Alberti v. Haller,... Primae lineae physiologiae in usum praelectionum academicarum Auctae & emendatae

301쪽

α88 Intestina Tenuia . cap. YYQ.

7os. Intra inuscularem reuulosa seeunda sequutur, amplior , ut in ventriculo, & undique ner-veae circumjecta, raro in homine pinguis . Sed nervea similis ventriculari, toti intest mali tubo profundamento est, ex fibrillis stipata , quas flatus resolvere, disjscere, & in cellulosum habitum. fingere potest. Eam cellulosa tertia sequitur, secundae pene similis. Intima υillosa , ab ea diversa est, iquam in ventriculo diximus. Nam primum undique plicatur in rugas utcunque semicirculares ,

sedi etiam oblique semicirculos conjungentes , &variae aberrantes, quas nervea tunica leviter imgreditur, cellulosa vero tertia subit, inter dupli. cem villosam media, & duplicaturam replet. Hae plιcae incipiunt ad unam a pyloro unciam, & in priori media parte intestinorum adsunt creberrimae,

sensim vero numero minuuntur: Cui vis arteriosus venosusque trunculus in convexitate cellulosae alterius incumbit. Primae in duodeno confusae sunt,& perinde longitudinem intestini sequuntur . In circellos acutos valvulatque artificio an atomico mutantur. Molles enim equidem sunt, oc facile imVertuntur, & utrique. itineri massae cibariae perinde cedunt, sed tamen copia sua id iter morantur, dc supersciem villosae membranae augent. γ6. Deinde hic vere villosa tunica est , quam alibi ob analogiam ita vocamus. Nempe tota iu- terna is perficies intestini, tum in valvulis, tum in interpositis valleculis, undique emittit innumerabiles flocculos fluitantes, in speciem villosi seriei. conicos utcunque sed obtusiores, factos a membrana intima intestini,& ab intercepta in duplicaturam cellulosa, & vasculis nervulisque in ea cellulosa latentibus, satis adeo, praeter mollitiem , similibus papillarum linguae. 7o7. In villosae interna superficie aperiuntur infiniti pori maiores minoresve. Illi ducunt ad con

spicuas glandulas simplices, mucosas, in cellul

302쪽

titestina renuia eap. IX. aD sa seeunda positas, similes earum , quae in ore sunt, ct pharynge, solliculo valde vasculoso, & ostio in intestinum patulo. In duodeno aliquae sunt, sibi vicinae , Ut tamen non conflustnt , neque semper deo

monstrari possint, plurimae vero in i leo , ibique de solitariae, & paucae conjunctae , & plurimae cum sui similibus in agmen ellipticum congregatae. 7o8. Minores stori ubique per intestina reperiuntur, & basin villorum circumstant, in amplioribus in primis intestinis conspicui, & dudum n ti, in tenuibus vero nuperrima industria additi. Etiam hi videntur mucosum aliquod deponere . s. mst intestinorum tenuium numerosissima sunt . Truncus communis major ejus intestini ,

quod infra melaeolon est, mesenteriea arteria vo Catur, earum maxima, quas a Orta producit, super renates nata. Ea descendens retro pancreas,

ad dextra orientis jejuni , di praeter colicos ramos , inprimis Iongo truneo ad ima mesenterii& intestini ilei finem dextrorsum producta , ex parte sinistra numerosos ramos emittit , primos& ultimos breviores, medios longissimos. Hi, in minores fissi, cum vicinis coeunt, in arcus conis vexos, qvi & ipsi ramos generant, iterum unitos , quinque repetita fere arcuum serie , donec ultimi ex convexitate sua rectos ramos , copiosissimos . ad intestinum mittant. TIO. Horum ramorum in intestino diviso satis sui similis est , ut e mesenterio per cellulosam primam unus anterior adveniat, alter posterior; qui datis ad extimam dc carnosam tunicam minutis surculis, in cellulosam alteriam veniunt; ibi anterior trunculus , versus obtusum verticem ellipseos intestinatis excurrens , recta in similem fui posteriorem ramum continuatur: & quantus est , ramos sensim minores arbusculae in modum edit,

qui cum vicinis, & eum oppositis arbusculis, im finitis surculis , inosculantur . Ab eo rete per

303쪽

20o Intestina renuia . ca'. XXIV.

nerveam, in tertiam cellulosam , & villorum de. nique cavitatem ramuli veniunt, qui apertis ultimo ostiolis in intellinum suum liquorem exhalant, cujus vias injectio aquae facile imitatur, tum glutinis & demum argenti vivi. Industria vero nuis perrima addidit, fines arteriosos in cavam ampullam villi aperiri, eo liquorem deponere qui per

psculum commune ampullae e iuuat. Caeterum fa-ydica arteriarum reticulata, & innumerae anastomosses faciunt ,i ut ab omni obstructione, quantum fieri potest , intestina libera praestentur, mas.sulae impactae facile, per conjunctiones adeo he.quens. in truncos arteriosos redire queant. 7ii. Ultimus me sentericae arteris truncus in i leo. tolicam in osculatur. Duodenum arterias varias habet . Prima , ab hepatica superior, dextra, circumit convexitatem curvaturae hujus intestini , in pancreate, &.huic intestino providet, & in oscu. Iatur alteri sinistrae , in seriori, pancrearico duode-nali, similem arcum in pancreate per cavitatem curvaturae duodeni facienti , & ultimo insertae duodenalibus imis arteriis, quas meienterica, in transtu ante hoc intestinum , generat . Minutas illas ad duodenum a I permaticis, a capsularibus

arteriolas . lubens omitto. 7ia. Venae . simillimae arteriarum , confluunt omnes in me sente ricum truncum Uenae portarum, praeter du0denalem dextram, quae ad truncum venae portarum ipsum venit, & exiles, socias arte riolarum TI I. quae spermaticis pariter, di lumba- Iibus se inserunt . Neque aliae hactenus a cava vena ortae mihi visae sunt. Omnibus commune est, absque valvulis esse, & cum arteriis libere communinare. Eaedem in villosa tunica, cujus majus pars venosa est, sorbent de intestinis tenuem humo rem, ut apparet ex injecto aquoso liquore , qui eam viam facillime percurrit: ex analogia senum,

quibus glandulae me sentericae , adeoque lacte.

304쪽

I testina nauta. cap. XXIX. 29

rum vasorum viae frequentissime obsolescunt eae simili exemplo avium , quibus vasa lactea nulla sunt : ex celeritate, qua liquores aquei ad sanguitum, & ad utinam veniunt, comparato cum angustia thoraci ci ductus. TI I. 7 ervi numerosi, exigui, ut tamen sensis

litatem intestinorum non modicam faciant, proinveniunt a splanchnicorum nervorum medio teκ- tu , mesentericam arteriam amplexo & circa eam

densissime in dura cellulosa revincti ludunt. Duo. denum etiam ab octavi paris plexu posteriori,

hepatico, ramos habet. Tr4. Ex arteriis exhalantibus de pluit in eavitatem intestinorum liquidum tenue, aqueum . sunt.

le gastrico, non aere ; Copia hujus liquidi maxima aestimatur ex amplitudine summa ostii exere. torii re arteriae secernentis. qua non alia major est, ct ex laxitate partis calidae perpetuo, & humidae, re ex abundantia diarthoearum , aut a quo. sae egestionis, post purgantia medicamenta subortae . Mucus autem , ortus ex fontibus 7 . TOS. villosae membranae internam superficiem inungit,

defendit sensibjles nervos ab acribus, a spiritu Oissis cibis . Hi ne copiosior ad crassiorum intestino. rum initia , quod ibi massa cibaria saeculenta, acrior re tenacior fieri ineipiat. 7is. Hunc liquorem cum massa ciborum pulta. cea, & cum bile, &eum panereatico succo, miis

stet motus externus circumpositorum musculorum

abdominis: sed inprimis perissalticus motus, non alibi , quam in tenuibus intestinis evidentior i csortior . Nempe pars intestini lacessita a flatu, acri , Iaspero, constringitur etiam a morte , vehementissime, in sede, cui stimulus applicatur, liberat se distendente. infesto corpore, id expellit in parotem proximam laxi intestini: quae . eadem vi stimuli iterum contracta , repellit utrinque gem. Ptum . Hic motua modo in una , modo in alia

305쪽

asa . In siηa Tenuia cap. XXIV. Intestini sede peragitur, absque certo ordine: ubi.

eumque aer cibusve stimulum admoverit. Tanta vero intestinorum ad motum aptitudo est, ut eum eordis irritabili natura certent, & superent , aut certe aegre superentur. Id fit cum mirifico alterno repta tu , & revolutione intestinorum, quem in viis vis animalibus facilis dissectio, in homine tristes casus in vulneribus abdominis, & herniae demonstrarunt. Et cum nihil hic. in tot flexionibus, pondus possit, perinde sursum & deorsum irritatum intesti num se eva at . Inde motus antipersali eus intelligitur, quo fit, ut diutius actioni molliter terentia intestini, de diluentis sumi, & resorbentium vena. rum massa et borum exponatur. Ad erassa tamen denique intestina , eontenta omnia determinantur, quia principium omnis stimuli in ventriculi ostio sitanistro est, de novus ei bus continuo adveniens, novam in superioribus eontractionem irritando exei. tat, dum imae parti ilei nulla coli eontractio stimulis Ium νemittit, hine colon laxum recipit, quae superne adveniunt, & facilius in amplum eaeeum quiescens se evacuat, quam sursum aeceptos cibos repellie, quibus pressio intestini novos cibos urgens renititur . Addunt observatores , deorsum hune mo. tum sortius urgere, quam sursum. ZI6. Hunc motum peristat seum , quo intesti. erum constringitur , cireulares fibrae perficiunt, quae aeeuratissime norunt inanire eum tubum, ut minima etiam e rpora, & aliculas, & pulvi- leuios promoveant i Revolutiones vero fursum retracti intestini, deorsum me , dc curvationem recta partieulae, aut curvae porrectionem, adeo conspi- euas in brutis animalibus, efficiunt longae fibrae, quas udemus praeterea , dum se ad sedem praesentis, stimulantis, ei bi contrahunt, sequentemrpsius portionem dilatare , de ad reeipiendum aptare. Eadem contractio villosam membranam

. in intestini eaveam urget, de pli eas longiores

306쪽

reddit , & mucum exprimit, ut ea portio cibariae massae affundatur, quam ipsa irritatio & stiis muli robur desiderat. Eaedem frequentes, & pleis rumque innoxias introsusceptiones faciunt, dum contra constrictam sedem intestini proximam alis trahunt , & priorem hac laxiori comprehendunt. τII. Ergo puls cibaria , diluta succo pancre tim , succo intestinati, intrita eum saponacea bule, muco circumsuta, subigitur alcurate, & eL scacius quam in ventriculo , quo magis ad se invicem gracilis intestini parietes accedunt , re longior series est agentis motus peristallici , &plus humani liquoris affunditur . Ita cum aerem ista viscida puls spumam agit , absque effetvescentia; & aer eadem, quae in ventriculo, m

tiri pergit , ut tamen acida vis omnis in inteis stino superata sit. Pars autem oleosa, adiposa eiis horum , a bile resoluta. 693. cum luccis aquosist mista, de more suo albedinem induit , emulsi nis mare, vividam, in duodeno , sub ingressio isne duinus choledoehi primum conspicuam , de inde per totum tenue intestinum arcte villis hae orentem . Succi vero gelatinosi carnium . plurima

affusa aqua diluti , ct ipsi ex natura sua subviis seida haerent villota tunicae, & ad resorptionem

parantur. Aqua vero, dc aquosa omnia, avidinsime venis hauriuntur . neque tamen in tenui intestino Deile faeκ crassescit unquam, quantum

vidi , quod ablata aqua a liquore arterioso , de

muco reparetur, neque valde faetet, tum ob di. luentem copiosissimum liquorem , tum , quod velox iter moram putrescendi non concesserit . Icijejuni principio alba massa , in fine it ei mucosa

tota est: . Reliquum , quod tetreum magis, recrassum, asperum , aere, dc ab ostiis resorbentibus

exclusum fuit, mole ina, aut vi sphincteris simi. Ii, descendit in orassum intestinum , sensim depulosum , ut intra viginti quatuor horas sere totum iter

307쪽

x94 Intestina Tenula . cap. XXIX. absolvat. Tribus vero quatuorve horis, & paulo

ultra, chylus omnis fere extractus est . u ut

Insignis longitudo intestini tenuis , qua quinquies & ultra corpus proprium superat , sua zrfietes villosae membran se ter plicas auctae, vantum vis incredibilis, & exhalantium, & reserahentium , mora longa, qua cibus iter suum intrassa intestina absolvit, copia eximia liquidi instestinatis, affusi cibariae massae, faciunt, ut inteAnui intestino omnia abunde praestentus, quae reo quiruntur ad dilutionem ciborum cum succis no inris, ad resorptionem in venas mesenteritas, relactea vasa, ad abstersionem viscidi de intestino, ad evitationem coaguli & adhaesionis , ad subactionem venenatae etiam potentiae in multis su cis , qui sanguini continuo misti subito neeant, oro vero absque noxa recipiuntur . Hine longa intestina animalibus duro victu viventibus, brevia carni votis , brevissima iis, quae solo succo vivunt: & in homine brevitas intestinorum Hamem saeit, & faeces faetidas fluidasque.

CAPUT XXX.

Vissa cla lifera. 19. chylus albus sueeus e i . de alimentis

extractus , qui sanguini affunditur . Ejus natura ax aqua, & oleo composita esse videtur , argu mento saporis dulcis, naturae acescentis, albi coloris , quibus dotibus emulsiones mire refert. Fa vina vegetabili , eum lympha & oleo animali, componitur. Dotes alimentorum volatilium, oleo forum, passim retinet. In lac abit, parum mutatus . Tunc autem manifestius prodit 3lutinosum, quod ipsi inest , serum, pellucens, in tal re magno, vel difflato, quod aqueum est, tost

gulabile in gelatinae aliquam speciem.

308쪽

72o. Chylum ex villosa tunica, cui adhaeret, in lactea vasa resumi. dudum notum suit , ex experimento liquidi tinctorii , quod eam viam descripserat, ex similitudine albi liquidi in vasis lacteis & extra ea vasa vis, ex natura venosa lacteorum vasorum. Nuperrima experimenta multa meitus docuerunt. Per osculum in extremo

quoque villo patens , sorbetur chylus, vi , quae cum capillaribus tubulis comparari potest , recipitur in cavum villum, laxatum έ quando ipsum intestinam lavum est; ampulla vero compressa ἰa mota succedente eonstrictorio fibrarum intestini, porro exprimitur in ductum, qui in cellulosa secunda apparere incipit . Duplex autem hujusmodi trunculorum stratum est , anterius, ct posterius, ut in vasis rubris dictum fuit. 7os. Inde in primam cellulosam, jam in majorem canalem

unitum transit Iacteum vas, & in universum arterias sequitur, earumque etiam arcus comitatur,

tu retia valde obliquangula cum sui similibus eo junctum is valvulosa sunt vasa lactea, quamprimum ab intestino recessis runt, uti lymphatica, geminis pariter lunatis frequentibus a. valvulis, ornata, quae chylum ab intestinis venientem admittant, relapsurum sustineant. Eo toto itinere motus peristallicus intestinorum chylum urget, di vis perista hica vasorum , omnino irritabilis, quae etiam a morte chylum propellit, & pressio insignis musculorum abdominis, per valvulas determinata. Plurima oriuntur a priori parte intestini tenuis, sub me colo , aliqua a duodeno, nonnulla ex ipsis crassi inestinis. 72I. Sed inter Iaminas mesenterit , ad divisiones vasorum, reperiuntur infinitae glandulae, generis conglobati i82. R. molliores tamen, spongiosae, tela eellulari sucei plena fame, membrana externa, minus quam alibi dura, tectae, numerosissimis sanguineis ramulis pictae. In huius-

309쪽

modi glandulam advenit vas lacteum, dc in ta. mos divisum chylum in cellulosam ejus fabri eam effundit. Inde pressione vasorum , sed inprimis mu. sculorum abdominis, emulsus chylus , in vas lacteum egrediens, e radiculis confluens, pellitur,& porro bis, ter, quaterve alias & alias glanduolas subit; et si passim aliquas praeterlegat, neque ingrediatur . Esse vero hoc verum iter chyli &ab intestinis ad mesenterii glandulas pergere, de. monstrat ligatura , qua injecta vasa lactea inter vinculum &intestinum intumescunt, scirrhi glandularum , quibus conspicua redduntur, valvula. rum natura, relapsum ad intestina impediens. 722. Quid chylo in his cellulosis spatiis con. tingat , non satis certum est. Apparet tamen,' ex arteriolis secerni in iis glandulis tenue ali. quod liquidum, quo affuso chylus diluatur. O, servatum enim est, omnibus glandulis superatis chylum magis aquosum apparere e dc liquida tenuia injecta ex arteriis exeunt in cellulas glandularum , chyloque se miscent. 7os. Ex ultimis glandulis, quae propius in centro mesenterii congeruntur, pauciora denique vasa laclea maxima exeunt, quatuor, quinque, vel plura , quae cum arteria mesenterica ascendunt,

dc miscentur plexui Iymphatico, qui ex partibus

inserioribus corporis ortus , trans venam rena

Iem repit , deinde cum eo , qui retro arteriamaortam ad glandulas lumbates advenit , dc cum hepatico . Ita natus ductus variabilis equidem, frequentius tamen in ampullam notabilis latitudinis ad latus a ortae, inter ipsam, & appendicem septi transversi dextram, solet intumescere, lon gam ad duos pollices & ultra, dc frequentissime in i plum thoracem productam , supra transver sum septum, utrinque conicam, vocant Criti receptaculum. In eo lympha gelatinosa artuum dc

abdominis miscetur cum chylo, ejusque alborem diluit.

310쪽

diluit. Est tamen, ubi duo, tresve ductus , etiam minores, & angusti, loco hujusmodi eisternae adis sunt. Frequentior tamen ea est, de compressa a diaphragmate , ab aorta elisa, tanto celerius chylum promovet , quanto lumen latius ductu habet, in quem se exonerat. 24. Is ductus tharaeicus. ab itinere dictus, plerumque unicus est , & si duplex , non magna - parte sui itineris consecta unitur in unum , qui retro pleuram , inter Venam sine pare & ao tam , flexuose ascendit, reeipit inserta vasa lymphatica ventriculi , oesophagi, pulmonum , per glandulas conglobatas, quas plurimas accumbenistes habet, advenientia. Cylindricus in univeris sum, frequenter insulas facit , & fissus in se ipsum redit, maxime superius. Valvulas pauciores, minus evidentes nactus est. Ad quintam ple rumque vertebram sinistrorsum migrat, retro mistbphagum, indeque per sinistram sedem pectoris astendit, retro vasa subclavia, donee in collo ad sextam fere vertebram per Feniat. 7as. Tunc recurvatus, saepe fissus, ramo utroaque in ampullam quandam dilatato , descendit,& unitis osculis vel distinctis , ingreditur venae subclaviae cum jugulari interna conjunctionem, oblique ingressus , ut a posterioribus , superioribus, dexterioribus , deorsum , sinistrorsum, anistrorsum tendat, vel unico ramo, vel altero, &venam subclaviam exterius quam illa conjunctio subeat. Valvulam veram fluctuantem sere circularem praefectam habet, dc sanguinem subiturum etiam ipso descensu arcet . Rarum est aliter se habere , rarissimum fissum duobus cruribus duas subiisse subclavias, & adhue rarius , subiisse ali. quo ramo venam sine pare . Proxime insertio. nem suam recipit insertum vas lymphaticum ma gnum , transversum, ab artu superiori veniens,

ct aliud docendens a capite, unum vel plura.