장음표시 사용
431쪽
in bis Ma pol,sana descrWuo. Parthenope centuriatae prodeuntes ex diversis urbis regionibus M mdunt militari gradu Palatium versus : & in area mu
quae est inter hortos Palatinos & aedem D. Ludovici n- currere instructis aciebus visi sunt telorum cum omni gen Te, perpetuoq; tubulorum ferreorum cum strepitu. Et dum cosors cohortem, acies aciem loco pellit repellitque , pulchra non minus,quam insignis principibus, aulicoq; coitatui, dum ex hortis & fenestris omnes 1pcchant,velitationis ac proelii species aliquandiu exhibetur. Reliquii quod stuper rei diei, dum Cardinalis consilio praesidet in senatu, principes juvenes sphaeromachia vel pilae certamine transegere. Talici; exercitio festis vesperi ante coena in atrio Palatii maiore tanquam in theatro, ludiorum dc ludiarum spectacula ad faces exhibita sunt , quibus recrearentur. Quod resingulis deinde diebus, quamdiu Carulus adfuit, Varie comtinuatum fiut. Nam vel comoedi vel pantomimi, saltatores aut saltatriculae , musicive artifices instrumentorum concentu ante coenam semper principum consessum oblectarunt. Curatum insuper a Cardinale est, uti quotidie
cum selecto comitatu illustrium atq; peritorum hominum duceretur ad celebria quaeq; loca, quae in urbe atq; suburbanis circumquaq; visiu erant digna. Et ea quidam sunt pluruma sumptibus stupendis atque cultu magnifico seperba.
Nam urbs spatium complectitur magnu,posita inter amoenissimos colles a Septentrione de Oriente, & maris sinum a meridie & Occidente, e cujus portu Misenus, Minervaeque promontaria, celebresque antiquitus insulae Capreae, Ischia & Porchyte sereno caelo conspicua sunt. E a Cumanos vicinos primum condidisse, & l Parthenopen a Syrenarum una ibidem sepulia nominasse, Strabo, Virgilius,aliique auctores consentiunt. Subvertam deinde suisse volunt ab ipsis conditoribus, cum ni in m emorescere & augeri propter agri ubertatem, matremq; vicinam Cumas sensim supplantatura videretur. Quo facto Cumanos immani peste ,
vexatos, oraculoque monitos serunt, ut urbem rellituerent,
di Parthenopes deae sepulchrum annuis lacrificiis colerent. Itaque cum eam restaurassent, Neapolim voce Graecatum appellari a re coepisse volunt. Sunt tamen & aliorum
opiniones diveris. Lycophron enim Chalcidensis in Ale xandra sua Phaleri murum eam urbem appellat: & ejus interpres
432쪽
terpres Isicius Taetetes adjicit, Phalerum siciliae Frannum Neapolim in Italia condidisse: dc quia crudeliter is torquebat, occidebatque suos hospites, atq; advenas quoscunque, natam inde fabulam esse, Parthenopen Sirenam ibi excidisse, ri usque sepulchrum ab incolis exstructum, deamque volucrem sacrificiis annuis ipsain coli. Nobis quidem peripe-yum est,ta Campanis in eo trami magnae Graeciae pro deabus cultas olim fuisse Sirenas, inter tutelares, oc topica nu- S renariam mina, Romanorum etiam florente Imperio. Nam memini ecistis. me Neapoli ante plures annos vidisse Sirenas cum Heboneci Sebetho tutelaribus Neapolitanorum diis exsculptas in
ara rotunda marmorea, quae quidem nunc est accommoda ta in cratere fontis excitati in extrema mole portus Neapolitani. Rursum ab Hercule Neapolim extructam este, Veterum
aliorum scriptorum testimonia sunt: ut Diodori Siculi, Ac Oppiani, qui ad urbis nomen alludens in poemate suo de
Venatione novum Herculis campum Neapolim appellat. Omnium tamen una est opinio, eam antiquissimam csse, &ante Romana tempora celebrem inter praecipuas urbes Gra
cas Italiae floruisse Pithagorica plutosophia. Ceterum scente per Italiam Imperio Romano, quod se facilius submisisset ea civitas cum Campania subigerriur,inter liberas atq; foederatas est recepta: quae deinceps in amicitia fideque po- ώpuli Romani constanter permansit, ut LiVius, aliique pluyς. h. a sidis testantur. Quinetiam adflictis Annibalico bello rebus contra Capuam vicinam & alias perfidas urbes, illa Romanis
adhaerere non solum non dubitavit: vertim etiam legatos Romam mittere, pateras aureas quadraginta magni ponderis, ut idem Livius pulchre memorat: immo vires, opes, di
quicquid a majorisus thesauri relictuna, ad Imperii, urbisq; Romae subsidium in curia senatui liberaliter di ingenue prata
sentare voluit. Quibus tum actae sint 'aliae pro munificentia curaque, atque una dumtaxat patera, quae Hrantiam ponderis fuit, accepta cst. Itaque propter fidem singularem atq; perpetuam inter civitates Italiae liberas dc foederatas Neapolis amicissime semper est habita cultaque, tam consillum quam Imperatorum temporibus. Quae Capua oppressa atq; praefecturae jugo gravata, plurimum inclementi ccpit, feliciterque diutissime pdei suae fructu gavisa est. In hanc etiam Neapolmurbem, ut Strabo nobis auctor est , studiorum causia juvem antiqu/ X s tus M.
433쪽
tus , aut aetate consecta seniores , quietis & ocii caussa plerumque secedere ab urbe Roma solent: quemadmodum M Silius Italicus de eadem cecinit dicens, esse Nunc mollis urbι ruam, atque hos ni Musis
Caelum etenim nusquam est mollius aut clementius in Italia bis floribus annue vernans : ager undecunque seri l. si ii iis, & varietate nobilium fructuum , fontium , aquarumque falubrium copia, nec non naturae multiplicibus mirariculis abundans, & prorsus inaestimabilis est, ut non immerito P uadisus Italiae dici possit. Quae tam praeclarae dotcs iac tui Ia luere, uti haec semper urbs ab Imperatoribus regibus, principibusque maximis , atque etiam nobilibus ingeniis frequentata semper fuerit. Quemadmodum &nostra hac aetate multi reetuli, illustres atque potentes viri tua ibidem habent magnifica palatia, & splendidas aedes: in quibus plerumque vitam pro anni majore parte degunt. Constat Titum Livium Patavinum historicum Q. Horatium Flaccum, Statium Papinium, Claudium Claudianum , poetas cel bres, Anneium Senecam philosophum, aliosque infinitos,
qui ingenio scriptisque sitis praeclaris nomen sibi pepererunt immortale, sepius eo studiorum causa secessisse, P. Virgilia Maronem Neapoli diu suavissime vixi fle, atque Georgicorulibros ibidem compositisse legimus : &cum Brundusii m
teretur, corpus suum eo transferri ac sepeliri voluisse, ut de veterum poetarum plura testimonia suffragantur. Semus commentator illius , altero lapide a Neapoli via Puteolana prope fauces persosiae per Pausilypum cryptae motuimenta ejus fuisse scribit. Locum nunc ostentant accolae, monstra tusque est Carulo principi e vicinis hortis S. Severint. Sed Ncapolim inde revertamur, urbem nunc quidem temporis civiam & incolarum nobilitate magnificentiaque non minus quam structurae sumptibus atque aedificiorum omnis
generis splendore celebrem. Etenim Caruli V. Aug. ac dei de RegisHispaniarum Philippi auspiciis hanc mirum in m dum adampliarunt, muris, propugnaculis, fostis, turribus, atque castellis munierunt, & quasi inexpugnabilem fecerunt coi um principum legati, qui proximis annis regnum Nα- politanum
434쪽
politanuna provinciam obtinuere. Sacris etiam aedibus, &collegiis, item curiis, atque principum hominumq; illustri palatiis mirifice ubique locorum cst exornata Extant& antiquorum aedificiorum piricae rcliquiae plures , ep taphla, st
tuae, cippI, columnae, arae, marmoraque sculpturis artificiosis preciola, quae longum hic elset recensere. Inter haec imprimis Caruis principi comitibusque ipsius non immerito 1 placuere quadrati templi Castorum magnae illae ruinae, licet .,
incendiis deformatae: cujus ex praeclaro propylaeo column pae..is
sex priores marmoreae cum imposito fastigio adhuc erectae*mmetria Corinthia pulcherrima conspicuae, nec non amplitudine & artificio suspiciencis. Quarum capitula cal, thorum in effigiem efformata, volutis floribus, atque reflexis acanthi foliis eleganter vestiuntur. In trabeationis autem zophoro legitur Graeca talis inscriptio:
Liquet igitur ex eadem, Castorum hoc templum fuisse, linguamque Graecam apud Neapolitanos usitatam quoque tum florente monarchia Romana; quemadmodum ex ipse inscriptione, chaia teribus,3c operis totius superbo sumptu, ac artis Oxquilita persestione colligimus. In fastigii quidem itympano triangulari supra columnas exsculpta luere plura deorum simulachra, sed majore ex parte flammis ac vetustate consumpta sunt. Apollo cognoici cur adhuc stans ad tria Apossinis podem,&utrinq; in angulis inferioribusTerra& Aqua,quo μαλ- formari solent modo, iacentibus ac semierectis stignis, & ad chrum.
umbilicum usque nudis. Nam Tellus ad dextram posita tu- Toliar s. mulo incumbens dextro cubito, sinistra tenet erectu Copiae cornu. Sebellius ad sinistram manu cannam tenens,fluvioru Sebethi. more dolio everso, & aquam estundente pronus inciambit. Reliqua sunt indi screta atq; comminuta nimium. AEdes nostrae religionis sacrae maximis impendiis apparatissimae adique Omaussirinae per urbe plui ea, no siccus ac in borto cui tic
435쪽
D. Clara remplum. Regum in Uncipum
simo varii flores,sparsim visitatur. Ut D. Clarae templum cum parthenone sacro peramplo liberaliter extructum opus ab Hispana Sancti a regina, Roberti regis coniuge, quam Agneteni alii vocant. Excomptum est atque celebre regum veterum ex illustri Dyrrachina domo sepulchris eximiis,qui Principi Carulo monstrata sunt: sicut in D. Dominici, &Oliveti montis, aliisque ficris delubris Hiipanorum regum, heroum,aliorumque Principum ditissima monumcnta, st, tuaeq; marmoreae ad vivum tactae. Ad suminum urbis templum cum tertio Idus Januarias magna principum caterva comitatus mane duceretur Carulus, Antistes & frequens Canonicorum sacerdotum cine collegium in habitu sacro. cruce argentea Draelata cum pompa solemni principem exceperunt,orationeq; gratulati sunt adventum in pronao. Princeps ipse gratias egit,& deinde ductus ab Antii tite,concinentibus organis, atque musicis instrumentis, ad delubrum sacratius, ante silmmum altare cum ductore supplex oravit.
Dumque perlustrat sumptuosiam templi structivam, atque auro argentoque resplendentia secella pichiris statuisq; pulcherrimis plena: Missiae secrificium paratur in religiosissimo D. Januarii sinctuario, in quo Divorum sacrae reliquiae plurimae servantur. Atqui divina re peracta,deprompta simi atque monstrata singulatim visu digna quaeque, utpote Divorum ossa atque reliquiae, auro, argento, gemmisq; incluta, dc regum principumq; preciosissima donaria, &quae vix stam et annuatim in publicum proseruntur,atque ostenduntur. Inter quae magna cum religione servatur caput D. Ianuarii Episeopi Puteolani,& martyris : item sanguis ejusdem in ampulla crystallina conservatus, sed ob siccitatem durus de concretus. Quae quidem ampulla cum producitur in altari,& capiti martyris, choro preces concinente, admovetur; fanuuis ille stupendum) liquescere, ac musti recentis in modum incipit ebullire, quemadmodum ab omnibus tunc non sine magna admiratione visium fuit. Perrexerunt inde ad Annunciatae virginis Mailiae,quam vocant, aedem secram, multa religione celebrem donariisq; locupletem: ubi etiam multae insignes ac rarae Divorum reliquiae ostensae sunt, Minter alias infantum ita nocentum ab Herode rege, Christo servatore nostro nato in Bethleem, occisiorum corpustula duo sesquipedalia, adhuc integra cute contecta; in quibus vul*
436쪽
vulnerum patebant hiatus in unius capite, dc alterius pectore. Tran leunt hinc in απι Ουμάον, ut una voce dicam, templo junctum, magnitudine atque struetiira municipii per- ampli instar : in quo supra duo millia pauperum, omnis ge-ncris, aegroti, senes, debiles, & ad Operandum impotentes
aluntur, atque curantur pro cuiusque conditione, aetate, ataque valetudine. Plusquam octingenti utriusq; sexus orph ni, & exposititii in eodem ab infantia de unguiculis primis educantur, literis imbuuntur, ac artibus variis pro ingenio& indole cujusque diligenter instituuntur ad aetatis usque maturitatem. Florum exercitia atque studia diversa in suas classes di iti ibiita diligenter animadvertere & perlustiare,Carulo, atque comitibus ejus valde jucundum fuit. Praeclara profecto, laudatidaque modis omnibus est haec Christianae pietatis institutio, quam Platonicae politiae quandam ex pam te speciem referre, atque apum imitari oeconomiam illam pulcherrimam a Xenophonte nobis descriptam, & a Marone poetarum principe ad imaginem Platonicae civitatis et gantissime depictam, Corona Pighiustum Carulo declaravit ; esseque magnis civitatibus, quae mmquam sine pauperibus & caenis sunt, valde necessariam, ac veluti nutricem pacis, sementum tranquillitatis publicae,atque calcar ad viri tutem. Haud quidem haec absurde. Ex veterum etenim historiarum lectione cognoscimus de experimur, pro dolor, quotidie, quod intel ina civitatum mala plerunque nascui tur ex nimia fortunarum inaequalitate. Quae cum exccdit inter cives sub iisdem viventes legibus, extrema paupertas infrequenti populo, rerum novarum inducit cupiditatem, adfert scelella consilia,&excitat temerariam audaciam. Ruria δε εσσε sus privatorum aliquot opes immensis sicuti pariunt luxum, seperbiam, ambitionem, contumelias , atque tyrannidem: ita pauperum animos pungunt, invidiaque perstringunt, &maturant discordiarum .secessionumq; semina. Quae cum invalescunt, potentissimis monarchiis, atque felicissimis etiam civitatibus haub dubium adferunt interitum. Florent igitur & vigent potissim simillae, in quibus Evanuelici praecepti temperatura quadam salubri mutua flagrat charitas,&amor proximi colitur in eum maxime finem,utqus propria singulis natura vel rtessent, feligiosa spontaneaque largutate communia quodammodo fiant necessitati publicae, a que GHriona by Gooste
437쪽
ducit, via, pulchrorum antiqua aedificia 'magna, sed rubnosa. Et in angulo qua se via in Appiam fundit, , arci Tul. lii Ciceronis Lepulchrum ostendunt Campani antiquit, tum studiosi ex Joviniani Pontam sentcntia, cujus aetate Volunt ibidem repertum fuisse fragmentum epitaphii Ciceronis. Pighio Coronae tamen non tantae videtur antiquitatis
monumentum illud eire : quod rotundum Opcrc lateritio concameratur,media columna icitudinem sustinente&ad dexteram introitus per si alas lapideas patet alccnius ad limperiora quae dumis & arbustis obsepta sunt. Cum deinde trajecisset Carulus Lirina amnem, occurrit Suesanus Antistes cum comitatu sito, mox & magnae nobilium catervae venientes obviam principi gratulantur adventum , dedit-cuntque cum honore tubis praecinentibus per urbem silarii myrto & herbis odoris cris conspersam, & lauri ramis ornatam,in Palatium ducis suesiani. Intranti in atrio primo prε- sentatur illi ex majorum more sumptuosio , ut Vere vocare pollimus,lautia multiplicia & magnificaDucis absentis no-niine. Nimirum in cadis vina nobilissima quaeque Campana,carnes & pisces omnis genetis Volatilia, pinguesque serinae,casei,fructus,ac mensae secundae bellaria exquisita. Nec deerat hordeum equorum pabulum , nec quippiam quod ad opiparas dapes instruendas requiri posset. Tractatur ibi. dem sumptu regio splendidisti me cum comitatu omni . Postridie cἰim Principem Episcopus vir humanissimus ad E elesiae suae faera visenda deduxisset,ibidem re divina peracta non sine praecipuae nobilitaris, quae frequens ad templum confluxerat.sequela perlustrat urbem antiquitate, veterum que scriptorum frequenti mentione celebrem; in quam Pometinos a Tarquinio prisco rege Romanorum Pometia de leta pullos commigrasse Dionysius Halicarnasaeus lib. V. tradit,unde Suessa pometia vocari coepit. Postea & Aurun corum Suessa dicta teste Livio, clim Aurunci a T. Manlio consule Sidicinis opem serente victi cum liberis & uxor: bus eo patria descita confugissent. Posita quidem urbs in agro vellino ad montem Massicum in Appia via, regioneque inamoena atque fertili quae aliquandiu Volscorum inter praeiacipuas urbes nominatδ, tandem Romanis cessit, factaque colonia circa annum urbis CDXL. ut ex Livio colligimus.
Velleius autem uicnnio post Lucetiam deductam scribit
438쪽
Passa deinde est saepius clades Annibalico, Ilibusque Ro
manorum bellis: quam tamen admodum postea floruisse Caesarum sub monarchia, maxime si ib Hadriano & Ant ninis Piis,colligimus ex statuarum titulis, , elogiis, atque marmorum scripturis,quae sparsura ibidem reperiuntur, &Coronadigitius ditisenter annotavit ea studiosis alias communicabimus occasione commodiore. Redeunti porro principi ad palatium lautia denuo magistratuum ac rei D. nomine praesentata sunt, eduliomm ut pridie eopia dapsilis. Quae muneradicet Carulo viderentur ociosa & superflua , cum mcnsas ubique reperiret apparati stimas ; non potuit tamen non am ecti benevolenter principis ac rei p. studia huma-a itatis ossiciosa,justitque demum ex oecolaomi sui consilio cibos illos omnes pauperibus ibidem distribui. Prandio re- Iectus,non sitne magno comitatuCapuam perrexit qui item crevit in itinere ubique locorum, perhumaniter nobilitate Campana ex locis vicinas ad ipsum consuente. Gubernatornem Capuanus cum magistratu ac optimatum turma quatuoi tubis praecinentibus obviam occurrens gratulatur adventum ue cinctusque mox princeps maetna comitatus illustris corona, ad urbem pergit. Juventutis urbanae plures cohortes sub vexillis tendunt obviam advenientibus , atque ingenti cum armorum applausit, sestivaque velitatione principem salutant , & per urbem myrto , floribus, &herblS variis consipersam,ornatamque lauri ramis e fenestris utrimqlte per omnes sere plateas tandem ducunt ad hospitium is i paratum in amplissimo quodam palatio. Sumptus, epulae,torquatorum ministeria luxum &deliciasCam- Damae priscas repraesentare videbantur, musicis acroamati-huS,morionum atque lud sonum variis actibus interpositis. Atqui iam antiquitus Capua Campaniae caput insolentis arrogantiae pioterviaeque vitio laboravit. Nam & M. Tullius in agraria secunda contra P. Rullum testatur Campanos semper superbos fuisse bonitate agrorum, & fritistuum magnitudine, urbis salubritate dc pulchritudine. Ex eademque copia & rerum omnium amuentia natam arrozantiam, quae alterum urbi Romae constulem e Capua postillavit pamque luxuriem natam, quae ipsum Annibalem armis Invictum voluptate vicit , & enervavit. Eleganter igitur
439쪽
appellat Capuam domitium superbiae, ac sedem luxuriae:
aitque ingenerari hominibus mores,non tam a stirpe generis ac sentinis,quam ex iis rebus quae ab ipla natura loci,&a vitae consiletudine suppeditantur,quibus alimur& vivimus.
Atque ita loci Genius sibi similes plerumque colonos gignit. Quod etiam tum Corona Pighius se animadueitisse mihi asseruit, & admiratu in fuisIe, in hac Capua nova ex antiquae ruinis alio licet loco duobus passivum circiter milibus distante suscitata, cum videret atrei o adventus die tam celebri in conventu principum dcin hospitalitatis tanta sesti. vitate juvenem nobilem privatas ob inimicitias in atrio pa latii ab hoste sica per sincuri cadere ante caenaculum , in quo Princeps Carulus pluto ante cum praesecto magistratibusque fuerat pransius, mox ut dimissis convivis se subduaxisset in cubiculum,& dum ad iter accingitur. Sicarius perturbam elapsius,eo die non reperitur, nec admodum diligeter investigatur.Adeo non tot finitorum intervallum, non colonorum frequens mutatio, non denique Christiana religio vetera illa loci vitia corrigere, contagionemque ex copia& luxu nascentem effugere, aut occulere potuit hamnus: quin in quibusdam turpiter adhuc temporas detegantur, & pu σών emineant.Polita est nova Capua ad Voltumi ripam,altero, ut dixi, lapide ab antiquae ruinis quae ingentes adhuc cen' nuntur juxta D. Mariae Gratiarum aedem: utpote portarum urbis,theatri,aquaeduinium,aliaeque moles immeniae templorum,porticuum,thermarum,atque aedium amplissim,rum. Item sitbterraneae concamerationes vastae,& aquarum castella,visunturque in vepribus ac dumis columnarum ac marmorum omnis generis infinita fragmina,ex quibus po-' tentiam ac superbiam veteris Capuae colligere post limus,mminis .ia quan Vis magnas ejus reliquias ΠΟVa Capua vicinaeque ur bcs inde distraxerint.Strabo Capuam appellatam tradit ab agro campestri ,eadeinque ratione P. Maro Campanam umbem,S Tullius Liviusque frequenter ejus cives & incolas Campanos nominare videntur a camporum uberrimorum cultu.Poetae tamen,Maro jam dictus,Lucanus,& Silius , aliique Capyn Troianum AEneae cium urbi colonos, Thmnia ac nomen dedisse canunt. Eam, auctore Strabone, prius Opici dc Ausones tenuere: dein Osci Tuscorum geris,a Ruibus Osca dicta.Hos ejecere Cumani posteaque iisdem Pial- sis
440쪽
ss Ettusti cam ampliatam caput undecim urbium aliarum
instituete,Volturnumque citam dixere a vicino flumine,ut Livius testatur.Potentem atque vicinam in Italiae meditul βsim risur
lio,nec non inimicam semper atque aemulam Imperii non GV minusquam ipsa Carthago, ferocemque praesentis Annibalis amicitia atque societate Romani maximis operibus circumvallatam & obsessam fame demum subjugarunt:S, B --err natusque securi percusso , civibus reliquaque multitudine
sub hasta venditis, urbem atque agrum omnem publicarunt.Nec imposterum civitatis ullum corpus , non conciliupublicum, non magistratus aut senatum urbi permisere, vel ulla insignia reip. sed aedificia sedes aratorum esse jusserunt; utique dumtaxat urbs a Libertinis, & institoribus, vilique operaria plebe frcquentaretur,permissim fuit.In hunc itaque modum Capua adflicta iacuit ultra annos centum triginta,atque ager Campanus populi Romani publicus fuit usque C. Caesaris consulatum. Qui ege Julia contra senatus optimatumque sententiam lata militibus eum viritim divisit,Capuamque muro ductam,uti si agmenta Iulji Fron- G Rom. co-tini demonstrant, primus coloniam fecit. Quae ex eo quia se dem tempore reflargens auspiciis Imperatorum, floruit sibpopuli Romani potestate; donec a Genserico Vandalorum rege capta subversaque,ab Ostrogothis dein occupata, a que his pulsis a Narseterestaurata, tandem a Langebardisterum excisa suit atque deleta. Ceterum quo tempore haec Ej- ώνιῶ nova Capua ex ipsius ruinis excitata, quove auctore ad sie- mutaria-cundum ab altera lapidem .ut dixi,traducta suerit, non fatis nec constat.Et quidem verisimilequod vi metuque barbarorupulsi,atque dispersi cives ranaem eo confluxetaim,atque sensim extra desertae Capuae ruinas sedes fixerint ibidem ad Volturni ripam; ubi moc novam Capuam in urbem periam piam atque potenteia emersisse videmus. De qua Julius Scaliger poeta non minus salse quam obscure cecinit: Flamme ale es peraresuperbia sum,
Ca illis Princeps postridie quam appulerat cum sacris inter X 3 fuisset c