장음표시 사용
421쪽
nimirum Borbonii qui in oppugnatione senesta Romae ignito glandis plumbeae jactu vulneratus interiit. Item Ode-ti Lautrechii ducis advertarum partium, qui in oblidione Neapolitana contagioso morbo quinquaginta milium e xercitu amisso decessit. Cujus tamen licet inimici cadaver ejus urbis propuanator Philibertus Aurangius human
rum casuum non immemor eo loco peramplo condid: t. Hinc ad arces ante descriptas ducitur cum comitatu litoprinceps, vilianturque ibidem tormenta bcllica, telorum atque armorum apparatus magnisitem propugnacula, turres,sosiae profundae lupiumque praecipitia valla. oris dentque pci lustraris, per alteram urbis partem re, ei runtur ad
hospitium Principis ceparatu in in amplissimo Palatio quodam,non procul a portu. Non attinet tot cias C. c d cium bere
conviviorum sumptus magnificos, exqui litos & multiplia ces eduliorum luxus. Caecubi ,Gaurani, Falerni,ae Faultiani fenerosa pocula quibus hic atque in atris Campanis urbius princeps Carulus cum suo comitatu per torquatorum atque purpuratorum nobilia ministeria toro illo itineresin illis diebus tractabatur. Et longum esset referrc. rurn Mcroamata mulica frequenter epulis intermixta , psaltrias,
sambucistas, variosque deliciarum artifices ad taedium viq; repetere videretur ociosum. Ut igitur brevitati conisi lamus nonnihil, percurrere dumtaxat ea constitui, qaibus princeps,aliaque praeclara ingenia doctrinae finiistum aliquem legendo capere possunt. Sequenti mane Carulus in summo templo sacris intei fuit cum urbis praefecto & urbana nobialitate praecipua. Ubi monstrantur eidem preci ocisiis maquaeque domns illius augustae donaria&ornamenta; in qua nova sedes Episcopi fuit collocata primum ante annos cim citer sexcentos,post Formias vicinas a Saraccnis excisas. Ecujus urbis ruinis extractus otiam eli crater ille Bacchicus ingens,cadorum plurium capax,ex uno saxo Pario candidi csimo cavatus,quo nunc ibidem utuntur in templo prosacci Baptismatis lavacro. Inter antiqua ejus generis vasa nil se vidisse pulchrius , perfectivive testatur Corona Pisthius. Nam in eo caelaturaGraeca conspicitur artificiosissima cujus non puduit sculptorem, qui nomen suum crateri micripsit. Salpiona Atheniensem sinite,characterestiiGraeci in eo sculpti docent: a Σ ΛΛ-
422쪽
Caelavit eleganter in eo vase figuris artificiosissimis ut Dioa Rareh. --nysium illum bimatrem ignigenam sicut illum poetae vo- Πν - .cant recens natum Mercurius detulerit Jovis ex mandat ad materteram Leucotheam, quam & Matutam poetae Latini appellarunt;eadem Ino veteribus drcta quae,utorpheus, Pausanias, & Ovidius auctores sunt, Baccho infanti ubera primum dedit, qui deinde Nymphis nutriendus eli traditus. Sic enim poeta lib. m. tamorph.
Hanc igitur vides matrimonali in habitu sedentem in rupe praesentatum a Mercurio infantem ulnis acceptare,positumque in linteo recondere sinu , dum Satyri & Bachae evantes ad tympana tibiasque bifores ducunt choros. Cujus fabulae mysteria hic explicare longum esset; ideoque loco comm drori eam reservabimus; ut & alia multa in isto itinere visa, quae diligenti ilimus antiquitatum investigator Corona PLghius mihi communicavit. Qucm non piguit in alta sit natam Caietani illius promontorii cacumen scandere, ut videret ac demetiretur antiqucissimum illud L Munatii Planei 3ωUleia oratoris,Ciceronis discipuli,cujus adhuc extant inter fami- LI Iano aliares epistolae.mausoleum marmoreum, quod ibidem en rarom. tructum ante mille quingentos annos stub Augusto Caesare, adhuc integrum longa lateque prospectat in mare. Turrimoriandrnana nunc vulgus appellat, uti majorum opera factaque sit blimia fabulosis involvit originibus posteritatis ruditas, Schil oriae veteris inscitia. Est autem forma rotum da,ut illud Metellae Q. Cretici filiae in Appia via non procul ab urbe;ad cujus imitationem architectus hoc Plancianum construxisse videtur. Constat tota moles enim ex duobus murorum solidorum circulis. Qibrum exterior ex saxo
ingenti quadrato compactus habet in diametro passus cim citer XX VIII.vel pedes LXX IV. ex eoque colligere est i lius
423쪽
ius sepulchri magna latitudo, si diametri lineam ducas in
circulum. Nec minor est ejus altitudo, prout oculi consil-deratione dimetari ab ipso potuit, cum XXVII. saxorum sesquipedalium ordinibus evehatur in altum. Qtubus est imposita superior corona, suis muroriun pinnis tanquam in radios cmormata, 5e hostilium armorum spoliis insigniter adornata. Intranti per ostium occurrit ambitus septem cir. citer pedes latus, quem facit circulus interior opere lateritio
spissio, altaque testudine iungit exteriori. Hie igitur interior alii stima clausus concameratione formam rotundi templi in medio mausolei repraesentat cum quatuor peramplis statuarum loculis. Parietes interiores omnes tectorio marmorato videmus expolitos tam fuisse tantoque candore renitentes, ut vitri splendorem habuisse, niveisque reperueussibus luminis radios duplicasse videantur. Qui per ostium dumtaxat intromissis nullus enim fenestras habet tota moles in locum illustrant abunde. Supra ostium L. Planci oratoris titulus cum elogio rerum ab ipso gestarum characteribus pulcherrimis velut in tabula sculptus integre legitur. Cuius inscriptionis exemplum, ut correctissimum a Cor na Pigho accepi , studiosis antiquae historiae hic communi. care non pigcbit. Uidi autem antea tituli istius exemplaria plura, cum impressatum a diversis exscripta : hoc tamen quod ex archi typo scriptum esse nobis constat, nullum vidi correctius. Est autem titulus talis: L. MUNATIUS. L. F. L. N. L. PRO
PLANCVS. COS. CENS. IMP. ITER. VII. UIR. EPVL TRIVMP. EX. RAETIS. AEDEM. SATURNI. . FECIT. DE. MANIBIS. AGRO S. DIUISIT. IN. ITALIA Mani . BENEVENTI. IN. GALLIA COLONIAS. DEDUXIT LUGUDUNUM. ET. RAURICAM. Ex quo nobis manifestum fit quantae sit antiquitatis hoemautaeum quod ante Christum natum anns fere XV. vel XUI. ibidem fletisse colligimus ex L. Planci oratoris magustiatibus in hac inscriptione nominatis. Quorum postr mum censuram Viginti annis post consulatum gessisse, in eademque mortuum esse urbis anno DCCXXXI. lectori
patebit ex nostris magiitratum annalibus. Non dubium igitur
424쪽
igitur, cum censurae mentionem facit titulus, quin paulo post mortem ejus operi absoluto summi magistratus ac logium rerum ab ipso gestarum honoris causa fuerit inscriptum.Ceterum de Planciano mausoleo jam satis multa. Pro montorium vero in quo positum est, Strabo scribit Lacones olim qui in ea littora colonias deduxerant a curvitate Caietam appellasse sicuti Spartana voce curva quaeque οιδα dixere, oppidumque nomen inde sortitum etia esse,Fossas in stuper,ac voragines te motu factas καirem nuncupata fuisse legimus a veteribus. Aliqui classem Trojanorum in eo portu concrematam,indeque Caietam, αττο τὼ acomburendo dictam fuisse volunt. Melior tamen veterum
scriptorum pars Principi poetarumVirgilio suffragatur,qui
AEneam ab inferis reversum a Caieta nutrice ibidem sepulta loco nomen indidisse canit. Itaque summam ejus antiquitatem esse veterum opinione receptum semper fuit.Ejus urbis pars inserior cum suis munitionibus monstrata Carulo principh post sacrum. Item portus cum triremibus, quas
eo Cardinalis Granuellanus Regis Philippi vices ut ante dichium Neapolitum gerens miserat: ut si forte Principi placeret navigio pergere Neapolim commode tutoque posset. Verum enimvero maluit perlustrare prius Capuam,agrum Falernum,Stellatum,camposq Lebori nos,pulcherrimamq; partem Italiae;ubi vitiferi colles,ac temulentia succo nobilis per omnes terras inclyto celebratur; atqui ubi veteres summum Liberi Patris cum Cerere certamen esse dixerunt.Ρomtus autem Caietanus ut ob amplitudinem atque vetustatem
apud auctores percelebris,sic etiam situ ac natura loci tutissimus est. Cum a meridie & occidente tempestates flatusq; marinos arceat promontorium,ab Aquilone, Caecia & Euro tutentur Apennini brachia,Italiaeque tellus stabilis. Inter aedificia publica magna & famosa ab Antonino Pio Aug. sto facta,vel restaurata , celebrat Iulius Capitolinus Caietae portum ac Tarracinensem. Carulus princeps his visis a meridie praefecto magistratibusque urbanis honorificentissime tractatus gratias clim egisset ac valedixisset, Alphon Castaldo,magnaque nobilitate prosequente , ad Appiam redit, atque inde Suessam Auruncorum nroficiscitur ubi in Palatio Ducis Suessani nocturnum illi hospitium paratum erat.In itinere Occurrunt in Cajetana, quae ad Appiam
425쪽
ducit, via, sepulchrorum antiqua aedificia' magna, sed ru nosa. Et in angulo,qua se via in Appiam fundit, Marci Tullii Ciceronis sepulati rum ostendunt Campani antiquit, lium studiosi ex Joviniani Pontani sententia cujus aetate VO-lunt ibidem repertum fuisse fragmentum epitaphii Ciceronis. Pighio Coronae tamen non tantae videtur antiquitatis monumentum illud esse : quod rotundum opcre lateritio concameratur,media columna testudinem sui linente,&ad dexteram introitus per scalas lapideas patet alccnIus ad superiora quae dumis & arbustis obsepta sunt. Cum deinde trajecisset Carulus Lirim amnem, occurrit Suesianus Antistes cum comitatu sito, mox di magnae nobilium catervae venientes obviam principi gratulantur adventum , dedi1-cuntque cum honore tubis praecinentibus per urbem silani myrto & herbis odoriseris conlpersam, & lauri ramis ornatam,in Palatium ducis Si ieilam. Intranti in atrio primo pri- sentatur illi ex majorum more sumptuoso , ut vere Vocare pol Numus, lautia multiplicia dc magnificaDucis absentis nomine. Nimirum in cadis vina nobilissima quaeque Campana, carnes & pisces omnis generis Volatilia, pinguesque ferinae,casei,fructus,ac mensae secundae bellaria exquisita. Nec
deerat hordeum equorum pabulum , nec quippiam quod ad opiparas dapes init ruendas requiri posset. Tractatur ibi. dem sumptu regio splendidisti me cum comitatu omni . Po-s ridie cum Principem Episcopus vir humanissimus ad Eceleliae suae Caera visenda deduxisset,ibidem re divina peracta non sine praecipuae nobilitatis, quae frequens ad templum confluxerat,sequela pellustrat urbem antiquitate, veterumque scriptorum frequenti mentione celcbrem; in quam Pometinos a Tarquinio prisco rege Romanorum Pometia de leta pullos commigrasse Dionysius Halicarnasiaeus lib. V. tradit,unde Suessa pometia vocari coepit. Postea dc Aurun corum Suessa dicta,teste Livio, cum Aurunci a T. Manlio consule Sldi citas opem ferente victi cum liberis S uxoribus eo patria deserta confugissent. Posita quidem urbs in agro vestino ad montem Massicum in Appia via, legioneque in . amoena atque fert ili : quae aliquandiu Volicoriim inter praeacipuas urbes nominata, tandem Romanis cessit, factaque colonia circa annum urbis CDXL. ut ex Livio colligimus.
Velleius autem mennio post Luceriam deductam scribit.
426쪽
Passa deinde est sepius clades Annibalico, Illibusque Ro
manorum bellis: quam tamen admodum postea floruille Caesarum sub monarchia, maxime si ib Hadriano At Antinninis Piis,colligimus ex statuarum titulis, & elogiis, atque marmorum scripturis,quae sparsim ibidem reperiuntur, &CoronaPighius ditisenter annotavit,ea studiosis alias communicabimus occasione commodiore. Redeunti porro principi ad palatium lautia denuo im agis ratuum ac reip. nomine praesentata sitiit, eduliorum ut prid:e eopia dapsilis. Quae munera licet Carulo viderentur octoia & superflua , cum naenias ubique reperiret apparatissimas; non potuit tamen non amplere benevolenter principis ac rei p. studia humanitatis ossiciosa,jussitque demum ex oeconomi siti consilio cibos illos omnes pauperibus ibidem distribui. Prandio refectus,non sine magno comitatu Capuam perrexit qui item cre it in itinere ubique locorum, perhumaniter nobilitate Campana ex locis vicinis ad ipsum confluente. Gubernator
item Capuanus cum magistratu ac Optimatum turma ql lx tuoi tubis praeci 'entibus obviam occurrens gratulatur ad cntum ; cmctilique mox princeps magna comitatus illustiis corona, ad urbem pergit. Juventutis urbanae plures cohortes sub vexillis tendunt obviam advenientibus, atque ingentii cum armorum apples: su , sestivaque velitatione principem salutant , & per urbem myrto , floribus, &herblS VarHS conspersam ornatamque lauri ramis e fenestris utrimqt per omnes fere plateas etandem ducunt ad hospitium i palatum in amplissimo quodam palatio. Sumptus,epulae,torquatorum ministeria luxum &deliciasCampaniae priscas repraesentare videbantur, musicis acroamatibus,morionum atque ludionum variis ambus interpositis. Atqui iam antiquitus Capua Campaniae caput insolentis arrogantiae proter 'laeque vitio laboravit. Nam & M. Tullius an agraria secunda contra Ρ. Rullum testatur Campanos semper superbos fuisIe bonitate agrorum, & fructuum magnitudine, urbis salubritate di pulchritudine. Ex eadem que copia & rerum omnium assilientia natam arrogantiam, quae alterum urbi Romae consulem e Capua pol illavit: ea itaque luxuriem natam, quae ipsum Annibalem armis invictum voluptate vicit , & enervavit. Eleganter igitur X 2- appellat
427쪽
appellat Capuam domitium superbiae , ac sedem luxuriae: Miciue ingenerari hominibus mores,non tam a ltirpe generis ac seminis,quam ex iis rebus quae ab ipla nauira loci,& avitae consuetudine suppeditantur,quibus alimur& vivimus. Atque ita loci Genius sibi limites plerumque colonos gl-onit. Quod etiam tum Corona Pighius se animaducitiste mihi alleruit, & admiratum suisse, in hac Capua nova ex antiquae ruinis alio licet loco duobus passuum circiter milibus distante suscitata, cum videret atrero adventus die tam celebri in conventu principum dcin holpitalitatis tanta festiavitate iuvenem nobilem privatas ob inimicitias in atrio palatii ab hoste sica per fossiuri cadere ante caenaculum , in quo Princeps Carulus paulo ante cum praefecto magistratibusque fuerat pransus, mox ut dimissis convivis se subduxisset in cubiculum,& dum ad iter accingitur. Sicarius perturbam elapsius,eo die non reperitur, nec admoctum diligeter investigatur.Adeo non tot saeculorum intei allum, non colonorum frequens mutatio, non denique Christiana reliato vetera illa loci vitia corrigere, contagionemque eX copla& luxu nascentem effugere, aut occulere potuit hactenus: quin in quibusdam turpiter adhuc temporis detegantur, ας - μων emineant.Polita est nova Capua ad Volturni ripam,altero, is ut dixi, lapide ab antiquae ruinis quae ingentes adhuc cem' nuntur juxta D. Mariae Gratiarum aedem: utpote portarum urbis,theatri,aquaeduinium,aliaeque moles immeniae templorum,porticuum,thei marum,atque aedium amplistimarum.Item subterraneae concamerationes vastae,&aquarum castella,visunturque in vepribus ac dumis columnatum ac marmorum omnis generis infinita fragmina,ex quibus potentiam ac superbiam veteris Capuae colligere possumus, Nom nia a- quamvis magnas ejus reliquias nova Capua vicinaeque u r go. bes inde disti axerint.Strabo Capuam appellatam tradit ab dgro campestri ,eademque ratione P. Maro Campanam umbem,S Tullius Liviusque frequenter ejus cives & incolas Campanos nominare videntur a camporum uberrimorum Cultu .Poetae tamen,Maro jam dictus,Lucanus,& Silius , aliique Capyn Troianum Rineae socium urbi colonos, moenia ac nomen dedisse canunt. Eam, auctore Strabone, prius V pici & Ausones tenuere: dein Osti Tuscorum gens,a qui
M. O ita dicta.Hos ejecere Cumani posteaque videm put' sis
428쪽
sis Ettusticam ampliatam caput undecim urbium aliarum initituere,volturnumque citam diXere a vicino fili mine ut LiVius testatur. Potcntem atque vicinam in Italiae medituJlio,nec non inimicam semper atque aemulam Imperii non
minus quam ipse Carthago, ferocemque praesentis Anni- Dbalis amicitia atque societate Romani maximis operibus V V γο-πν' circumvallatam &obsessam sente demum stibjugarunt: SN B per μ σnatusque securi percusso , civibus reliquaque multitudine sub hasta venditis, urbem atque agrum omnem publicarunt. Nec imposterum civitatis ullum corpus , non conciliupublicum,non magistratus aut senatum urbi permisere, vel ulla insignia reip .sed aedificia 1edes aratorum esse jusserunt; utique dumtaxat urbs a Libertinis, & institoribus, vilique operaria plebe frequentaretur,permissum fuit. In hunc itaque modum Capua adflicta jacuit ultra annos centum triginta,atque ager Campanus populi Romam publicus fuit usque C. Caesaris consulatum. Qui ege Iulia contra senatus optimatumque sententiam lata militibus eum viritim di- 'MAE M. visit,Capuamque muro duc am,uti fragmenta Iulji Fron--Rom. cstini demonstrant, primus coloniam fecit. Qitae ex eo quia ἐς lasem dem tempore restirgens auspiciis Imperatorum, floruit sub populi Romani potestate;donec a Gens erico Vandalorum rege capta subures que,ab Oltrogothis dein occupata, atque his pulsis a Narseterestaurata, tandem a Langebardisterum excisi suit atque deleta. Ceterum quo tempore haec Ej- ώrbis nova Capua ex ipsius ruinis excitata, qtiove auctore ad sci mutarισ-cundum ab altera lapidem .ut dixi,traducta fuerit, non setis nes. constat Et quidem verisimilequod vi metuque barbarorupulsi,atque dispersi cives tanaem eo confluxerint,atque sensim extra desertae Capuae ruinas sedes fixerint ibidem ad Volturni ripam; ubi nu cnovam Capuam in urbem pem amplam atque potenten emersisse videmus. De qua Julius Scaliger poeta non minuSIalse quam obscure cecinit: Elamine Gales ver resuperbia fineum,
429쪽
ic: suisset,a praesecto & nobilitate Capuana ductus est ad Casilaum,excipiturque ibidem a militibus Hispanis magno
cum tonitru arque applausit tormentorum bellicorum,tubis ac tympanis ubique sonantibus Ubi illi diligenter a pr secto monstrantur propugnaculorum opera sumptuosa. soLiis muris ac turribus spelaeisque subterraneis munitissima. Ch m sinoulatim liaec bellicumque apparatum omnem perliti trallet convivio splendido refectum praefectus atque magistratus magna cum pompa comitantur properantem Neapolim. Extra portas cum ipsum deduxisssent, eos humanissime dimisit ac valedixit: quamvis non parum turbatus nefariae caedis calii qui paulo ante discessum illius in palatio contigerat dolens adventum prauentiamque suam Opori nitatem ejus latrocinii dedisse. Per agrum Stellatem inde camposque Lebori nos pergit Aversam Historiae Neapolit, nae scriptor Pandulphus Collenucius Adversam prius oppidum appellatum fuisse contendit , eo quod ibidem Nommanni castra in ruinis Auellae veteris munierint adversus Capuam Neapolimque;medio itinere novi hujus oppidi initia firmantes,uti duarum potentium urbium vires ex eo loco divellerent. Fuit quidem Attella vetus ab antiquissimis Oleorum populis conditum oppidum,famos ini imprimis accelebre quondain satyricis fabulis lascivis ridiculis atque dicacibus;quae ab ipso dicuntur Attellanae:&hae quidem jocis ac salibus ridiculis eam auctoritatem nactae sunt postmoedui .ute municipalibus ludicris irrepserint etiam in themtra Ronaana Nunc temporis autem illustrium aliquot palatiis atque praetoriis suburbanis excultum cst oppidum, ubitum nobilitas Campana, ciliae dies esset admodum pluviosus viaque dissicilis, principi Cavilo convivium hospitiumque nocturnum paraverat perqua n splendide, atque silmptuose. Quem magna cum i inporrinitate ibidem retinere conantur invitum etiam amica conrentione ex equo stibi evantes: sed nullis precibus obtineri potuit, ψt obsecundaret di remaneret.expectatus eo vespere a Cardinatκ Granuellano qui regis Hispaniarum Philippi nomine tuim,ut dirui, rognum illud florentissimum administrabat. Contendit igi tur ante noctena nobilitate praTipua prosequente per octo millia pastuum ulterius Neapolim. Occurrit ad prinum ab
430쪽
ripum comitatu : qui Carulo praemiserat obviam
cem vim aenevolum phaleris aureis ditissime ornatum , ut cuia consecnderet. Nam ab irabe vcredis eo vectus fuerat conductitiis, cum equos 1 uos tuorumque consulto Romae
teliquis let uti longis itineribus fatigati, diuturniore quiete
vires colligerent. Fit conventus di gratulatio inter illos regulos quam humani ssime , moxque Carulus inter Cardin lem de Lan notum principem Sulmonentem excipitur med iis . tummoque cum honorc atque pompa cum nobili ad urbem ducitur. Ubi advenientibus e portis atque pro-pusinaculis fit ingens applautias militaris cum magno toni tra tormetriorunt bellicorum. Cardinalis Carulum cum
comitatu suo univeiso magnificentissime hospitio excepit in Palatio regio prope castellum novum, totoque illo octi- duo sequente conatus est omnibus humanitatis atque liberalitatis officiis illi declarare favorem Philippi regis Catholici . suamque erga parentes: atque propinquoS ipsius universos benevolentiam & observantiam. Honoribus maximis animum adolestentis generolum erigere, munustulis prosequi raris ac preciosis ; capiti mensae dexteroque lateri suo senaper ipsum applicare , inter pi aecipuos etiam regni regulos,atque provinciaru consulares: quos ujus familiai itati atque consiletudini insinuavit, ut tali in convertatione fieret rerum Italicarum peritior. Itaque primo die dum apparatur in Palatio facitricium matutinum, Cardinalis perhumaniter ipsium deducere , atque monstrare Palatii opulentissimi magnificas structiiras, habitationum commoda, supellectilem ac ornamenta in aulcis statuis . & picturis artifi- cIosis , antiquitatumque monumentis uauis inaestimabilia di omnino regia; item cultissimos Palatio junctos hortos, amplitudine & varietate rerum visu dignarum mirabiles. Dum deinde rei si in ut intersunt divinae, confiunt ad aulam legati principum externorum, S illustrium optimatumque regni in urbe praesentium maximi quique, ut Carulum singulI convenirent, congratularentur adVentum,& amicitiae
cuncta officia praesentarent. Quos cum ipse, re divina per cta, pei amanter audivisset, & singulis vicisi in ex animo satisfecisset ; preecipui quique a Cardinale ad convivium invitati sunt. Eo autem finito , post meridiem urbanae Hupanorum militum cohortes pliues lub vexillis X m