Laurentii Medicis Magnifici vita auctore Angelo Fabronio ..

221쪽

LAURENTII MEDICI silane institise jam viam , atque ita pleno gradu iter ω-

gressus videatur, brevi, ut putetur , parentem quoquσθώjn vestigus consecuim us. De funere antem nihil est quod icam. Tantum ad avi exemplum ex praescriptoeelebratum est , quemadmodum ipse , ut dixi, moriens

mandaverat. Tum magno autem omnis generis auo Italium concursu, quam magDum nunquam ante memIΠernmus .. Prodigia vero mortem ferme haec antecesse ut,

quanquam alia quoque vulgo ferunturo Nonis Aprilibus hora ferme diei tertia, trioo ante quam animam ed dis Laurentius , mulier nescio quae, dum in aede sacro Muriae Novellae , quae dicitur , declamitanti e pulpito dat oleram, repente inter confertam populi multituditiem expave ficta , conferuataque consurrat, lymphatoque cursu , ct terrificis clamoribus r heus , heus, inquit cives au hunc non cervitis ferocientem paurum, qui tem-llum hoc ingens flammatis cornibus ad terram deficit PPrima porro vigilia, cum caelum nubibus de improviso foedaretur , continuo Basilicae ipsus maximae fastigium , quod opere miro sngularera toto terrarum orbe tesud, vem supereminet, tactum de caelo est, ita ut vastae quam riam risicerentur' moles , atque in eam potisimum pamtem , qua Mediceae' couυfuntur aedes , vi quadam homrenda e impetu marmora immania torquerenturo Iuquo illud .etiam praescito nou caruit , quod Evaurata uua pila , quales alicteque in eodem fastigio conspiciuntur, ex

cussa fui iniue es, ne vos ex lase quoque in Di Iro'

222쪽

Τinum eius fimiliae det nemum porrenderetur. Sed G illud meinorasile , quod ut Primum deton is , satisn qu que serenitas reddita. Qua autem nocte obiit Laurentius, stella solito clarior ac grandior suburbano imminens, in quo is animatu agebat, illo ipso temporis articulo decidere, extinguique visa, quo compertum deinde est eum vita δε- migrasse. Quin excurrisse etiam faces trinoctis perpetus de Fefulanis montibus . supraque id templum, quo Iiquiae conduntur Me eae gentis , scintillasse vovnihiI, moxque evanuisse feruntur. Quid λ quod θ' ltavum quoque nobilis sm par, tu i a, qua publice eoutinentur, cavea, Ac in pu um ferociter concurrerit, ut a ter pessime acceptur, alter etiam letho si datus. Arr tu quoque supra auem ipsam geminae perdiu arsisse flammae , quasi cassores feruntur, ac lupa identidem sub moenibus ululatus terrificos edidist. Quidam illud etiam ut sunt iugenia pro monstro inter Tretantur, quod ex cellentisimus, ita enim habebatur, hujus aetatis medicus , quando ars eum, praesitaque fefelIerunt, animum

desponderit, puteoque se novie demerserit, ae Priscipi ipsi Mediceae ,s vocabulum spectes, familiae sua veco parentaverit . Sed video me, cum quidem multa Ma-gva reticuerim, ne forte is speciem adulationis inciderem, longius tameu provectum, quam a principio inst, tueram. Quud ni facerem , partim cupiditas ipsa obsi quendi, obtemperandique tibi optimo, doctifimo, pruden-idsimoque homini, mihique amici fimo, cujus quidem Dd a

223쪽

ria LAURENTII MEDICI sdio satisfacere brevitas ipsa in transcursu non poterat , Fartim etiam amara quaedam dulcedo quoique titillatis impulit recolendae , frequentandaeque ejus viri m moriae , cui se parem smilemque nostra aetas unum forte atque alterum tulit, potes audamr jam de splendore nominis O gloria , eum vetustate quoque i a coritendere.

Vale xv. Kalendas Im ias Mccccxcv. in Faesulano rusculo.

Interitu tanti viri dignitatem Reipublicae Florentinae diminutam omnes dolebant: alienissimo Reipublicae tempore extinctus & auctoritatis & prudentiae suae triste omnibus desideriunt reliquit. Nullus Italicorum non modo, sed etiam Europaeorum Principum extitit, qui aut ad Petrum filium, aut ad Senatum ii teras doloris plenas non scripserit ob Laurentii interitum, quasi cum eo spes omnes concidissent saty). Misit Florentiam Romanus Pontifex oratores suoS, misit Neapolitanorum Rex Ferdinandus, qui certior actus de morte Laurentii ita aulicos, qui illum circumstabant , allocutus dicitur. Satis sibi vir immortalitate dignisimus vixit, sed parum Italiae . Utinam ne

quis , eo sublato, moliatur quce , viUo, tentare ausus nou

fuisset. Quo dicto eum indicasse ac praevidisse puto

temeraria consilia Ludovici Ssortiae , qui in Italiae universae exitium suam dominandi cupiditatem vertere non dubitavit. Et sane quis ignorat ob adventum Gabiorum Provinciam florentissimam ea passam esse, quae crudeliorum animos potuissent commovere, expulsam

224쪽

MAGNI Fio I VITA 2I3 suis sedibus Mediceorum similiam , Rempublicam pene deletam, terrore, luctu ubique passim omnia completa Vel ea ipsa litterarum & artium Graecarum Latinarumque monumenta infinito labore ac sumptu undique a Laurentio comparata , quae non Uni m do domui, sed universae etiam civitati singulari erant ornamento, minime inimicorum ferociam & immanitatem cohibuerunt, sic ut in tanta rerum omnium eversione atque ruina quilibet suo fletu desiderium Laurentii memoriamque renovaret. Miseri, afficti, aerumnosi, calamitosi omnes ii doctrina praestantes viri , quibus splendor Laurentii virtutis inluxerat, hoc extincto, illam, quam tum vivebant, non esse vitam arbitrabantur; quare moerore magis, quam morbis con sedit non multo post obiere Politianus, Ficinus , Mirandula, Landinius,& qui Patavio accitus fuerat, ubi medicinam docebat, ut remedia aegro Laurentio adhiberet , Petrus Leonius, dolosis impetum non sustinens, in puteum sese conjecit. Non me latet multorum ac

praesertim Actii Synceri Sannagarii opinionem fulta id Petri Medicis saevitiae tribuendum, & patratae ab eo necis argumentum esse poenam, quam suo parem sceleri ipse suscepit: nam a clade Gallorum ad Lyrim aufugiens vi tempestatis fluctibus jactatus ipso in ostio naufragium fecit. Sed ego potissimum Politiano credo, qui sponte ait sibi mortem Leoniu n conscivisse. Homo enim, qui non obscure valuiuuinem Laurei

225쪽

14 LAURENTII Al E D r c 3 stio praedixerat sariolorum autem & vatum more insanae praedictiones ei perplacebant) qui insimulabatur pericuIosim & ancipitem curationem adhibuiise , quique sentiebat omnium propterea in se odium & maledicta

Convertilse, usque eo Commotus cst, ut se ipsum furentem continere minime potuerit saro . Porro quam Laurentius civitati carus ciset moerore funeris declaratum est. Eius cadaver e Caregiano, ubi ille vitam finivit hora quinta nostis vi. id. Apriles an. MCCCCXCII. ad Florentinam Basilicam S. Laurentii postridie a primoribus Magistratibus transportatum, tantis honoris &doloris declarationibus universus populus prosecutus cst, perinde ac si communi parenti atque patriae conservatori esset parentandum. Sic luctus suorum, atque Patriae moeror sar I) sola exequiarum pompa fuit; nain cetera, quae Iuxus excogitavit, aberant, cum sic ipse, paullo antequam moreretur, praescripsisset, Ne sepulcri quidem monumentum illi politum fuit, conditumque cadaver creditur ad eam partem sacrarii Laurentiani, in qua vestes atque omne instrumentum s crificale sumunt sacra ficturi. Eo quidem in loco Leonem X., quando is Florentiam advenit, aliquandiu conitit sic veniam atque pacem carissimo parentia Deo optimo Maximo precaturum , testis et Parisi . Grassinus, qvi Pontifici erat a caeremoniis. Statura filii justa , usu atque natura robustus, & in univcrso co

pore musculosus. In facie plurimum erat dignitatis ,

226쪽

MAGNI Fic I VITA 2Isvem statis nihil; depressae nares, vox rauca, color su lividus, hebetes oculi, omnisque privatio olfactus accusare videbantur maleficium naturae, quod lixe non

aeque liberalis fuerit in corporis atque in ingenii bonis illi tribuendis. Et sane quidquid in perspicientia veri solertiaque versabatur , proprium adco illius erat, ut multi assirmaverint, nemineiu mentis, qua praeditus erat, aciem non dicam assequi, sed quanta fuerit plane intelligere potuisse . Vigilans, sobriiis & industrius vir multa uno eodeinque tempore suscipiebat; nihiI tamen faciebat nisii diu consideratum & multo

ante meditatum , nec verbum ullum unquam ci cxore excidebat sortuito . Sut semper scribebat aliquando ad Petrum filium) omnia homini humana meditata , neque adeo eousidendum propriae sententiae , quin exquiramur prudentiorum consilia ; qua in rc poterat se ipsum tanquam exemplar ad imitandum proponere , quod domus ejus semper plena esset consultoribus optimis, cum quibus res suas omnes libentillime communicaret. Caesarem imitatus gravitatem

mitigabat atque relaxabat iacilitate incredibili, sicut in eo specimen quoddam appareret humanitatis, salis, suavitatis atque leporis. Alulta ab eo breviter& commode M lepide dicta memoriae mandata sunt, ex quibus pauca seligemus ad ingenium hominis de- cIarandum . Carolus cjus gentilis male audiebat, quod furax ullet. Huic allicinanti aquas sibi in villa cet Diqitired by GOrale

227쪽

ri 6 LAURENTII ME DI cIsris lucidiores & abundantiores esse: s ita esset, inquit

Laurentius, maviss haberes nitidiores. Alterum, qui eodem vitio laborabat, cum ad convivium invitasset, ita increpasse dicitur; manus lava cy' coena. Cum Bartholomaeus Soccinius Senensis quereretur in convivio de Florentini aeris tenuitate, quod oculis ossiceret, ad carpendos eos & Laurentium, qui minus honis utebatur; verum es, quod ais , mi Soccisi, respondit, sed Horentiae distillatio oculos ostendit, Senis caput cercerebrum. Omnibus praestare putabatur in ironia dipsimulantiaque, quod est genus perelegans & cum gravitate salsum, & urbanis sermonibus accommodatissimum. Belle etiam utebatur locis familiaribus in admonitione, & risum facile movebat vel expectationibus decipiendis, vel naturis & vitiis aliorum irridendis, vel subabsurda dicendo & stulta reprehendendo , alliseque hujusmodi generibus, quae verbi ratione & vi continentur . Erant illi quoque congressus cum iis, qui salibus & facetiis excellere putabantur; & lusiisse eum interdum cum Dominico Burchiellio , cujus carminanimis fortasse stulte majores nostri laudavere, scriptum

invenio . Jocis praesertim operam dabat, cum rus ex urbe tanquam ex Vinculis evolaret. Tum enim gestie-hat ad omnem animi remissionem ludumque descendere. Verum si, ut ait ille aeta) temperatae suaves

sunt argutiae, immodicae ostiendunt, non magnopere

probabis illam, qua Manentis mcdici, si fides tamen est

228쪽

MAc MIrici VlTA 2 7 est habenda fabularum narratori a 23), petulantiam coarguit & emendare studuit. Omnino talis erat Laurentius, ut nescias utrum in eo magis laudaveris vel in consilio capiendo gethndisque rebus publicis prudentiam atque constantiam, vel in omni vitae actione dignitatem atque splendorem, an in congressionibus humanitatem atque urbanitatem. Quos mores maxime conducere putavit ad tria obtinenda, quae sibi

in primis proposuisse dicebat, patriae decus, familiae

amplitudinem, incrementum artium optimarum. Unde ad laudandum etsi magna copia argumentorum depromi possit, suspicienda tamen maxime putamus, quae pro optimis disciplinis ipse gessit, quod eorum utilitas ad nos usque dimanaverit. Nemo ignorat quanto in squalore sordibusque diu iacuerit Scholasticorum

opera laudandarum omnium artium procreatrix & quasi parens philosophia . Qui hane profitebantur ad summam impudentiam ineptissimi homines ineruditis absurdisque quaestionibus eam contaminaverant; & qua vis saepe in ore haberent veneranda Platonis ac praesertim Aristotelis nomina, eorumqne testimoniis uterentur, nunquam tamen vel a limine salutaverant illorum scripta, tu Barbarorum, qui haec pervcrrerant, ineptiis contenti, ad omnem sapientiam caeci vide-hantur. Ea propter Laurentius, Cosmi avi gloriam hac in re cum sua laude communicans, coecit, ut nota . essent omnibus aurea eorumdem Volumina, non

229쪽

solum vetustissimis codicibus conquisitis, sed etiam Latina interpretatione per viros doctilis mos explicatis . Quod vero periculum crat ne hoinin es assueti jugo Peripateticorum in omnia Aristotelis verba jurare pergerent , secutus cxemplum Cosmi ipsius ita fovit Platonicam Academiam, ut per hanc tyrannis illa scholastica si non plane deleta, labefactata tamen plurimum fuerit. Parunt quidem aut nihil additum illa aetate cognitioni atque scientiae rerum naturalium, sed patendia quodammodo via fuit, quae ferret deduceretque eo , quo holmines veritatis cupidi intendebant . Jam quantum provecta fuerit astronomia per Laurentium Volpajam & Paullum Toscanellam, qui sane admirandas res organicas & gnomonicas posteris reliquerunt, pluribus a Leonardo Ximenesio fra ) , ad quem lectores delegamus, descriptum fuit. Neque mediocriter meritus est Laurentius de medicina atque his loria naturali, quod deerrantes homines ad Hippocratis ADioscoridis libros antea aut ignoratos aut neglectos evolvendos inritaverit. Ea cnim erat iniquitas temporum , ut nihil per se honaines inquirerent, & glandide quam inventis fiugibus vcsci mallent; &..cum omnia

pravis opinionibuς corrupta cssent, non tam discere quam dediscere ingredientes ad naturae contemplationem oportebat. Vidcrat multos Laurentius in Etruria & audiverat, qui primoribus labris gustassent, Seextremis, ut dicitur , digitis attigissent genus , illud Diuiligod by Corale

230쪽

extitisse, qui interioribus quibusdam litteris praediti& priscam verborum vetustatem, Sc quae Graece scripta erant, dc illa actionum genera, quae ma orum consuetudinem vitamque declarant, docte eruditeque explicaverint, acuit Politianum virum quidem ad omnia summa natum ad excudendum aliquid de Pandectis , quorum codex Triboniani manu, si Politianum ipsum audiamus, exaratus in Florentinae Curiae thesauris serme delitescebar. Quanquam inchoasse potius aliquid, quam perfecisse videatur Politianus, quae tamen reliquit tanti pretii a viris doctis putantur, ut hi nullam non laudem tum Auctori tribuant, tum Laurentio,

quod quasi parens utilissimi operis fuerit saas . Illum quidem maxime tangebat quidquid redolebat antiquitatem , cuius studium iis temporibus per Ipsum maxime suisse excultum vere mihi, videor possὰ contendere. Iam quantum laboraverit, ut Latina lingua jampridem squaIens & multa barbarieἱ rubigine exesa ad pristinum rediret nitorem, ex iis, quae ipse Latine scripsit, sicile conitici potest sar 6). Cum vero Etruria plena esset Graecarum Latinarumque artium atque disciplinarum; abundaretquc,optimis artificibus, qui illarum monuincola undique a LaurentIo conquisita typis in vulgus egerent seta 7). novas quotidie ille res quaerebat, in quibus doctorum hominum indultriam ex-Diuiligod by Cooste