장음표시 사용
441쪽
ici sui stetia prae cisto & nobilitate Capuana ductus est ad Cailrum excipiturque ibidem a militibus Hi bariis magno cum tonitru arque applaulli tormentorum bellicorum,tubis ac tympan:s ubique sonantibus Ubi illi diligenter a prsu secto monstrantur propugnaculorum opera rumptuosa,sociis mutis ac turribus spelaetique subterraneis munitissima. Clim singulatim haec bellicumque apparatum omnem perlustrallet, convivio splendido retectum praes tuis atque magistratus magna cum pompa comitantur properantem Neapolim. Extra portas cum ipsium deduxissent, eos humanissime dimisit ac valedixit: quamvis non parum turbatus nefariae caedis casti qui paulo ante discessum illius in palatio contigerat dolens adventumpraesentiamque suam oportunitatein ejus latrocinii dedisse. Ρer agrum Stellatem inde camposque Lebori nos pergit Avel sam. Historiae Neapolit, nae scriptor Pandulphus Collenucius Adversam prius oppidum appellatum fuisse contendit , eo quod ibidem Nomnaanni castra in ruinis Attellae veteris munierint adversus Capuam Neapolimque;medio itinere novi hujus oppidi initia fit mantes, uti duarum potentium urbium Vires ex eo loco divellerent. Fuit quidem Attella vetus ab antiquissimis Olcorum populis condi tum oppidum a mollim imprimis ac celebre quondam latyricis fabulis lascivis ridiculis atque itinacibus; quae ab ipso dicuntur Attellanae:&hat quidem jocis ac salibus ridiculis eam auctoritatem nactat s in t polim dum ut e municipalibus ludicris irrepscrint etiam in the, tra Romana. Nunc temporis autem illustrium aliquot palatiis atque praetoriis suburbanis excultum est oppidum, ubitum nobilitas Campana, citidi dies esset admodum pluviosus viaque dissicilis, principi Catulo convivium hospitiumque noctuinum paraverat perquari splendide, atque silmptuosc. Quem magna cum impOzrinitate ibidem retinere conantur invitum etiam amica conirnt, ne ex equo sublevantes: sed nullis precibus obtineri potuit, at obsecutidaret& remaneret .expectatus eo vespere a Cardiniis Granuella no,qui regis Hispaniarum Philippi nomine tum,ut divi, regnum illud florentisii naum administrabar. Contendit igi tur ante noctem nobilitate praecipua prosequente per Octo
millia passuum ulterius Neapolim. Occurrit ad prinum ab urbe lapidem ipse Cardinalis , Iapatus ingenta ducuIa at-c se
442쪽
32 'rin ripum comitatu : qui Carulo praemiserat obviam
generosum phaleris aureis ditissime ornatum, ut cum conscenderet. Nam ab ut be vcredis eo vectus fuerat concluctitiis, cum equos tuos tuorumque cola: ulto Romae reliquislet. tui longis itineribus fatigati, diuturniore quiete vires collieserent.Fu conventus di gratulatio inter illos regulos quam numanissime , moxque Carulus inter Cardinalem & I anno tum principem Sulmonensem excipitur med his , summoque cum honore atque pompa cum nobili
ad urbem ducitur. Ubi advenientibus e portis atque pro pustia aculis fit ingens applausis militaris cum magno toni tra tormentoruni bellicorum. Cardinalis Carulum cum comitatu suo universo magnificentissime hospitio excepit in Palatio regio prope castellum novum, totoque illo Octi- duo sequente conatus est omnibus humanitat: s atque liberalitatis ossiciis illi declarare favorem Philippi regis Catho. lici. suamque erga parentes: atque propinquos ipsius universios benevolentiam & observantiam. Honoribus maximis animum adolescentis generosum erigere, munusculis prosequi raris ac preciosis 3 eapiti mentae dexteroque lateri suo semper ipsiim applicare , inter praecipuos etiam regni regulos,atque provinciaria consulares quos ujus familiaritati atque consiletudini insinuavit, ut tali in convertatione ficiret rerum Italicarum peritior. Itaque primo die dum apparatur in Palatio sacrificium matutinum, Cardinalis perhumaniter ipsium deducere , atque monstrare Palatii opulentissimi magnificas structiiras, habitationum commoda, supellectilem ac ornamenta in aulcis,statuis, & pictutis alti ficiosis, antiquitatumque monumentis vadis inaestimabilia& omnino regia;item cultissimos Palatio junctos hortos, amplitudine Sc varietate rerum visiu dignarum mirabilcs. Dum deinde rei simul intersunt divinae, confiunt ad aulam legati principum externorum, & illustrium optimatum que regni in urbe praesciitium maximi quique, ut Carulum singuli convenirent, congratularentur adVentum, & amicitiae cuncta officia praesentarent. QNos cum ipse, re divina pera cta, peramanter audivisset, & lingulis vicisi in ex animo satisfeciiset ; praecipui quique a Cardinale ad convivium invitati sunt. Eo autem finito , post meridiem urbanae Hiipanorum militum cohortes pliues suo vexillis X cciri Legati principes
443쪽
centuriatae prodeuntes ex diversis urbis regionibus , rendunt militari gradu Palatium versus : & in area paret . quae est inter hortos Palatinos & aedem D. Ludovici --
currere instructis aciebus visi sunt telorum cum omni gen re, perpetuoq; tubulorum ferreorum cum strepitu. Et dum cohors cohortem, acies aciem loco pellit repellitque , pulchra non minus,quam insignis principibus, aulicoq; coitatui, dum ex hortis dc fenestris omnes spectiint,velitationis ac
proelii species aliquandiu exhibetur. Reliquii quod superaret diei, dum Cardinalis consilio praesidet in senatu, principes juvenes sphaeromachia vel pilae certamine transegere. Taliq; cxercitio fessis vesperi ante coena in atrio Palatii maiore tanquam in theatro, ludiorum & ludiarum spectacula ad faces exhibita sunt , quibus recrearentur. Quod &singulis deinde diebus, quamdiu Carulus adsuit, varie comtinuatum filii. Nam vel comoedi vel pantomimi, saltatores aut saltatriculae , musicive artifices instrumentorum concentu ante coenam semper principum consessum oblectarunt. Curatum m super a Cardinale est, uti quotidie cum selecto comitatu illustrium atq; peritorum hominum duceretur ad celebria quaeq; loca, quae in urbe atq; suburbanis circumquaq; vise erant digna. Et ea quidam sunt pluruma sumptibus stupendis atque cultu magnifico fit perba. Nam urbs spatium complectitur magnu,posita inter amoenissimos colles a Septentrione dc Oriente, & maris sinum a meridie & Occidente, e cujus portu Misenus, Minervaeque promontaria, celebresque antiquitus insulae Capreae, Ischia & Porchyte sereno caelo conspicua sunt. E a Cumanos
mybis NM. vicinos primum condidisse, & Parthenopen a Syrenarum νου -ὰ una ibidem sepulia nominasse, Strabo, Virgilius,alii queam desis'm. res consentiunt. Subversam deinde suisse volunt ab ipsis
Par honusto conditoribus, cum nimirim emorescere & augeri propter agri ubertatem, matremq; vicinam Cumas sensim suppla latura videretur. Quo facto Cumanos immani peste ,
vexatos, oraculoque monitos serunt, ut urbem rellituerent,
di Parthenopes deae sepulchrum annuis lacrificiis colerent. Itaque cum eam restaurassent, Neapolim voce Graecatum appellati a re coepisse volunt. Sunt tamen & aliorum Opiniones diversae. Lycophron enim c. halcidensis in Alexandra sua Phaleri murum eam urbem appellat: & ejus interpres
444쪽
terpres liacius Taetetes adiicit, Phalerum siciliae tyrannum Neapolim in Italia condidisse: & quia crudeliter is torquebat, occidebatque suos hospites, atq; advenas quoscunque, natam inde fabulam esse, Parthenopen Sirenam ibi excidisse, ejusque sepulchrum ab incolis exstructum, deamque volucrem lacrificiis annuis ipsam coli. Nobis quidem perii γἀum est, a Campanis in eo tractu magnae Graeciae pro deabus cultas olim fuisse Sirenas, inter tutelares, & topica iam Sirenariam mina, Romanorum etiam florente Imperio. Nam memini eιθώου. me Neapoli ante plures annos vidisse Sirenas cum Heboneci Sebetho tutelaribus Neapolitanorum diis exsculptas in
ara rotunda marmorea, quae quidem nunc est accommodata in cratere fontis excitati in extrema mole portus Neapoli tant. Rursum ab Hercule Neapolim extructam esse, Veterum
aliorum scriptorum testimonia sinit: ut Diodori Siculi, &Oppiani, qui ad urbis nomen alludens in poemate suo de
venatione novum Herculis campum Neapolim appellat. Omnium tamen una est opinio, eam antiquissimam csse, &ante Romana tempora celebrem inter praecipuas urbes Gra
cas Italiae floruisse Pithasorica philosophia. Ceterum crescente per Italiam Imperio Romano, quod te facilius submisisset ea civitas cum Campania subigeretur, inter liberas atq; foederatas est recepta: quae deinceps in amicitia fidoque populi Romani constanter permansit, ut Livius, aliique piu ς. h. Mistinantur. Quinetiam adflictis Annibalico bello rebus com tra Capuam vicinam ct alias perfidas urbes, ill a Romanis
Romam mittere, pateras aureas quadraginta magni ponderis, ut idem Livius pulchre memorat: immo vires, opes, di
quicquid a majoribus thesauri relictum, ad Imperii, urbisq; Romae 1 ibsidium in curia senatui liberaliter di ingenue praesentare voluit. Quibus tum actae sunt gratiae pro munificem tia curaque, atque una dumtaxat patera, quae minimi ponderis fuit, accepta est. Itaque propter fidem singularem atq; perpetuam inter civitates Italiae liberas & foederatas Neapolis amicissimh semper est habita cultaque, tam consulum quam Imperatorum temporibus. Quae Capua oppressa atq; praefecturae jugo gravata, plurimum incrementi ccpit, feliciterque diutissime Edei suae fructu gavisa est. In hanc etiam Neapolis
inbem, ut Strabo nobis auctor est, studiorum causia juvem antiquysis X s tus Wa.
445쪽
tus , aut aetate consecta seniores , quietis & ocii caussa plerumque secedereab urbe Roma solent: quemadmodum& Silius Italicus de eadem cecinit dicens, cilla Nunc molles urbi ritam, atque hostici MUG
Caelum etenim nusquam est mollius aut clementius in Italia bis floribus annue vernans : ager undecunque sertilissimus, & varietate nob1lium fructuum , fontium . aquarumque salubrium copia, nec non naturae multiplicibus mira
culis abundans, di prorsus inaestimabilis est, ut non immeririto Paradisius Italiae dici possit. Quae tam praeclarae dotes in caus Ialiterc, uti haec semper urbs ab Imperatoribus,regibus, principibusque maximis , atque etiam nobilibus ingeniis frequentata semper fuerit. Q emad inodum & nostra hac aetate multi reguli, illusti es atque potentes viri sua ibidem habent magnifica palatia, & splendidas aedes: in quibus plerumque vitam pro anni majore parte degunt. Constat Titum Livium Patavinum historicum, dolatium Flaccum, Statium Papinium, Claudium Claudianum, poetas cel bres, Anneium Senecam philosophum, aliosque infinitos, qui ingenio scriptisque luis praeclaris nomen sibi pepererunt immortale, saepius eo studiorum causa secessisse, P. VirgiliuMaronem Neapoli diu suavissime vixisse, atque Georgicorulibros ibidem composuisse legimus : Zccum Brundusii in Ieretur, corpus suum eo transterri ac sepeliri voluisse, ut &veterum poetarum plura testimonia sum agantur. Servius commentator illius, altero lapide a Neapoli via Puteolana prope fauces perfossae per Pausilypum cryptae monumenta
ejusfuille scribit. Locum nunc ostentant accolae, monstratusque cit Carulo principi e vicinis hortis S. Severim. Sed
Ncapolim inde revertamur, urbem nunc quidem temporis civium & incolarum nobilitate magnificentiaque non minus quam struetiirae sumptibus atque aedificiorum omnis generis splendore celebrem. Etenim Caruli V. Aug. ac dei de RegisHispaniarum Philippi auspiciis hanc mirum in mo-dtura adampliarunt, muris, propugnaculis, fossis, turribus, atque castellis munierunt, & quasi inexpugnabilem fecerunt corum principum legati, qui proximis annis Iegnum Nc, politanum
446쪽
331 politanum provinciam obtinuere. Sacris etiam aedibus, &collegiis, item curiis, atque principum hominumque illustri palatiis mirifice ubique locorum cst exornata Evtant& antia quorum aedificiorum pilicae rcliquiae plures, epitaphia, sta- tuae, cippi, columnae, arae, marmoraque sculpturis artificiosis preciosa, quae longum hic esset recensere. Inter haec imprimis Carulo principi comitibusque ipsius non immerito γυ-ι. placuere quadrati templi Castorum magnae illae minae, licet L ,. incendiis deformatae: cujus ex praeclaro propylXo columi M oli., φfex priores marmoreae cum imposito falligio adhuc crectae symmetria Corinthia pulcherrima conspicuae, nec non amplitudine dc artificio suspiciendor. Qivirum capitula calx thorum in eis giem et formata, volutis floribus, atque rest xis acanthi foliis eleganter vestiuntur. In trabeationis autem zophoro legitur Graeca talis inscriptio:
Liquet igitur ex eadem, Castorum hoc icmplum fuisse, linguamque Graecam apud Neapolitanos usitatam quoque tum florente monarchia Romana; quemadmodum ex ipsa iinscriptione, characteribus,3c operis totius superbo sumptu, ac artis Oxquilita gerseetione colligimus. In fastigii quidem tympano triangulari supra columnas exsculpta tuere plura deorum stimulachra, sed majore ex parte flammis ac vetustate consumpta sunt. Apollo cognos ciuir adhuc stans ad tri- . olbnupodem,&utrinq; in angulis inferioribusTerra & Aqua .quo simul formari solent modo, jacentibus ac semierectis signis, & ad chrum. umbilicum usque nudis. Nam Tellus ad dextram posita tu- Taltaris.
mulo incumbens dextro cubito, sinistra tenet erectu Copiae cornu. Sebethus ad sinistram manu cannam tenens,fluvioru Sebethi. more dolio eversio, & aquam effundente pronus incumbit. Reliqua sunt indi screta atque comminuta nimium. AEdes iam strae religionis sacrae maximis impendiis apparatissimae adique ornatissimae per urbe pluies, ns secus ac ua borto cultic
447쪽
simo varii flores,sparsim visentur. Ut D. Clarae templum cum parthenone facro peramplo liberaliter extructum opus ab Hispana Sanctia regina, Roberti regis coniuge, quam Agnetem alii vocant. Excomptum est atque cclebre regum veterum ex illustri Dyrrachina domo sepulchris eximiis,quq Principi Carulo monstrata sunt: sicut in D. Dominici, &Oliveti montis, aliisque sacris delubris Hispanorum regum, heroum,aliorumque Praiicipum ditissima monumenta, st, tuaeq; marmoreae ad vivum factae. Ad summum urbis templum chin tertio Idus Januarias magna principum cate a comitatus mane duceretur Carulus, Antistes & frequens Canonicorum sacerdotum cine collegium in habitu sacro. cruce argentea praelata cum pompa solem ni principem exceperunt, orationeq; gratulati sunt adventum in pronao. Princeps ipse gratias egit,& deinde ductus ab Antistite, concinentibus organis, atquc musicis instrumentis, ad delubrum sacratius, ante summum altare cum ductore supplex oravit. Dumque perlustrat sumptuosam templi structiliniri, atque auro argentoque resolendentia secella picturis statuisq; pulcherrimis plena: Miliae ficrificium paratur in i eligiosissiilio D. Januarii sanctuatio, in quo Divorum sacrae reliquiae plurimae servantur. Atqui divina re peracta,deprompta sunt atque monstrata singulatim visu digna quaeque, utpote Divorum ossa atque reliquiae, auro, argento, gemmisq; incluta, di regum principum m preciosissima donaria, & quae vix semel annuatim in publicum proseruntur,atque ostenduntur. Inter quae magna cum religione servatur caput D. Januarii Episcopi Puteolani,& martyris: item fanguis ejusdem in ampulla crystallina conservatus, sed ob siccitatem durus ciconcretus. Quae quidem ampulla cum producitur in altari,& capiti martyris, choro preces concinente, admovetur; sanetuis ille stupendum) liquescere, ac musti recentis in modum incipit ebullire, quemadmodum ab omnibus tunc
non sine magna admiratione visum fuit. Perrexerunt inde ad Anminciatae virginis Mariae,quam vocant,aedem secram, multa religione celebrem,donarusq; locupletem: ubi etiam multae insignes ac rarae Divorum reliquiae ostenta sunt, Minter alias infantum innocentum ab Herode rege, Christo servatore nostro nato in Bethleem, occisorum corpuscula
duo sesquipedalia, adhuc integra cute contecta; in quibus
448쪽
vulnerum patebant hiatus in unius capite, & alterius pectore. Transeunt hinc in ἀπινουμέον, ut una voce dicam, te
plo junctum, magnitudine atque structura municipii per - ., ampli in star: in quo supra duo millia pauperum i omni g πιον --ncris, aegroti, senes, debiles, & ad operandum impotentes
aluntur, atque curantur pro cuiusque conditione, aetate, at
que valetudine. Plusquam octingenti utriusq; sexus Orphani, & exposititii in eodem ab infantia de unguiculis primis educantur, literis imbuuntur, ac artibus varias pro ingenio& indole cujusque diligenter instituuntur ad aetatis usque maturitatem. Horum exercitia atque studia divel sa in suas classes dii libuta diligenter animadvertere S perlustrare, rulo, atque comitibus ejus valde jucundum fuit. Plaeclara profecto, laudandaqde modis omnibus est haec Christianae pietatis institutio, quam Platonicae politiae quandam ex p se pia disi te speciem referre, atque apum imitari Wconomiam illam re p. mus. pulcherrimam a Xenophonte nobis descriptam, Jc a Marone poetarum principe ad imaginem Platonicae civitatis elegantissitne depictain, Corona Pighius tum Carulo declaravit ;esteque magnis civitatibus, quae nunquam sine pauperibus & caenis sivit, valde necessariam, ac veluti nutricem pacis, sementum tranquillitatis publicae,atque calcar ad vita tutem. Haud quidem haec absurde. Ex veterum etenim historiarum lectione cognos imus & experimur , pro dolor, quotidie, quod intestina civitatum mala plerianque nascui tu rex nimia sertunarum inaequalitate. Quae cum excedit inter cives stib iisdem viventes legibus, extrema paupertas infrequenti populo, rerum novarum inducit cupiditatem, adferet sesella consilia dc excitat temerariam audaciam. Rur Iρ sus privatorum aliquot opes immensi sicuti pariunt luxum, 1 superbiam, ambitionem, contumelias, atque tyrannidem:' ita pauperum animos pungunt, invidiaque perstringunt, &maturant discordiarum . secessionumque semina. Quie cum invalescunt, potentissimis monarchiis, atque felicissimis etiam civitatibus haub dubium adferunt interitum. Florent igitur & vi ent potissim ἰim illae, in quibus Evangelici prata cepti temperatura quadam falubri mutua flagrat charitas,de amor proximi colitur in eum maxime finem,ut quς propriasin aulis natura vel siorte sunt, religiosa spontaneaque largitate communia quodammodo fiant necessitata publicae, a
449쪽
que expendantur in seminaria virtutum. Curentur ex iiDdem, foveanturque pie & prudenter tenera ac debilia Christi nembra. ne illa torpeant, neve putrescant: sed ita vegetentur & adolescant, ut tam digno corpori sint utilia sempe que cohaereant. Transgreditur eadem die Carulus a lacris ad 'ριm.. proi. na. Nam cum in Palatio prandium sumpsisset, ducitur a Cardinale δ: Principibus couivis per hortes ad Νεοφρου eloti vel castrum novum, ut nunc appellant; ante trecentos amplius annos extructum a fratre D. Ludovici Francorum regiscis Carulo primo Neapolitanorum rege, dc Andium comite; ut urbi & portui adversiis maritumos hostium insultus esset 'raeficio. Instauravet proavorum memoria rex Arragonum Alphonsus primus, Gallis expulsis, regnoq; iubnigato; maximisque operibus ampliatum adeo munivit, ut inter Italiae firmi stimas arces nunc celebreturi cum maxime proximi reges Carulus V. Imp. & Philippus ejus filius, nostro saeculo hanc.& alias ejus urbis, annona, praesidio militari valido.nec non omni apparatu bellico ad hostes propulsandos necessario firmarim abunde. Excepti si in t advensentes principes laeto clangore tubarum, armatorum militum applausius estivo, velitationeque ludicra. Audiuntur interim ingentia aeneorum tuborum tonitrua e turribus & propugnaculis eL fusa. Armorum, atque instrumenti militaris copia multiplex, summaque varietas ad miraculum usque visesatur in armamentariis, in vallis, & ubique locorum. Verum in medio
castri amplissimi umbilico refulgebat instar Palatii praet rium ingens, resertum regia splendidaque supellectile: in
quoRex quispiam vel etiam Imperator cum aulico comitatu suo hospitari commode posset. Stupebant advenae prius machinas, vasta tormenta, globorum cumulos magnos, auro aizentoque fulgentes galeas, clypeos, gladios ,lanceas, &reliquum Martium apparatum: sed in praetorio perstringe- εbant intuentium oculos aulaea holoserica, gemmis auroque intexta, sculpturae, statuae, atque picturae artificiosae,
vari usque splendor supellectilis plane regius. Principi Cari lo humanissime gratulatur adventu praesecti absentis uxor, Ferdinandi Toletani Ducis Albani filia: quam cum principes familiari colloquio comiter recreando nonnihil detinuisent, Cardinalis accepta missione ad haben dum senatum properavit in Palatium. Alii cum Carulo pergunt ad visendum
450쪽
dum ovi castrum, quod propter formam Ovalem scopuli su castri
marinis undis inlitiae in modum circumfudi, in quo positu est, illud nomen accepit. Conditam arcem illam Collcnutius prodit a Guillelmo III. Normanno, & inde Normannicam appellatam drusuisse. Restauravit hanc item Alphonsus primus Arragonum rex, ornavitque plurimum. At
scopulum veteres Graeca voce Myagram Vocitasse icrrint, Avisera. vel a plantae silvestris nomine, vcl ob loci atque situs conditionem, dissicilesque elapsius, quasi captorum musci polam.
Praesidium excepit principes more suo, tympanoruin ac tommentorum cum ion: tu militariter. . Tum praesectus ni Cn- stravit singulatim excisa in cautibus antra, vias anetustas, a que exstructa in saxis praeruptis munimenta; simul armorittelorumq; vim maximam. Haec cum perlustiassent, ad pCD .st se ius molen4 principes tendunt,classis atque triremium visim Ae γε
darum cauea. Decretum fuerat exi iactari in praetoria pcrsnum maris quem Strabo craterem vocat a forma, uti Ca nilus cognosceret disciplinam atque labores seivorum navalium, & perlustraret obiter vicina littora , circumjacentes insulas ac promontoria et Mi senum, Prochyten, Pithecusas, Capreas, Herculaneum ac Athenaeum, sive Minervium, Miner iuubi Sirenum quondam fides fuit, teste Plinio. Promonto pVomo Istr xio nomen est, quod Lilysici aedem sacram Minervae dedica m. rit in ejus ora, cum Sirenum insidias evasis Ict, ut Strabo in morat. Sed venti vehemcntiores in caussa suere, ne haec perulustratio fieret; quae utilis admodum alioquin , atque jucunda suis sit. Stabant in portu triremes fere quadraginta, exploratoriis,navibusque aliis emepris. Portus ana
pisssimus a tempestatibus praemunitus est agetere latissimo per quingentos plus minus a littore passus in mare, brachii
incurvi forma, procurrente. Is quidem vestitur, atque in altum evellitur e mari quadrato saxo immani. Per med umaggerem fons aquae dulcis ab urbe tubis subrerraneis d dii ctus in capite molis uolet erumpere, cuius crater marmorcus ibidem ill huc extat. Molem ex re nunc vulgo quoq. Latin hvoce nominant aggerem istum, cujus initia polita confiat fuisse annos ante ducentos octoginta a rege Gallo rulo I cundo. Adampliavit maiorem in modum operibus maximis adlectis Alphonsus primus Hispanus: qui rex elus urbis aedificia publica magnificentiali me provexit, dc exorna Uit, sicut