in Τheologia , et virtute proficiet. XII. Cum assiduus in Historia auditor quivis esse debeat Academicus; tum Theologus omnium maxime: quibus et aurea Valle montii Historiae universalis elementa , et Ecclesiasticam Grave SSOnii, non exiguo quidem usui fore Sum ratu S. XIII. Ecclesiastica Caroli a S. Paulo Geographia, Hol- stenti annotationibus illustrata, Omnium perlectisSima.
Theologiae cultoribus aptius est, atque utilius, quam ut ab ipsis debeat praetermitti. XV. Plurima e re antiquaria documenta in Theologiae subsidium eruuntur: quibus Generi, FIispani Theologi , Dogmatico Scholastica Theologra , perpelliis Prolusionibus Polemicis Historico-Crili is , Sacraeque
antiquitatis monumentis illustrata , inter Cmnes, quas ego saltem viderim, refertissima.
XVI. Poetices, Fabulaeque cognitio, quo Emblemata spectant , et Symbola , et Aenigmata , et 'Caetera consimilia, ad Sacrarum confert intelligentiam litterarum. Quo in genere praeter Augustini libros de Civitate Dei, Pantheum Pomey Mythicum, duoque Martini Dii Cygnei de arte Poetica libelli nostro su Diiciant Theologiae candidato. Sed tempus est, ut a Philologicis ad Philosophica
tranSeamus. Neque enim veteranis in Theologia Studendi leges , modum ve sciendi praescribimus ; sed tirones, sed adolescentes, sed discipulOS. eosque noStros , et carissimos, et amantissimos instituimu S, at-qye ad I heologiae perfectionem accendimus: et ab Plus modi scripturae genere, vel doctrinae, disputan-dδrum nempe codicis positionum, omnis prorsus aliena, in importlinaque videtur esse disiusio. Philosophiae igr-xRr vocabulo , quod Sapientiae amorem indicat, vel indium , plus quidem volumus hocce loco , quam 'ulgus existimat, intellectum. Quid enim est tam com