De Calamitis et Lithanthracibus. : libros duos

41쪽

0uae cum ita sint, inutile quid ei superfui suscipere videbitur is, qui denuo de origine illo verba fecerit; quid enim aliud proferre restat, nisi repetere ab aliis jangam satis dicta, visa, reperiar

Attamen videamns mulla adhuc restare, quae sint memoratu maxime digna, sed ita comparata, ut s0lius chemicae doctrinae ratione habita reddi non possint clariora, inter quae, quod lithanthraces olim molles seu potius fiuidi fuisse dicuntur, id maxime notare licet. Antequam autem de causa hujus phaenomeni, qu0d exponendum arctissime cohaeret cum quaesii0ne, quomodo lilhanthraces Armati sint, solvenda, verba faciamus, attinet paucis demonstrare, quibus argumentis ille lithanthraeum olim fluidus status probetur, imprimis cum negari nequeat, ea, quae citantur in libris ge0gn0sticis, talia esse, ut ad confirmandam de statultilianthracum olim suido sententiam revera haud multum asserre p0ssint. Νam quae, ut eXemplum pro ponam, Leonhardus eo c0nsilio edidit, ut probaret

probabiliter dicta sunt, alia leguntur in rius libro r uber die Theο-rien der Erde, pag. 38. Ceterum Fuchsius viris praestantioribus Germaniae Chemicis merito adnumeratur. ) Cf. Ρopulare Vortesiangen liber Geologie, Bd. 2 pag. 399 sqq. ubi Iegitur: ,,Die Textur der Masse voti Stetnkohlens otZen, beson-ders auch thre Zerklsistungen, weisen uns daraus hin, dass das Gange im erweicliten Zustande gewesen, ob olii Hir keineswegs anein voltkommen Gleichartiges glauben dursen . - - Dass die

42쪽

sententiam illam , ea p0itus invii 0 auci0re negant quam affirmant. Lillianiliraces olim molles et fluidos fuisse, potissimum probatur illa eorum ind0le, quippe quum fracti superficiem prae se serant conchae similem: unde viri docii et indocti etiam nunc saepissime argumentantur, eos non nisi ligni sive arborum potius fragmenta esse, qu0rum qui fasciculi lignei sint, eorum circulos c0ncentricos bene c0nspicere liceat. Et re vera hanc cum ligno similitudinem non raro tantam inveni, ut ea pluries me ipsum salleret, atque m0veret, ut ex Ililianthracibus ejusmodi apte praeparatis organicae vestigia structurae oculo armato - quamquam irritus

Haec autem lithaniliraeum indoles, de qua jam dixi, solummodo in eo p0sita est, quod plurima quae

antea siuida erant corpora, ubi solida subito rumpuntur, omnino superficiem demonstrant quam appellamus conchae similem. Rem ita sese habere, demonstrari p0test exempli gratia omnibus quae ad resinarum classem pertinent c0rporibus, quippe cera, silicibus qu0s pyriias V0cant, obsidiano, vitro et reliquis aliis 3 quin imo c0mpositis mineralibus, quae petra

43쪽

appellantur, uti pluribus calcareae margae Planer)varietatibus. 9uod ita esse, omnia ea, quae antequam solida facta sunt, suida fuerant, Jam magis jam minus revera demonstrant 3 neque usquam, his pervestigatis circulis c0ncentricis, fasciculorum ligni vestigia vel omnino structurae organicae conspici p0ssunt. 0uidni igitur eandem rationem fuisselliliani ira cum putas Cur n0n concludis, et iii han- thracem olim fuisse mollem et siuidum, p0stea autem induratum et solidum factum, quum superficies ejus, ubi subito rumpitur, conchae similis sit Certe mihi non videtur aliud hoc gravius argumentum esse, imprimis cum sere ubique id inveniatur, quamquam raro adeo persectum uti in illo anglico Itilianthrace, quem ,,Κannelk0ble vocant, in lithanthrace piceo et in sellisi. Ilibanthracario nigro. Si vero lithanthracum massa olim mollis suit et siuida, conjicere licet, in ea Vestigia structurae organicae planiarum viX ac ne Vix quidem observari p0sse ;quod ita esse, disquisitio eorum accuratior docet. Νam

quamquam Hution enarrat, se observasse armato

oculo cellulas in ipso, quem DKanneikoble ' vocant, lithanthrace sitas, quamquam et Ebrenbergius et Gop-

' Ρroceedings of the Geological Society in Philosoph. Magaz. series 3. Vol. II, pag. 302.

44쪽

perius interdum organicam in lithanthracum fragmentis conspicuam structuram se animadvertisse dicunt,

tamen mihi omni opera impensa, ut tale quid inveni rem, nunquam conligit 3. Listanthraces, in quibus ipse delegere potui organicam structuram conspicuam, quippe cellulas haud male distinguendas, ii omnessuerunt de genere illo lithanihracum, qu0s dicimus se minerali sche Η0lgk0ble V sive ,, Faserk0hle '; ii jam primo adspectu formam prae se tulerunt quamdam organicam,. maxime Calamitarum ) ; ii chemica in usum vocata disquisitione omnes repleti apparuerunt serro

sam ita disseminatum visum est, ut ocul0 solumm0do maxime armato interdum conspici possent particulae ejus singulae quamquam minimae. Ceterum hoc serrum sulphuratum causam fuisse vidimus, qu0d planiae decumpositio talis fuerit, neque iamen omnis evanuerit habitus organicus, de qua re alio I0co uberius disserere mihi propositum est. Itaque ex dis, quae demonstravi, satis elucebit, lilhanthraces e plantis orios esse, planiarum dec0mp0silionem suisse singularem, qua lacia omnem lithanthracum massam mollem abiisse et fluidam, structuram plantae organicam in meris lithanihracibus non esse c0nspicuam.

45쪽

Attamen sunt, - bene scio eos - , qui illum ipsum olim suidum Itilianiuracum statum et irrita illa, quibus organicae structurae animadvertere conati sunt vestigia, leniamina censeant p0lius esse argumenta, unde lithani braces e planiis ortos esse sententia aut omnino rejici aut dubitari possit; qui causam non intelligant, cur illa singulari plantarum dec0mpositione deleatur organica omnis structura, quae tamen in carbone, qui ex ligno quum aer remotus esset combusto paratur, reliqua sit; qui negent, planiarum massam, ubi decomponeretur olim, siuidam esse laciam, pr0pierea qu0d et carbo, ubi e0 quem dixi m0d0 paratur, neque mollis neque fluidus tactus conspici p0ssii ; qui

etsi bene sciant, chemicam solutionis rati0nem, qua ab aliis et memet ipso J demonstratum est, planias sive mutari in carbones sive in lithanthraces, plane eandem esse, et omnino omnia quae ad lithanthraces spectant c0gnita habeant, nihilo minus tamen aperie petant, ut in lithanihracibus, antequam eos e planiis ori0s esse statuatur, organica structura dem0nstranda sit conspicua. Contra eos demonstrabo experimentis, adesse c0nditionem quamdam, quae, ubi lignum illo quo dixi modo comburitur, in usum vocata carbonem

faciat mollem et suidum, qui organicam plantae') Geologie pag. 173 sqq.

46쪽

structuram minime prae se serat, lithanthraei maxime similem. Sed priusquam ad haec experimenta ipsa n0s c0nvertamus, pauca extant praem0nenda. Ante omnia enim dem0nstrare et probare juvat, dee0mp0sitionis rationem qualis sit ubi aere admisso, qualisque ubi aere remoto planta comburatur aut putrescat. Uti enim imprimis aqua et acidum carbonicum paratur ubi planta admisso aere aut comburitur aut lente putrescit, ita etiam aut combustione aut plantarum putrescentia ubi aer remotus est eadem

producantur, scilicet Carboneum imprimis hydrogena, tum. uuae, cum alio loco hac de re uberius jam disseruerim, hic praetermitienda sunt. Porro verba facienda sunt de conditione illa, quam et in experimentis meis dixi et illo tempore, quo lilban- thraces formati sint, conjicere Iubet exercitam esse, quippe de c0mpressione magna, quam in lithanthraces exhibuit superjecta limosa massa, qua compressione plantarum decomp0sitionis producia suida et aerea impedita sunt, qu0minus libere secederent. Magnam enim fuisse compressionem nemo dubitabit, qui exempli gratia, ni alia praetermittam, caules viderit arborum

maxime compressos, qu0s saepissime in illis saxorum

47쪽

stratis, quae cum lithanitarace arcte cohaerent, arenaceis et argillosis sitos animadvertimus. Dixi de ea jam in libro meo ). uuae cum ita essent, ubi experimentis quaesivi, quomodo lilhanthrax e plania orius sit, duplex, qua plantae dec0mponi possent, ratio mihi praesio fuit: potui enim aut lignum splaniam) aere remoto aliquomodo ita comprimere, ut ab incipiente jam decompositione spontanea usque ad eam peraciam nullum putredinis productum abiret, atque effectum per annorum millia exspectare 3 aut lignum splaniam) aere

remoto in vase clauso ita comburere et decomponere, ut, quae ex dissolutione ea violenta producerentur, una cum carbone remanerent. 0uod altera hac dec0mpositionis ratione usus sim, quis est, qui miretur Iiaque cum mihi proposuissem, lignum ita decom-p0nere, ut, quae ex dec0mposili0ne proficiscerentur, imprimis volatilias Carboneum cum Hydrogenio varia prop0rii0ne conjunctum) effugere n0n possent, anie omnia excogitandi suerunt, quibus a piissime quod mihi proposui ad finem perducerem, apparaius et machinae; quasque machinas consciendas et apparatus curavi, omnino paucis deseribere liceat verbis, propterea quod nemo de eXperimento aliquo ejusque effectu recte ju-

48쪽

dicare poterit,' nisi antea , quo auxilio ei quo modo experimenium sit institutum, cognoverit. Primum pyxides duas confici jussi serro laso sneque ferro cusso usus sum, quia Carboneum dec0mpositionis produci0rum ex assinitate cum ferro sua chemica, quamquam temperatura satis levi adhibita, tamen sese cum ferro c0njungere, eXperimentis edoctus

sum repetitis) easque iam crassas, ut cavi volumen in serri massa, i qua pyxidis parietes erant compositi, octies sit contentiam. Utraque pyxis ita comparata suit, ut valid0 claudi posset, quatuor magnis cochleis adhibitis, operculo. i Ceterum et operculum et pyxidis marginem, ubi se invicem tetigerunt, colibus accuratissime levigavi et complanavi, id qu0d maximo

dolore meo, num bene an male lacium esset, solummodo decompositi0no jam sere sinita cognosci potuit quum saepissime, ubi male factum erat, omnis cura mea suerit irrita, omnibus, quae Iigni decompositione producta erant ssuida et gasea, e pyxide ejeciis.

Utraque pyxis, p0siquam ligni DCarpinus Betulus

fragmento cavernae bene 'adaptato repleta erat, in igne quo labri serrarii utuntur posita, et ubi ardescere coeperat statim inde remota est. Experimento autem saepius repetito inveni, quae dee0mpositione producta essent gasea et liquida, ea non omnia retenta esse, quin imo majorem e0rum partem abiisse. Pressio

49쪽

enim , quam, quae gasea et liquida producia erant et

in vaporem Versa, effecerunt, tanta fuit, ut cochlea extensa vel rupta major vel min0r exitus inter pyxidis marginem et operculum aperiretur. 9uae , cum ita essent, experimentum ali0 m0d0 praeparatum est, et ita quidem, ut c0rp0ra illa gasea, quae Vehementissime appeterent . exitum, firmissime c0ercerentur; ac firmitas ea, ne in s0Ia c0chlearum lenacitate et constantia poneretur, 'caVi. Foveam enim in agro ab urbe remoto parandam

curavi satis amplam, pedes et Ialam et profundam quatuor, sexque longam. Hac in fovea duas magnas e serro laso tactas tabulas ad perpendiculum ita collocavi, ut pyxidibus illis inter se disjungerentur, quolacium est, ut, cum una tabula foveae parietem iangeret, altera du0s sere pedes remota esset ab altero laveae pariete; spatium quod vacuum resiliit, lapidibus expleium est fistuca ingente immissis. 0u0d attinet

ad pyxides, eas ita disp0sui, ut horiκ0niali pusitione

medium tenerent inier utramque tabulam locum; earumque landi unus dextram et alter sinistram ferrearum tabularum tetigerunt, opercula autem se adspeXerunt massa quadam ferri cussi interjecia, qua impedita sunt, quo minus se tangerent. 9uod serrum inier uirumque operculum p0neretur, id eo consilio a me factum esse

50쪽

constat, opercula firmius, quam id cochleis fieri potuerat, clauderentur. 9uae postquam omnia lacta erant, igne supposito lignum in utraque pyxide decum positum est. Hoc experimentum semel tantum institui. Denique autem haud silentio praetermittenda sunt illa experimenta, quibus lignum ferro qu0d liquefactum erat circumdato decomponere tentavi. Eisi, sore ut

hac methodo multum lucrarer, eXspectaveram, tamen ex eXperimentis vicies et ultra repelliis ne ullum qui dem lucrum Dei, quia ligni decomposilio et una cum ea corporum gaseorum subita evaporatio semper locum habuit, antequam serrum circumsusum potuerat solidescere. uuare omnino ea iacuissem, nisi his commemorandis mihi oblata esset occasio maxime exoptata,

ut gratias agerem Domino Libero Baroni de Burgh, quippe qui summa cum humanitate et liberalitate experimenta mea adjuvii, eaque ut in officina ipsius, quae prope P0ischappet in valli Plaviensi ssoret, serri su-soria instituerem, veniam dedit. Omnium, quae facta sint experimenia, effectum iri plicem fuisse dici potest: vel remansit carbo sub formaligni, in quo organica structura oculo armato et inar- malo conspici potuit 3 vel remansit massa nigra et splendida, bene cocia, bullis majoribus et minoribus innumeris repleta, aqua paululum levior, vestigiis organicae ligni structurae hic et illic raro insignis ;