Bernardini Crippae philosophi. In Aristotelis librum de animalium motu, ab eo Latine redditum echrases. Ad Pium V. Pont. Max.

11쪽

tu semel incidisti sermonem , ut diceres permulta CXLmia, & νη clara*b Opt. Max j Deo esse litaminum. generi iij tabsqd irrijs, tua quidem senteni ia, praeclarissimum quiddam existere Adstotelis doctrinam,qua ho

mines mentis suae diuinitatem, illae corporiS contagio - .

pe rudis hebes se sta esset, colere, ac quasi expolife possent .Quare, quidquid tibi Dcij superesset maXimi

cum Q Upatipnum,id totum in eiusdem authoris cuni

naturalis, tum dii time philosophiae oudium te libentis sulςre conlatae, b eo cum utri 'sque,naturalis ui elice Rique ciuinae plure xs ent libri, quosdam tibi elogiiue, in quorum tractatione crebrius propter ube-69rςm ς0 Irinis fructuni u ursarere; eorum autem libr ruiti unum in priuiis inter naturalis esse,qui de anti: Myliummi otii scxiptu cst enim nullum alium spe ei ab dantia; neque uarietate doctrinae antepo Dendum Q propteream te maximbpere cupere ut aegraeco in latinum recte conuersus omnibus: philose phice studiosis notissimus esset. Hunc no grauissinium, sepiq; tissimumq; abs te tunc habitum ferinonem cum diligentius mecum postea recoluissem,facile intel Xh aqvana ampla y quam magnifica, quana splendida esses avi animo tuo omnium scientiarum, ut ita dicam supel- lax. -Clam enim de ijs tantum, quae probe cognita habemus, quisque nostrum rite iudicare s9leat, nunquam

profecto, nisi, &quae hic, &quar in tota Peripatetida traduatur scientia, optimo nosses , his animus tuus re rum notionibus' quasi inflarinatus, ac perfectus fuisses tam praeclarum de hoc libro iudicium facere potuisses.

12쪽

amobrem ex illius doctrina primum quo modo

anima suis uiribus moueat corpus animalis,quod simi litudine quadam paruus dicitur mundus , simulq; qua ratione magnum quoque,& uniuersum mundum opti Maiis, maximusq; Deus in mouendis corporibus cael stibus tueatur, ac regat; unde, & quam differenter isto . rum motorum uterq; cieat motum,& hominis ad agendum facultatem liberam esse . apparet ; deinde quan-4a suerit naturae solertia in fabricando mirabiliter antimalis corpore, cuius partes, dum mouentur, v arijs, ac

multiplicibus afficiuntur qualitatibus, atquς m lationibus: post uero, quae illarum partium sit prima, pN pria sedes animae, tibi penitus esse perspectum necessessi. Atqui cui haec omnia recte, planeq; percepta sunt , quid ei abesse de diuinarum; naturaliumq; rexum sciedtiaeYistimari potest Quocirca to tantarumq;rsi lini

intelligeptiae,atque 1iotiones,quasanimo impi

consignat s tenes, sunt causae, ut mens tua di uia uςpso Tum infinitatem peregrinando, atque ad summam diuinaru mentium altitudinem penetrando cuncta intueatur, ac contempletur, & foras eminens, & quam maxume se a corpore absti aliensi cum optimo , ima χimoque Deo se esse coniunctam studiosissime enitatur . Ex quo

fit ut omne corporis obsequium contemnas,omnes turpes uoluptates, sicut labes opprinias , carnisq; societ tem eiicias, omnem doloris, ac mortis timorem effugeris, omnia,quae alij expetunt, & admirantur, infra te ducas, & negligas,denique omnium hominum coniunctionei', & societatem otiini charitate, ac liberalitate complectare. Atque horum quidem omni iniquae apud cunctos mortales iam testatissima sun cum splendor de pulchritudo tibi ob oculos mentis. uersat ,tat

insatiabili ,

13쪽

insatiabili, & incredibili compleris gaudio,ut totus ad

coelestium mentium colendam, & imitandam uitam etiam nunc incendaris,ac rapiaris. Vnde,quin Deo charissimus, acceptissimusq; sis, nemini dubitare fas est; quandoquidem opt.MaX.q; Deus illos sibi gratissimos

essse omni tempore declaravit,qui mentem,quae diuina est,ac maxima cum ipso cognationem habe proxime, & secundu eum diligentissime coluerunt. Vt igitur causae ista cum incognitae erant,maXima tuae uitae admira . bil1tatem faciebant,sic eaedem cognitae nunc illius imutandae, & omni celebratione praedicandae summam uoluntatem, ac studium bonis, ut spero, honestisq; afferent uiris.In quibus cum ego pro mea uirili parte & es.se, denumerari uelim, deesse certe nolui, quin efficere, atque tibi illud praestare conarer, cuius te ob comm nem utilitatem percupidum esse significasti. Itaq; eum ipsum Aristotelis de animalium motu librum, ex cuiusteistione mirificam tu capis uoluptatem, ξ graeco in Ia . tinum,quanta potui diligentia,converti ocos aliquot, qui in omnibus, quos uidi libros, corrupte , deprauate j; leguntur, correxi, & restitui. Sed, cum nihilomi nus grauissima philosophi sensa obscura, atque reco

dita essent, quo authoritate, ac uoluntate tua omnibus

esset cumulatius satisfactum , ea sic illustrare, & eκpl nare tentaui,ut non interpretem,sed quasi Aristotelem ipsum, qui illa planius eloquatur, agere ausus sum.

Ex quo etiam tales meas commentationes graeco uocabulo,quia nullum aptius latinum inueni,Ecphrases appellare uisum est. Duram uidelicet admodum, grauis simi laboris , maXimae doctrinae me suscepisse proviniaciam plane sentio; atque eo etiam magis, quod, cum nonnulla aut inuestigatione,aut attentiore cosideratio

14쪽

ne, aut disputatione egere animaduerterim, suis locis

quaedam diligentius inuestigaui, quaedam in 'contemplationem adduxi, quaedam etiam in utramq; partem

disputaui, in quibus una est de libera hominis facultate ad bonum,& ad malum deligendum, & perseque dum quaestio peripatetice tractata, atque decisa. Ac res quidem dissicilior quoq; ex eo facta est, quod no

nunquam coactus sum a grauissimis dissentire aristot licis interpretibus, quos nominare minime libuit, ne de aliena laude, & industria detrahendo uelle aliquam aucupari gloriam uiderer. In quibus quidem omnibus quid effecerim, quidue assecutus sim, tu, qui non tam

hominum auuioritates,. qRam rati is momenta eXarminare, ac ueritatis uim quaerere soles' facillime, optumeq; iudicabis. Nam ipsius ueritatis indicia, quae fere innumerabilia passim ex uniuersa tum logica, tum morathium natures tum diuina proseruntur a me philosophia,ubiq; tibi promptissima,& expeditissima occurret. Quorum aliquas quis a conuersionibus latinis diser pare comperiet,uelim pater sanctissime ut hunc in gra clam ire, id est, ad libros graecos, tanquam ad liquidos

fontes, unde a nobis ueritas est hausta, se conferre i beas. Tunc enim, quam diligentes, ac fideles in his tractandis fuerimus, plane perspiciet. Itaque hanc nostram operam,qualiscunque est,tibi optimo ex optimo nauaui animo,eandemq; ad te in praesentia mitto;& cutius quidem certe simul cum alijs,quae nunc a me accuratius limantur, de poliuntur misium, nisi diuturno, glauiq; fuissem uehementer aRictus morbo. Ex quo quidem cum iam euaserim, in hoc octo, in quod non aduersa , ct inuida hominum uoluntate me detrum

sum esse, sed diuino consilio deuenisse probe iam iptelligQ a

15쪽

ligo nunquam omni cura, & assiduitate sic iii philosephicis ueti abor contemplationibus , &meditationibus, quas literis mandare studebo, ut, si ui

ta suppetet, nulla nec naturalis, neque diuinae philqsophiae pars sine mearum lucubrationum cultu futura sit . Ad quod quidum tam magnum, tamq; arduunx Opus multo certe alacrior ero , si tu hon solum hoc paruum munusculum, sed eum etiam, a quo elaboratum est, in tuam ornatibus uirtutibus, ac summa religione praestantissimam accipies fidem ; in qua quia uniuersa christi ita Resp. felicissime conquiescit, Deus Opt.Max. cuius uicafias partes in hac uita ipse agis , te Pontificem &maximum, d di optimum diu nobis incolumem tueatur, ,

Digressionum,&Theorematum,qumlnque i ad nonnullas huius libri Ecphrases audiuncta sunt, 'QVAEsTIo, utrum res ulla mathematica moueatur. pag. Is Quaestio, utrum unus numero motus possit A pluribus si- mul primis motoribus fieri. ai aestio, utrumhomo natura ita liber sit ut arbitrio sto bonum,&malum deligere,ac persequi possit. Digressio,in qua osteditur musculos notos fuisse Aristoteli. 1 Theorema, principium, cuius gratia animal loco mouetur, esse aliqui dextra, nonautem rei specim animo

conceptam. μ

Theorem, quaenam sta nimae, naturae, dς qua hoc lo- co mentio facta est, disserentia. . aestio,iitrum anima iii solocbrde,an in toto eorpore,& insnsulis pariter corDrispartibus totasitasit, ir γε l

16쪽

VIA omniconia latrici sicientiae pro positus finis est veritas, quae causa ex sit , ut quaeque res sit, ctantum enim

ritate illis ipsum babere intelligitur ne cesse est veritatem, quae sinis est 1cientiaver tis in contemptatione, rei cuiusque nituram esset per quod singula constant, illud sua cuiusque natura sit, opor- , tet. Haec autem natura quoniam ct plex esse perhibetur, νna eorum, qua per se existunt, ac subsunt ali s, ct substantiae nominamur, altera illorum, quae substant' semper inhaerent, ct accidunt, O propterea etiam a ridentia dicuntur,st,ut illas: perior implex,haec autem posterior' iun- Ela I m er, copulata consistat. Quare,cum in 'allibet contempla- itrice mentia si lex natura, quae jubiscitur, tanquam principium :per desinitionem, i aspumi, mixta s vero,tanquam sinis concludi, ac d i Monstrari debeat, perspisuum est, ad constituendam omnem contemplo stricem, atq; demonstratricem mentiam bas ambas necessario adbibendas esse naturas. Vn e,quotiescunque, quis fit aliquastientia,bneuiter,summatimque explicandum est, istae ambae omnino naturae, ad quas

ipsa scientia refertur ,-ribendae sunt Omnis enim scientia in eorum est genere,quae ad aliud referuntur,quorum bivmindefinite cognoscatur, O alterum simul cognosci necesse est. Cum igitur in praesentia uos ad huius libri de animalium motu sitientiam explanandam ingressurim mus, ope pretium esse duximus, ante, id ea si mentia, paucis perfringere. Quapropter qui sit natura, quasιbi citur,o item quid ω, wiluintiaret, νς propria, oe per se demonstranda afectio, nobis c praeci-

17쪽

praecipere conuenit. Itaque, cum cuilibet scientia ista sit IIbiectara.

tura, R cuius propriae,ac per se affectiones quaeruntur, demonistra p'st t cumque haec tota scientiaeὰ tanti inprimis tendat, o pectet, t

- p phil t. I motus, quo animalia sua ponte mouentur, ex causis cognoscatur, atque

perspectus habeatur, dubium certe non est, quin o animalium natura sit illud, quod sub citur , ct is motus in ea ipsa natura haerens existi propria, ct per staffectio, quae tanquam sinis huius sitientiae, demo frationis conclusiione ostendi debet. Ex quo etiam me liber in primis , db hii; hi fas ηominatus, siquidem ex fine unumquodq; no- ' '' maxime rationi consentaneum est. Sed nemini mirum videri de bet, si animalium natura nusquam hoc in libro posita, tanquam subi citum, aut tanquam scientiae principium definitionesit explicata.2qam, cum animal esse inter omnes constet, illud profecto in scientia sumere, atque ponere, quasi alienum, ac superuacaneum fuisset. cum enim n e tura, qua subjci debet, ' nota, perspicuaq; est, eandem neque sumere,p P'st aut ponereJed pro sumptabatq; posita habere licet. Sed, quia tali μ' f.hon. ii 'R4mrae desivitio,' quae est doctrinae principium,praetermitti nullo

modo potest, si hic tradita hon est, ex alijs superioribus scientiae pari

bus illam extare omnino oportet. Quamobrem, cum animalium genus ex variis , diuersis, ac multiplicibus partibus, quae non omnibus nota plane sunt, tanquam ex materia, O exanima tanquam ex forma con-

mit si hist. intus, tum extra corporis partes, simul egeneratim animalium pro-

ό ό, ά., p- perseqβalitatet,ct actiones, 'deinde ipsarum partium nat bu' A 'ἡε ra,stvsus explicantur , post vero 3 substantia, O vis animae demo k u. . 'μ' Iratur. Ex quibus talem animalis definitionem promere, O expedire. 'facile licet, Animal est corpus animatum visentiendi praeditum. cu Iibrii de ani circa,cum haec definitio illainc sese nobis osserat, O ostendat, elassem

repetitio in hoc libro, quis ipsius mentiae parcesse prorsus inanis phtaretur. huius igitur libri mentiae O animalium naturam esse subi ctam, O motum, quo animal suaθonte cietur,esse sinem propositum,

qui conclusionis demonstratione cognoscendus est, hactenus, ut arbitror, intelligi potest: cuius quidem motus causὰ cum expositae , a

que planae facta fuerint, tum demonstratio confici poterit, O tota d : Arina absoluta erit. Quia vero'natura omnibus causa ordinis est,opor 't tet, quoniam plures sunt huius mentia de animalibus partes tisis natura, tum quae subiecta, tum quae finis est, dissositionem quandam pariato ordinem, quo ipsarum paulumvna prima, altera secunda, O reliqua

18쪽

p Rio oll H I,V Μ. Τreliqua deinceps collocentur. Itaque, cum animalium natura ex suis eo etur principiis, id est, ex corpore, tanquam ex materia, O ex an ma tanquam ex forma, cumque principia, ' sine quibus illud, quod ex eis constat, esse nequit, sint naturaliter priora, primura in hac scientia phiη x de animalibus singillatim, ut diximus corporis partes, deinde statim omnes separatim animae species accuratisitas, Gerrimaque doctrina traditae sunt, ex quibus utrisque Micomtituta est animalis subiecta

natura , continuo Jequitur etiam altera multiplex natura diuer1 rum animalis V tum actionum, tum assectionum s quae videlicet a mones, O lectiones, vel singulae sepiratim, Mibina coniunctim & sensbili- suo deinceps ordine inanimati exoriuntur .. Quoniam Ustur animal,

mulatq; ingeneratione rimsentim adeptum est, pincipitanimal esse, prima ipsius actionem, i animal est, esse inumsentire necesse est; quod bus anim cum sine sensi urinaturalibus ii Irumentis, oesine rebus externis, qua 'a' sensibus per cipiuntur, constare nequeat, statim post ammatractatio- e. re.. nem uno de sen=,ct sensibilibus copiose sentiendi actio explicatur liabroris quo quomodo ex facultate sentiendi tradita in libris de anima a de genera ex sensuum instrumentis,s denique ex sensibilibus sentiatur,prri clare ostenditur. Quia vero tali externorum sensuum actione animat ea a tantum, qua ' adsunt, quaequepraesentia sunt,percipit, ct tamen potesta s. anima, etiam ' interioresensu communi per memoriam, oeremi sentia quasi

sentiendo,praeterita, absentia cognossere, iure naturaefactum est, H lib. de mε- post libru defensu, sensibilibus de memoria O reminiscentia,quarum: L es' una pendet ex altera,positus sit liber Cum aut sentire,meminisse, re-- cimini ci sint naturales animalis actiones in quarum naquaq; oportet desinitum,ac terminatum esse, quanto tempore valeat animal durare no', ct Operjeuerare, O quanta quaeque illarum init emaxima, necesse ,' 'est, quando anima agendo vel ipsius certi, O desiniti temporis finem, de som-Hlsummum illud atq; maximum actionis transierit,ut ob naturalem im 'potentia ab actione desistat. Quo factostatim in corde comunissensus is somno,qui est cotrarius vigiliae,in qua omnes sensuu actiones existunt, hobruitur atque occupatur. Et, quia '' is interior communis sensus prin- 'eipluvies reliquorum externorum sensuum, cum ipse consiopitus est, i setiam caeteros consopiri, somno obrui consientaneum est. Gare, i cum ' :

somnus, ct vigilia sint contraria medio carentia , necessario illorum al- lib. de iuue. terum semper in animali erit. At,quia vigilia sensuum,aut externorum, aut interioris actio aliqua est, Ioviuus ver3 actionum quaedam requies, i l . desom

qμε quidem ainboe sibi ipsis vicium locum dant, succedunt,recte post ''

19쪽

eonsiderat 'memori , Ore viscentia adhibitu est de somno, vigilia tractatio , ct explicatio In quo tamen illud minime

a ignor indum est, risis dum somnus, quies ni sensivum, tum intus, his ii ' sccupatis',qyaedam extinctio ad tempus, complexus essita c. i. ' ait Gies, nepta Aum H prorsus unere communemsensumspoliat, or i. dὸ animi priuat. Duplici enit', 'os ierum nisse sim praeditus est,hunatu . dicandi specie; hi bis sei lubene is deferantur sensibus, altem, . . e animi e ccipicndo et i m s Ondi ea dem mantasmata specieram, est enim x ix phanta ima commuissensus vfectio: Huius porro posteriorisfaculi lii, ambii, iis munus licet co sense i aliquo modo etiam premente somno sui . u. '' esten a formarum 1ensi bilium reliqui Aquae in sensuumih de solii in strumesis haerescentes post sensionem remanserunt, potest aliquod nil ς phantasma, dum animal est somno consopitum,procreari, conform lib. desom. ri. Talis autem phanta istis procreatio, conformatio, quaeso

mi β ς appellatur, facita declarae librari de sbmniis proximum libro de sib dedi ut somno, migilia esse debere.Quoniam vero somni potest esse inter tu i ii'a o i aut cavsa eorum, quae vel agenda, vel euentura nobis sum,si illud quidem, quod est sitae causὰ, ue signum, cuiustmodi sit, co-vitum, atque perceptum fuerit, licebis talisbiunio prouidere, ct quasi diuinatione quasdam praesagire futura. Vnde,cur libellus de diuinatione per Dmnium roxime sequvitur librum de Ibmns, apertissime co

sal, H. autem omnes uasdeinceps Icommemorauimus, animalis .

Biones sic inter se eoiquam, atque i licitae hunt, Ni Nna ex alia, in rursus alia ex alia ordine quodam naturae,sicuti vidimus, pendeat, ac nexa sit, quarum quidem omnium prima, quia principium naturae animalis es, entiendi acultas existit. Ex ea autem,tanquam ex fonte om nil , aliae quoque diuerse animalis actiones manant, est moriuntur,: ab ,him, si fiunt,ut arumal aliquo modose i t. is i. sum luco moueri. Xam sensus f phaentasiam ingenerant,ct rerum Dispi, ' species quae in phantasmatibusa ratione intelliguntur itidiast cantur, k ab ijs deinde diuersorum generum appetitus suscitantur,ac quasi pariuntur. Quapropter si ratio cum voluntate, aut phantasiali ' cum aliquo alio appetitu coniungatur, fit, Manimal aut persequendo, , , '' autfugiendo aliquid se ipsum loco moueat. An alen , cumspeciem ii p.phiae r cvit 'iam rei perceptam,vel bonam, vel malam cognorit,ac iudicarit,l rem illam, ex qua species excepta est, aut voluptate, oe delectationet. ph si adductum persequitur expetendo, aut tristitia , O dolore deterritum iiii si e r refugit aversando. Cum igitur motus per locum ' in animali sit omnia bus

20쪽

P R o os M I v sbus fere emineratis, Opertractatis actionibus posterior, es tamen ab eodem, ii quo ct ita , derivetur fonte, cur liber de animalum motu, quem in manibus habemus,ad continuatam superiorum librorum seriem sit statim adiungendus, causa iam inatura deprompta est . ire hoc νnum etiara, quomodo istius doctrina tradita, cdi ordineso, ,reliqui

est,ut videamus. Omnem enta doctrinam e uobus habitibus consed re necisses, quorum s rei, quae tractatur,scintia, alter eruditio ei

quaedambo modus scientia appellari solet. Ac rei quidem scientia par iticu i ,eae accurata totius doctrinae cognitione compraebenditur,mo- r p. phiae t.

dus autem scien ta , quo tanquam regula quadam νniuersm dirigi oportet dystrinam, pranotus , tquepraeceptus esse ρmnino debet. Ipisius igitur prima haec institutio e se atque praeceptio, ut in tres sciis tia subie tu naturalis sit, materiae iuncta,b nequaquam tali minuta, b subtilique inquisitione, ac demonstratione, quali selent mathematica amateria libera tractari, tractetur. Altera, Ni nisi quid impediat, exordium scientiae 2 rei principi's, causis capiatur, quae quidem p. post t.' Vcausae, O principia si plura seunt, ct communem aliquam habent per se qualitatem , ct afestionem, ab ea qualitate inchoetur doctrina, ν'ph. . ivt ab 's, quae communiora, promptiora, nobisque notiora sunt, ini- p p phi ςtium esse factum appareat. His autem ita struatis distributis quae' p.ph. t. a. dam totius libri in suas partes extet, necesse est. Primum enim, quia causae motus. quo animalia se sua θonte mouent, plures sunt, omnes liumci.

esse immobiles oportero, ostenditur. Deinde. ctim anima sit cutio egia p 4ςM-x.ι ciens motus, o res, vel bona, cum capetitur, Nel mala, cum declin

tur, existat etiam ipsa cavi, sed νt finis, cuius gratia mouetur animal, quomodo ct finis excite animam ad mouendum, ct ipsis anima tum c t ma gnostendo, tum a petendo moueat corpus, declaratur. Tost vero quia

P partes corporis sunt materiasubiens hunc motum, qu. illari prae

t cipuae sint, tanquam animalis instrumenta ad mouendum, O qui modol ' aptae, O idoneae ad motum reddantur, accuratissime docemur. Deindera quoniam anima ct si in corpore, non tumen in toto, sed in una quadami certa corporis particula insidet, atque si principium es, unde motus,l non tamen se ipsa ,sed instrumento quodam molitur motum, 'hincor esse propriam animae sedem, potimem ingentilini spiritum adhiberi ab anima, vi instrumentum proprium ad mouendum optime probatur. vostr o, cum animal non βolum voluntario motu , sed etiam quibu fidam inuoluntarijs, ac plurimis non voluntari s d se cieatur, explicato 6que eo voluntario motu, de inuoluntarijs, o non νoluntarib, qω