장음표시 사용
61쪽
beneficia attigerit; dum alia tamen Conllantii erga FlavLam civitatem merita receni eat. Sed stat alius is orator, non Eumenius,qui Coni tantino patriae suae nomine grat as egit, Diversa etiam recensentur in duabus illis orationibus Comstantin&Imperatorum bene incrita diversis inbibus urapensit. Aliud enim est Flaviae pecunias ad Kalendaria largiri; id est, ad menstruas rationcs onera civitatis publica liber, liter sublevare : aliud Cliviae, ut Eumenius ait, maximas pecunias, & totum, si res polcat, aerarium non templis tantum, Capitolio, ac locis publicis,sed etiam pr. vatis domibus reficiundis indulgere. Aliud item lavachra Flaviae, quα corruerant extruere: aliud militari labore legionum Cliviae relides aquas, & novos amnes vestiti aridis fessae urbis visceribus infiindere. Nec idem rursiis videtur metoecos Flaviae transferre: hoc est, inquilinos mutare, Sc artifices tran marinos Cliviam.& ex amplissimis provinciarum ordinibus incolas novos deducere. Haec, similiaque non sinunt ut credam,ad Eumenium pertinere illam orationem pro Flavi en sibus dictam;&ob leves quosdam Belgae illius conjecturas Cliviensium nomen ex Constantii Caesariis epistola eradendum esse, ut ad ejus lubitum Eumenius AEduus fiat,& A gustum oppidum Augustodunum, Quare torqueat enthymemata sua quo velit, apud aequum tamen judicem non facile temeritatis se culpa purgabit, quod Coni tantii Caesaris epistolam mutilarit, quodque Clivienses antiquo Romanae civitatis jure ac privilegio, fraterno populi Romani nomine, nec non celeberrimis ingenuarum artium
scholis Maenianis spoliare voluerit. Accedat praeterea, non liquere ex Aedui Rhetoris oratione Flaviam illam August dunum fuisse. Etenim ne semel quidem hoc nomcn exprimit. Flaviam illam sitam Aeduorum civitatem semper no minat. Si per civitatem intelligat omnem Aoduorum populum iis deni legibus viventem,ut saepeCicero.CaesaI Vet reSciue scriptores, vel univcrsi provincia vel omnes Aeduoiram urbes Flaviae vocari debebant. Si una dumtaxat urbs fuit rhetoris illius patria, siciu ex eius oratione variis locis colligi potest: non mirum ἰi quis dubitet, quaenam haec fuerit.
cum vetus nomen ejus non edatur in oratione.Haud tamen
diffiteor quin caput gentis,ct una fuerit ox praecipuis, cam civitatum semper vocet. Sed Augustodunum non semper carui
62쪽
' a m etentis fuisse, iam ante docui, neque solam apud A
duos civitatem appellari solere, rhetoris ejusdem verba de-darant,ubi ait Constantinum Aug. illachrimaste ceteris illius regionis civitatibus, propter earum vastitatem, quam transeundo viderat. Cur non itaque per Flaviam Aeduorii, Bibiactem intellexisse rhetorem, codem modo divinare nobis licebit Z ut leor licebit, dc evidentioribus sociasses argumentis poterimus. Est etenim urbs antiquissima, & C. C. sari transalpinam Galliam invadenti ab initio comoda,&fda. cum Helvetios per eorum finis persequcretur. Is longe maximum, Si copiosissim si oppidum di apud A ius auctoritatIS maximae vocat, ubi cum legionibus, ob frumenti rorumq; exercitui necessariarum copiam,ac sacultatem, hibemnavit aliquoties, & jus dixit ubi ilcm totius Galliae civitatu conventus habiti tape sunt. Nec discrepant, quae de Flavia
sua rhetor dicit,cnarrans AEduorum erga populum Romanum vetera bencficia cum scilicet finitime nat: ones Sequanos & Alvernos suisse Caesar scribit) Aeduis ob Romanam amicitiam insests Germanis auxiliariis dominis accitis,illos Ariovi sio duce vicinent, & oppressissent: Tum Principem Aeduum qciem Divitiacum Caesar vocar) Romam ad lim,
tum veniste rem docuiste, atque ope impetrata Romanum exercitum . Caesaremq: trans Rhod anum induxisse primu. Atque tum Aeduorum civitatem hibernis hos p iraliter pret bilis, stippeditatis lariliter commcatibus, armis fabricandis, peditum equitumque copiis auxiliari sus Romanos iuvi: Ie: inamo totum quod Rheno, Oceano, Pyreneis montibus clacunctis Alpibus continetur , eorum imperio tradidisse. Haec de univcria Aeduorum gente vel civitate rhetor jaffitar, cujus tunc caput, ut ex Cmaris etiam verbis colligitur, Bibracte fuit. Hanc autem in fine orationis suae nominat, dicens ad Constantinum Aug.Flavi enses nomen ipsius jam non antiquum acccpissc, S mox adjici cns: Bibracten non semes, sed ter antea siuum nomen mutasse: coloniarum, ut autumo, totiens eo deductarum occasione, cum Romani Principes attritam bello diversis vicibus restaurarent. Verum eum dicat ad Constantinum orator his verbis: Nos nomen tuum accepimus: Cur non potius, si Augustodunensis crat,
iubiungit quoties Augustodunum prius nomen mutasset
Nam absiarde profecto subjungit hoc idem de B bracte, sis 3 Bibra.
63쪽
T tum Bibractinus non fuit. Utinam epilogus ille non truncus, εο
orationμ in ultima periodo non nimium mutilus ad nos pelvenisset; pro βατι- omnem dubitationis hujus ansam fortassis auferret. Verbae u-mm ejus ultima adducam, ut habentur in exemplaribus: lector iarnu . pse, velim, judicet, & ex unguibus metiatur. Omnium,i ,, quit,sis licet dominus urbium, omnium nationum,nOS i ν, men & nomen accepimus tuum non jam antiquum. Bibr
Fibractes cte quidem huc usq; dicta est Julia, Polla, Florentia: sed FI
antiquin via est civitas AEduorum. Praeclara scilicet haec est aposiope nomm . sis,qua suain in tanti Principis praesentia, tantoq; in coniecsii S auditorio orationem unit orator. Ceterum non ejuS, mihi crede hoc artificium: rtunae potius ac temporum i juriis hoc imputandum est, quibus omnia deteruntur, & vi-Vantur. Demonstrant etenim hic desiderari verba quaedam, non solum ipse sensus imperfectus, verumetiam Beati Rhenani exemplaria: in quibus ante vocem;Dixi; in cjus generis orationibus,semper ultimam,unius,atque sterius lineς sp cuiI metem cium vacuum remansit. Uerum ut sententia expleri debeat,bu Iunori ingenioso lectori judicandum relinquo. Mihi quidem sic os raptis fere dixisse videtur: Sed Flavia est civitas Aeduorum haec
Is raeen - immortali tuo Imperator Auguste beneficio in perpetuum ἔ- come- nuncupandat Aliorum alia sit, mea pace, sententia, nemi- μ. ν, nem tamen puto judicaturum, nihil eo loco desiderari. Sed is vehementiore vento nunc longius evehimur. Spero tamen veritatis amicum, ac historiae veteris studiosum lectoiem di sceptationis hujus taedio affectum non esie : immo potius propter variam, & distinctam rerum cognitioncm volupe s li fuisse, interiore mentis obtutu cursum istius velitationis Trans in hactenus prosequi. Iam porro satis me Clivienses nostros Grisensio antiquae nobilitatis suae possessioni vindicasse spero, & tem --nt1 με - pus esse existimo, ut agri vicinioris nobilissima, ac celeberr niara adH ma Romanorum castra eiusdem Principis ditioni, ac guber reru castro naculis subjecta ex ignorantiae tenebris eruam, ut antiqv νω colou a provinciae statu, quemadmodum pollicitus sum, declarato, que T να- tandem ad propositum historiae nostrae cursum veniamuς. narisn- Αgendum igitur nunc de proximis in eadem Rheni ris aptνον-. legionum hibernis , quibus Ueterum nomen erat. Ha e Veterati enim mox ab initio Clivium C. Caesaris castrum, aliaqi erionum hi- in iis locis praesidia celebritate, & amplitudine sua non pN σπα. rum obscurarum.Quod in causabiu fallor, suit,ut nisi admi duin
64쪽
Aum sero reperiatur Cliviensium mentio apud antiquos
Romanarum rerum scriptores. Extructa quidem fuere m. plus minus miliaribus altius,in eo Rhcni flexu, ubi plerumque Tentheri, Usipetcs, Bructheri, aliaeque Germanicae nationes secundum Luppiam amnem trajicere, Rhenum, ac in Belgicam transire solent. Posuit autem non diu post C. Caesaris mortem Augustus Octavianus, cum ille des icto M. Antonio & Cleopatra, pace per orbem terrarum parta, pro vinciarum ac Imperii limites statueret. atque Gallias a Ra, torum finibus per fluminis aetem ripas ad Oceanum usque adversus Germanos praesidiis firmaret. Tum etiam Vetera muro, turribus, ac vallo in tantam amplitudinem munita sunt, quemadmodum Cornelius Tacitus memorat,viduae legiones in his manere , commodeque se tueri possent.
Quippe illis hibernis Augustus obsideri, premique Germ
nias polle crediderat; quorum pars in collem imiter assuragebat, parS aequo campo adiri poterat. Nec tamen diu se continuit vallo, murisve castrorum Romanus; qui subactis iamdudum circumquaque provinciis securus, nunquam id malorum arbitrabatur re: ut ultro legiones oppugnatum hostes venirent. Itaque passim per vicinam regionem eL filius, haud procul castris in modum municipii extruere mdificia, villas, praediaque excolcre, oppida, pagos, dccastella sparsim habitare coepit. Quae tamen longae pacis opera frequenter, bellis si ibortis, fuisse stibversa constat. Veluti Vitellianis temporibus, eodem Tacito reserente , contigit; cum Batavia, Galliaeque praesidiis Veteranorum propter civile bellum denudatae robcllabant, & a Claudio Civile B
tavorum duce Vetera castra oppugnata, captaque fuerunt. Rursum sedatis tumultibus, Vespasianorum auspiciis primum, ac deinde sequentium Imperatorum serpius pro temporum conditione,ac Impcrii statu restaurata,adampliat, que suisse,Romanae historiae demonstrant. Trajanus autem
Augustus,qui Coloniae Agrippinae Gallia Germaniamque
regens per Nervae Aug. adoptionem imperium adeptus est, istos ad Rhenum limites,longe lateque munivir, atque ut Eutropius testarii urbes trans Rhenim in Germania multas reparavit: Is adjecit Veteribus nova castra, quae Ulpia ab ejus gentilitio nomine vocabatur, institu itque legione n
65쪽
item eodem loco coloniam veteranorum, quam Traianam ab ipso nuncuparunt. Cujus qu3dem coloniae mentionem in hii toriis reperimus,uti mox liqvulum fiet. Et extat μι-nerar um ProvinIarum Impens Komam ρ elusium νω ἀm, e lGID Amsmι Mi Antomni AMPO Drusi. Quod proculdubio ex prima illa Romani orbis descriptione.a Cae sare dictatore coepta,& ab Auguilo completa. timuiq; d inceps exactis publicis, de breviari s Impcrii, depromptunu&collectum fuit. Sed quae ad noliram aetatem pervenerunt illius exemplaria extremis Romani Imperii temporibus, atq: post ultimam provinciarum constitutionem Constantianam, mutatis locorum appellationibus,ad itylum, delinguam ejus temporis ex prioribus concinnata lant. In hoc autem limitum Imperii dejcriptiones extant cum regionum d mensionibus,& urbium locorumque datariciis. ubi vero
Belgicae depinguntur limites a Rhaetis de Argentorato per Rheni ripam ac viam militarem descendendo, Veter bus subjicuintur casti a talpia. Rursus aliud irer, qtioda Lug duno Batavorum, id est, a Rheni ostio & Oceani litoribus exorditur, eadem via per ripam ascendendo. apud Vetera collocat coloniam Trajanam; codem loco, quo descenderido ponuntur Ulpia castra. Nec in ullis exemplaribus quae plura antiqua vidi in inter Vetera, dc Ulpia, vel coloniam Traianam litus aliam distantiam annotatam invenio quam M. P. M. id est, miliare plus minus. Quod aliud igitur hinc colligere possumus, quam Trajanum iliam coloniam, de castra huic conjuncta, Veteribus ad unius miliarii spacium vicina confluuisse Z Legionibus autem Romanis rui te poris Trajanum duas adjecissse, apud Dionem libro hist riarum L U. legimus, unam in Aegypto, quam secundam Traianam Fortem appellavit : alteram in Germania in suis his castris videlicet collocatam: quae trigesima Ulpia Uictrix dicta est. Hinc usu venisse videmus, uti succestii temporum coloniam eandem Trajanam alio nomine castra Ulpia legionis XXX. vel Legionem XXX. Vlpiam indissi rentcr appellarint: quod non ibium ex Itinerario Romano, verum etiam ex Ptolomaeo,alii Iq; Geographis manifestum nobis iit qui ab itinerario vix quippiam discrepant,&Legioncm XXX. Ulpam minutis dumtaxat XL. longitudinis a Veteribus castris distare , in latitudinis autem dimensione' gradu
66쪽
gradibus.& minutis iisdem eonvenire volunt. observo pN terea in ejusdem Itinerarii viae militaris descriptione altera legionariorum equitum alas, sive turmas singulas inter Co- Legionar; loniam Agrippinam di dicta castra, atque inferius in Batavi- rum emissam usque in oppidis singulis per eandem Rheni ripam posi- aia vi*ιtis hibernasse, quemadmodum ex Tacito colligere etiam bernwa possumus. Magna quidem, & haud obscura adhuc Roma- rint. norum aedificiorum vestigia remanciat in hac Rheni ripa, maxime ubi olim Vetera & Ulpia caltra nec no colonia Tra--ὰ jana fuere. Et quamvis superioribus saeculis bellorum clades creberrimae, transilienanorumq; populorum imperii hostium inundationes variae limitum illas mun .cnes, frequentes, veluti vallum dissicile & ingens ipsis Gallias invalitris oppositum summa ciim rabie vaflarint, exusscrint, ac sunditus diruerint: plurima insuper aedi sui a Rheni alveum aliquando mutantis impetus absorpserit, Ec aevo nostro plurima ruditas & avaritia mortalium exigui lucelli nempe lax rum catis Ia destruat: indies trimen quod mirum videri po- iterit) passim in agris eruuntur subterranea fundamenta, detegula tu r aquaeductius, fornices, Sc concamerationes incri statae, pavimenta marmorea, & variae staruae, columnae, trabes, ac magnarum structurarum ruinae. Nec non inter agrorum rudera saepius inveniuntur deorum egregia signa cae et re , item annuli cum gemmis artificiosa sculptura pulcher imis:fibulae, phalerae, ac numismata omni S generis ex auro, argento, aere, ac seci o fabrefacta. Quid memorem sic ilium copiam, &varietatem magnam Z urnas. dolia, patinas, calices, Obbas,caercraque vasa; quae ob sormarum ac figurarum artificium , antiquitatemque non mi uus, quam ob cretae, colorumque clcgantiam privatis ubique in aedibus nune etiam ostenduntur, & habentur in precio. Atq; haec omnia nobis demonstrant, quae fuerit olim coloniae illius atque e
strorum magnificentia, & amplitudo. Quorum praetoria non in ipsis castris si in perfuisse, sed pro arbitrio Principum aut legatorum, qui legionibus ac provinciis praeerant. saepiuus mutata, & in opportunas vicinasque Inun itiones translata fuissse : tam ex historiis, quam o loco: una situ, oppidorumq; vetustis aedificiis colligere possumus Neletibus quidem castris antiqui stimum fuisse praetorium conjicimus in Dasorium collis Rheno imminentis sunmitate,cujus in castrorum de- meterum
67쪽
sciiptione Tacitum facere mentionem: ubi nune nobilium virginum Vestalium domus,ac coenobium perantiquum, di longe lateque consipicuum visitur. Vari montem appellatum aliquando fuisse; chorographae Cliviensium tabulae quaedam testantur. Nunc vulgus populari lingua Vorstemberch, id est Principum montem nominat. Si corrupta V c cene non Inepta, cum sit manifestum ex historiis Romanis , plurimos olim Principes, nimirum Imperatores, pr cod atque provinciarum praesides,in eo praetorio domicilium habius se, quemadmodum ex meis annalibus patebit. Ceterum Vari quoq; montem no sine caussa nuncupatum existimo fuisse.quando magnos habemus auctores Veli tum,Tacitam, one,Suetonium.Florum,& Orosium: qui omnes consentiunt. P. Quinctilium Varum procos. sub
Augusto post Drusi Caesaris obitum,Rheni limitibus istis,
Galliaeque Celticae quam tunc quoque Germanicam, Dion teste.vocabant) triennio praefuisse, caesumque tandem cum tribus legionibus fuisse trans Rhenum ad amnem Luppiam iniit tu Teuteriburgico, C. Poppaeo Sabino, in Sulpicio Camerino cosi anno post V. C. DCCLXII. post Christum natum undecimo. Nec alienum a vero videtur,ab ipso praetorium nomen habuisse,vel quod extruxerit, vel quod munierit, atque tunc e Veteribus duxisse trans Rhenum secus Luppiam exercitum,qui fluvius apud Vesalia nunc in Rhenum influit per Usipetes: cum medias ut Velleius ac Florus scribunt in in Germania trahens aestiva, conventus apud Bructheros agere, atq; de Segestis, Harminiiq; regulorum controversiis jure decernere, ac legibus agere vellet. Eadem fere via Germanicum Caesarem postea e Veteribus, juncto ponte, Rhenum traduxisse exercitum, apud Tacitum legiamus: quae Romanis deinde fieques, & ad ineundas expeditiones usitata suit. Sub radice collis,atque praetorii die hi grippinam Coloniam versus ad Rhenum pagus est, cui a loco Veterum castrorum aliquid nominis adhuc residuum est. Nam corrupta voce Beothemum nunc incolae vernacula lingua vocant, Vin B mutantes, ut in usu est se quenti, & quo contractius expeditiusque pronunciarent, T. literam transponentes. Veterheimum, enim rechmS ainpellatentiquasi Ueterum mansionem, nomine ex Latina,Mantiqua Belgica voce composito. Non secus ac Batoi Vet . ra Irum
68쪽
strensi 4Ya item Romanorum castra ad Oceani littus apud Lugdunum coloniam corruptiore vocabulo nunc Brattheimum nominant. De quibus castris iliperius alia occasione satis multa loquuti sumus. Pagi quidem hujus,de quo nobis sermo est, agrum Rhenus obliquo fluxu deterens,ei uit assidue e terris miram antiquarum rerum supellectilemaigna, nummos, armillas, similiaque militaria ornamenta cujusvis metalli , fictiliumque omnis generis, ac sormae fragmina iniam merabilia: quae nobis indicare videntur, non procul a castris in colle positis, in ea planicie Romanum extra vallum de muros habitasse, multaque diversiis in locis struxiste aedificia: & ut Tacitus ait, municipii in modum habuiste stradomicilia longae pacis opera', quae tanquam suburbana coluit. Quemadmodum etiam ab altera parte castrorum ultraeollem ac viam militarem multa aediticiorum rudera spam
sim in agris repci imus. Iam quid agger ille terreus ouati circuli in 1peciem in altum aggestus, atque portis quatuor iuxta cani quatuor cardines distinctus ostendit Z qui Agrippinam Trajana tendentibus ad antiquae viae dextrum latus occurrit. Divi Victoris antrum vulgus nunc appellat, & ipsum cum Thebaeae legionis Christianae reliquiis eo loci a Maximiani Imp. militibus vallo cinctum, obse sum, & obtruncatum sutile putat, opinione ex historiae illius celebritate recepta. Ceterum aggeris ipse forma, lociquestus historiae verae non congruit: quae prodit Divum Victorem cum suis prope Trajanam ad paludes occisum, dccadavera caesorum in loca palustria fuisse projecta. Cet rum juxta dic hos aggeres ager ubique .lidus, cultus & altus est: ut aliquando paludes ibi fiuste, neutiquam veri sim, levideatur. Verum ultra Veterum collem inferius ad Traj,
nam Sanctos nunc oppidum appellant) paludium magna Sarum. vestigia sitnt, & ipsum nomen Broech adhuc indigena ialingua remanens hoc affirmat: ubi maxime nunc extat extra muros religiosarum virginum coenobium, quod Du- Dumerum metum vel Dumosam silvam nunc appellant, uti ex eon ea Mum.
mine colligi quoque possit, paludosos & incultos antiquo tempore campos illos ibisse: neque inde procul in palustria loca compulsos, & occissis fuisse Thebaeos. Aggerum vero iam ante dictorum circuitus ovatus ille portarum vestigia
ipsa, totaque species opetria facile persuadeat nobis,aliisquet
69쪽
qui in Ilesia, vel alibi in provinciis antiqua Romanorum amphitheatra viderunt, s ibstructionem hanc atque fuit ram castrensis amphitheatri suisse ad ludos gladiatorios, de ad juventutem militarem exercendam facti. Monstrat hoc etiam interioris arenae clivola concavitas, quae gradatim ascendens subselliorum ordinibus vestita fuit. Et quia nullaevisuntur ibidem ruderum reliquiae, vel fundamentorum lapideae, lateritiaeve minae: prorsiis est colligere, ligneum amphitheatrum fuissie, cujus omnis materia per bellicas vast tiones direpta, vel incendiis absumpta est. Et quam in usu frequenti theatra atque amphitheatra lignea Romam vel res habuerint, ex aliis antiquis michoribus manifestum est: maxime cum inuanto florentis Imperii Rom. luxu privat rum plerumque sumptibus oppidatim per provincias lud rum publicorum apparatus omnes per ambitionem fierent. Auctor autem est Com.Tacitus annalium libro quarto,amphitheatrum quoddam ligneum apud Fidenas non procul ab ut be Roma M.Licinio L. Calpurnio cos. imperitante Tiberio Caelare,sjectatorum turba, atque onere nimio convulistim concidi sie: & ad hominum quinquaginta milia obtrivisse vel debilitasse, quod Atilius quidam libertini generis ad spectaculum gladiatorum aedificarat, non sundamentis per solidum iubditis, neque lignea compage firmis nexibus si ipci structa, ut Taciti verbis hoc reseram. Hinc Atilium scribit, qui causta cladis fuerat, in exilium afluna esse: camtumq; imposterum S. C. ne quis gladiatorium munus edoret, cui minor quadringentorum milium res; neve amphitheatrum poneretur, nisi solo firmitatis spectatae. Quare nomirum quod in hoc etiam amphitheatro porticuum in t xiora latera firmis aggeribus fulcierint, atque compagines gradationum ac diazomatum obliquis solidessendarint: ut scilicet spectatorum sedilia sitbselliaque tutius in his coli carentur. Haec quidem de amphitheatro satis. At in eodem collium lenium peramoeno trami diversis in locis aedium antiquae ruinae fundamentaque visuntur. Si tamen a sinistra viae militaris fluvium versus descendas in plana, rud rum frequentia occurret. Iam in alveo fluminis ipso vasta murorum fundamenta, Iuinaeque copulorum instar sub Gquis iacentes ac navigantibus periculosae navalia castrorum
ibidem fuisse demonstram. Classem etenim oportunis locis in Rhe-
70쪽
PRODICIUS. 2sis Rheno Romanum habuisse, nomino loco docet Tacitus. Quidam ibi ponte Rhenum transiri solere judicant. Quod
quidem persiuaderent, si in altera ercgione r pa ejusdem potis cernerentur fundamenta, vel vestigia. Ceria qu dem naec eastrorum indicia sunt: scd certiora, quae sequentur, e vultimo. Reperiri videlicci t cum ad Rheni ripam, tum in x icinis agris, inter rudera lateres, ac tegulas vetulli operis biped les, in qu bus legionum Rom. nomina impressa legimus, quae in his castris olim hibernaverunt, & quorum industria laborenue munitiones factae, aedificiaque erecta sunt. Limbenter enim Romanus ' perpetui nominis avidus, Opcribus publicis auctorum nomina inscribere solet, atq; criam tegulis, lateribusque imprimere, quo perire nequeant; p steritati non minus hoc modo consulcns, ut ex his opcrum, aedificiorum que tempora & auctores cognostantur. Equidem in his locis nunc it iennio vitam degens, ut antiquitatis de veteris his oriae sum observantior, tegularum fragmenta
plura collegi, cum expressis nominibus legionum quas Tacitus , aliquo fide digni historici testantur apud Vetera castra, Rhenumque futilem praesidio: E quibus hic recenseredi explicare non nullas studiosiorum in gratiam non pigebit. Legionem quintam 4 Macedonicam Dio historiarum libro quinquagesimo sub Augusto fuisse tellatur: Tacitus ann lium primo poli excessum Augusti flagrante in Germania militari seditione siub η Germanico Caelare, in Ueteribus eandem cum undevigesima legione hibernasse scr: bit,duobus S x. Pompejo , & Appulejo consillibus, urbis anno D C CI. X V II post Christum natum XVI. Quam annis deinde duobus sequentibus cum aliis legionibus Germanicus ex iisdem hibernis in Cattos & Cherustos duxit. Post tredecim circiter annos rurius inde contra rebelles Frisios est Rheno devecta a et L. Apronio prop. Ap. Silano, & Silio
Nerva coss. ut idem Tacitus memorat. Ceterum Nerone mortuo. cum A.Vitellius inserioris Germaniae procos. comtra Galbam & Ottonem arriperet Imperium, bellumque civile in Italiam transferret: ex inferiore exercitu selecta XL
milia armatorum cum aquila quintae hujus legionis, & c hortibus, alisq; Fabio Valenti legato suo in Italiam di cem da tradidit, quemadmodum Tacitus historiarum sui temporis labro primo testarur. Ipse tota mole belli secuturus paucost Lateres ac regiaae antra cum ex res