De Calamitis et Lithanthracibus. : libros duos

51쪽

vel massa nigra, minus splendida, perbene cocta, ad dimidiam sere ambitus partem quo lignum usum erat reducta, minimis solumm0do vesiculis repleia, p0nd. spes. 1, 18, omni organica structura absolute privata.

Effectus autem, quem, quod attineret ad habitum externum, uti exempli gratia ad structuram, formam, colorem, p0ndus et quae sunt reliqua, triplicem fuisse jam vidimus, chemica et disquisitione adhibita triplex apparuit: quod enim. decompositione illa productum erat, id destillatione quam Chemici dicunt siccam tacta

vel Carboneum purum esse cognitum est, vel desiillatione illa ab eo sejuncta est picis liquidae et Carbonei hydr0genati exigua quantitas, vel omnino inVenium est cum lilhanthrace congruum, imprimis cum larga Carbonei hydrogenati copia inde parari posset, et sammam maxime fulgentem et splendidam ederet,

ubi accenderetur.

Effectum, quem primum commem0raVi, plerumque observavi, ubi ligni decompositionem perficere ausus eram serro liquefacio circumfuso, et interdum, ubi lignum decomp0nere pyXide, cujus operculum non satis fr- malum erat, clausum. 9uae decomp0sitione producia erant gasea corpora et fluida, in aerem e0dem mod0, quo in carbonaria, abierunt.

Essecius, quem Hiero loco notavi, sere semper in conspectum venit, ubi lignum pyxidibus clausum de-

52쪽

comp0sueram operculis per c0chleas adstriciis. uuamquam et hac adhibita methodo semper aliquot producia exierunt, iamen c0pia eorum non nisi maxime exigua esse potuit, ita ut magna reliqua pars, antequam exiret, ingentem efficeret compressi0nem, qua Ιigni elemenia ex parte suida reddita sunt. Essecius denique, quem tertio loco dixi, maxime perfectus, semel tantum c0nspicuus fuit, ubi pyxides in terrae. Duea ita positae erani, ut ipsius serri extensio eas clauderet. Fere omnia ligni decompositione producia remanere coacta Suni, quaeque, quamquam pauca, evaserant, per pyxidis ipsos parietes serreos

por0sos egressa erant aut cum ferro se conjunxerant. His omnibus salis clare demonstratum esse puto:

Adesse plantae, ligni) dec0mponendae rationem, qua Carboneum solvatur cliquefiat) in illis corporibus gaseis et liquidis, quae ipsius decompositionis producta solent evaporare, nisi Vi i. e. compressione retinentur.

Hac decompositione oriri corpus, a ligni carbone, ubi structura organica adhuc apparet, maxime alienum, lithanihraci plane simile. Dec0mpositionem eam re vera et chemica ratione habita convenire cum illa, qua lithanthraces formati sint; eam ab illa solummodo diversam esse, quod

haec subito et vi, illa lente et sponte fiat. Utriusque

53쪽

decompositi0nis producia volatilia compressione reli

nentur.

Lillianiliracum massam olim mollem et siuidam fuisse, p0siea autem riguisse. Lillianthraces ortos esse planiarum dec0mpositi0ne, productis gaseis et siuidis pr0yter superjeciam arenaceam et argillosam massam, quae ingentem exliibuisset pressionem, releniis. In ipso et maxime perfecto lithanihrace nulla organicae planiarum structurae exiare vestigia, et ubi tale quid inveniatur, causam suisse singularem, qua

structura illa servata sit, uti exempli gratia serrum sulphuratum illius lithanthracis, quem dicunt ,, Faser-k0hle sive ,,mineraliscite Holgk0hler. Denique et in summa omnem, quanta in me p0Sila Sit, operam esse exercitam, ut, quae de lilhan-ihracibus e plantis ortis ab aliis dicta sunt obscura et haud bene intelligenda, clariora fierent.

54쪽

Arenarii lithanthracarii fragmentum, quod caulem calamiticum transverse dissectum continet. Inveni id in Ddinis prope Gittersee. Quae partes nigrae in lithanthracem versae)apparent, suerunt parenchymatosae scilicet tela cellulosa et Vasorum fasces; albidae autem quae sunt interjectae, suerunt caVernae periphericae sive canales ad caulis longitudinem de-

currentes. a. Canales sive cavernae sere integrae. b. Cavernae adversus caulis peripheriam ruptae. C. CaVernae, quarum parietes non solum adversus caulis peripheriam sed etiam centrum ruptae sunt, ita ut communicatio sit inter massam quae caulem explet et circumdat. C . demonstrat, quomodo, cum verticali caulis compressione rumperentur cavernae periphericae, factum sit, ut ab erassuente arenacea massa, quae cavernas antea eXpleverat, aliquot pareitcbγmatis partes propellerentur.

Fig. 1. Calamitae caulis, e sollinis prope Zaiicherode

regiis oriunduS. a. Cavernae integrae, non ruptae. d. Tela cellulosa, qua cuticula interna conjuncta fuit cum caulis parcnch mate.

55쪽

e. Cavernae minores sere triangulares. f. Epidermidis avulsae fragmenta. g. Cuticula interna avulsa. X. Canales siVe cavernae ad longitudinem ruptae, ita ut massa Brenncea, quae eas explet, bene conspici possit. Neque oculis praetermittendae sunt striae illae curvatae, compressione verticali factae.

Fig. 2. Rusdem Calamitae caulis transverse dissecti, quem jam in tabula prima delineandum curavi, alterum Dagmentum. Fere undique structura interna deleta est, ita ut circulus solummodo niger appareat, quamquam et intra et

extra dentatuS. f. Epidermidis avulsae fragmenta. h. Cavernarum vestigia. i. Vasorum fasces, caulis compressione irregulari modo Iacerati et inter se disjuncti.

Fig. 1. Fig. 2. Fig. 3. Fig. 4. Catilium sectiones transversae Equisetorum vgriorum, quales in conSpectum veniunt,

ubi armato oculo eas adspicis: ex illis delineationibus, quas dedit Bischomus in opere citato: Die kryptogamischen Ge-Wachse etc., sectae Sunt.

Fig. 5. Caulis calamitici transverse dissecti stagmentum, verissima sernia, qualem conjicere licet comparatum fuisse, cum olim viveret. Animadverti potest cavernarum set majorum et minorum) in ipso parenchymate sitarum duplex ordo; cuticula interna et caulis epidermis, tela cellulosa cauli amxa; vasorum lascium dispositio, eorumque connexus cum dentibus striis, ubi caulis per longitudinem ante oculos positus est). Fig. 6. Calamitae caulis vehementer compressi sectio transversa. Structurae internae, dentibus exceptis, nullum vestigium superest. Talia exempla saepissime inveniuntur ab eo, qui caVet, ne massa lapidea quae caulem circumdat abjiciatur.

56쪽

Fig. 7. Alius Calamitae caulis sectio transversa. Compressio lateralis effecit, ut Calamitae parietes se invicem sere tangerent. . Fig. 8. Calamitae caulis transverse dissecti fragmentum.

Attinet ad aliud exemplum, quam illud, quod delineavi Tab. I et Tab. II fig. 2; et reperi id in sollinis prope Gittersee.

c. Cavernae ruptae, quales jam vidimus exemplis datis antecedentibus. Vasorum fasces, in parenchymate caulis perbene conspiciendi. f. Epiderinidis avulsae fragmenta. g. Cuticulae internae Vestigium.

57쪽

Dres dae typis B. G. Teubneri.