Elementa chemiae universae et medicae ... : Ex lingua germanica in latinam versa

11쪽

PRAEFATIO

nis eo imprimis spectavit labor, ut auditoribus meis proponerem praecipuas maj0risque momenti notiones & intelligentias. quibus ceu fundamento scientia Chemica innititur, idque facerem eo ordine Sc ne-Xu, quos, propria motuS eXperientia. quam maxime convenire huic scopo, mihi persuasum habebam. Nec igitur hic aut n0Vitatem ambivi aut excellentiam, sed solo usus sum jure, quod unicuique docenti suum est, ut suas ipse institutiones edat, quas Credit auditorum utilitati & praelecti0num scopo limitibusque esse a CCommo-

12쪽

datas. Oretenus auditoribus meis rationes explicabo, quae me induXerunt, cum in method0 generali, tum in casibus nonnullis singularibus, ut sic, nec aliter, egerim. Quod vetera niminaeque phil0sophica rerum techni Cartim nomina plersque servaverim, quantumVis hi S noVa infinito praeseram, factum propterea est, quia eX pro 'positis huc usque nomenclaturis sermanicis nulla adhuc dum unanimi consensu prae- Valuit, tum quia cognitio & exercitatio veterum illorum nomi Rum, propter usum eorundem in pharmacopaeis nostratibus Continuatum, plerisque auditoribus meis summopere necessariae sunt. In indicato prop0rtionali Variarum ggs specierum pondere intellexi ubique menturam gallicam. In versione hac Latina occurrent quaedam mutata & emendata; quarum Variationum

autor ipse sui. Viennae et z. Oct0briS 179 2.

13쪽

SUMMA PRIMI UOLUMINIS.

Introductio. I. De Solutione chemica. II. De Affinitatibus chemicis. III. De Calorico. IV. De materie Lucis. V. De Atmosphaera. VI. De Aqua.

VII. De Salibus generati ld. VIII. De Nitrate lixivae. IX. De Nitrate sodae. X. De Nitrate ammoniae. II. De Muriate sodae. ΣΙΤ. De Muriate Iixivae-

14쪽

xΠΙ. De Μuria te ammonitae. XIV. De sullate lixivae. XV. De Sullate sodae. XVI. De Sulgate ammoni eis XVII. De Borate sodae. XVIII. De Borate lixivae XIX. De Borate ammoniae. XX. De acido Fluorico. I. De Fluatibus neutriS. XXII. De acido Carbonico. XXIII. De Carbo nate lixivae, XXIV. De Carbona te sodae. XXV. De Carbonate ammoniae. XXVI. De Terris generatim. XXVII.i De Calce. XXVIII. De Sullate calcis. XXIX. De Nitrate calcis. XXX. De Μuriate calcis. XXXI. De Fluate calcis. XXXII. De Borate cesciS. XXXIII. De Carbonate calcis. XXXIV. De Baryta. XXXV. De Sullate barytae. XXXVI. De Nitrate barytae. XXXVII. De Μuriate barytae. XXXVIII. De Carbonate barytaei XXXIX. De Magnesia. XL. De Sullate magnesiae. XLI. De Nitrate magnesiae. XLII. De Muriate magnesiae. XLIII. De Carbonate magnesiae.

15쪽

XLIV. De Alumina. V. De Sullate aluminae. XLVI. De reliquis aluminae salibus mediis. XLVH. De Silica. XLVILL De terra Circonia. XLIX. De terra Spati adamantini. 'L. De Corporibus inflammabilibus generatim.

LI. De Adamante. LII. De Sulphure. LIII. De acido Sulphurico in genere. LIV. De acido Sulphurico. LV. De acido Sulphuros O. LVI. De Sulphuretis generatim. LVII. De Sulphuretis lixivae et sodae. LVIII. De Sulphureto ammoniae LIX. De Sulphureto calcis. LX. De Sulphureto barytae. LXI. De Sulphureto magnesiae, LXII. De Sale polychresto. LXIII. De Ρulvere tonitruante. LXIV. De Pulvere pyrio. LXV. De Naphtha. LXVI. De Petroleo et Malia. LXVII. De Asphalio et Gagate LXVIII. De Succino. LXIX. De Ambra LXX. De Copalio. LXXI. De Metallis generatim LXXII. De Auro. LXXIII. De Platino. LXXIV. De Argeuto.

16쪽

VIII

I XXV. De Mercurio. LXXVI. De Cupro. LXXVII. De Ferro. LXXVIII. De Stanno. LXXIX. De Ρlumbo. LXXX. De Stibio LXXXI. De Zinco. LXXXII. De Bismutho. LXXXIII. De Νicolo. LXXXIV. De Cobalto. LXXXV. De Magnessio. LXXXVI. De Arsenico. LXXXVII. De Tunsteno.

LXXXVIII. De Molybdens. LXXXIX. De Uranio.

17쪽

INTRODUCTIO.

hemia eIt pars Phy ficos illa, quae intimam nobis pandit Omnium corporum nostri glob naturam ; quae numerum & Proprietates Partium , ex quibus illa conflantur, definit; i ct quae, dum nos docet, quo sint modo hae Pan, tes inter sese connexae, vias una promit, qui bus sie disjungi ct de integro iterum componi possint. S. Est igitur Chemia scientia practica, quo

tota quanta in experientia fundata est, Ortaque ab accurata observatione mutationum , quaS corpora, dum in mutuo vicissim agunt, patiuntur. Hae tune mutationes, consideratissem-

18쪽

semper una quibuscunque earundum adjunctis. comparantur cum invicem, S leges, ad quas fieri illas intelligimus , iusta ratiocinationet

eruuntur, ut similibus in casibus eventum futurum jam praevidere possimus. Inventarum harunce legum universitas & conneXio vocantur Theoria chemica; & qui liuic scopo inserviunt procedendi modi , audiunt Experι- menta , Proctifus, inerationes. s. 3.

Materies, circa quam Chemia versatur , ouinia sub se comprehendit naturae corpora, quae vasis includi apta sunt; hoc enim necessario requiritur, ut examinari corpus chem Ice possit. Coepere equidem recentiores Chemici corpora nonnulla examini subjicere suo , quae per se sola & pura huic petitioni minime respondent; at vero cum sic sola & pura in rerum natura neutiquam existere videantur, sed copulata dumtaxat cum aliis corporibuS Observa-Ti queant, Vera permanet Vetus illa BoerlIaviana Chemite limitatio, ut sola ChemicusezPloret corpora, qtiae vasis suis capere Possit.

19쪽

tui operationes , quibus Chemici ad

exstruendum ossium theoriae suae aedificium utuntur, sint omnino numerosissimae valdeque multiplices, Possunt tamen cunctae ad duas reis

duci species , quae totam Chemicorum praxinabsolvunt. Prima est A alaesis sive Nefoliatio, Dis notio, Dissolutio: altera Sy thyis si ve bilis , COPulatis , Conjunctio. In

Analysi partes, quibus corpora confiant, Te solvuntur , hoc est, ab invicem separantur. Exemplo sit cinnabaris, ex sulphure mercurioque composita, quam si in sulphur & mercurium resolVis , ut ambae hae partes sistantur

solitariae , sic cinnabarim refomyii, & habes Anal in cinnabaris. S. 5'At si ex adverso plura corpora inter iniunguntur, Ut nOVam inde corpus exsurgat, conjunctio haec chemica seu Synthesis est. Eadem cinnabaris denuo exemplum dabit; Si enim fusionis & sublimationis ope cum stilis ' Phure mercurium ligas , ut cinnabaris Evadant, operatus es per CONOstionem Chemia

20쪽

S. 6. Quando corpus sic in principia sua per causaS clae micas resolvitur, ut illa obtineanturpura eodemque praecise in statu, quo in isto antea latebant , conclusio quidem prompta est, esse corpus illud ex hisce principiis vere compositum; fuisse autem obtenta talia, judicabitur . ex Synthes, quando scilicet principiorum dictorum nova copulatio millinum corytis adaequale restituerit. Id factum in primo nostro eXemplo fuisset, si ex resoluta cinnabari sulphur mercuriumque sic obtinuissemus, uti in illa haerent, nova compositione Prio rem cinnabarim redditura.

At vero in operationibus clienaicis peris raro hi casus obtingunt; quin potius partes, Per CXperimenta nostra disjunctoe, Ut plurimum in ipsa operatione mutationem subeant aliquam, dum aut coalescant cum Corpore disjungente, aut cum reliquis, eodem tempΟ- Te una resolutis, principiis, novasque sic formas induanti In istiusmodi processu obtentas partes si quis habeat pro partibus corporiS CX- Plorati, nos ille salleretur haud mediocriter; nunquam enim ex illis partibus Pristinum cor-υ - pus